Zawroty głowy Flashcards

(41 cards)

1
Q

Układ równowagi

A
  1. narząd równowagi (przedsionkowy)
    • narząd otolitowy woreczka i łagiewki → receptor przyspieszeń liniowych
    • bańki kanałów półkolistych → receptor przyspieszeń kątowych
  2. układ wzrokowy
  3. czucie ułożenia (proprioceptywne)

informacje z różnych receptorów przekazywane są do:
• OUN (analiza, integracja i generowanie bodźców)
• mięśni gałkoruchowych i postawnych ( stabilizacja spojrzenia, fiksacja i zachowanie równowagi w różnych położeniach głowy i ciała)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Narząd równowagi

A

• część obwodowa
przedsionek → nerw przedsionkowy (składnik VIII) → przewód słuchowy wewnętrzny → kąt mostowo-móżdżkowy → pień mózgu (tylna część mostu)

• część ośrodkowa
cztery jądra przedsionkowe w pniu mózgu (na granicy mostu i rdzenia przedłużonego)
→ rdzeń kręgowy (neurony ruchowe rogów przednich - droga przedsionkowo-rdzeniowa)
→ móżdżek (płat kłaczkowo-grudkowy)
→ jądra ruchowe nerwów III, IV, VI - drogą pęczka podłużnego przyśrodkowego
→ twór siatkowaty
→ kora płata skroniowego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Narząd przedsionkowy - główne zadania

A
  1. kontrolowanie ruchów ciała związanymi z doznawanymi przyspieszeniami
  2. przekazywanie informacji do OUN o położeniu ciała i orientacji przestrzennej
  3. utrzymanie odpowiedniego napięcia mięśni posturalnych
  4. kontrola nad odruchami ocznymi i utrzymanie stałego pola widzenia podczas ruchu
    - stabilizacja obrazu na siatkówce
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Brak równowagi w informacji płynącej z przedsionków

A

brak równowagi w informacji płynącej z przedsionków prowadzi do układowych zawrotów głowy (chory przedsionek ,,wodzi’’)
• obwodowo: uszkodzenie błędnika lub nerwu przedsionkowego
• ośrodkowo: jednostronne upośledzenie aktywności jąder przedsionkowych lub połączeń przedsionkowo-móżdżkowych

  1. pobudzenia płynące z przedsionków podczas obrotu głowy w prawo (większa liczba wyładowań z prawego przedsionka → gałki oczne w lewo)
  2. ostre uszkodzenie lewego przedsionka powoduje złudzenie obrotu głowy w prawo → oczopląs z fazą szybką w prawo (w stronę zdrowego przedsionka)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Zawroty głowy

A
  • dolegliwość (objaw podmiotowy)
  • powszechne ze względu na mnogość zaangażowanych układów i narządów
  • mogą być objawem zaburzeń organicznych lub czynnościowych
  • mogą być dolegliwością łagodną lub zwiastującą poważną chorobę
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Zawroty głowy - klasyfikacja

A
  1. układowe (wirowe) zawroty głowy → vertigo
    • złudzenie ruchu o charakterze wirowania (otoczenia lub pacjenta)
  2. nieukładowe zawroty głowy → dizziness
    • mniej swoiste dolegliwości: kołysanie, ściąganie, falowanie, wrażenie ruchu w głowie
3. inne rodzaje dolegliwości określane niekiedy jako ,,zawroty głowy''
• stan przedomdleniowy
• lęk
• uczucie oszołomienia
• zaburzenia świadomości
• zaburzenia chodu lub równowagi, upadki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Zawroty głowy - podział

A
1. układowe
• obwodowe
- z uszkodzeniem narządu słuchu
- bez uszkodzenia narządu słuchu
• ośrodkowe
- pień mózgu
- móżdżek
- półkula mózgu
  1. nieukładowe
    • zaburzenia czucia głębokiego (nerwy obwodowe, sznury tylne rdzenia)
    • zaburzenia widzenia
    • zaburzenia czynności pnia mózgu/móżdżku
    • zaburzenia czynności półkul mózgu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Kluczowe elementy wywiadu w zawrotach głowy

A
  • charakter zawrotów (układowe/nieukładowe)
  • sposób występowania
  • czas trwania
  • dynamika dolegliwości
  • czynniki wyzwalające
  • objawy towarzyszące
  • schorzenia współistniejące
  • leki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Zawroty głowy - badanie przedmiotowe

A
• ocena laryngologiczna - uszy, gardło, krtań, zatoki, szyja
• orientacyjna ocena słuchu i próby stroikowe
• próby przedsionkowe
• badanie neurologiczne:
- nerwy czaszkowe i oczopląs
- czynność móżdżku
- nerwy obwodowe
- postawa, równowaga, chód
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Zawroty głowy - oczopląs

A

• mimowolny oscylujący ruch gałek ocznych (zwykle skojarzony)
• charakterystyka:
- płaszczyzna
- kierunek
- nasilenie
• określone cechy oczopląsu mogą wskazywać na obwodowe lub ośrodkowe pochodzenie patologii

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Zawroty głowy obwodowe - oczopląs

A

• charakter dwufazowy, rytmiczny, skojarzony
• płaszczyzna: poziomy, poziomo-obrotowy
(nigdy pionowy!)
• zniesienie fiksacji nasila oczopląs (w ciemności, przy zamkniętych oczach, w okularach Frenzla)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Zawroty głowy ośrodkowe - oczopląs

A

• może być nierytmiczny, wahadłowy, jednooczny, rozszczepiony, zbieżny, rozbieżny
• może być w każdym kierunku, kierunek może być zmienny
( jeśli pionowy to muszą być ośrodkowe!)
• zniesienie fiksacji zmniejsza oczopląs lub nie ma wpływu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Zawroty głowy - test obracania głowy

A

prosty i wiarygodny test odróżniający ośrodkowe i obwodowe pochodzenie zawrotów głowy
• pochodzenie ośrodkowe → oczy pozostają skupione na celu
• pochodzenie obwodowe → oczy poruszają się z ruchem głowy, szybki powrót do celu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Zawroty głowy - Próba Dixa-Hallpike’a

A
  • w przypadku łagodnych położeniowych zawrotów głowy wyzwala oczopląs ze zmiany położenia w tzw. krytycznym położeniu lub w czasie wykonywania ruchu
  • oczopląs najczęściej jest tu obrotowy i nie może być rejestrowany w ENG
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Zawroty głowy - Próba Romberga

A

• dodatnia próba Romberga → chory stoi pewnie z oczami otwartymi, a upada lub chwieje się po zamknięciu oczu
• dodatnia próba Romberga wskazuje na:
1. upośledzenie czucia głębokiego (uszkodzenie sznurów tylnych lub polineuropatia)
lub
2. uszkodzenie przedsionka

! nie wskazuje na uszkodzenie móżdżku!

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Zawroty głowy - Próba wskazywania Barany’ego

A

,,zbaczanie’’
• choremu poleca się kilkukrotnie wskazać przedmiot położony naprzeciw niego po zamknięciu oczu
• chory ulegający iluzji ruchu przedmiotu przy istniejących zaburzeniach czynności błędnika będzie wskazywał obok

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Zawroty głowy - Próba Babińskiego-Weilla

A

,,chód w gwiazdę’’
•polega na wykonywaniu przez badanego pięciu kroków do przodu i pięciu z powrotem po zamknięciu oczu
• w przypadku jednostronnego uszkodzenia błędnika
okaże się że chory chodził „w gwiazdkę”

18
Q

Zawroty głowy - Próba Unterbergera

A

,,rotacja podczas marszu w miejscu’’
• chory z zamkniętymi oczami podnosi ręce do poziomu i maszeruje w miejscu przez minutę podnosząc wysoko nogi
• w uszkodzeniu błędnika będzie obracał się wokół własnej osi

19
Q

Zawroty głowy - próba kaloryczna

A

• sprawdza czynność przedsionka
• prawidłowa reakcja:
- zimna woda → oczopląs z fazą szybką przeciwną do strony badanej
- ciepła woda → oczopląs z fazą szybką w stronę badaną

  1. porażenie błędnika → brak odpowiedzi na wlewanie ciepłej lub zimnej wody
    • występuje przy uszkodzeniu obwodowym: uszkodzenie błędnika, zwoju przedsionka, nerwu przedsionkowego
  2. przewaga kierunkowa → uszkodzenie jąder przedsionkowych pnia mózgu po stornie przeciwnej niż przewaga
20
Q

Najistotniejsze rozpoznania w przypadku nieukładowych zawrotów głowy i ,, zawrotów głowy’’

A
• lęk napadowy (napady hiperwentylacji) i wolno płynący
• jatrogenne (leki)
• niedociśnienie ortostatyczne
• zaburzenia widzenia
• zaburzenia czucia głębokiego
(neuropatie, niedobór witaminy B12)
• uszkodzenie móżdżku
• zespoły pozapiramidowe przebiegające z upadkami
21
Q

Układowe zawroty głowy - zespół obwodowy

A
  • prawdziwe vertigo, wirowe (im bliżej ,,obwodu’’ tym bardziej wirowe)
  • początek nagły, napadowy, stopniowo wygasa
  • czas trwania od kilkunastu minut do paru dni, ogólnie do paru tygodni
  • ruchy głowy nasilają zawroty
  • zwykle z objawami słuchowymi: szum, niedosłuch, uczucie pełności, w wywiadzie patologia - wyciek z ucha, zapalenie, uraz
  • bez zaburzeń świadomości, drgawek, bólów głowy
  • bez zaburzeń widzenia
  • bez objawów neurologicznych oprócz patologii nerwu VII i VIII
22
Q

Układowe zawroty głowy - zespół ośrodkowy

A
  • vertigo rzadziej, częściej dizziness, trudniej sprecyzować dolegliwości
  • początek skryty, trudny do ustalenia, nasilenie raczej stałe
  • napady parosekundowe, z upadkami, ogólnie miesiące, lata
  • ruchy głowy bez znaczenia
  • bez objawów słuchowych, ewentualnie szum obuuszny
  • zaburzenia świadomości, drgawki, bóle głowy mogą towarzyszyć
  • może wystąpić dwojenie, zaburzenia ostrości, mroczki
  • możliwe inne objawy neurologiczne
23
Q

Zawroty głowy - ucho wewnętrzne

A
  • niedosłuch odbiorczy
  • pełność
  • szum
  • otalgia
  • napadowe vertigo ze zmiany położenia
24
Q

Zawroty głowy - przewód słuchowy wewnętrzny

A
  • niedosłuch odbiorczy
  • szumy
  • uszkodzenie nerwu VII
25
Zawroty głowy - kąt mostowo-móżdżkowy
* niedosłuch * szumy * drętwienie wokół ust * uszkodzenie nerwu VII * zaburzenia koordynacji
26
Zawroty głowy - pień mózgu
* oczopląs * podwójne widzenie * dyzartria * drętwienie wokół ust * drętwienie i osłabienie kończyn * nagłe upadki * dysfagia
27
Zawroty głowy - móżdżek
* zaburzenia chodu * dyzartria * zaburzenia koordynacji ruchowej
28
Zawroty głowy - płat skroniowy
* afazja * omamy wzrokowe, węchowe, smakowe * padaczka skroniowa
29
Zawroty głowy - płat ciemieniowy
* ubytki w polu widzenia | * połowiczne zaburzenia czucia
30
Zawroty głowy - badania pomocnicze
* audiometria, potencjały słuchowe pnia mózgu * elektro- lub wideonystagmografia, testy obwodowe * posturografia statyczna i dynamiczna * badania obrazowe- TK, MR * USG tętnic domózgowych * konsultacje wielospecjalistyczne
31
Zawroty głowy obwodowe - najczęstsze jednostki i zespoły chorobowe
* łagodne napadowe położeniowe zawroty głowy * choroba lokomocyjna * zapalenie nerwu przedsionkowego * urazy * nerwiak nerwu VIII * choroba Meniere'a * zapalenie błędnika
32
Zawroty głowy ośrodkowe - najczęstsze jednostki i zespoły chorobowe
* migrena * zaburzenia krążenia mózgowego * urazy * padaczka * guzy tylnego dołu czaszki * stwardnienie rozsiane
33
Zawroty głowy układowe nagłe - wskazania do postępowania w trybie pilnym
* po urazie wielonarządowym * po wypadnięciu funkcji przedsionka * z jednostronną głuchotą * z podwyższonym ciśnieniem tętniczym i oczopląsem * z narastającym bólem głowy * z uszkodzeniem innych nerwów czaszkowych * w przebiegu przewlekłego lub ostrego zapalenia ucha * pierwszy epizod
34
Łagodne położeniowe napadowe zawroty głowy (BPPV)
``` • następstwo patologii narządu otolitowego (przemieszczenie się fragmentów otolitów zwykle do tylnego kanału półkolistego) • częste, zwykle < 50 r.ż • etiologia: - uraz - operacja - zwyrodnienia (wówczas u starszych) - idiopatyczne - poinfekcyjne (wirusowe zakażenie błędnika) ``` • dolegliwości; - napadowe krótkotrwałe układowe zawroty głowy - nudności - zaburzenia równowagi - wyzwalane zmianą położenia głowy - towarzyszy oczopląs obrotowy * pierwsze mogą wyglądać źle (wymioty) * samoistnie ustępują po paru tygodniach * próba Dixa-Hallpike'a → diagnostyczna * procedura Epleya → lecznicza * manewr Semonta → leczniczy
35
Choroba Meniere'a
* powtarzające się układowe zawroty głowy i zaburzenia równowagi - niekiedy powodujące upadki * szum w uszach i niedosłuch * oczopląs * uczucie pełności w uchu lub ucisku * występuje w średnim wieku * przyczyna: nadmierne gromadzenie się śródchłonki i zwyrodnienie narządu Cortiego * w wyniku powtarzających się napadów może dojść do całkowitej głuchoty
36
Nerwiak nerwu VIII
* najczęstszy guz kąta mostowo-móżdżkowego (schwannoma) * powolny wzrost → początkowo objawy słuchowe, następnie uszkodzenie nerwów czaszkowych V, VII, dróg długich (niedowład połowiczny), ostatecznie ciasnota śródczaszkowa • diagnostyka: - MR głowy → badanie z wyboru - słuchowe potencjały wywołane • leczenie: - wycięcie chirurgiczne - radiochirurgia
37
Zapalenie nerwu przedsionkowego
``` • nagły i ostry zespół przedsionkowy • u osób młodych lub w średnim wieku • burzliwe dolegliwości i objawy: - układowe zawroty głowy - wymioty i nudności - niemożność pionizacji - zaburzenia równowagi • bez zaburzeń słuchu ani szumów usznych • wycofuje się w ciągu kilku tygodni • może nawracać • przyczyna prawdopodobnie wirusowa (często poprzedzone zakażeniem górnych dróg oddechowych) ```
38
Zawroty głowy - farmakoterapia objawowa w ostrym okresie choroby
1. leki przeciwhistaminowe → fenazolina, prometazyna 2. neuroleptyki → chlorpromazyna 3. benzodiazepiny → diazepam, midazolam 4. inne przeciwwymiotne → metoklopramid 5. dożylne uzupełnienie płynów i elektrolitów większość leków stosowanych w celu przerwania zawrotów, wymiotów, zaburzeń równowagi ma działanie hamujące na OUN, co utrudnia proces kompensacji (należy stosować je krótko)
39
Zawroty głowy - farmakoterapia przewlekła
1. antagoniści receptora H3 → betahistyna 2. antagoniści kanałów wapniowych → flunaryzyna, nimodypina 3. metyloksantyny → pentoksyfilina 4. pochodne alkaloidów sporyszu → nicergolina 5. pochodne alkaloidów barwnika → winpocetyna 6. pochodne GABA → piracetam wiele tych substancji rozszerza naczynia krwionośne → działanie przeciwagregacyjne i ↓ lepkości krwi efekt placebo
40
Rehabilitacja narządu przedsionkowego - wskazania
* jedno- i obustronne uszkodzenie narządu przedsionkowego * napadowe położeniowe zawroty głowy * zawroty prowokowane zmianą położenia bez cech uszkodzenia obwodowej części przedsionka * zawroty głowy i zaburzenia równowagi w wieku podeszłym
41
Rehabilitacja narządu przedsionkowego - mechanizmy
* wykorzystanie zjawisk adaptacji i habituacji w układzie równowagi * w uszkodzeniach obwodowych → usprawnienie procesu kompensacji * w uszkodzeniach ośrodkowych → zastępowanie wyłączonej kontroli ruchu i postawy kontrolą świadomą wspomaganą głównie przez narząd wzroku i propriocepcję