Stwardnienie rozsiane Flashcards
(13 cards)
Stwardnienie rozsiane - definicja
choroba ośrodkowego układu nerwowego:
• o wielofazowym, nawrotowym i/lub postępującym przebiegu
• daje objawy wieloogniskowego (rozsianego) uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego
• wywołana swoistym dla układu nerwowego zaburzeniem autoimmunologicznym
• powoduje pierwotną wieloogniskową i postępującą demielinizację
SM - epidemiologia
- najczęstsza choroba (z wyjątkiem urazów) powodująca niesprawność u ludzi młodych (<40 r.ż)
- najczęstsza autoimmunologiczna zapalna choroba demielinizacyjna ośrodkowego układu nerwowego
- najwięcej zachorowań w wieku 20-40 lat
- bardzo rzadko występuje przed 10r.ż i po 60r.ż
- kobiety chorują częściej niż mężczyźni 2:1
- chorobowość 25-100/100 000 (w Polsce 55/100 000)
- częstość występowania jest zróżnicowana m.in. w zależności od szerokości geograficznej → im dalej od równika tym większa zapadalność
- rzadko dotyka mieszkańców Afryki i Azji, a prawie nie spotykane jest w Japonii i Hong-Kongu
- postać pierwotnie postępująca: 40-50 r.ż K=M
- postać rzutowo-remisyjna przechodzi u 60% w postać wtórnie postępującą w wieku 40-44lat
SM - etiologia
• etiologia choroby jest nieznana
• choroba jest spowodowana złożonymi interakcjami między czynnikami:
- genetycznymi
- środowiskowymi
które prowadzą do procesu autoimmunologicznego
SM - predyspozycja genetyczna
• występuje częściej u bliźniąt jednojajowych (25-30%)
niż u dwujajowych (5%) i rodzeństwa niebędącego bliźniakami (1,9%)
• genetyczny czynnik ryzyka → haplotyp HLA-DRB1*1501 (2-4x większe ryzyko)
• ryzyko w przypadku krewnych pierwszego stopnia osoby chorej na SM jest zwiększone o 20-50% (niemniej bezwzględnie jest ono nadal małe < 1%)
• czynnik genetyczny nie jest jednak decydujący
SM - czynniki środowiskowe
- zapadalność zależna od szerokości geograficznej → im dalej od równika tym większa
- nabywanie ↑ ryzyka w wieku do 15 lat (emigracja w późniejszym wieku do obszaru o zwiększonej zapadalności nie powoduje ↑ ryzyka)
- większe spożycie witaminy D3 i większa ekspozycja na światło → ↓ ryzyka SM (↓ D3 → autoimmunizacja)
- zapadalność na SM jest mała wśród osób seronegatywnych względem wirusa Ebsteina-Barr
- możliwe, że zakażenie rozmaitymi bakteriami lub wirusami może działać jako nieswoisty czynnik wyzwalający proces autoimmunologiczny, zwłaszcza u osób predysponowanych genetycznie
SM - etiopatogeneza
- nieznany czynnik etiologiczny (bakteria, wirus, toksyna środowiskowa) zapoczątkowuje reakcję
- kolejne etapy reakcji immunologicznej i zapalnej są celem stosowanych i opracowywanych leków wpływających na przebieg choroby
- główne mechanizmy wywołujące chorobę to zapalenie, demielinizacja i zwyrodnienie aksonalne w późniejszych stadiach choroby
- czynniki ryzyka: genetyczne, zakażenia, środowiskowe
SM - immunologia
• komórki prezentujące antygen prezentują go limfocytom T pomocniczym (CD4+) na obwodzie, powodując ich aktywację i powstanie autoreaktywnych
limfocytów T
• pobudzeniu ulegają również limfocyty B i monocyty
• autoreaktywne komórki T reagują z cząstkami adhezyjnymi w śródbłonku żyłek w OUN, powodując przerwanie bariery krew-mózg → przez przerwaną barierę przechodzą również monocyty i przeciwciała, wraz z metaloproteinazami i cytokinami
prozapalnymi
• w obrębie OUN dochodzi do rozpoznania antygenów (przypuszczalnie są to: białko podstawowe mieliny, glikoproteina związana z mieliną i inne)
• komórki T ulegają reaktywacji – reakcja immunologiczna ulega wzmocnieniu
• komórki B dojrzewają do plazmocytów produkujących przeciwciała, monocyty stają się pobudzonymi makrofagami
• komórki immunologiczne produkują cytokiny prozapalne, wolne rodniki, przeciwciała,
tlenek azotu i łącznie powoduje to uszkodzenie mieliny i oligodendrocytów.
• w zależności od rozległości reakcji zapalnej dochodzi do zaburzenia przewodnictwa nerwowego i wystąpienia objawów neurologicznych, a w późniejszych stadiach – do nieodwracalnego uszkodzenia aksonów
• limfocyty B → prążki oligoklonalne
SM - remielinizacja
- remielinizacja może zachodzić za pośrednictwem komórek wywodzących się z komórek prekursorowych oligodendrocytów
- remielinizacja świeżego ogniska umożliwia ustąpienie ostrych objawów
- możliwa jest tylko do pewnego poziomu destrukcji, jeśli ta ostatnia jest zbyt dużą → powstanie blizna utworzona z tkanki wywodzącej się z astrocytów, dochodzi do utraty aksonów → przewlekłe objawy kliniczne
- zdarza się rzadko
SM - topografia zmian ogniskowych
- obszar okołokomorowy w obrębie półkul mózgowych
- ciało modzelowate
- pień mózgu → w tym pęczek podłużny przyśrodkowy, móżdżek i jego konary
- rdzeń kręgowy w odcinku szyjnym
- nerwy wzrokowe
- ogniska uszkodzenia leżą w bezpośrednim sąsiedztwie drobnych żyłek
- destrukcja mieliny ze względnym zaoszczędzeniem aksonów
- naciek zapalny → komórki jednojądrzastych i limfocytów
- w ostrej fazie choroby w ogniskach uszkodzenia obserwuje się obrzęk śródmiąższowy
- przewlekła demielinizacja → również utrata aksonów i ciał komórek nerwowych → nieodwracalność niektórych objawów klinicznych występujących w przebiegu zaostrzeń choroby
SM - uszkodzenie istoty szarej i białej
- wynikają z uszkodzenia istoty białej mózgu (przede wszystkim) i/lub rdzenia kręgowego
- objawy z istoty szarej (są rzadkością z wyjątkiem zaburzeń poznawczych w późniejszym okresie choroby)→ afazja, apraksja, agnozja, napady padaczkowe
SM - objawy kliniczne - początek
- odosobniony zespół kliniczny (CIS) 85-90% chorych
• trwający dni lub tygodnie epizod ubytkowych objawów neurologicznych
• zapalenie nerwu wzrokowego
• zespół móżdżkowy
• zespół pniowy
• poprzeczne zapalenie rdzenie kręgowego - początek skryty i powoli postępujące objawy 10-15% chorych
SM - objawy w początkowym późnym okresie
• zapalenie nerwu wzrokowego 50% 75% • niedowład kończyn 40% 80% • zaburzenia widzenia 36% 66% (mroczek i podwójne widzenie) • zaburzenia czucia 21% 73% • zaburzenia równowagi i koordynacji 10% 77% • zaburzenia zwieraczy 9% 56% • zaburzenia poznawcze 3% 60%
SM - objawy kliniczne
• spastyczność 70% • drżenie kończyn • przewlekłe zmęczenie • depresja • zaburzenia seksualne • ból → wiele różnych przyczyn - w przebiegu spastyczności - kurcze mięśni - nerwoból trójdzielny - ból ośrodkowy - towarzyszące zmiany w układzie kostno-stawowym
