Week 1 HC 7: Bloed: proliferatie, differentiatie en verstoring bij kanker Flashcards
Bloedcelvorming
Vindt plaats in het beenmerg: ontwikkeling van lymfatische cellen in de lymfklieren (B en T) en thymus (T lymfocyten)
Milt: opslagplaats voornamelijk voor rode bloedcellen
Acute myeloide leukemie
Ophoping van ongedifferentieerde cellen
Bloedcelvorming en stamcellen
Onrijpe cellen komen normaal niet voor in het bloed –> aanwezigheid van onrijpe myeloide cellen of lymfoide cellen in het bloed is sterke aanwijzing voor leukemie
Alle bloedcellijnen ontstaan uit 1 type stamcel
Stamcellen
- Zijn pluripotent
- Geven verschillende type nakomelingen
- Hoge deling potentieel maar hoeveelheid delingen is laag
- Kunnen doen aan zelfvermeerdering
- Ongevoelig voor genotoxische invloeden
- Kunnen zich asymmetrisch vermenigvuldigen (1 van de gevormde cellen blijft hetzelfde en de ander gaat zich ontwikkelen
- Verantwoordelijk voor lange termijn herstel van beenmerg en bloedcelvorming bij stamceltransplantatie
Voorlopercellen eigenschappen
Geen vermogen tot zelfvermeerdering
Beperkt in ontwikkeling tot 1 (unipotent) of enkele (multipotent) bloedceldifferentiatielijnen
Hoge delingsfrequentie, beperkte delingspotentie
Gevoelig voor genotoxische invloeden
Verantwoordelijk voor korte termijn herstel van bloedcelvorming bij stamceltransplantatie
Klinische toepassing van stamceltransplantatie
Beenmergherstel na totale lichaamsbestraling en chemotherapie bij ziekten van het hematopoietische systeem
- Meestal allogene stamceltransplantatie (SCT)
Beenmergherstel bij patienten met solide tumoren die zware chemotherapie hebben ondergaan
- Autogene SCT
Experimenteel: behandeling van autoimmuun ziekten
- Autogene SCT
Experimenteel: Gentherapie bij bijv immuundeficienties, stollingsziekten en rode bloedcel aandoening
- Autogene SCT
Hematopoietische stamcellen (HSC)
Liggen in regulerende niches
Functie van de niche
- Regulatie van de stamcel eigenschappen
- Bescherming tegen toxische invloeden
Stamcel homing:
- Stamcellen vinden hun weg naar de niches (chemo-attractie)
Differentiatie naar verschillende bloedceltypen
Onder stimulatie van hematopoietische groeifactoren vindt differentiatie plaats
- EPO –> tot erytrocyten
- G-CSF –> tot leukocyten
- Trombopoietine (TPO) –> tot trombocyten
Bij myeloproliferatief syndroom
- mutatie in signaalmolecuul wat zorgt voor overmatige activatie van productie granulocyten –> te veel van bepaald bloedcel
Leukemie; ontstaan en cellen
Kwaadaardige ontsporing van de bloedcel vorming
Ongecontroleerde aanmaak/ gereduceerde afbraak van niet of verminderd functionele bloedcellen
Normale bloedcel vorming wordt onderdrukt. Hierdoor infecties, anemie en bloedingen
Typen leukemie: chronisch vs acuut
Chronische leukemie
- Chronische, aanvankelijk minder levensbedreigende symptomen
- Veroorzaakt door ophoping van uitgerijpte en functionele leukemiecellen (die de normale bloedcelvorming in minder ernstige mate remmen)
- Defect in groeiregulatie
Acute leukemie
- Acute symptomen
- Veroorzaakt door ophoping van niet functionele cellen (meestal blasten) (die de normale bloedcelvorming ernstig onderdrukken
- Defecten in groeiregulatie en uitrijping (differentiatie)
Typen leukemie: Myeloide vs lymfoide
Myeloide leukemie:
- Leukemiecellen dragen kernmerken van granulocytaire, monocytaire en erythroide of megakaryoblastaire cellen
- AML, CML, APL
Lymfoide/ lymfatische leukemie:
- Leukemiecellen hebben kenmerken van lymfoide cellen
- ALL, CLL, plasmacel-leukemie
Diagnostiek van leukemie
Morfologie Cytogenetica Immunofenotypering Moleculair diagnostiek - Detecteren van gendefecten - Detecteren van residuele ziekte na behandeling
Technologische ontwikkelingen en clonaliteit
NGS (Next Generation Sequencing)
- Groot deel DNA onderzocht
Clonale architectuur van AML
- Stamcel –> driver mutaties –> leukemische stamcel –> subclonale (cluster) mutaties —> recidief –> recidief (relapse) mutaties
- Dynamisch (ontwikkeld niet altijd leukemie)
