HC 28 Hematopoietische stamceltransplantatie

Question 1

Autoloog

Answer 1

patiënt zelf en weer teruggeven

Question 2

Allogeen

Answer 2

gezonde donor
o Familielid (broer/zus)
o Onverwante donor uit de donorbank
o Navelstrengbloed

Question 3

Bronnen van stamcellen

Answer 3

• Beenmerg: voornamelijk bekken merg opzuigen en zuiveren
• G-CSF gemobiliseerde perifere bloed stamcellen (tegenwoordig gebruikelijker)

Question 4

Waar geven we stamceltrasnplantatie voor

Answer 4

• Hematologische maligniteiten
• Niet maligne maligniteiten
  o Stamcel ziekten
  o Erfelijke aangeboren afwijkingen immuunsysteem
  o Hemoglobinopathiën

Question 5

G-CSF

Answer 5

• Toediening van een groeifactor
• Zorgt ervoor dat het aantal witte bloedcellen stijgt in het beenmerg
• Hierdoor gaan de cellen kapot en wordt er cytokine elastase afgegeven
• Door afbraak van adhesiemoleculen, komen de stamcellen los en gaan ze naar perifeer bloed
• Voordelen:
  o Milder voor de donor (geen verdoving)
  o Grotere hoeveelheden stamcellen –> snellere en betere repopulatie
• Nadeel:
  o Grotere kans op GVHD door aanwezigheid van meer donor T cellen in het transplantaat

Question 6

Stamceltransplantatie

Answer 6

behandeling voor hoog risico (hematologische) maligniteiten

Question 7

Allogene stamceltransplantatie

Answer 7

• Patiënt met chemotherapie en totale lichaamsbestraling (conditionering)
• Het transplantaat bevat:
  o Stamcellen: vorming van nieuw bloedvormend systeem
  o T-cellen: immuunreactie op leukemiecellen
• Afstoting van het transplantaat is mogelijk

Question 8

Graft versus host disease (GVHD)

Answer 8

transplantaat valt ziekte/ontvanger aan
o Kans op GVHD:
* Aantal T-cellen in transplantaat
* Conditionering: hoe goed is de patiënt voorbereid
* Mate van mismatch tussen donor en patiënt

Question 9

Host versus graft (HVG)

Answer 9

patiënt stoot transplantaat af
o T-lymfocyten, vooral CD4+ Th-cellen spelen een belangrijke rol

Question 10

Allogene stamceltransplantatie conditionering

Answer 10

• Chemotherapie en/of radiotherapie en medicijnen voorafgaand aan de transplantatie
  o Anti-ziekte effect (in geval van maligniteit)
  o Onderdrukken van het immuunsysteem van de ontvanger –> voorkomen van donor afstoting
• Type conditionering
  o Diagnose, leeftijd en comorbiditeit van de patiënt
  o Type donor
  o Stamcelbron

Question 11

Autologe stamceltransplantatie

Answer 11

• Zelf verkregen stamcellen, dus geen therapeutisch en immuun effect
  o Geen afstotingsreacties en ziekte reacties
  1. Stamcel afname van patiënt
  2. Chemotherapie tegen kankercellen
  3. Stamcellen terug naar de patiënt

Question 12

Alloreactiviteit

Answer 12

• Herkennen van vreemd MHC en de reactie hierop
• HLA systeem tussen patiënt en donor moeten zoveel mogelijk overeenkomen

Question 13

Wanneer kan GVHD ontstaan?

Answer 13

• Als wordt voldaan aan 3 voorwaarden:
• 1. Transplantaat bevat immunocompetente T-cellen
• 2.Donor en ontvanger zijn HLA-incompatibel (allogene HSC-transplantatie)
• 3.Ontvanger is immunodeficiënt (b.v. door ziekte, cytostatica, bestraling)

Question 14

Minor histocompatibility antigens (MiHA)

Answer 14

• MiHA: receptoren op het cellulaire oppervlakte van gedoneerde organen
• Naast HLA binding zijn er ook non-HLA genen die verschillen tussen donor en patiënt
  o Ook als de HLA match overeenkomen met elkaar
• Veroorzaken T-celresponsen bij mismatch donor-ontvanger
• Spelen daardoor ook een rol bij afstotingsreacties en GVHD
• Bekendste voorbeeld: H-Y antigeen

Question 15

HLA-overerving

Answer 15

• Combinatie van HLA genen op 1 chromosoom
• ¼ kans op dezelfde HLA genen bij broer/zus
• Anders onverwante donor
  o Niet slechter dan verwante donor

Question 16

AlloSCT: alternatieve bronnen en donoren

Answer 16

• Niet voor iedereen een passende (gematchte) donor beschikbaar
  o Zoals ouders met verschillende en zeldzame culturen
• Kans op het vinden van een gematchte donor varieert van 79% voor patiënten met een Kaukasische achtergrond tot < 20% voor andere etnische groepen
• Soms is er haast bij het vinden van een donor
• Alternatieve mogelijkheden voor transplantatie
  o Navelstrengbloed (umbilical cord blood)
  o Haploidentieke donor

Question 17

Acute GVHD

Answer 17

• Korter dan 100 dagen dood
• Symptomen:
  o Roodheid huid
  o Darmontsteking –> zweren en diarree
  o Geelzucht –> lever ontsteking
  1. weefselschade door chemo waardoor cytokines worden afgegeven
  2. activatie van T-cellen
  3. T-cellen vallen de huid, lever en darmen aan

Question 18

Chronische GVHD

Answer 18

• Langer dan 100 dagen dood
• Vaak gebeurt dit in de afbouwfase van immunosuppressiva
• Elk orgaan kan aangetast zijn
• Kan ernstige immuundeficiënties veroorzaken met opportunistische infecties
• Niet levensbedreigend, maar quality of life achteruit

Question 19

Het voorkomen van GVHD

Answer 19

1. weghalen T-cellen voorafgaan de transplantatie
2. Behandeling van de patiënt met immunosuppressiva

Question 20

graft versus Leukemie (GVL)

Answer 20

de ontvanger krijgt stamcellen met immuuncellen van de donor. Deze kunnen leukemie cellen van de ontvanger aanvallen