Żywienie dzieci Flashcards
Co to EER? Jak zmienia się z czasem?
Szacunkowe zapotrzebowanie na energię (EER) to średnie zapotrzebowanie na energię zdrowych, prawidłowo odżywionych osób, o prawidłowej masie ciała i określonej aktywności fizycznej,
wchodzących w skład danej populacji. Norma w przeliczeniu na jedną osobę musi uwzględniać: płeć, wiek, aktywność fizyczną, masę i wysokość ciała
EER w przeliczeniu na kg masy ciała na dzień maleje wraz z wiekiem
Ile kcal dostarczają poszczególne składniki odżywcze?
1 g węglowodanów dostarcza 4 kcal
1 g tłuszczów dostarcza 9 kcal
1 g białka dostarcza 4 kcal
Zapotrzebowanie na białko
- Jedynie białko pochodzenia zwierzęcego jest pełnowartościowe pod względem
aminokwasów egzogennych, a jego strawność wynosi około 95%. - Białko roślinne jest trawione trudniej, a jego strawność szacowana jest w granicach 60–80%.
- Zapotrzebowanie na białko u niemowląt w 1.–2. mż. wynosi ok. 1,77 g / kg mc. / 24h.
Następnie stopniowo maleje do 1,14 g / kg mc. / 24h w 11.–12. mż. - Dla pozostałych grup wiekowych określono procentowy udział energii pochodzącej z białka w diecie.
Wynosi on 5–15%, przy czym 5%, czyli 1 g / kg mc. / dobę to najniższa dopuszczalna wartość spożycia - nieodstateczna podaż -> zahamowanie rozwoju fizycznego, spadek odporności, obniżenie sprawności intelektualnej
- nadmierna podaż -> wzrost wydzialnia insuliny i IGF-1 -> większe ryzyko otyłości
Jak dzielimy kw tłuszczowe?
Które najważniejsze?
1) krótkołańcuchowe (do 6 atomów węgla)
2) średniołańcuchowe (8–10 atomów węgla)
3) długołańcuchowe (≥ 12 atomów węgla w cząsteczce)
LUB
1) nasycone (SAFA) bez podwójnych wiązań
2) jednonienasycone (MUFA) z jednym podwójnym wiązaniem
3) wielonienasycone (PUFA) z co najmniej 2 podwójnymi wiązaniami
długołańcuchowe, wielonienasycone
kwasy tłuszczowe (LCPUFA) – kwas linolowy, arachidonowy (omega-6) i α-linolenowy i pochodne(DHA, EPA) (omega-3)
Skąd pozyskujemy LCPUFA? Jakie jest zalecane spożycie tłuszczy u dzieci?
Pokarm kobiecy to naturalne źródło kwasów omega-3 i omega-6.
LCPUFA są również dodawane do mleka modyfikowanego dla niemowląt.
W drugim półroczu życia zalecanym źródłem tłuszczów w pożywieniu są:
żółtko jaja i tłuste ryby morskie, olej lniany - omega 3,
oleje roślinne, orzechy, nasiona - omega 6
U dzieci do 3. rż. zalecane spożycie kwasów omega-3 określono na poziomie 150–200 mg/dobę. U dzieci, które nie spożywają regularnie ryb, zaleca się suplementację tych kwasów.
Podaż energii z tłuszczu powinna wynosić 35–40% dla dzieci w 1.–3. rż.
oraz 30–35% dla dzieci starszych, w tym 5–15% z PUFA, a < 10% z SAFA.
Do 3. roku życia nie zaleca się ograniczania cholesterolu w diecie,
później jego zalecane spożycie wynosi < 300 mg/ dobę.
Tluszcze: izomery cis i trans
W naturalnych świeżych tłuszczach roślinnych: cis
Izomery trans powstają z nich pod wpływem obróbki fizycznej (np. temperatury) i chemicznej. Tłuszcze zwierzęce parzystokopytnych naturalnie zawierają tylko 3–5% kwasów trans
Formy trans zwiększają stężenie frakcji LDL cholesterolu tak samo, jak kwasy nasycone,
a dodatkowo zmniejszają stężenie frakcji HDL, mogą również zwiększać stężenie insuliny we krwi i zaburzać reakcje immunologiczne.
W każdym wieku należy ograniczyć do minimum udział tłuszczów trans w diecie
(< 1–2% zapotrzebowania).
W dużej ilości kwasy tłuszczowe w formie trans zawierają twarde margaryny, gotowe wyroby cukiernicze i słodycze oraz produkty smażone (chipsy, frytki, zupy w proszku).
Co jest głównym źródłem E? i jakie jego zapotrzebowanie?
Węglowodany są głównym źródłem energii, zaspokajając zapotrzebowanie energetyczne ustroju w 50–70% (50–70% TEE).
Zalecane spożycie węglowodanów przyswajalnych (monosacharydy, disacharydy, maltooligosacharydy i skrobia) u dzieci > 1. rż. i dorosłych ustalono na 130 g/dobę.
U niemowląt do 6. mż. zapotrzebowanie jest niższe i stanowi 60 g/dobę (40–45% TEE). Głównym źródłem energii w tym okresie są tłuszcze.
W 2. półroczu życia (7.–12. mż.) zapotrzebowanie wynosi 95 g/dobę i dostarcza 45–55% TEE.
U dzieci > 1. rż. zalecane jest spożycie przede wszystkim węglowodanów złożonych
o niskim indeksie glikemicznym.
Ile powinniśmy spożywać cukrów prostych?
Niekorzystny jest udział w diecie cukrów prostych, czyli monosacharydów i disacharydów. Powinien on wynosić maksymalnie 10–20% ogólnej puli węglowodanów.
Co to błonnik? Jakie jest zalecane spożycie i co robi?
polisacharyd niewchłanialny
Nie jest on składnikiem odżywczym, gdyż nie ulega trawieniu i wchłanianiu w przewodzie pokarmowym człowieka, ale pełni istotną dla zdrowia rolę regulującą pracę przewodu pokarmowego.
Zalecane dzienne spożycie błonnika zależy od wieku dziecka.
W 1.–3. rż. wynosi 10 g/dobę, a w wieku 16–18 lat – 21 g/dobę.
Zaleca się zwiększenie spożycia do 20–40 g/dobę celem profilaktyki chorób przewodu pokarmowego
i metabolicznych chorób cywilizacyjnych (otyłość, miażdżyca, cukrzyca typu 2, rak jelita grubego, sutka i gruczołu krokowego).
wit D: jakie funkcje pełni, jakie źródła i suplementacja?
- Wit D jest niezbędna w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej
i odgrywa kluczową rolę w procesie tworzenia tkanki kostnej - Źródłem endogennej witaminy D3 jest synteza w skórze pod wpływem promieni słonecznych (UVB), a ezgogennej – pokarmy takie jak tłuste ryby, żółtko jaja, pełnotłuste potrawy mleczne
- w celu zapobiegania krzywicy
i osteomalacji zaleca się doustną suplementację witaminy D3
Czyn ryzyka niedoboru wit D (6)
1) karmienie wyłącznie piersią (bez rozszerzania diety u dzieci ≥ 6. mż.)
2) wcześniactwo
3) ciemny kolor skóry
4) niewystarczająca ekspozycja na słońce
(przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach, odzież zakrywająca większość powierzchni skóry, nadmierne użycie filtrów przeciwsłonecznych)
5) otyłość
6) przebyty objawowy niedobór witaminy D3 wymagający leczenia
Zalecenia dotyczące dobowej suplementacji wit D3 u dzieci
1) niemowlęta ≤ 6. mż. – 400 IU przez cały rok
2) niemowlęta 6.–12. mż. – 400–600 IU przez cały rok
3) dzieci ≥ 12. mż. – 600–1000 IU (zależnie od masy ciała) od września do kwietnia
(lub cały rok w przypadku niedostatecznej ekspozycji na słońce w miesiącach letnich)
Powyżej 12. mż. wytyczne zalecają suplementację tylko u dzieci z grupy ryzyka niedoboru
Jaki jest wsk zaopatrzenia organizmu w wit D? Jakie normy?
Wskaźnikiem zaopatrzenia organizmu w witaminę D jest stężenie 25-hydroksywitaminy D [25-(OH) D] w surowicy.
20–60 ng/ml (50–150 nmol/l),
a u dorosłych 30–80 ng/ml (75–200 nmol/l).
Do czego prowadzi niedobór wit D3?
hipokalcemii, hipofosfatemii, krzywicy i tężyczki
Funkcje wit K, jaka profilaktyka niedoboru?
- do prawidłowego funkcjonowania układu krzepnięcia, a noworodki należą do grupy zagrożonej jej niedoborem przez ograniczony jej transport przez łożysko.
- W celu zapobiegania krwawieniu z niedoboru witaminy K wszystkie noworodki wymagają podania witaminy K1 wkrótce po urodzeniu (w ciągu 6h)
- Noworodkom urodzonym w fizjologicznym terminie zaleca się dawkę 1 mg i.m.,
a urodzonym przedwcześnie – dawkę zależną od urodzeniowej masy ciała
Kiedy i jak można suplementować wit K doustnie?
Jeśli rodzice nie wyrażają zgody na podanie witaminy K domięśniowo lub u dziecka istnieją przeciwwskazania do takich iniekcji (np. hemofilia), witaminę K można suplementować doustnie:
1) 3 x 2 mg witaminy K1 – wkrótce po urodzeniu, w 4.–6. dniu życia oraz 4.–6. tygodniu życia
2) 2 mg witaminy K1 wkrótce po urodzeniu + 1 mg co tydzień do końca 3. miesiąca życia
Ile mamy wapnia? Jaką pełni funkcje? Gdzie go znajdziemy?
Wapń stanowi 1,5–2% całkowitej masy ciała i jest głównym składnikiem budulcowym kości i szkliwa
Rola w przewodzeniu impulsów nerwowych, skurczach mięśni,
przepuszczalności błon komórkowych i regulacji procesu krzepnięcia krwi
Bogate w wapń są produkty mleczne, sardynki, brokuły, soja i fasola
U kogo zaleca się dodatkową suplementację żelaza?
1) niemowlętom o urodzeniowej masie ciała 2000–2500 g – dawka 1–2 mg / kg mc. / dobę
2) dzieciom urodzonym przedwcześnie, karmionym piersią – dawka 2 mg / kg mc. / dobę
od 1. mż. do osiągnięcia zalecanego spożycia żelaza z pokarmów
Po 6. miesiącu życia wszystkie niemowlęta powinny otrzymywać pokarmy uzupełniające bogate w Fe – najlepiej mięso (żelazo hemowe wchłania się lepiej) lub produkty zbożowe (kaszki dla dzieci).
wg Pietrzyka:
6-12msc - zapotrzebowanie 11 mg/dobe
1-3 lata - 7 mg/dobe
i mowa tu o zapotrzebowaniu a nie suplementacji !
Do czego służy fluor? Jak suplementujemy?
Fluor odgrywa istotną rolę w profilaktyce próchnicy i utrzymaniu zdrowych zębów.
Zmniejsza on rozpuszczalność szkliwa, ogranicza produkcję kwasu przez bakterie
i stymuluje remineralizację.
Dodatkowa suplementacja fluoru nie jest konieczna.
Zastosowanie jodu, jakie są obj niedoboru i kto jest w grupie ryzyka niedoboru jodu?
- wchodzi w skład hormonów tarczycy i warunkuje prawidłową ich syntezę.
- niedobór jodu należy do najczęstszych przyczyn zaburzeń rozwoju intelektualnego dzieci, jest przyczyną wola endemicznego tarczycy, a w okresie prenatalnym może mieć związek
z gorszym rozwojem psychoruchowym dziecka - Do grupy ryzyka należą
kobiety ciężarne i karmiące piersią, noworodki, dzieci oraz młodzież w okresie dojrzewania. [stąd dodatkowa suplementacja 150-200qg dziennie]
