therapeutic drug monitoring

Question 1

doel & toepassing

Answer 1

DOEL
- geneesmiddelentherapie optimaliseren & dosering aanpassen
TOEP
- GM met nauw therapeutisch venster

Question 2

relatie dosis-effect GM

Answer 2

• 3 fasen
  1) farmaceutisch
  2) farmacokinetisch
  3) farmacodynamisch (effect)

Question 3

farmaceutische fase

Answer 3

• farmaceutische beschikbaarheid = GM in opgeloste vorm ter beschikking om opgenomen te worden
• IV geen absorptie dus geen farmaceutische fase

Question 4

farmacokinetische fase (4 parameters)

Answer 4

ABSORPTIE = RESORPTIE
-> GM maag/darm > vena porta > lever
-> deel GM > metabolieten
-> GM + metabolieten > algemene circulatie (via …) of galkanalen > duodenum
- biologische beschikbaarheid = fractie GM terecht in bloedbaan
DISTRIBUTIE
- alleen vrij GM naar weefsel (IF & cellen)
- GM in bloed: interactie met verschillende bloedcomponenten
-> GM bind op plasma-EW
- als vrij GM verdwijnt > weefsel > weer vrij
- niet vrij > blijft in bloedbaan > depot > niet actief
- binding GM receptoren, permeabiliteit membraan & vetoplosbaarheid
-> vetopl = makkelijker door celmembraan (lipidelaag)

Question 5

metabolisme/biotransformatie

Answer 5

• vooral lever
• GM meer wateroplosbaar > excretie makkelijker
• detoxiceren, soms tijdelijk toxisch product
• kennis metabolisatie bel bij bep conc!
• soms metabolieten ook farmacologisch actief met analoge werking (X+Y)
• soms metabolieten niet actief of andere werking (X alleen)
  EXCRETIE
• GM uit organisme indien voldoende wateropl
  -> van nature wateropl of wateropl na biotransformatie
• excretie + biotransformatie = eliminatie

Question 6

MEC

Answer 6

minimale effetieve conc = minimale effectieve dosis

Question 7

MTC

Answer 7

minimale toxische conc = minimale toxische dosis

Question 8

Therpeutic Index

Answer 8

MTC/MEC

Question 9

farmacodynamische fase

Answer 9

• effect GM
  -> gevoeligheid receptor R thc doelorgaan
  -> hoeveelheid ter beschikking daar
  -> andere
• TDM zinvol bij nauw verband tss con GM in plasma & doelorgaan

Question 10

criteria TDM

Answer 10

zinloos indien:
- geen duidelijk verband GM plasma & effect
- farmacologisch effect makkelijk te meten
zinvol indien:
- TI klein
- gebrekkige correlatie GM conc & dosis
- vermoeden slechte therapietrouw
- tolerantie GM
- interactie meerdere GM
- effectieve dosis =/= pt to pt
- nierfunctie daalt door ziekte/ouderdom

Question 11

staalname

Answer 11

• serum/EDTA plasma (zonder gel) & uitzonderlijk urine
• juist voor toediening volgende dosis (dal)
• bepaalde tijd na toediening (piek) (ifv toediningswijze & soort GM)
• soms dal & piek niet belangrijk > uur prikken noteren!!
• TDM snel uitgevoerd

Question 12

TDM is niet

Answer 12

screenen GM in kader misbruik/accidentele intoxicatie
-> meestal urine

Question 13

bepalingsmethode TDM

Answer 13

• immunologische methoden
  -> of heel specifiek (enkel oorspronkelijk GM)
  -> of ook metabolieten meebepaald (niet ideaal indien niet actief of andere werking)
• meestal tot bepaald (=gebonden + vrij)
  -> is eenvoudiger maar vrij is klinisch relevanter

Question 14

referentielabo

Answer 14

• HPLC/GC aan detectiesysteem
• GM & metabolieten apart gemeten