Week 2 Flashcards
Rechtssubjecten
de personen of entiteiten die de bekwaamheid bezitten om deel te nemen aan het rechtsverkeer in de internationale rechtsorde.
Rechtssubjectiviteit/rechtspersoonlijkheid
duidt op de status die het mogelijk maakt dat personen deelnemen aan het rechtsverkeer.
Soevereine gelijkheid
staten zijn juridisch gelijk aan elkaar
Op welke 5 manieren kan een persoon die naar internationaal recht rechtssubjectiviteit bezit, aan het rechtsverkeer deelnemen?
- Internationale rechtshandelingen verrichten, zoals het sluiten van verdragen;
- Internationale rechten bezitten;
- Rechten op internationaal niveau afdwingen, bijvoorbeeld in een procedure voor een internationaal tribunaal;
- Internationale verplichtingen hebben;
- Op internationaal niveau aansprakelijk worden gesteld voor schending van verplichtingen.
Wat is het verschil tussen het hebben van volledige of beperkte rechtssubjectiviteit?
Een persoon met volledige rechtssubjectiviteit bezit de bekwaamheid om op elk van de 5 manieren aan het rechtsverkeer deel te nemen of daarin te worden betrokken.
Een persoon met beperkte rechtssubjectiviteit heeft een aantal, maar niet alle, van deze bekwaamheden.
Wie zijn de belangrijkste actoren?
de Staten
Wie bezitten volledige rechtssubjectiviteit?
Staten
Wie bezitten beperkte rechtssubjectiviteit? (6)
- Internationale organisaties (let op: geen NGO’s! > geen rechtspersoonlijkheid)
- De facto-regimes
- Bevrijdingsbewegingen
- Multinationale ondernemingen
- Natuurlijke personen
- Overige subjecten (bijv. De Mensheid, volkeren, minderheden, inheemse volkeren, de Heilige Stoel)
Welke 3 dingen zijn van belang om te bepalen aan welke personen de internationale rechtsorde rechtssubjectiviteit moet toekennen?
- In belangrijke mate bepaald door politieke overwegingen.
- Het effectiviteitsbeginsel is van bijzonder belang. Mede als gevolg van het ontbreken van een centraal gezag erkent het recht in het algemeen de feitelijke uitoefening van macht en gezag als grondslag voor rechtsposities.
- Erkenning speelt een belangrijke rol in de vraag of een staat, organisatie of andere persoon voldoet aan de criteria. Staten kunnen elk voor zich bepalen of zij een bepaalde persoon al dan niet als rechtssubject beschouwen en op die basis rechtsbetrekkingen willen aangaan.
Wat is het belangrijkste definiërende kenmerk van Staten?
dat zij, onafhankelijk van andere staten, publiek gezag uitoefenen over een grondgebied en de daar levende bevolking.
Hoe ontstaan Staten in het algemeen?
op grond van een feitelijke situatie waarin zij gedurende enige tijd effectief gezag uitoefenen over de bevolking op een bepaald grondgebied.
Internationale organisaties/intergouvernementele organisaties
Meestal opgericht door staten om publieke taken uit te voeren
> Bijv. VN, EU, Raad van Europa
Ondanks eigen bevoegdheden, rechten en verplichtingen, functioneren ze niet geheel los van staten en zijn in de praktijk in vergaande mate afhankelijk van staten.
Specialiteitsbeginsel
Organisaties hebben geen algemene rechten en plichten en geen algemene bevoegdheid om rechtshandelingen in de internationale rechtsorde te verrichten. Zij hebben uitsluitend die bevoegdheden, rechten en plichten die staten uitdrukkelijk dan wel impliciet aan hen hebben toegerekend.
De facto-regimes
Niet-statelijke entiteiten die feitelijk effectief gezag uitoefenen over een deel van het grondgebied van een bestaande staat en de daar levende bevolking.
3 kenmerken de facto-regimes
- Het betreft in de meeste gevallen groeperingen die tegen de staat in opstand komen om autonomie te verkrijgen binnen de staat of om zichzelf af te scheiden en een zelfstandige staat te vormen.
- Zwakke juridische status
- Erkenning van zekere mate van internationale rechtssubjectiviteit, uiterst beperkt > bescherming bieden aan burgers
Waarom kunnen staten en internationale organisaties kunnen worden gedwongen om een beperkte rechtssubjectiviteit van de facto-regimes te erkennen?
Staten en internationale organisaties kunnen gedwongen zijn een beperkte rechtssubjectiviteit van de facto-regimes te erkennen om ze te onderwerpen aan internationale verplichtingen.
- Als internationaal recht geen verplichtingen aan dergelijke entiteiten zou opleggen, zou de bevolking in het desbetreffende gebied geen internationale juridische bescherming hebben.
- De reikwijdte van de bevoegdheden, rechten en plichten van de facto-regimes is echter uiterst beperkt, de rechtssubjectiviteit beperkt zich tot wat nodig is om deze groeperingen te onderwerpen aan minimale regels die burgers bescherming bieden.
>Algemene regel is dus ook dat overeenkomsten die de facto-regimes met staten sluiten, geen internationaal publiekrechtelijke status hebben.
Bevrijdingsbewegingen
Groeperingen die vechten tegen een koloniale mogendheid of een bezettende macht.
- Hoeven geen effectief gezag te hebben
- Hebben verdergaande rechtssubjectiviteit dan de facto-regimes, op grond van het algemeen gevoelde onrecht van koloniale overheersing en bezetting, en hebben het recht op zelfbeschikking: het recht om zelf over hun politieke lot te beslissen, eventueel in de vorm van onafhankelijkheid.
Non-gouvernementele organisaties (NGO’s)
Private organisaties die grensoverschrijdend opereren.
- Géén internationaal rechtssubject!
- Wel belangrijk voor de naleving van het internationaal publiekrecht:
> Zij kunnen ideële doelstellingen hebben (Greenpeace International, Amnesty > International)
> Of belangen van het bedrijfsleven (Internationale Kamer van Koophandel) of werknemers (internationale vakbondsorganisaties) behartigen. - Rol is vaak geformaliseerd binnen internationale organisaties (mogen vaak bij internationale vergaderingen aanwezig zijn, bereiden vaak policy briefs voor, en hebben soms spreektijd)
- Beheerst door het nationale recht van de staat waar zij zijn gevestigd
- Via mobilisatie van hun achterban en de publieke opinie, maar ook door technische expertise, kunnen NGO’s belangrijke invloed uitoefenen op de totstandkoming en naleving van internationaal recht.
- Anders dan intergouvernementele organisaties kent de internationale rechtsorde NGO’s geen internationale rechtssubjectiviteit en dus ook geen internationale rechten of verplichtingen toe. NGO’s worden beheerst door het nationale recht van de staat waar zij zijn gevestigd.
Multinationale/transnationale ondernemingen
Ondernemingen die in meer dan één staat economisch actief zijn.
> Zij genieten in beginsel uitsluitend rechtssubjectiviteit in de nationale rechtsorde, in het bijzonder van de staat van nationaliteit (=staat waar zij zijn geregistreerd/land waar de onderneming op basis van deze criteria is gevestigd)
Uit welke 2 overwegingen hebben multinationale ondernemingen een zekere status in de internationale rechtsorde verkregen?
- De staten hebben er belang bij dat in hun rechtsorde geregistreerde ondernemingen in andere staten worden beschermd tegen onteigening of andere maatregelen die de waarde van hun investeringen zouden bedreigen.
2.Multinationale ondernemingen onttrekken zich door de verspreiding van macht en kapitaal in vergaande mate aan nationaal recht.
Problematisch: kunnen zich grotendeels aan nationaal recht onttrekken, hebben wel rechten, maar weinig (geen) plichten in de internationale rechtsorde!
Natuurlijke personen
- In de Nederlandse rechtsorde zijn natuurlijke personen van rechtswege rechtssubject en genieten zij burgerlijke rechten.
- In de internationale rechtsorde missen natuurlijke personen deze voorgegeven juridische positie.
- Vroeger hadden natuurlijke personen geen enkele internationale rechtspersoonlijkheid.
Na WO2 is een rechtsontwikkeling tot stand gekomen die wel degelijk op internationaal niveau directe rechten en plichten voor individuen creëert. - Internationaal recht bepaalt nu dat individuen bepaalde individuele rechten hebben, zonder afhankelijk te zijn van de internationale rechtsorde.
> In een beperkt aantal gevallen hebben individuen ook de procedurele mogelijkheid hun rechten op internationaal niveau af te dwingen. - Internationale rechtssubjectiviteit van individuen is wankel.
- De meest fundamentele rechten van individuen behoren tot het internationaal gewoonterecht en gelden wereldwijd.
Protectoraten
Staten die tijdelijk, geheel of ten dele, onder het gezag van één of meer andere staten of internationale organisaties worden geplaatst.
> Blijven in juridische zin, met juridische soevereiniteit, bestaan, ook al kunnen ze zelf gedurende een zekere tijd geen gezag meer uitoefenen.
Soevereiniteit
Het exclusieve gezag dat een staat toekomt ten aanzien van zijn grondgebied en de daar levende bevolking.
