Zawroty głowy Flashcards
(41 cards)
Układ równowagi
- narząd równowagi (przedsionkowy)
• narząd otolitowy woreczka i łagiewki → receptor przyspieszeń liniowych
• bańki kanałów półkolistych → receptor przyspieszeń kątowych - układ wzrokowy
- czucie ułożenia (proprioceptywne)
informacje z różnych receptorów przekazywane są do:
• OUN (analiza, integracja i generowanie bodźców)
• mięśni gałkoruchowych i postawnych ( stabilizacja spojrzenia, fiksacja i zachowanie równowagi w różnych położeniach głowy i ciała)
Narząd równowagi
• część obwodowa
przedsionek → nerw przedsionkowy (składnik VIII) → przewód słuchowy wewnętrzny → kąt mostowo-móżdżkowy → pień mózgu (tylna część mostu)
• część ośrodkowa
cztery jądra przedsionkowe w pniu mózgu (na granicy mostu i rdzenia przedłużonego)
→ rdzeń kręgowy (neurony ruchowe rogów przednich - droga przedsionkowo-rdzeniowa)
→ móżdżek (płat kłaczkowo-grudkowy)
→ jądra ruchowe nerwów III, IV, VI - drogą pęczka podłużnego przyśrodkowego
→ twór siatkowaty
→ kora płata skroniowego
Narząd przedsionkowy - główne zadania
- kontrolowanie ruchów ciała związanymi z doznawanymi przyspieszeniami
- przekazywanie informacji do OUN o położeniu ciała i orientacji przestrzennej
- utrzymanie odpowiedniego napięcia mięśni posturalnych
- kontrola nad odruchami ocznymi i utrzymanie stałego pola widzenia podczas ruchu
- stabilizacja obrazu na siatkówce
Brak równowagi w informacji płynącej z przedsionków
brak równowagi w informacji płynącej z przedsionków prowadzi do układowych zawrotów głowy (chory przedsionek ,,wodzi’’)
• obwodowo: uszkodzenie błędnika lub nerwu przedsionkowego
• ośrodkowo: jednostronne upośledzenie aktywności jąder przedsionkowych lub połączeń przedsionkowo-móżdżkowych
- pobudzenia płynące z przedsionków podczas obrotu głowy w prawo (większa liczba wyładowań z prawego przedsionka → gałki oczne w lewo)
- ostre uszkodzenie lewego przedsionka powoduje złudzenie obrotu głowy w prawo → oczopląs z fazą szybką w prawo (w stronę zdrowego przedsionka)
Zawroty głowy
- dolegliwość (objaw podmiotowy)
- powszechne ze względu na mnogość zaangażowanych układów i narządów
- mogą być objawem zaburzeń organicznych lub czynnościowych
- mogą być dolegliwością łagodną lub zwiastującą poważną chorobę
Zawroty głowy - klasyfikacja
- układowe (wirowe) zawroty głowy → vertigo
• złudzenie ruchu o charakterze wirowania (otoczenia lub pacjenta) - nieukładowe zawroty głowy → dizziness
• mniej swoiste dolegliwości: kołysanie, ściąganie, falowanie, wrażenie ruchu w głowie
3. inne rodzaje dolegliwości określane niekiedy jako ,,zawroty głowy'' • stan przedomdleniowy • lęk • uczucie oszołomienia • zaburzenia świadomości • zaburzenia chodu lub równowagi, upadki
Zawroty głowy - podział
1. układowe • obwodowe - z uszkodzeniem narządu słuchu - bez uszkodzenia narządu słuchu • ośrodkowe - pień mózgu - móżdżek - półkula mózgu
- nieukładowe
• zaburzenia czucia głębokiego (nerwy obwodowe, sznury tylne rdzenia)
• zaburzenia widzenia
• zaburzenia czynności pnia mózgu/móżdżku
• zaburzenia czynności półkul mózgu
Kluczowe elementy wywiadu w zawrotach głowy
- charakter zawrotów (układowe/nieukładowe)
- sposób występowania
- czas trwania
- dynamika dolegliwości
- czynniki wyzwalające
- objawy towarzyszące
- schorzenia współistniejące
- leki
Zawroty głowy - badanie przedmiotowe
• ocena laryngologiczna - uszy, gardło, krtań, zatoki, szyja • orientacyjna ocena słuchu i próby stroikowe • próby przedsionkowe • badanie neurologiczne: - nerwy czaszkowe i oczopląs - czynność móżdżku - nerwy obwodowe - postawa, równowaga, chód
Zawroty głowy - oczopląs
• mimowolny oscylujący ruch gałek ocznych (zwykle skojarzony)
• charakterystyka:
- płaszczyzna
- kierunek
- nasilenie
• określone cechy oczopląsu mogą wskazywać na obwodowe lub ośrodkowe pochodzenie patologii
Zawroty głowy obwodowe - oczopląs
• charakter dwufazowy, rytmiczny, skojarzony
• płaszczyzna: poziomy, poziomo-obrotowy
(nigdy pionowy!)
• zniesienie fiksacji nasila oczopląs (w ciemności, przy zamkniętych oczach, w okularach Frenzla)
Zawroty głowy ośrodkowe - oczopląs
• może być nierytmiczny, wahadłowy, jednooczny, rozszczepiony, zbieżny, rozbieżny
• może być w każdym kierunku, kierunek może być zmienny
( jeśli pionowy to muszą być ośrodkowe!)
• zniesienie fiksacji zmniejsza oczopląs lub nie ma wpływu
Zawroty głowy - test obracania głowy
prosty i wiarygodny test odróżniający ośrodkowe i obwodowe pochodzenie zawrotów głowy
• pochodzenie ośrodkowe → oczy pozostają skupione na celu
• pochodzenie obwodowe → oczy poruszają się z ruchem głowy, szybki powrót do celu
Zawroty głowy - Próba Dixa-Hallpike’a
- w przypadku łagodnych położeniowych zawrotów głowy wyzwala oczopląs ze zmiany położenia w tzw. krytycznym położeniu lub w czasie wykonywania ruchu
- oczopląs najczęściej jest tu obrotowy i nie może być rejestrowany w ENG
Zawroty głowy - Próba Romberga
• dodatnia próba Romberga → chory stoi pewnie z oczami otwartymi, a upada lub chwieje się po zamknięciu oczu
• dodatnia próba Romberga wskazuje na:
1. upośledzenie czucia głębokiego (uszkodzenie sznurów tylnych lub polineuropatia)
lub
2. uszkodzenie przedsionka
! nie wskazuje na uszkodzenie móżdżku!
Zawroty głowy - Próba wskazywania Barany’ego
,,zbaczanie’’
• choremu poleca się kilkukrotnie wskazać przedmiot położony naprzeciw niego po zamknięciu oczu
• chory ulegający iluzji ruchu przedmiotu przy istniejących zaburzeniach czynności błędnika będzie wskazywał obok
Zawroty głowy - Próba Babińskiego-Weilla
,,chód w gwiazdę’’
•polega na wykonywaniu przez badanego pięciu kroków do przodu i pięciu z powrotem po zamknięciu oczu
• w przypadku jednostronnego uszkodzenia błędnika
okaże się że chory chodził „w gwiazdkę”
Zawroty głowy - Próba Unterbergera
,,rotacja podczas marszu w miejscu’’
• chory z zamkniętymi oczami podnosi ręce do poziomu i maszeruje w miejscu przez minutę podnosząc wysoko nogi
• w uszkodzeniu błędnika będzie obracał się wokół własnej osi
Zawroty głowy - próba kaloryczna
• sprawdza czynność przedsionka
• prawidłowa reakcja:
- zimna woda → oczopląs z fazą szybką przeciwną do strony badanej
- ciepła woda → oczopląs z fazą szybką w stronę badaną
- porażenie błędnika → brak odpowiedzi na wlewanie ciepłej lub zimnej wody
• występuje przy uszkodzeniu obwodowym: uszkodzenie błędnika, zwoju przedsionka, nerwu przedsionkowego - przewaga kierunkowa → uszkodzenie jąder przedsionkowych pnia mózgu po stornie przeciwnej niż przewaga
Najistotniejsze rozpoznania w przypadku nieukładowych zawrotów głowy i ,, zawrotów głowy’’
• lęk napadowy (napady hiperwentylacji) i wolno płynący • jatrogenne (leki) • niedociśnienie ortostatyczne • zaburzenia widzenia • zaburzenia czucia głębokiego (neuropatie, niedobór witaminy B12) • uszkodzenie móżdżku • zespoły pozapiramidowe przebiegające z upadkami
Układowe zawroty głowy - zespół obwodowy
- prawdziwe vertigo, wirowe (im bliżej ,,obwodu’’ tym bardziej wirowe)
- początek nagły, napadowy, stopniowo wygasa
- czas trwania od kilkunastu minut do paru dni, ogólnie do paru tygodni
- ruchy głowy nasilają zawroty
- zwykle z objawami słuchowymi: szum, niedosłuch, uczucie pełności, w wywiadzie patologia - wyciek z ucha, zapalenie, uraz
- bez zaburzeń świadomości, drgawek, bólów głowy
- bez zaburzeń widzenia
- bez objawów neurologicznych oprócz patologii nerwu VII i VIII
Układowe zawroty głowy - zespół ośrodkowy
- vertigo rzadziej, częściej dizziness, trudniej sprecyzować dolegliwości
- początek skryty, trudny do ustalenia, nasilenie raczej stałe
- napady parosekundowe, z upadkami, ogólnie miesiące, lata
- ruchy głowy bez znaczenia
- bez objawów słuchowych, ewentualnie szum obuuszny
- zaburzenia świadomości, drgawki, bóle głowy mogą towarzyszyć
- może wystąpić dwojenie, zaburzenia ostrości, mroczki
- możliwe inne objawy neurologiczne
Zawroty głowy - ucho wewnętrzne
- niedosłuch odbiorczy
- pełność
- szum
- otalgia
- napadowe vertigo ze zmiany położenia
Zawroty głowy - przewód słuchowy wewnętrzny
- niedosłuch odbiorczy
- szumy
- uszkodzenie nerwu VII
