Week 6 - Normering: algemene beginselen van behoorlijk bestuur

Question 1

Waarvoor zijn de abbb’s ontwikkled?

Answer 1

De abbb’s zijn primair ontwikkeld als rechterlijk tegenwicht tegen beslissingsruimte van het bestuursorgaan.

Question 2

Waar zijn de abbb’s gecodificeerd?

Answer 2

De abbb’s zijn deels gecodificeerd in de Awb en deels nog niet (dus ongeschreven).

Question 3

Waartussen in de abbb’s wordt gewoonlijk onderscheid gemaakt?

Answer 3

Gebruikelijk wordt onderscheid gemaakt tussen de materiële en formele beginselen van behoorlijk bestuur.

• De materiële beginselen gaan over de inhoud van het besluit.
• De formele beginselen gaan over de wijze waarop een besluit tot stand moet worden gebracht.

Question 4

Hoe interpreteert de rechter de abbb’s?

Answer 4

De rechter voert een dynamische interpretatie van de abbb’s.

Question 5

Benoem de abbb’s

Answer 5

1. Fair play; verbod van vooringenomenheid (formeel)
2. Zorgvuldig feitenonderzoek
3. Verbod van détournement de pouvoir; misbruik van bevoegdheden (materieel)
4. Belangen afwegingsplicht
5. Evenredigheidsbeginsel; beginsel van de minste pijn
6. Willekeurverbod
7. Beginsel van éligaté devant les charges publiques; gelijke verdeling van publieke lasten
8. Motiveringsbeginsel (formeel)
9. Gelijkheidsbeginsel (materieel)
10. Consistentiebeginsel; de eis van beleid (materieel)
11. Vertrouwensbeginsel (materieel)
12. Materieel rechtszekerheidsbeginsel
13. Formeel rechtszekerheidsbeginsel; duidelijkheidsbeginsel

Question 6

Waar vind je het fair play beginsel?

Answer 6

Het fair play beginsel, ofwel het verbod van vooringenomenheid, vind je in art. 2:4 Awb jo. art. 6 EVRM.

Question 7

Wat is het beginsel van zorgvuldig feitenonderzoek, en waar is het geregeld?

Answer 7

Het zorgvuldig feitenonderzoek houdt in dat besluiten zorvuldig dienen te worden voorbereid.

Dit is geregeld in 3:2 Awb.

Hieronder vallen ook
* de hoorplicht (artt. 4:7 en 4:8 Awb)
* (wettelijke) advisering (artt. 3:9, 3:49 en 3:50 Awb) en
* de beslistermijn (art. 4:13 e.v. Awb)

Question 8

Waar vind je het verbod op détournement de pouvoir?

Answer 8

Het verbod op détournement de pouvoir, ofwel verbod op misbruik van bevoegdheden, is geregeld in art. 3:3 Awb.

Question 9

Waar vind je de belangenafwegingsplicht?

Answer 9

De belangenafwegingsplicht is geregeld in art. 3:4 lid 1 Awb.

Question 10

Wat is het evenredigheidsbeginsel, en waar is het geregeld?

Answer 10

Het evenredigheidsbeginsel, ofwel het beginsel van de minste pijn, stelt dat de nadelige gevolgen voor één of meer belanghebbenden van het besluit niet evenredig mogen zijn in verhouding met het besluit te dienen doel.

Dit is geregeld in art. 3:4 lid 2 Awb, maar zie ook het arrest ABRvS Woningsluiting harderwijk.

Question 11

Wat is het willekeurverbod?

Answer 11

Het willekeurverbod ziet erop of het bestuur in redelijkheid al dan niet heeft kunenne komen tot het bestreden besluit bij afweging van de desbetreffende belangen.

Dit is nauwverwant met de belangenafwegingsplicht.

Question 12

Wat is het beginsel van éligaté devant les charges publiques?

Answer 12

Het beginsel van éligaté devant les charges publiques, ofwel de gelijke verdeling van publieke lasten, stelt dat de bij een besluit betrokken belanghebbenden geen ongelijke openbare last op zich mogen krijgen door de uitwerking van een omstreden besluit.

Question 13

Waar vind je het motiveringsbeginsel?

Answer 13

Het motiveringsbeginsel is geregeld in art. 3:46 jo. art. 3:47 Awb.

Question 14

Wat is het gelijkheidsbeginsel en waar is het geregeld?

Answer 14

Het gelijkheidsbeginsel stelt dat gelijke gevallen gelijk moeten worden behandeld. Het is geregeld in art. 1 Grondwet.

Question 15

Wat is het consistentiebeginsel?

Answer 15

Het consistentiebeginsel, ofwel de eis van beleid, stelt dat het bestuur stelselmatig dient te handelen.

Question 16

Wat is het vertrouwensbeginsel, en waar kun je het vinden?

Answer 16

Het vertrouwensbeginsel kan beroep op worden gedaan als sprake is van een gerechtvaardigd vertrouwen en indien de belangen van andere burgers, of in het algemeen belang, zich niet ten principale verzetten tegen het honoreren van dit vertrouwen.

Dit is o.a. te vinden in het arrest ABRvS Dakopbouw Amsterdam.

Question 17

Wat is het materieel rechtszekerheidsbeginsel?

Answer 17

Het materieel rechtszekerheidsbeginsel hangt nauw samen met het vertrouwensbeginsel, maar verschilt in dat dit beginsel de burger rechtsbescherming geeft nadat het besluit tot stand is gekomen.

Het stelt dat burgers moeten kunnen vertrouwen op de rechtsgevolgen van besluiten en op door het bestuursorgaan gewekte verwachtingen, tenzij zwaarwegende belangen afwijking rechtvaardigen.

Question 18

Wat is het formeel rechtszekerheidsbeginsel?

Answer 18

Het formeel rechtszekerheidsbeginsel, ofwel het duidelijkheidsbeginsel, stelt dat besluiten duidelijk dienen te zijn.

Question 19

Wat is beleid?

Answer 19

Beleid bestaat uit intern werkende regels die het orgaan dat ze vast heeft gesteld binden. Deze gaan over de wijze waarop het bestuursorgaan belangen afweegt en feiten vaststelt.

In principe moet een bestuursorgaan ook handelen in overeenstemming met beleid [1].

[1] art. 4:84 Awb

Question 20

Wat is de grondslag voor het vastleggen van beleid?

Answer 20

Voor het vastleggen van beleid is geen specifieke grondslag nodig; art. 4:84 Awb biedt een algemene grondslag.

Question 21

Hoe wordt naleving van beleid afgedwongen?

Answer 21

Een belanghebbende kan de naleving van beleid door het bestuursorgaan afdwingen voor de bestuursrechter met een beroep op abbb’s, zoals het gelijkheidsbeginsel of het vertrouwensbeginsel.

Question 22

Hoe is het arrest Woningsluiting Harderwijk relevant voor het evenredigheidsbeginsel?

Answer 22

Voor naleving van het evenredigheidsbeginsel moet het bestuursorgaan een scherp inzicht hebben in de relevante feiten en omstandigheden. In de uitspraak Woningsluiting Harderwijk legt de Afdeling uit wat van het bestuursorgaan wordt verwacht in dit verband.

Question 23

Wat zegt het Woningsluiting Harderwijk arrest?

Answer 23

Bij de toetsing van het evenredigheidsbeginsel beoordeelt de rechter of het besluit voldoet aan
* geschiktheid (geschikt om het beoogde doel te bereiken),
* noodzakelijkheid (noodzakelijk om het beoogde doel te bereiken) en
* evenwichtigheid (of de besloten maatregel in het concrete geval evenwichtig is om het beoogde doel te bereiken)

Question 24

Wat is de kern van het vertrouwensbeginsel?

Answer 24

Als het bestuursorgsan de indruk wekt dat het een specifieke beslising zal nemen, mag de burger erop vertrouwen dat dit daadwerkelijk gebeurt en heeft hij het recht om het orgaan hieraan te houden.

Question 25

Hoe wordt getoetst op het vertrouwensbeginsel?

Answer 25

De jurisprudentie is kritisch ten aanzien van het vertrouwensbeginsel ten aanzien van degeenen die een beroep doen op het gewekte vertrouwen. Om succesvol een beroep te doen op het vertrouwensbeginsel, moeten er duidelijke toezeggingen zijn gedaan door een bevoegd persoon binnen het bestuursorgaan, waaruit legitieme verwachtingen kunnen worden afgeleid.

Question 26

In welke uitspraak wordt het vertrouwensbeginsel verbreedt?

Answer 26

In de uitspraak ABRvS Dakopbouw Amsterdam wordt een belangrijke stap gezet naar een bredere werking van het vertrouwensbeginsel binnen het bestuursrecht.

Question 27

Volgens 'Dakopbouw Amsterdam', wat weegt of er sprake is van bindende toezegging?

Answer 27

Op de vraag of er sprake is van bindende toezegging komt aan het perspectief van de redelijk denkende burger meer betekenis toe dan aan de bedoelingen van het bestuursorgaan.

Question 28

In het kort, welke stappen moeten worden doorlopen bij de beoordeling van een beroep op het vertrouwensbeginsel?

Answer 28

Volgens de uitspraak 'Dakopbouw Amsterdam' moeten er voor de beoordeling van een beroep op het vertrouwensbeginsel 3 stappen worden doorlopen: 1. Is er een toezegging? 2. Kan dit het orgaan worden toegerekend? 3. Belangenafweging

Question 29

Wat is de eerste stap bij de beoordeling van een beroep op het vertrouwensbeginsel?

Answer 29

De eerste stap bij de beordeling van een beroep op het vertrouwensbeginsel betreft de vraag of de uitlating en/of gedragingen waarop de betrokkene zich beroep als een toezegging kan worden gekwalificeerd. Hier moet aannemelijk worden gemaakt dat betrokkene te geoder trouw is. De deskundigheid van de betrokkene speelt hier ook een rol.

Question 30

Wat is de tweede stap bij de beoordeling van een beroep op het vertrouwensbeginsel.

Answer 30

De tweede stap bij een beoordeling van een beroep op het vertrouwensbeginsel betreft de vraag of de toezegging aan het bevoegde bestuursorgaan kan worden toegerekend. Hier stelt de Afdeling dat de betrokkene op goede gronden moet veronderstellen dat degene die de toezegging heeft gedaan de opvatting van het bevoegde orgaan vertolkte. Een toezegging van een wethouder (binnen diens portfeuille) of inspecteur (binnen diens werkgebied) kan wel worden toegerekend, maar een toezegging van een medewerker die algemene informatie verstrekt, zoals een baliemedewerker, kan niet worden toegerekend.

Question 31

Wat is de derde stap bij de beoordeling van een beroep op het vertrouwensbeginsel?

Answer 31

Indien vraag 1 en 2 worden beantwoord, moet als laatste een belangenafweging worden gemaakt. De Afdeling overweegt dat het vertrouwensbeginsel niet met zich brengt dat gerechtvaardigde verwachtingen altijd moeten worden gehonoreerd. Een belangenafweging is vereist, waarbij het belang van degene bij wie de gerechtvaardigede verwachtingen zijn gewekt zwaar weegt. Voorts is vereist dat geen zwaarder wegende belangen aan het honoreren van de verwachtingen in de weg staan. Denk aan strijd met de wet.

Question 32

Wat is de rechtsvraag en rechtsregel volgend uit de zaak 'Dakopbouw Amsterdam'?

Answer 32

Rechtsvraag: Onder welke omstandigheden kan een belanghebbende succesvol het vertrouwensbeginsel inroepen wanneer sprake is van een gerechtvaardigd vertrouwen dat is gewekt door handelingen van een bevoegd bestuursorgaan? Rechtsregel: De rechter formuleert 3 stappen om te bepalen of door een bevoegd bestuursorgaan een gerechtvaardigd vertrouwen is gewekt voor een geslaagd beroep op het vertrouwensbeginsel: 1. Kan de uitlating/gedraging waarop belanghebbende zich beroept gekwalificeerd worden als toezegging? 2. Kan die toezegging aan het bestuursorgaan worden toegerekend? 3. Moet het gerechtvaardigd vertrouwen worden gehonoreerd (belangenafweging)?

Question 33

Wat is de rechtsvraag en rechtsregel volgend uit de zaak 'Woningsluiting Harderwijk'?

Answer 33

Rechtsvraag: Met welke intensiteit moet de bestuursrechter bestuurlijke maatregelen toetsen en wat is daarbij de betekenis van het evenredigheidsbeginsel? Rechtsregel: Bij het toetsen aan het evenredigheidsbeginsel moet de bestuursrechter onderscheid maken tussen de geschiktheid, noodzakelijkheid en evenwichtigheid van het aangevochten overheidsbesluit. Als daarvoor aanleiding is, toetst de bestuursrechter de volgende 3 punten: 1. of het besluit geschikt is om het doel te bereiken; 2. of het een noodzakelijke maatregel is of met een minder vergaande maatregel kon worden volstaan; en 3. of de maatregel in het concrete geval evenwichtig is.