week 8 Flashcards
(22 cards)
Plaatsbepaling
- Uitgangspunt: geen strafbaar feit zonder daderschap
- Incl. functioneel daderschap -> sinds ijzerdraad arrest (vaak bij rechtspersonen door hun functie)
Dat betekent ook: lijfelijke aanwezigheid niet altijd vereist (arrest Containerdiefstal -> diefstal in vereniging: meerdere containers met inhoud gestolen. Verdachte had belangrijke rol gespeeld in voorbereiding, hij was veroordeeld ook al was hij fysiek niet aanwezig. Hij had de diefstal uitgedacht en georganiseerd en een trekker gekocht voor de uitvoering en een loods geregeld. Sleutels trekker en loods gegeven aan de mannen die de misdaad gingen uitvoeren en hij was met ze meegegaan om een rondje te rijden en de nummers opschrijven van de containers om vrachtbrieven te vervalsen. Hij zou achteraf gebeld worden. Rol in voorbereiding duidt op een nauwe samenwerking, zo’n belangrijk aandeel ook al vindt het vooraf plaats en was hij niet aanwezig bij het wegnemen).
Deelneming
gezamenlijk vervullen van delictsomschrijving
- Vgl. specifieke strafbaarstellingen
- Tevens algemene leerstukken: deelnemingsvormen
Vormen van deelneming (art. 47, 48, 49 Sr)
- Doen plegen -> alleen doen pleger strafbaar, niet wie het feit fysiek begaat (melk en water arrest)
- Medeplegen
- Uitlokken
- Medeplichtigheid -> alleen bij misdrijf
Focus: medeplegen (meedoen) en medeplichtigheid (het makkelijker maken of bevorderen van het misdrijf)
Gemeenschappelijke kenmerken
1. Accessoriteit
- Onzelfstandig karakter van deelneming: zonder verwezenlijkt grondfeit (voltooid dan wel onvoltooid) geen deelneming -> moet daadwerkelijk iets strafbaars zijn gedaan
- Hoe verder deelneming van plegen verwijderd is, hoe moeilijker accessoriteit vast te stellen
Gemeenschappelijke kenmerken: Uitgangspunt: vereiste van dubbel opzet
- opzet op de deelnemingshandeling
- opzet op het grondfeit bij doleus delict
Medeplegen
- Geen wettelijke definitie/omschrijving
- Wetsgeschiedenis: opzettelijke samenwerking (of samen iets doen of een taakverdeling “in vereniging”)
- Hoge Raad: nauwe en bewuste samenwerking waar de deelnemer een voldoende substantiële bijdrage aan leverde
> Nauwe samenwerking = objectieve element
Bewuste samenwerking = subjectieve element -> door deze wordt voldaan aan opzetvereiste
- Overlap uitlokking en medeplegen
Nauwe samenwerking
- De objectieve zijde van medeplegen
- Kernvraag: Heeft verdachte een wezenlijke bijdrage geleverd aan uitvoering delict?
- Veelal blijkend uit gezamenlijke uitvoering
- Typische medeplichtigheidsgedragingen tenlastegelegd? Dan des te secuurder motiveren
-> HR noemt met oog daarop relevante beoordelingsfactoren (zie overzichtsarrest, recentelijk bevestigd in ECLI:NL:HR:2025:333)
Bewuste samenwerking
- De subjectieve zijde van medeplegen
- Kernvraag: zijn alle bestanddelen van de d.o. door alle deelnemers gezamenlijk gewild?
- In beginsel: dubbel opzet vereist
Medeplichtigheid
- Kern: Gemakkelijk maken of bevorderen van een misdrijf
- Accessoriteit vereist een relatie tussen medeplichtigheidsgedraging en verwezenlijkte grondfeit
- Simultane (gelijktijdig -> op de uitkijk staan) of consecutieve (voorafgaande -> auto regelen) medeplichtigheid
Medeplichtigheid en dubbel opzet
- Opzet op de deelnemingsgedraging
- Opzet op het gronddelict bij doleus misdrijf
Opzet op deel van het grondfeit kan voldoende zijn, mits opzet op dat deel voldoende verband houdt met gronddelict (arrest Geef het mes!)
> HR Geef het mes: verdachte is samen met een ander en verdachte heeft een mes bij zich. De andere persoon wil dat mes hebben en is in de veronderstelling dat die ander met zijn mes iemand gaat bedreigen. Vindt hij prima = voorwaardelijk opzet op bedreiging. Maar die ander blijkt twee personen te steken. Verdachte wordt ook de moord en mishandeling ten laste gelegd. Hij zegt mijn opzet was alleen gezien op bedreiging. Toch wordt hij veroordeeld aan medeplichtigheid, omdat opzet op een deel van het grondfeit voldoende is mits het voldoende verband houdt met het gronddelict, in dit geval is er sprake van een voldoende verband. Bedreiging met een mes houdt voldoende verband met de delicten die ten laste zijn gelegd -> bedreiging is het lichtere van poging mishandeling en doodslag.
Passieve medeplichtigheid
Arrest Peter en Peter
- HR: Rechtsplicht
Hulpeloze toestand leidt tot rechtsplicht –> nalaten zorgt voor medeplichtigheid aan het feit dat door de andere Peter is begaan.
Zet uiteen welke verschillen bestaan tussen de deelnemingsvormen uitlokking en medeplegen in het kader van liquidatiezaken.
Uitlokking: uitlokkingsmiddel nodig (art. 47 lid 1 sub 2)
Zet daarnaast uiteen in welke gevallen overlap bestaat tussen de deelnemingsvormen uitlokking en medeplegen in het kader van liquidatiezaken en hoe in die gevallen een keuze wordt gemaakt tussen uitlokking of medeplegen.
- Op het moment dat er geen lijfelijke aanwezigheid is
> Uitlokking: uitlokkingsmiddel
> Medeplegen: intensief plan bedenken en de ander het werk laten verrichten - Ook bij medeplegen kan je iets tegenover uitlokkingsmiddel staan dus uitlokkingsmiddel is niet doorslaggevend, je moet kijken naar psychische omslag!!! Dus bij uitlokken is er sprake van een omslag dat je het eerst niet zou doen en daarna wel
Geef tot slot aan waarom het van belang is dat nauwkeurig wordt gemotiveerd of in een concreet geval sprake is van uitlokking dan wel medeplegen.
- Afbakening van dadersgroepen -> op deze wijze wordt ook richting de nabestaanden en maatschappij al door middel van de kwalificatie van de deelnemingsvorm een zuiver beeld van de situatie geschetst
- Nauwkeurigheid strafrechtelijk systeem waarborgen -> het een is strafwaardiger dan het ander
- Symbolische functie richting de dader zelf als richting de maatschappij
Deelnemingsvormen als dader: (4)
- Medeplegen
- Medeplichtigheid
- Uitlokken
- Doen plegen
Dubbel opzet komt alleen voor bij doleuze delicten, bij culpoze delicten hoef je alleen te voldoen aan opzet op grondfeit dus geen dubbel opzet
Medeplegen (art. 47 Sr -> als daders van een strafbaar feit; kan dus ook bij overtreding)
- Accessoriteit
- Nauwe en bewuste samenwerking, waarbij de intellectuele/materiële bijdrage van de deelnemer van voldoende gewicht moet zijn
> Nauwe samenwerking -> objectieve zijde: heeft de verdachte een wezenlijke (intellectuele/materiële bijdrage geleverd van voldoende gewicht aan uitvoering van het delict?
-> gezamenlijke uitvoering
-> uitvoeringshandeling: een of meerdere bestanddelen van grondfeit vervuld
-> inwisselbaarheid van rollen
-> de aard van het delict (benoem je alleen bij bedreiging!!! want voor die delicten hoef je geen handeling te hebben geuit, aanwezigheid is voldoende)
-> geen uitvoeringshandeling? -> gezichtspunten (HR Overzichtsarrest medeplegen)
> Bewuste samenwerking -> subjectieve zijde
-> zijn alle bestanddelen van de delictsomschrijving door alle deelnemers gezamenlijk gewild?
-> dubbel opzet
-> opzet op de samenwerking -> voorwaardelijk opzet volstaat
-> opzet op het grondfeit -> alleen bij doleuze misdrijven; kijk wat uit het gronddelict volgt (ofwel welke straf in de wet staat)
Gezichtspunten (HR Overzichtsarrest medeplegen)
1. Intensiteit samenwerking
2. Onderlinge taakverdeling
3. Het belang van de rol van de verdachte in de voorbereiding, uitvoering of afhandeling van het delict
- De rol in de voorbereiding, de uitvoering of de afhandeling van het delict
- Het belang van de rol van de verdachte
- Diens aanwezigheid op belangrijke momenten
4. Niet distantiëren
Nauwe samenwerking stappen
> Nauwe samenwerking -> objectieve zijde: heeft de verdachte een wezenlijke (intellectuele/materiële bijdrage geleverd van voldoende gewicht aan uitvoering van het delict?
-> gezamenlijke uitvoering
-> uitvoeringshandeling: een of meerdere bestanddelen van grondfeit vervuld
-> inwisselbaarheid van rollen
-> de aard van het delict (benoem je alleen bij bedreiging!!! want voor die delicten hoef je geen handeling te hebben geuit, aanwezigheid is voldoende)
-> geen uitvoeringshandeling? -> gezichtspunten (HR Overzichtsarrest medeplegen)
Bewuste samenwerking stappen
> Bewuste samenwerking -> subjectieve zijde
-> zijn alle bestanddelen van de delictsomschrijving door alle deelnemers gezamenlijk gewild?
-> dubbel opzet
-> opzet op de samenwerking -> voorwaardelijk opzet volstaat
-> opzet op het grondfeit -> alleen bij doleuze misdrijven; kijk wat uit het gronddelict volgt (ofwel welke straf in de wet staat)
Gezichtspunten (HR Overzichtsarrest medeplegen)
- Intensiteit samenwerking
- Onderlinge taakverdeling
- Het belang van de rol van de verdachte in de voorbereiding, uitvoering of afhandeling van het delict
- De rol in de voorbereiding, de uitvoering of de afhandeling van het delict
- Het belang van de rol van de verdachte
- Diens aanwezigheid op belangrijke momenten - Niet distantiëren
Medeplichtigheid (art. 48 Sr)
- Kern: het gemakkelijk maken of bevorderen van een misdrijf (art. 52: medeplichtigheid op overtreding is niet strafbaar)
- Accessoriteit
> Vereiste deelneming aan misdrijf - Daadwerkelijk bevorderen of vergemakkelijken misdrijf
> Eis van voldoende effectiviteit - Dubbel opzet (alleen bij doleuze misdrijven, anders enkel opzet)
> Opzet op de deelnemingsgedraging
> Opzet op het grondfeit -> uiteenlopend opzet: HR geef het mes!: opzet ziet op feit 1 maar uiteindelijk wordt feit 2 gepleegd
-> volwaardelijk opzet voldoende bij medeplichtigheid!
HR Geef het mes!
- Opzet hoeft niet gericht te zijn op de precieze wijze waarop het gronddelict wordt begaan
- Opzet op een deel van grondfeit is voldoende mits opzet op dat deel voldoende verband houdt met het gronddelict
> Misdrijf waarop opzet van medeplichtige was gericht, vormt onderdeel van het gronddelict
-> bijv. misdrijf dat is begaan onder strafverzwarende omstandigheden
> Andere gevallen: de aard van het gronddelict (welke daadwerkelijk is gepleegd), aard van de gedraging medeplichtige (=medeplichtigheidsgedraging) en overige omstandigheden van het geval zijn van belang
