week 4 Flashcards
1
Q
Onderzoek van oor en gehoor?
A
- Anamnese
- Otoscopie
- Gehooronderzoek
bepaling aard en ernst gehoorverlies:
*geleidingsverlies
*perceptief verlies - Beeldvorming
- CT-scan
- MRI
2
Q
Anamnese van het oor?
A
- Oor
- afwijkend gevoel: pijn, jeuk, drukgevoel
- loopoor (nat oor: pus, liquor, bloed)
- Gehoor
- verminderd
- extra geluid: suizen (continu of pulsatiel), klikken
- anders: vervorming, hyperacusis
- Evenwicht
- N VII
- Algemene klachten, voorgeschiedenis
3
Q
Waar let je op bij beoordeling van het trommelvlies?
A
- Kleur: rood bij infectie en glomustumor, wit bij sclerose, pus en cholesteatoom,
geel bij OME, blauw bij hematotympanum - Stand: normaal, bomberend, ingetrokken
- Structuur: normaal, sclerose, atrofie, perforatie
- Glans: dof bij infectie, sclerose
- Mobiliteit: normaal, verminderd, opgeheven
4
Q
Gehooronderzoek
A
- geleidingsverlies (conductief gehoorverlies)
- gehoorverlies van het binnenoor (perceptief gehoorverlies)
- gemengd gehoorverlies
- retrocochleair gehoorverlies
Bepalen aard en ernst van het gehoorverlies
5
Q
Voorwaarden functioneel middenoor
A
- Vrij bewegend trommelvlies
- Luchthoudend middenoor
- Mobiele en intacte gehoorbeentjes
6
Q
Belang gehoorstoornissen
A
- ~5% van de wereldbevolking (vaak op oudere leeftijd) heeft last van gehoorverlies (>30-40 dB).
- Belang neemt toe en presbyacusis (ouderdomsslechthorendheid) zit in Europa bij de top 10 qua ziektelast:
Aandoening (% totaal Years Lost due to Disability (YLD) in Europa)
1. Back and neck pain (10.7%)
2. Depressive disorders (7.9%)
3. Diabetes mellitus (4.6%)
4. Migraine (4.2%)
5. Iron-deficiency anaemia (4.0%)
6. Oral conditions (3.6%)
7. Anxiety disorders (3.5%)
8. Other hearing loss (2.8%)
Belangrijkere risicofactor voor dementie dan: lage opleiding, roken, hypertensie, obesitas, depressie, gebrek aan lichaamsbeweging, sociale isolatie of diabetes.
7
Q
Gehoorbeentjes
A
- Water heeft andere akoestische eigenschappen dan lucht, er is sprake van een impedantie-mismatch.
- De gehoorbeentjes zorgen er voor dat de kinetische energie zo efficiënt mogelijk op de perilymfe in de scala vestibuli wordt overgebracht.
8
Q
Gehoorbeentjes
A
Voor de efficiënte overdracht zijn drie dingen van belang:
(1) Hefboomwerking: incus is ca 20% korter dan de malleus, dus 1.2x minder beweging en 1.2x meer druk bij de stapes
(2) Trommelvliesoppervlak is ca. 20x stapes-oppervlak
(3) Selectieve geluidsoverdracht op het ovale venster
9
Q
‘Normale’ prestaties van het auditieve systeem
A
-drempel bij vibraties van 0.3 nm in cochlea
-frekwenties van 50-16000 Hz waarneembaar
-frekwentie verschillen van <1% waarneembaar
-minimaal waarneembaar hoekverschil tussen
2 geluidsbronnen: ca. 1 graad
-precisie in interaurale tijdsverschillen: 10 μs
10
Q
Binnenoor
A
- Vliezige labyrint
-ductus semicirculares
-utriculus
-sacculus
-ductus cochlearis
-saccus endolymfaticus
(gevuld met endolymfe, die wordt geproduceerd in de ductus cochlearis en geresorbeerd in de saccus endolymfaticus) - Benige labyrint (=gedeelte van het rotsbeen dat zich om het vliezige labyrint bevindt)
-canales semicirculares
-vestibulum
-cochlea
(tussen het benige en het vliezige labyrint bevindt zich perilymfe)
11
Q
Vliezig en benig labyrint
A
- Vliezige labyrint
-ductus semicirculares
-utriculus
-sacculus
-ductus cochlearis
-saccus endolymfaticus - Benige labyrint
-canales semicirculares
-vestibulum
-cochlea
12
Q
Lopende golf theorie van Von Békésy
A
Von Békésy ontdekte dat er een lopende golf onstaat die op zekere plaats in de cochlea een maximum amplitude bereikt en vervolgens snel uitdooft
13
Q
Tonotopie
A
Het plaatsprincipe voor frequentieonderscheid:
de ligging van het maximum hangt van de frequentie af, omdat de stijfheid van het basilair membraan verloopt over de cochlea.
14
Q
wat is er nodig voor overdracht van geluid*?
A
Tip links, stereocilia en mechanotransductiekanalen
15
Q
Funktie binnenste en buitenste haarcellen heel verschillend
A
Binnenste haarcellen
Bewegingsdetectie
membr. basilaris
=> Aktivatie n.cochlearis
Buitenste haarcellen
Bewegingsdetectie
membr. basilaris
=> Veranderen gevoeligheid
16
Q
Innervatie binnenste en buitenste haarcellen heel verschillend?
A
- > 90% van de (afferente) dendrieten van de ganglioncellen zijn op de binnenste haarcellen.
- Een dendriet van een ganglioncel maakt contact met slechts één binnenste haarcel,
maar elke binnenste haarcel wordt door gem. tien ganglioncellen geïnnerveerd. - Buitenste haarcellen worden vnl. efferent geïnnerveerd
17
Q
Buitenste haarcellen
A
-Spanningsafhankelijke beweging in de lengteas: korter bij depolarisatie
-Belangrijk bij frequentieselectiviteit
-Verantwoordelijk voor otoakoestische emissies
18
Q
Buitenste haarcellen
A
-Veranderen gevoeligheid orgaan van Corti -> verhogen dynamische range (door compressie)
-Belangrijk voor oto-acoustische emissies
19
Q
Haarcelbeschadiging
A
- Mechanisch
- Stereocilia afgebroken van haarcellichaam.
- Oorzaak b.v. langdurige overstimulatie door
machine geluid/’oortjes’ - Ototoxische stoffen (bv aminoglycosiden)
- Vaak de buitenste haarcellen aangetast.
20
Q
Presbyacusis (ouderdomsslechthorendheid)
A
- Verlies van gevoeligheid voor vooral hoge tonen
- Belangrijkste oorzaak: verlies van haarcellen (met name buitenste), vooral door cumulatieve lawaaibeschadiging
- Regeneratie nu nog niet mogelijk
- Andere oorzaken:
- middenoor
- stria vascularis (endocochleaire potentiaal)
- haarcel innervatie
- centraal
21
Q
Hoe wordt toonhoogte gecodeerd?
A
-plaatsprincipe (tonotopie)
-frequentieprincipe (phase locking / volley principe)
22
Q
Tuning curve
A
- Meet van auditieve neuronen hoe hard (luid) een toon bij verschillende frequenties moet zijn om een verhoging van de vuurfrequentie te krijgen.
- Het resultaat is een tuning curve
- De frequentie waar de cel het gevoeligst is heet de karakteristieke frequentie
23
Q
Timing van actiepotentialen
A
Voor frequenties tot 4 kHz kan een bundel N. VIII vezels voor iedere periode een volley (een burst van meerdere synchrone AP, verdeeld
over meerdere vezels) genereren. Het interval tussen de volleys is een maat voor de frequentie: het volleyprincipe voor frequentiecodering.
24
Q
Hoe wordt toonhoogte gecodeerd?
A
plaatsprincipe (tonotopie)
< 4 kHz:
frequentieprincipe (phase locking / volley principe)
25
Hoe wordt intensiteit van een toon gecodeerd?
-mate van depolarisatie van de haarcel
(frequentie van vuren in de afferente vezels)
-aantal haarcellen dat geaktiveerd wordt
26
Hoe wordt intensiteit gecodeerd?
-hoe harder, hoe hoger de vuurfrequentie
-verschillende afferente vezels op dezelfde haarcel hebben verschillende gevoeligheid
27
Monauraal richtingshoren
-Door de groeven en vouwen van de pinna gedraagt het buitenoor zich als een richting-afhankelijk filter.
-Dit bevordert richtinghoren m.n. in het verticale vlak
28
Binauraal richtingshoren
-Binauraal horen belangrijk voor lokalisatie m.n. in het horizontale vlak
Twee verschillende systemen:
-Eén systeem maakt gebruik van verschillen in intensiteit (interaural level difference, ILD) van het geluid aan beide oren
-Het andere systeem maakt gebruik van verschillen in fase (interaural time difference, ITD) van het geluid aan beide oren
29
Verschillen in intensiteit en fase?
- Verschillen in fase (tijd) (ITD)
- Verschillen in amplitude (intensiteit) (ILD)
30
wat is de rol van de mediale oliva superior in geluidslokalisatie?
- Coincidence detection
- Delay lines
31
Frequentie afhankelijkheid van veranderingen in membraanpotentiaal
- bij lage frequenties depolarisatie en
hyperpolarisatie van de haarcel
- bij frequenties > 1.5 kHz kan de binnenste haarcel steeds moeilijker ‘volgen’
32
Verschillen tussen mediale en laterale oliva superior
MSO
-contralaterale input exciterend
-detekteert ITD (faseverschillen)
-vooral <1.5 kHz
LSO
-contralaterale input inhiberend
-detekteert ILD (intensiteitsverschillen)
-vooral >3 kHz
33
Centrale geluidsverwerking
* veel parallelle systemen, bijv. apart systeem voor richtinghoren
* op veel plekken commissurale verbindingen (bijv coll. inf., cortex), dit betekent dat monaurale doofheid/slechthorendheid iha wijst op een perifeer defect
* er zijn ‘maps’ voor o.a. toonhoogte (tonotopie), periodiciteit (AM), FM en geluidsrichting
* spraak en gehoor zijn nauw verweven in de cortex
34
Cocktailparty; probleem?
-Het achtergrondgeluid maskeert het gesprek dat je voert
-Dit is sterker naarmate de spectrale inhoud meer overlap vertoont (dwz het achtergrondgeluid moet vallen binnen de kritische bandbreedte van de frequenties waarin je geïnteresseerd bent)
35
Presbyacusis (ouderdomsslechthorendheid)
* Verlies van gevoeligheid voor vooral hoge tonen
* Belangrijkste oorzaak: verlies van haarcellen (met name buitenste),
vooral door cumulatieve lawaaibeschadiging, met als gevolg o.a. ‘loudness recruitment’.
* Regeneratie nu nog niet mogelijk
* Andere oorzaken:
* middenoor
* stria vascularis (endocochleaire potentiaal)
* haarcel innervatie
* centraal
36
Hoe kun je een gesprek voeren tijdens een cocktailparty:
* Sorteren van geluiden (‘stream segregation’) op basis van spectrotemporele overlap (dus gebruik makend van richtinghoren, toonhoogte, klankkleur, etc.)
* Centrale mechanismen (bijv. laterale inhibitie, afdalende projecties) helpen om selectieve aandacht voor geluiden die weinig spectrotemporele overlap hebben met
achtergrondgeluiden mogelijk te maken.
* Bij slechthorendheid wordt het repertoire van cues dat je tot je beschikking hebt beperkter. Het verlies van buitenste haarcellen leidt tot verlies van compressie (en evt. tot ‘loudness recruitment’).
37
Middenoorreflex
Contractie van vooral de m.stapedius (activatie via n. facialis) en in mindere mate m. tensor tympani (activatie via n. trigeminus) maakt de keten van beentjes stijver. Geluid beneden de 2 kHz wordt daardoor verzwakt (tot ~25 dB).
Functies:
* Bescherming tegen overstimulatie van de cochlea door laag-frequent geluid (Door de 100 ms reactietijd van de reflex is de bescherming tegen impulsgeluid gering.)
* Ook contractie als je zelf geluid maakt
De reflex is binauraal.
38
Gevolgen chronische otitis media
- Verandering structuur trommelvlies
myringosclerose
atrofie lamina propria
perforatie trommelvlies
- Gestoorde drukregulatie middenoor
atelectase middenoor
cholesteatoomvorming
- Conductief gehoorverlies
taaie gezwollen mucosa middenoor
hypoventilatie middenoor
tympanosclerose gehoorbeentjes
perforatie trommelvlies
erosie gehoorbeentjes
- Perceptief gehoorverlies
- Boterosie (cholesteatoom)
39
Definitie cholesteatoom
Ophoping van epitheel in het middenoor met opstapelen van keratine. Ontstaat vanuit een invaginatie in het trommelvlies.
Superinfectie met otorroe, ostitis en ontsteking van de mucosa met granulaties kan hierbij voorkomen.
Leidt tot resorptie van:
- mastoïd, mn de achterwand van de gehoorgang
- gehoorbeentjes
- benige begrenzing horizontale kanaal
- tegmen tympani
- N VII kanaa
40
Chronische otitis media met cholesteatoom
Otoscopie:
- Retractiepocket (pars flaccida of pars tensa) met retentie van cerumen/keratine
Klachten:
- Gehoorverlies (erosie keten (conductief), aantasting binnenoor (perceptief)
- Loopoor (superinfectie)
- Duizeligheid (fistel)
- Facialisuitval
- Meningitis
41
Chronische otitis media met cholesteatoom, hoeveel mensen hebben het en wat zijn de doelstellingen van chirurgie (doelstellingen BELANGRIJK TENTAMEN)?
Geschatte incidentie cholesteatoom: 10/100.000 per jaar
1600 nieuwe gevallen in NL per jaar
Doelstellingen chirurgie:
1. Radicale verwijdering (geen residu cholesteatoom)
2. Voorkomen nieuwvorming cholesteatoom (geen recidief cholesteatoom
3. Waterbestendig, droog en zelfreinigend oor
4. Gehoor zo goed mogelijk
42
Complicaties otitis media en cholesteatoom
- Mastoïditis
- n. Facialis uitval, erosie n. VII kanaal
- Labyrintitis, erosie (horizontale) semicirculair kanaal
- Intracraniële complicaties, erosie tegmen tympani
- Trombose sinus sigmoïdeus
43
Chronische otitis media zonder cholesteatoom
* perforatie trommelvlies (infectie middenoor)
* gehoorverlies (perforatie, erosie keten)
44
Wat zijn complicaties van acute otitis media - mastoïditis?
- Ziek, koorts
- Otalgie
- Gehoorverlies (conductief)
- Trommelvlies: rood bomberend.
- Afstaand oor, rode fluctuerende zwelling mastoïd
- Haemophilus influenzae, streptococcus pneumoniae
45
Wat zijn trauma's aan de oren?
- Schedelbasisfractuur
- Lawaaitrauma
- Barotrauma
- Ototoxiciteit
46
Wat zijn klinische tekenen schedelbasisfractuur?
- Battle sign
- Haematotympanum
- Otoliquorroe
- Soms: dislocatie gehoorbeenketen
- Soms: uitval n. VII of labyrinth
47
Lawaaischade?
schade geeft niet direct symptomen:
- spraakverstaan frequentiebereik tussen 500 en 4000 Hz.
- lawaaischade bij 4000Hz wordt niet onmiddellijk gemerkt
- aanvankelijk enig herstel
cumulatief effect:
- gehoorverlies
- vervorming
- oorsuizen
48
Tinnitus
- Subjectieve tinnitus 96%
- Objectieve tinnitus 4%
6-30% volwassenen
0.5-2.4% zeer ernstige mate
49
Diagnostiek
audiometrie
- Toonaudiogram
- Suisalanlyse
- (Spraakaudiogram)
uitsluiten medische oorzaak oorsuizen,
- bijwerking medicatie, glomus, myoclonus, dehiscentie, vestibulair schwannoom
zleoeken naar onderhoudende factoren, negatieve emoties, slaaptekort, depressie, angst
50
Objectief oorsuizen 4%
pulsatiel:
durale AV malformaties, carotis stenose, carotico-caverneuze fistel, aneurysma
dehiscentie sinus sigmoideus
glomustumor,
idiopatische intracraniële hypertensie
tikken:
myoclonus
buis van Eustachius bij slikken
tuba aperta:
geluid en druk van de ademhaling
51
Oorzaken (ernstig) dubbelzijdig perceptief gehoorverlies bij kinderen
- meningitis
- Infectieus: postviraal, lues , lyme, herpes, rubella, cytomegalie,bof, mazelen
- perinatale nood
- genetisch
- posttraumatisch
- enlaged vestibular aquaduct, EVA
- ECI
52
Oorzaken (ernstig) dubbelzijdig perceptief gehoorverlies bij volwassenen
- eci
- genetisch
- meningitis
- post traumatisch
53
Indicatie en vergoeding Cochleair Implantaat, volwassenen?
Bilateraal gehoorverlies:
- toondrempel perceptief gehoorverlies >70 dB,
- 65% spraakverstaan bij 65 dB
Onvoldoende resultaat prothetisering
Snelle progressie
Vastlopen privé of werk
Geen leeftijdgrens
Verwachtingen reëel
CI voor éénzijdige doofheid of tinnitus wordt niet vergoed.
54
Resultaat bij volwassenen afhankelijk van?
- Leeftijd
- Cognitie
- Duur gehoorverlies
55
Bouw en werking CI
- Externe spraakprocessor
met microfoon
- Zend- en ontvangspoel
- Electroden array 16-20
electroden
- Frequentiespecifieke
stimulatie
56
Indicaties beengeleidingstoestel
1. groot conductief gehoorverlies en goede cochlea
* oorzaak: chron otitis media/ trauma
* voordeel: conventioneel hoortoestel sluit
gehoorgang af en kan infectie veroorzaken;
beengeleidingstoestel doet dit niet
2. single sided deafness
* Lost hoofdschaduweffect op
* Spraakverstaan in rumoer en richting horen wordt niet beter
57
Otosclerose
- afwijking van de botstructuur van het os temporale
* fixatie het ligamentum annulare van de stapesvoetplaat
* os petrosum wordt bros
* naast conductief verlies ook perceptieverlies en duizeligheid mogelijk
58
Succes CI
* >400,000 gebruikers
* Verstaan spraak vaak mogelijk:
* Tonotopie
* Behoud zenuw
* Envelop goede cue voor spraak
59
Wat doet een CI?
-> Envelope coding
60
Enkele factoren die belangrijk zijn voor succes CI
Aantal functionele kanalen (crosstalk, apicaal)
* Tijdstip van implanteren/gehoorverlies
* Integriteit auditieve zenuw
