WOORDSOORTE

Question 1

Daar is 10 woordsoorte. Kan jy hulle noem?

Answer 1

1. Selfstandige Naamwoorde - s.nw.
2. Voornaamwoorde - v.nw.
3. Byvoeglike Naamwoorde - b.nw.
4. Lidwoorde
5. Telwoorde
6. Werkwoorde - ww.
7. Bywoorde
8. Voorsetsels
9. Voegwoorde
10. Tussenwerpsels

Question 2

ONTHOU! Wanneer ons met woordleer (die 10 woordsoorte) te doen het, moet ons altyd in gedagte hou dat die woorde slegs aan hulle onderskeie funksies in ‘n sin herken kan word. Dit is so omdat dieselfde woord tot meer as een woordsoort kan behoort, byvoorbeeld …

Answer 2

Laat hom nou met rus - werkwoord
Jy is alweer laat. - byvoeglike naamwoord.

Question 3

Wat is die 6 kenmerke van selfstandige naamwoorde?

Answer 3

1. Het gewoonlik meervoud bv. motor-motors
2. Het gewoonlik verkleining bv. motor - motortjie
3. Soms geslag bv. bul - koei
4. Word baie algemeen saam met die “die” en “‘n” gebruik bv. die bank, ‘n man
5. Kan gewoonlik met jou sintuie waarneem
6. Woorde wat met - isme, -heid, -skap, -ing, eindig is ook selfstandige naamwoorde bv. kapitalisme, eensaamheid, sportmanskap, eersteling.

Question 4

Wat is die 6 soorte selfstandige naamwoorde?

Answer 4

**1. Soortname: bank, radio, straat, olifant ens
2. Eiename: Afrika, Louis, Laeveld, Polokwane ens
3. Abstrakte: haat, liefde, jaloesie ens
4. Versamelname: orkes, swerm, trop, skool ens
5. Massaname: vleis, wol, sand, melk, goud ens (kan nie getel word nie)
6. Maatname: skottel vleis, sak koring, **emmer **water ens

Question 5

Wat is die 9 voornaamwoorde in Afrikaans?

Answer 5

1. Persoonlike voornaamwoord
2. Besitlike voornaamwoord
3. Betreklike voornaamwoord
4. Vraende voornaamwoord
5. Onpersoonlike voornaamwoord
6. Onbepaalde voornaamwoord
7. Wederkerende voornaamwoord
8. Wederkerige voornaamwoord
9. Aanwysende voornaamwoord

Question 6

Wat is ‘n persoonlike voornaamwoord?

Answer 6

Kan vir mense, diere en dinge (sake) gebruik word.

Mense: ek, jy, sy, ons, julle, hulle, u
Diere: My hond was bly toe hy (sy) my sien.
Dinge: Daar lê die potlood. Bring hom (dit) hier.
Hier is die pen. Jy mag daarmee skryf.

Question 7

Wat is ‘n besitlike voornaamwoord?

Answer 7

Hulle dui die besitter aan.
Dis my, sy, jou, julle, haar, ons boek
Die boek is myne, syne, hare, joune, julle s’n, ons s’n

Question 8

Wat is ‘n betreklike voornaamwoord?

Answer 8

Het betrekking op selfstandige naamwoorde.
Die man wat hier woon, is ryk.
Die boek wat hier lê, is myne.
Die persoon aan wie ek skryf, is my suster.
Die fiets waarvan die saal stukkend is, is myne.
Die tak waaraan ek hang, is sterk.
Die seun wie se boek ek geleen het, is my nefie.

Question 9

Wat is ‘n vraende voornaamwoord?

Answer 9

Hulle staan aan die begin van vraagsinne.
Wie, wat, watter, waarin, waarop, by wie?

Question 10

Wat is ‘n onpersoonlike voornaamwoord?

Answer 10

Word gewoonlik by natuurverskynsels gebruik.

Dit reën.
Daar word voorspel dat dit gedurende 2009 baie gaan reën.

Question 11

Wat is ‘n onbepaalde voornaamwoord?

Answer 11

Hulle sê nie presies wie of wat nie, en verwys dus na enigeen en/of enigiets.

Niemand weet wat gebeur het nie.
Almal het die vergadering bygewoon.
Ek wil nog vir jou iets vertel.
Hy wou niks sê nie.

Question 12

Wat is ‘n wederkerende voornaamwoord?

Answer 12

Hulle kom voor in sinne wanneer die voorwerp en onderwerp dieselfde persoon is.

Jy moet jou beursie onthou.
Ek het my vererg vir die man.
Johan het hom lelik misgis.
Hulle behoort hulle nie daaraan te steur nie.

Question 13

Wat is ‘n wederkerige voornaamwoord?

Answer 13

“Gee mekaar die regterhand,” sê die dominee vroom.

Question 14

Wat is ‘n aanwysende voornaamwoord?

Answer 14

Gee my liewer hierdie een.
Dit is die seun van wie ek jou vertel het.
Daardie fiets is Norman s’n.
Dié man weet waarvan hy praat.

Question 15

Noem die 3 kenmerke van byvoeglike naamwoorde.

Answer 15

1. Beskryf die selfstandige naamwoord.
2. Trappe van vergelyking bv. skoon -skoner -skoonste (stellend, vergrotend, oortreffend)
3. Intensiewe vorme bv. baie blou = potblou

Question 16

Intensiewe vorme is altyd een woord BEHALWE …

Answer 16

Wawyd wakker
wawyd oop
bitter min
helder wakker

Question 17

Byvoeglike naamwoorde kan attributief en predikatief gebruik word. Wat is attributief en predikatief?

Answer 17

Attributief - die b.nw staan VOOR die s.nw.
Die digte bosse.

Predikatief - die b.nw staan NA die s.nw.
Die bosse is dig.

Question 18

Byvoeglike naamwoorde kan verbuig word om letterlike of figuurlike betekenisse te hê. Kyk na die volgende voorbeelde:

Answer 18

Letterlik: bitter koffie
Figuurlik: bittere lyding

Letterlik: duur meubels
Figuurlik: dure les

Letterlik: ‘n flou lig
Figuurlik: ‘n floue grap

Letterlik: nou tonnel
Figuurlik: noue ontkoming

Question 19

Wat is die 2 tipes lidwoorde in Afrikaans?

Answer 19

1. Bepaalde lidwoord
2. Onbepaalde lidwoord

Question 20

Verduidelik wat ‘n bepaalde lidwoord is?

Answer 20

Bepaalde lidwoord (die) dui iets spesifiek aan.

Ek sal more die skoene aantrek.
die skole, die bome, die huise ens
Jy moet my asseblief op die hoogte hou.

Question 21

Verduidelik wat ‘n onbepaalde lidwoord is?

Answer 21

Onbepaalde lidwoord** (‘n) is ‘n veralgemening.**

Ek sal more ‘n paar skoene aantrek.
‘n skool, ‘n boom, ‘n huis, ‘n radio

Die verouderde vorm van die lidwoord is de.

Wat de drommel gaan hier aan?
Ek is** de** bliksem in.
des doods.

Question 22

Getalle word met telwoorde aangedui. Ons kry 2 soorte telwoorde. Wat is dit?

Answer 22

1. Hooftelwoorde
2. Rangtelwoorde

Question 23

Verduidelik wat ‘n hooftelwoord is.

Answer 23

Bepaalde hooftelwoorde wat ‘n bepaalde getal aandui bv. **drie **kilogram, sewentig koeie ens.

Onbepaalde hooftelwoorde, as jy nie die presiese getal weet of aandui nie bv. baie mense, weinig belangstelling, min geld, verskeie mense, sommige mense, etlike huise, ens.

Question 24

Verduidelik wat ‘n rangtelwoord is.

Answer 24

Bepaalde rangtelwoorde, wat die presiese volgorde aandui bv. sestigste, tweede ens.

Onbepaalde rangtelwoorde wat die volgorde aandui, maar nie presies nie bv. hoeveelste, soveelste, laaste, middelste ens.

Question 25

Verduidelik wat 'n werkwoord is.

Answer 25

Die werkwoord dui die handeling aan wat plaasvind. Die aksiewoord. bv loop, slaap, gesels, spring, sit, staan, sien, afkyk, gee ens.

Question 26

Wat is 'n hoofwerkwoord?

Answer 26

Die hoofwerkwoord of selfstandige werkwoord kan alleen staan as werkwoord (gesegde) bv Nadia **skryf** 'n brief. Dit kan ook oorganklik of onoorganklik wees. Oorganklike werkwoorde is werkwoorde wat deur 'n voorwerp gevolg word bv. Andre **skiet** *die buffel.* Onoorganklike werkwoorde is werkwoorde wat nie deur 'n voorwerp gevolg word nie. (Onthou dit so - dit gaan nie oor op voorwerpe nie.

Question 27

Wat is 'n hulpwerkwoord?

Answer 27

Hulp ww. of medewerkwoorde moet altyd saam met 'n hoofwerkwoord optree in 'n sin. Hulle kan nie alleen in 'n sin optree nie. Dit help die selfstandige ww. om tyd, wyse en vorm uit te druk.

Question 28

Gee voorbeelde van Hulpwerkwoorde van tyd.

Answer 28

1. Ons het **gister** gesing. 2. Ons **sal** vroeg opstaan.

Question 29

Gee voorbeelde van hulpwerkwoorde van wyse.

Answer 29

1. Ek **sal/sou** dalk weet. 2. Ek **wil/wou** gaan. 3. Ek **mag/moes** sit. 4. Ek **kan/kon** eet.

Question 30

Gee voorbeelde van hulpwerkwoorde van vorm. (lydende en bedrywende vorm)

Answer 30

1. Die gras **word** gesny. 2. Die koeie **is** gemelk.

Question 31

Verduidelik wat 'n koppelwerkwoord is en hoe dit werk.

Answer 31

Die koppelwerkwoord funksioneer nie alleen in 'n sin nie, maar koppel met iets anders. Die koppelwerkwoord koppel met ander naamwoorde: i) selfstandige naamwoord bv. Hy **word** 'n *veearts*. ii) voornaamwoord bv. Dit **is** *hy*. Die koppelwerkwoord koppel met die b.nw (adjektief) bv. Hy **voel** *moeg.* Die koppelwerkwoord koppel met 'n sin of sinsnede. bv. Dit **lyk** *asof dit die waarheid is.*

Question 32

Leer die volgende koppelwerkwoorde uit jou kop.

Answer 32

is, was, word, lyk, blyk, skyn, heet, raak, voel, klink bv. Gerda **is** al op skool. Carla **lyk** moeg. Sy storie **blyk** reg te wees. Hy **skyn** nie veel hiervan te weet nie. Sy **lyk** siek. Jolandi se verhaal **klink** interessant.

Question 33

By koppelwerkwoorde is dit baie belangrik op SINSVERBAND in ag te neem wanneer ons woordsoorte onderskei. Bv.

Answer 33

**Koppelwerkwoorde** Hy *skyn* nie veel hiervan te weet nie. **Selfstandige ww.** Die son *skyn* vandag warm. **Koppelwerkwoorde** Marcel se verhaal *klink* interessant. **Selfstandige ww.** Die koppies *klink* teenmekaar.

Question 34

Wat is die infinitief?

Answer 34

Die infinitief is die vorm van die ww. ná **te** of **om te** en dit dui **soms nie** aan deur wie die handeling uitgevoer word nie. Bv. Is hierdie erf **te koop**? Die infinitief kom ook alleen voor, dus **sonder te** of **om te** wat dit voorafgaan. Bv. Hou maar aan *met* **speel**. (saam met 'n voorsetsel, **met**) Hy hou baie *van* **stap**. (saam met 'n voorsetsel,** van**) **Perdry** is lekker. (as die onderwerp van 'n sin) Ek leer **skaats**. (as die voorwerp van 'n sin) Ek hoor die baba **huil**. (in uitdrukkings)

Question 35

Wat is deeltjiewoorde?

Answer 35

Dit is ook bekend as skeibare werkwoorde bv. Hy **gee** die boek **terug**. - ww = teruggee Hy **stel** 'n nuwe hoof **aan** - ww = aanstel Dit **kom** my **voor** dat Dawid baie lui is - ww = voorkom Die verlede tyd by die deeltjiewerkwoorde is ook baie belangrik bv. Die beseerde man het vinnig asem**ge**haal. Die skaapwagter het die skape op**ge**pas.

Question 36

Wat is die 3 tydsvorme van die werkwoord?

Answer 36

1. Teenwoordige tyd Die kinders raas. 2. Verlede tyd Die kinders het geraas. 3. Toekomende tyd Die kinders sal raas.

Question 37

Wat is deelwoorde?

Answer 37

Deelwoorde is nie 'n woordsoort nie. Dit is werkwoorde wat van vorm en ook soms van woordsoortfunksie verander. Die naam 'deelwoord' dui daarop dat so 'n woord deels 'n werkwoord is en deels 'n naamwoord. (s.nw of b.nw) Ons kry 2 soorte deelwoorde: *1. Teenwoordige (onvoltooide) deelwoorde:* Hy is 'n **belowende** atleet. (b.nw) Die *insittendes* is almal lig beseer. (s.nw) Moenie die **staande** water drink nie. (b.nw) Die **blaffende** honde maak my mal. (b.nw) Hierdie bg. woorde dui op 'n **onvoltooide handeling**, iets wat nog aan die gang is. *2. Verlede (voltooide) deelwoorde: (2 soorte)* a) Die swak verlede deelwoord word gevorm met behulp van **ge-** en/of deur die **-te** of **- de **uitgang aan die werkwoord te voeg: bv. Die **gekapte** hout is deesdae duur. Ek is dol oor **ingelegde** vrugte. Ma maak graag **gebakte** pere. Miriam dek die tafel met **gestyfde** servette. b) Die sterk verlede deelwoord word gevorm deur **stamklinkerverandering**: bv. Die seun ly aan 'n **gebroke hart**. (figuurlik) (gebreek) Die **opgewonde** skare gaan maal. (opwen) Die **bedorwe** kind het nie goeie maniere nie. (bederf)

Question 38

Wat is die funksie van bywoorde?

Answer 38

Vertel jou meer van die werkwoord ten opsigte van TYD, PLEK en WYSE.

Question 39

Wat is die funksie van die bywoord van TYD?

Answer 39

Vra die vraag WANNEER? saam met die werkwoord. My boetie gaan slaap **saans** baie laat. Vraag = gaan slaap wanneer? antwoord - **saans.** Voorbeelde van bywoorde van TYD. daagliks / saans / gister / netnou / onlangs / gereeld / binnekort / elke dag / betyds / vandag / snags

Question 40

Wat is die funksie van die bywoord van PLEK?

Answer 40

Vra die vraag WAAR? saam met die werkwoord. Ons het lank **hier** gewoon. Vraag = het gewoon waar? antwoord - **hier** Voorbeelde van bywoorde van PLEK. agter / voor / langs / hier / daar / nêrens / duskant / oorkant / elders

Question 41

Wat is die funksie van die bywoord van WYSE?

Answer 41

Vra die vraag HOE? saam met die werkwoord. Jy moet **vinniger** ry. Vraag = moet ry hoe? antwoord - **vinniger** Voorbeelde van bywoorde van WYSE. graag / stadig / vinnig / lag-lag / uit-asem / baie / stewig / reg / fluit-fluit / sing-sing

Question 42

Wat is voorsetsels?

Answer 42

Voorsetsels staan bekend as verbindingswoorde en verhoudingswoorde en kom saam met s.nw, bywoorde en voornaamwoorde in vaste verbindings voor, bv. Karel werk **onder** die boom **langs** die huis. Dit wys op plek en rigting. Voorbeelde: a) Hy het lank **onder** 'n skuilnaam geskryf. b) Die bestuurder is nou **met** verlof. c) Die dogter wat geval het, is nou **in** trane. d) Die motoris kon darem die motor **onder** beheer kry. e) Die moordenaar in Amerika is **ter** dood veroordeel. f) Ek is nie **by** magte om jou met jou toets te help nie. g) Hulle was **aan** baie gevare blootgestel. h) Hulle behoort so **teen** drie-uur tuis te wees. i) Sport moet nie te veel inbraak maak **op** mens se tyd nie.

Question 43

Wat is die funksie van voegwoorde?

Answer 43

Die voegwoord verbind woorde, sinsnedes of sinner met mekaar bv. Ek is moeg, **daarom** het ek gaan slaap. Hy is slim, **maar** sy broer is kunstig. **Aangesien** ek gesê het jy mag nie eet in die klas nie, gaan ek jou straf. **Namate** die weer warmer word, begin die bome bot. **Sodra** ek die teken gee, moet julle begin hardloop. **Sedert** ek die pil gedrink het, het ek nog nie weer hoofpyn gehad nie. Voorbeelde van voegwoorde: dus / tog / tensy / mits / en / want / inteendeel / sodra / of / daarenteen / nietemin / trouens / vervolgens / ofskoon / derhalwe / sedert ens.

Question 44

Verduidelik wat tussenwerpsels is.

Answer 44

Die tussenwerpsel is nog 'n woordsoort wat gevoelens uitdruk bv: **Foeitog**, die arme kind! **Aitsa!** Kyk net hoe mooi lyk jy! **Hiert!** Staan nou maar eers stil my ou perd! **Allawêreld! **Hy kan darem leuens versprei! **Sjoe**, ek was só bly!