Сұрақтар 4 Flashcards
(494 cards)
1
Q
Тас көмірге бай аймақ:
A
Орталық Қазақстан
2
Q
Қарағанды көмірі ашылды:
A
1833
3
Q
Қарағанды көмірін алғашқылардың бірі болып ашты:
A
Аппақ Байжанов
4
Q
Ертіс бойындағы, Орталық Қазақстандағы кен орындарын тұңғыш рет ашқан:
A
Қосым Пішенбаев
5
Q
Екібастұз көмірі, Майқайың полиметалл кен орындарын ашқан:
A
Қосым Пішенбаев
6
Q
Павлодардағы миллионер-көпес А.И. Деровқа жалданып, кен көздерін іздеуші және маркшейдер болып жұмыс істеді:
A
Қосым Пішенбаев
7
Q
Тау кендеріне геодезиялық зерттеулер жүргізетін маман:
A
Маркшейдер
8
Q
Қосым Пішенбаев кен іздеуші болып жалданып жұмыс істеді:
A
А. И. Деровқа
9
Q
Баянауыл даласындағы Александровка, Талдыкөл, Жамантұз, Қарасор, Шөптікөл, Майкөбен сияқты таскөмір кен орындарын ашты:
A
Қосым Пішенбаев
10
Q
Жергілікті қазақтардан ірі кен орындарын өте арзан бағаға сатып алып отырды:
A
Ресей кәсіпкерлері
11
Q
XIX ғасырдың 40-жылдарында қазақтардан Қарағанды көмір кен орындарын, Успенск мыс кеніштерін, Жезқазған және Спасск-Воскресенск мыс кеніштері аймағын өте арзан бағаға сатып алды:
A
Н. Ушаков
А. Рязанов
12
Q
ХХ ғасырдың бас кезіне қарай тау- кен кәсіпорындарының басым бөлігі өтті:
A
Шетелдік кәсіпкерлердің қолына
13
Q
Шетелдіктердің Қазақстандағы кен орындарын сатып алу себебі:
A
Өте арзан болуы және Ресей
шенеуніктерінің парақорлығы
14
Q
Батыс Қазақстанның Басқұншақ, Елтон және Елек кәсіпшіліктерінде, Қазақстанның солтүстік- шығысындағы Коряков көлдерінде өндірілді:
A
Тұз
15
Q
4 миллион пұтқа жуық тұз алынды:
A
Коряков өндіріс орнынан
16
Q
Коряков өндіріс орнында жұмыс істеген адам саны:
A
10мың
17
Q
Коряковта өндірілген тұз жіберілді:
A
Батыс және Шығыс Сібірге, сондай-ақ Обь өзеніндегі балықшаруашылығына
18
Q
Спасск мыс кен орындарының акционерлік қоғамы» құрылды:
A
Лондонда
19
Q
Акцияларын Англия, Франция, АҚШ, Швеция т.б. елдердің азаматтары сатып алған кәсіпорын:
A
Спасск мыс кеніші
20
Q
Мұнай өндіру ісі болды:
A
Ағылшындардың қолында
21
Q
Қазақстан мұнайды көп мөлшерде өндіре бастады:
A
Доссор және Жем өзенінің бойында
22
Q
Қазақстандағы мұнай өңдеу ісінен көп пайда тапты:
A
Шетелдіктер
23
Q
Шетелдік компаниялардың үлкен пайда табу себептері:
A
Жергілікті қазақ халқын арзан жұмыс қолы ретінде пайдаланд/
Ағылшындар мұнай көздерін барлау және өнім өндіру кезінде елеулі жеңілдіктерді пайдаланды
Олармен бәсекелестер болған жоқ
Батыс елдерінің банктерінен тиімді түрде несие алды.
24
Q
Тау-кен өнеркәсібіндегі пайдалы сала:
A
Алтын өндіру
25
Қазақстандағы алтын өндіруде басым болды:
Орыс
Татар кәсіпкерлері
26
ХХ ғасырдың бас кезінде алтын кені қазылатын 50 кеніш болды:
Өскемен уезінде
27
Қазақ ауылдарына капиталистік қатынастардың енуі қазақтарды мәжбүр етті
Шөп шабумен, балық аулаумен, бақша егумен айналысуға
28
Мал шаруашылығының шикізатын өңдейтін негізгі орталықтар:
Ақмола
Семей
29
Қазақстанда өнеркәсіптің дами бастауы, өндірілген шикізаттарды тасып әкету үшін қажет болды:
Темір жол
30
Ташкенттен шыққан түйе керуені Орынборға жетті:
100 күнде
31
Қазақстандағы сауда мен өнеркәсіптің дамуына кедергі болды:
Темір жолдың болмауы
32
Қазақ жеріне темір жол салына бастады:
XIX ғасырдың екінші жартысында
33
Покровская слобода – Орал теміржол желісі тартылды:
1891-1893
34
Челябі мен Омбы арасында теміржол қатынасы орнады:
1894 бастап
35
Орынбор-Ташкент теміржолын салуға қатысты:
40мың қазақ
36
Қазақ кәсіби жұмысшылары пайда болды:
Темір жолда бойында жұмыс істегендерден
37
Темір жолдар арқылы Қазақстаннан тасыла бастады:
Шикізат
38
Зауыт, фабрикалардағы жұмысшылардың жағдайы:
Өте ауыр болды, еңбек қауіпсіздігі сақталмады, тұрғын
үй тапшылығынан қиналды
39
Қазақстан аумағында қолданылған жоқ:
Фабрика инспекциясы туралы заң
40
Қазақстандағы жұмыс күнінің ұзақтығы:
10-12 сағат
41
Жұмыс күшінің тапшылығына байланысты жұмысқа тартылды:
Әйел, бала еңбегі
42
Қазақ жұмысшыларын ашықтан- ашық кемсітіп, жасалынды:
Дискриминация
43
Қырғыздармен (қазақтармен. – авт.) бірдей жұмыс көлемін атқарған орыс жұмысшылары жалақыны олардан екі не үш есе артық алады» деп жазды:
М. Красовский
44
Қазақ жұмысшыларының орта есеппен күндік жалақысы:
30-40 тиын
45
Қазақтар өз құқықтарын қорғай алмады:
Орысша білмеді
46
ХХ ғасырдың басында Орта Азия мен Ресейді байланыстырған маңызды теміржол:
Орынбор-Ташкент
47
Семей облысы Павлодар уезiнiң 2 мыңға жуық қазағы Тайга бекетiндегi темiржол құрылысында еңбек еткен.
1895
48
Орынбор–Ташкент темiржолын салуға 40 мыңға жуық қазақ қатысты.
1901-1905
49
XIX ғасырда Қазақстандағы ірі қалалар:
Орал, Гурьев, Семей, Петропавл, Қостанай, Өскемен, Ақмола, Павлодар, Ақтөбе т.б.
50
XVIII ғасырда сауда-саттықтың негізгі орталығы:
Орынбор, Троицк, Петропавл, Преснегорьков, Омбы, Семей және Орал бекініс қамалдары
51
XIX ғ. 20-жылдарынан бастап сауда орталықтарына айналды:
Округтік приказдар
52
Ресей көпестері қазақтардан сатып алды:
Мал
Мал өнімдерін
53
Қазақтар Ресейден сатып алды:
Шұға мен бөз маталар, тоқыма кенептер, өңделген былғары, темір бұйымдар, шай, қант, темекі және ағаш ыдыс- аяқ
54
Қазақтар арасында үлкен сұранысқа ие болды:
Малды емдеуге арналған дәрілер
55
XIX ғасырдың бірінші жартысында сауда-саттық жүрді:
Айырбас
56
XIX ғасырдың бірінші жартысында негізгі айырбас көзі болды:
Мал = қой
57
Ресей көпестері түкке тұрмайтын заттарды қазақтарға сатты:
Өте қымбат бағада
58
Ірбіт жәрмеңкесінде 2 сом 70 тиыннан сатып алынған қазандар қазаққа сатылды:
50 сом
59
Қазақстанға әкелінетін астық пен егіншілік құрал-саймандарына баж салығын төлеу алып тасталды
1835
60
Ресей көпестерінің Қазақстанмен сауда-саттық жасау ынтасы күшейді:
1835 жылы баж салығы алынған соң
61
XIX ғасырдың екінші жартысындағы неғұрлым ірі сауда орталықтары болды:
Ақмола, Павлодар, Қарқаралы, Баянауыл, Көкшетау, Қазалы және Жаркент қалалары
62
Орта Азиямен жүргізілетін сауда керуенінде жыл сайын тасылды:
5, 6 мың түйеге артылған жүк
63
Ресей Орта Азиядан алып тұрды:
Мақта, жібек мата, елтірі және кілемдер
64
Орта Азиямен сауданы ұйымдастырды:
Татарлар мен ортаазиялық көпестер
65
Өлкеде, әрбір үйде Ресейде жасалған өнімнің қандай да бір түрінің кездесетіндігін айтады:
1863 жылы Орта Азияда болған венгр зерттеушісі А. Вамбери
66
XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап қазақ өлкесінде пайда болды:
Сауда-саттықтың ел аралайтын, тұрақты және жәрмеңкелік түрлері
67
Ел аралап жүріп айырбас сауда жасаумен айналысты:
Орыс, татар және ортаазиялық көпестер
68
Көпестер қазақтарға сатты:
Күнделікті қажетті тауарларды
69
Қазақтармен сауда барысында көп пайда тапты:
Екі арадағы делдал
70
Мал сатушы қазақтарға өте тиімді болды:
Жәрмеңкелік сауда
71
1832 ж. тұңғыш жәрмеңке ашылды:
Бөкей ордасында
72
Қарқаралыда Қоянды деген жерде айырбас сауда орталығы ашылды:
1848
73
Қоянды жәрмеңкесінің негізін қалаушы:
В. Ботов
74
Қоянды жәрмеңкесі жыл сайын өткізіліп тұрды:
15 маусым - 15 шілде
75
Қоянды жәрмеңкесінің аумағы:
Бастапқыда 2 шаршы км құраса кейін ұзындығы 11 км, ені 5 км алқапты алып жатты
76
1890 жылғы деректерге сәйкес Қоянды жәрмеңкесінде болды:
1 шіркеу, 199 сауда нүктесі, 42 тұрғын үй және 707 киіз үй болды
77
Қоянды жәрмеңкесінде ашылды:
Көпес Деровтың үлкен жеке дүкені
78
Қоянды жәрмеңкесінің пошта ғимараты орналасты:
Деровтың дүкенінде
79
Ресейдің қаржы министрлігі Қоянды жәрмеңкесінде салды:
Мемлекеттік банк бөлімшесі
80
Қоянды жәрмеңкесі жыл сайын өткізіліп келді:
1930 дейін
81
Жәрмеңкенің сауда-саттықтан басқа атқарған функциясы:
Рулар мен халықтардың өкілдері бас қосып, пікір алысатын, байланыс жасап тұратын орынға да айналды
82
Жәрмеңкелерде өткізіліп тұрды:
Спорттық ойындар, айтыстар
83
Ірі жәрмеңкелерде өнер көрсеткен:
Атақты балуан Қажымұқан Мұңайтпасұлы
84
Жәрмеңкелерге жиі келіп тұрған өнерпаздар:
Ақан сері, Балуан Шолақ, Жаяу Мұса, Майра Шамсутдинова, Әсет Найманбайұлы, Әміре Қашаубайұлы т.б.
85
Жәрмеңкелердің маңызы төмендей бастады:
ХІХ-ХХ ғасырлар шебінде
86
Жәрмеңкелердің маңызы төмендеу себебі:
Қазақтар отырықшылана бастады, тауарлар қалалардан сатып алына бастады
87
ХХ ғасырдың басында Қазақстанға ене бастады:
Ақша-тауар қатынасы
88
Су жолы қалыптасқан өзен:
Ертіс
89
Омбыдан Семейге алғашқы пароход сапарға шықты:
1862
90
XIX–XX ғасырлар шебінде 40-қа жуық пароход қатынас жасады:
Семей-Тобыл
91
Пароходтармен негізінен тасылды:
Таскөмір, астық, тұз, көкөніс және мал өнімдері
92
Пароходтар жүруіне тыйым салынған өзен:
Жайық (балықтарға байланысты)
93
1871 жылы Қазақстандағы тұңғыш қоғамдық банк ашылды:
Петропавлск
94
Сібір сауда банкінің бөлімшелері ашылды:
Семей, Верный, Ақмола, Қостанай, Павлодарда
95
ХХ ғасырдың басында жергілікті тұрғындардың банкідегі салымдары жетті:
300 мың рубль
96
Ресей империясында алғаш рет жалпы халық санағы өткізілді:
1897
97
Санақ нәтижесі бойынша өлкедегі қазақ тұрғыны халық санының құрады:
80%
98
1897 жылғы санақ бойынша қазақ саны:
3,4 млн
99
Халықтың негізгі бөлігі өмір сүрді:
Ауылда
100
Малшаруашылығымен айналысқан қазақтар:
80% жуық
101
Кешенді бақташылық және егіншілік кәсібімен шұғылданған:
18%
102
ХІХ ғасырдың соңына қарай Қазақстанның солтүстік, орталық, солтүстік-шығыс аймақтарында шөп шабумен айналысты
90%
103
Мал жайылымдарының көлемі қысқара бастады:
Өзге халықтардың келуінен қаланың артуына байланысты
104
Патша үкіметі барынша қолдады:
Қазақтардың отырықшылыққа көшуін
105
Балық аулау едәуір дамыған аймақтар:
Ірі өзендер бойы, Арал және Каспий теңіздерінде
106
Қазақтардың көшпелі қоғамының кедейленіп қайыршыланған, отырықшы өмір салтын қабылдаған бөлігі:
Жатақ
107
Тау-кен өнеркәсібіне жұмыс іздеп кеткен қазақтар:
Жатақ
108
Қазақ қоғамындағы өзгерістерге байланысты халық әлеуметтік жағынан бөлінді:
Байлар және
жалдамалы жұмысшылар
109
Қазақ қоғамында байи түсті:
Ауыл старшындары, ірі рубасылар мен болыстар
110
Кедейлерге, мешіттер мен мектептер мұқтажына ақша таратты:
Павлодар уезіндегі Қараөткел болысының болысы А. Қазанғапов
111
Павлодар қаласында мешіт салдырған кәсіпкер:
Б. Шоқабасов
112
Мекке қаласында жүз кісілік қонақүй салуға үлкен үлес қосқан Томск губерниясындағы бай қазақ:
Нұрекен (1799–1874)
113
Алтай таулы округіндегі ірі жер иесі, 12 мың жылқысы болған бай адам:
Нұрекен
114
Қазақтардың әлеуметтік тобы өзгере бастады:
XIX ғасырдың 20- жылдарынан бастап
115
Патша үкіметі сұлтандар билігін әлсіретіп, билер сотын тарата бастады:
ХІХ ғасырдың 20-90- жылдары аралығында
116
Қазақ зиялыларының өкілдері жақтады:
Билер сотының қалуын
117
Билер сотына жоғары баға берген қазақ ғалымы:
Шоқан Уалиханов
118
Сұлтандар мен қарапайым халықтың құқығын теңестірді:
1867-1868 жылдардағы әкімшілік реформалар
119
Патша үкіметінің дінге қатысты саясаты:
Ислам дінін әлсіретіп, христиан дінін тарату
120
Қазақтарға патша үкіметі тыйым салды:
Шығыс елдерінде білім алуға
121
1867-1868 жылдары қазақтың дінге байланысты мәселелері берілген орган:
Ішкі істер министрінің қарауына
122
Молдаларды бекітіп, жұмыстан босату құқығы болды:
Әскери губернатордың
123
Молдалар қазақтарды оқытып, сауатын ашу үшін рұқсат керек болды:
Уезд бастығының
124
Мешіттерге патша үкіметі тыйым салды:
Вақфтық (вакуф) жер иеленуге
125
XIX ғасырда қазақ қоғамында беделі түсті:
Қожалардың
126
XIX ғасырдағы отаршылдық күйзеліс кезінде ел мұңын жырлаған ақындар аталды:
Зар-заман ақындары
127
XIX ғасырдың 40–60- жылдарындағы поэзияның жарқын өкілдері:
Дулат Бабатайұлы,
Шортанбай Қанайұлы,
Мұрат Мөңкеұлы
128
Зар-заман дәуірінің ақындары:
Дулат Бабатайұлы,
Шортанбай Қанайұлы,
Мұрат Мөңкеұлы
129
Зар-заман ақындарының шығармашылығының негізгі тақырыбы:
Қазақ халқының бұрынғы ерлік істері мен аңызға айналған өмірін аңсау, жаңа заманның зардаптарын сынау болды
130
Зар-заман ақындары қарсы тұруға тырысты:
Патша үкіметі жерді тартып алуына, ұрпақты аздырып, діннен алыстатуға
131
Ресейдің Қазақстанды жаулап алуы мен отарлауы кезіндегі қазақ халқының ауыр жағдайын суреттеген Мұрат Мөңкеұлының өлеңі:
Үш қиян
132
Қазақ халқының қоғамдық-саяси ойын дамытып, ұлттың сана- сезімін өсірді:
Ресей империясының отаршылдық саясаты
133
Отаршылдыққа, рулық- патриархалдық артта қалушылыққа батыл түрде қарсы шыққан қазақ зиялылары:
Ш.Уэлиханов, .Алтынсарин,
А. Кунанбайулы,
М.С.Бабажанов, К.Халиди,
М.Шорманов,
Ш.Кудайбердіулы,
М.Ж.Кепейулы,
Ш.Косшыгулулы
134
Қазақ халқына ежелден тән қасиет:
Қонақжайлық
135
Қазақтар үйіне келген адамға міндетті түрде беріледі:
Қонақасы
136
Өлеңмен, кейде көркем қарасөзбен айтылып, ауыз әдебиетінің бір жанры болып қалыптасқан:
Бата беру
137
Қазақ қоғамында батаны берген:
Елге сыйлы, аузы дуалы ақсақалдар
138
Үлкен іс бастарда, жауға, жолға, аңға т.б. сапарларға аттанарда беріледі:
Бата
139
Далалық әдет заңы бойынша тыйым салынды:
Құл ұстауға
140
Біржан сал Қожағұлұлы өмір сүрді:
1834-1897 жылдары
141
Біржан сал Қожағұлұлы дүниеге келген:
Қазақстанның солтүстігінде
142
Біржан Қожағұлұлы ел арасында ақын, сазгер әрі әнші ретінде танымал болды:
Біржан сал есімімен
143
Біржан салдың білімі
Екі сыныптық қазақ- орыс мектебінде сауат ашты, Петропавл қаласындағы медреседе оқыды
144
Біржан сал білген тілдер
Араб, парсы, шағатай тілдері
145
Біржан сал шығармаларында:
Әділетсіз, сараң байлар мен болыстардың озбырлығы әшкереленеді
146
Әйелдердің теңсіздігін жою жөнінде жар салған ақын:
Біржан сал
147
Біржан салдың бүгінгі күнге жеткен 40-қа жуық әні бар:
«Айбозым», «Ақ тентек», «Біржан сал», «Ғашығым», «Айтбай»
148
XIX ғасырдың екінші жартысындағы қазақ музыкасындағы әйгілі тұлғалардың бірі аса көрнекті ақын, композитор:
Жаяу Мұса Байжанұлы (1835–1929)
149
Жаяу Мұса дүниеге келген:
Баянауыл округінің Ақшоқы деген жерінде
150
Жаяу Мұсаның алған білімі:
Ауыл молдасынан, кейін Омбыдан білім алған
151
Жаяу Мұса ойнай алған музыкалық аспап:
Домбыра, скрипка және гармонь
152
Жергілікті болыстардың зорлық- зомбылықтарын, патша үкіметінің отаршылдық саясатын батыл әшкереледі:
Жаяу Мұса
153
Әлеуметтік әділетсіздікке қарсы наразылықтан туған Жаяу Мұсаның әні:
Ақ сиса
154
Қырдағы қауіпті адам» ретінде сотталып, Тобыл қаласына жер аударылған
Жаяу Мұса
155
Батыс Сібір генерал- губернаторына хат жазып, өзін әскерге жіберу жөніндегі өтінішін жолдайды:
Жаяу Мұса
156
Тобылда, Орынборда, Қазанда, Новгородта, Мәскеуде, Владимирде және Петербургта, сондай-ақ Польша мен Литвада әскери қызметте болған:
Жаяу Мұса
157
Жаяу Мұсаның әндерінің саны:
60-тан астам
158
Жаяу Мұсаның әндері:
Толғау», «Бозторғай», «Жанбота», «Ғашығым» сияқты
159
Қазақ халқының атақты ақыны, композитор-әнші:
Ақан сері Қорамсаұлы (1843–1913)
160
Ақан сері Қорамсаұлы дүниеге келді:
Солтүстік Қазақстан
161
Ақан сері Қорамсаұлының білімі:
Ауыл молдасы, кейін Қызылжар медресесінде оқыған
162
Ақан серінің әндерінің саны:
40тан астам
163
Ақан серінің шығармалары:
Алтыбасар», «Сырымбет», «Мақпал», «Ақтоқты» әндері
164
Ақан серінің шығармашылығына қатты әсер еткен жағдай:
Сүйікті тұлпары Құлагердің зұлымдардың қолынан өлтірілуі
165
Қазақтың музыка өнерін нотаға түсіру басталды:
ХІХ ғасырдың аяқ кезінде ғана
166
Қазақтың ұлы күйшісі, күй атасы:
Құрманғазы Сағырбайұлы (1823-1889)
167
Құрманғазы дүниеге келген:
Бөкей Ордасы Жиделі деген жерде
168
Құрманғазы домбыраға салған орыс әндері:
Коробейники» («Қыдырма саудагерлер»), «Светит месяц» («Айдың сүттей жарығы»)
169
Бүгінгі күнге дейін жеткен Құрманғазы күйлерінің саны:
60
170
Құрманғазының атақты күйлері:
Адай», «Балбырауын», «Сарыарқа», «Ақсақ киік», «Түрмеден қашқан», «Ертең кетем», «Кісен ашқан», «Қайран шешем»
171
Халық арасына кеңінен танымал, аса көрнекті композиторлардың бірі, күйші:
Дәулеткерей Шығайұлы
172
Билеуші-сұлтан деген лауазымды әкімшілік қызмет атқарды:
Дәулеткерей Шығайұлы
173
Кіші жүздің сұлтаны Шығайдың ұлы:
Дәулеткерей Шығайұлы
174
Дәулеткерей күйлерінің саны:
40
175
Дәулеткерей Шығайұлының күйлері:
«Жігер», «Бұлбұл», «Қоңыр», «Тартыс», «Желдірме»
176
Қазақтың XIX ғасырдағы аспаптық музыкасына қомақты үлес қосқан сазгер-күйші:
Тәттімбет Қазанғапұлы (1815–1862)
177
Тәттімбет Қазанғапұлы дүниеге келген жер:
Қарқаралы өлкесі
178
Қарқаралы сыртқы округі Нұрбике-Шаншар болысында болыстық қызмет атқарды:
Тәттімбет Қазанғапұлы
179
Ресей императоры II Александрды ұлықтау рәсіміне қатысқан:
Тәттімбет Қазанғапұлы
180
Қазақстанды зерттеуші ғалымдар Ш. Уәлиханов, Г. Потанин, А. Янушкевичтермен таныс болған:
Тәттімбет Қазанғапұлы
181
Тәттімбет Қазанғапұлының күйлері:
«Сарыжайлау», «Былқылдақ», «Сарыөзен», «Бес төре», «Қосбасар»
182
XIX ғасырдағы атақты қобызшы:
Ықылас Дүкенұлы (1843–1916)
183
Ықылас Дүкенұлы дүниеге келді:
Қарағанды облысының аумағында
184
Ықылас патша шенеуніктері мен байларды әжуалаған күйлері:
«Жарыс патша», «Бес төре»
185
Ықылас Дүкенұлының өзге де күйлері:
Жезкиік», «Кертолғау», «Аққу», «Жалғызаяқ», «Қорқыт сарыны», «Ерден», «Қазан»
186
Қазақтың дәулескер күйшілерінің бірі:
Қазанғап Тілепбергенұлы (1854–1921)
187
Қазанғап Тілепбергенұлы дүниеге келген:
Ақтөбе облысы аумағында
188
Ноғайлы босқыны», «Окоп», «Жұртта қалған» сияқты күйлерін шығарған:
Қазанғап Тілепбергенұлы
189
XVIII–XIX ғасырлардағы Қазақстан тарихын зерттеуде маңызы зор:
Суреттер, фотоқұжаттар мен сызба деректердің
190
Қазақ халқының тарихы мен этнографиялық өміріне қатысты ғажайып фототуындылар қалдырған:
Т.У.Аткинсон, Г.Ю. Клапрот, Б. Залесский, А.Э. Брем, И. Кастанье, Л.З. Верещагин, Т. Шевченко
191
1848-1852 жылдар аралығында Қазақстанның бірқатар жерлерінде болып, тарихи-этнографиялық, географиялық зерттеулер жүргізді:
Ағылшын саяхатшысы, суретші Т.У.Аткинсон (1799–1861
192
Шығыс және Батыс Сібірдегі зерттеулер», «Әмудария бойымен саяхат» атты еңбектерінде «Түнгі ауылға шабуыл», «Аттылы қырғыздардың (қазақтардың) ұрысы» атты суреттер жариялады:
Т. У. Аткинсон
193
1877 жылы Сібір мен Солтүстік- батыс Түркістанға саяхаты кезінде Семейде болған неміс зоологы, саяхатшы:
А.Э. Брем (1829-1884)
194
«Қырғыздардың (қазақтардың) тұрмысы мен отбасы», «Дала көшпенділері – малшылар» атты еңбектерін жазған:
А. Э. Брэм
195
«Лепсі алқабы», «Шу өзені бойындағы қазақ үйлері», «Алатауда», «Аңшы қазақ» суреттерінде қазақ халқының тұрмысын жан-жақты бейнеледі:
В.В. Верещагин (1842– 1904)
196
1865 жылы Парижде жарық көрген «Қазақ даласына саяхат» атты суретті альбомның авторы:
Б. Залесский
197
1848-1849 жылдары Бутаковтың Арал экспедициясына қатысқан поляк суретшісі:
Б. Залесский
198
Украинаның көрнекті ақыны, суретшісі қазақ халқының мәдениетінде өшпес із қалдырды:
Т. Г. Шевченко
199
Қазақ халқы өмірінің жарқын көріністерін шығармашылық тұрғыда бейнелеген әлемдегі алғашқы суретшілердің бірі:
Т. Г. Шевченко
200
Шевченконың суреттерінің саны
450 (соның ішінде Қазақстан тақырыбына 350)
201
Т.Г. Шевченконың Қазақстан тақырыбында қатысты атақты суреті:
«Қазақ қызы Катя»
202
Қазақ қызы Катя» атты суретте бейнеленген:
Новопетровск бекініс- қамалының коменданты отбасында қызмет ететін қазақ қызы
203
Т. Шевченконың қазақ кедейлерінің азапты ауыр өмірі бейнеленген суреттері:
«Бақташы бала», «Салт атты қырғыз», «Келі түйген келіншек», «Боранда»
204
«Азияда көшіп-қонып жүретін түркілердің ішінде қырғыз- қазақтар басқаларға қарағанда мәдениетті халық. Сондықтан олардың болашағы зор. Бұл халық жаңалықты бойына тез сіңіреді екен», - деп жазған орыстың белгілі тарихшысы:
А.Седельников
205
ХІХ–ХХ ғасырлардың бас кезінде Қазақстанда халыққа білім беру ісі жүргізілді:
Діни және зайырлы бағытта
206
XIX ғасырдың орта кезіне дейін қазақ балалары білім алды:
Мектептер мен медреселерде мұсылманша
207
ХІХ ғасырдың орта кезіне дейін қазақ балаларын негізінен оқытты:
Молдалар
208
Қазақ балаларының оқуы жүзеге асырылды:
Ата-аналарының қаржысы есебінен
209
Медреселердегі қазақ балаларының оқуы созылды:
3-4 жылға дейін
210
1870 жылдан бастап патша үкіметінің бастамасы бойынша медреселерде міндетті түрде енгізілді:
Орыс тілінің негіздерін үйрету
211
Мектептер мен медреселер ашу үшін уезд бастығының арнайы рұқсатын алу керек болды:
1867-1868 жылдардағы әкімшілік реформалардан кейін
212
Патша үкіметінің медреселерге қатысты саясаты:
Мұсылманша оқытуды да өз бақылауына алуға
213
Дәстүрлі мектептер мен медреселер қоғамның өскелең талаптарын қанағаттандырудан қалды:
20 ғасыр басында
214
Мұсылман мектептерін реформалау қозғалысы басталды:
20 ғасырдың басында
215
Мұсылман мектептерін реформалау қозғалысын ұйымдастырушылар:
Жәдитшілер
216
ХХ ғасырдың бас кезінен бастап пайда бола бастады:
Жаңа әдістемелік мектептер
217
Жаңа әдістемелік мектептердің негізін қалаушылардың бірі:
И. Гаспринский
218
Ресейдің белгілі ағартушысы және қоғам қайраткері. Өзінің бүкіл өмірін мұсылмандар құқығын қорғауға арнады
И. Гаспринский (1851-1914)
219
Жәдитшілдер мектептерде оқыту қажеттігін дәлелдеді:
Арифметика, география, жаратылыстану, тарих пәндерін
220
Қазақстандағы ең алғашқы жаңа әдістемелік мектеп ашылды:
1900 жылы Түркістан қаласында
221
ХХ ғасырдың басындағы қазақ зиялыларының едәуір бөлігі білім алып шыққандар:
Жаңа әдістемелік мектептерде
222
Патша үкіметі барынша қатты қарсылық көрсетті:
Жаңа әдістемелік мектептердің ашылуына
223
Патша үкіметі жаңа әдістемелік мектептердің ашылуына барынша қарсы болу себебі:
Панисламизм мен пантүркизмнің ошақтары деп білді
224
Жәңгір ханның тікелей нұсқауы бойынша мешіт ашылды:
1835
225
Жәңгірдің өз бастамасы бойынша, алғашқы зайырлы мектеп ашылды:
1841
226
Қазақ даласында алғашқы зайырлы мектепті ашқан:
Жәңгір хан
227
Жәңгір хан мектептерінде оқытылды:
Орыс, араб, парсы тілдері, сонымен қатар математика, география, тарих, дінтану пәндері
228
Ашылған мектептердің шығынын Жәңгір хан өтеді:
Өз қаржысынан
229
Қазақ балаларын Санкт- Петербургте, Мәскеуде, Астраханда, Саратовта, Қазанда және Орынборда оқытуға күш салды:
Жәңгір хан
230
Орынбордағы Неплюев кадет корпусынан 10 орын берілуіне қол жеткізген:
Жәңгір хан
231
Бөкей Ордасына барып оқығандардың бірқатары кейінірек айналды:
Көрнекті инженерлер, орманшылар, әскери қызметшілер, ғалымдарға
232
Жәңгір хан медицинаға байланысты енгізді:
Жұқпалы ауруларға қарсы егу практикасын
233
Ішкі Ордада ашылды:
Аурухана және дәріхана
234
Омбыда әскери училищелер ашылды:
1813 жылы (Сібір кадет корпусы )
235
Орынборда әскери училищелер ашылды:
1825 жылы (Неплюев кадет корпусы)
236
Омбы және Орынбор әскери училищелері кейін айналды:
Сібір және Орынбор Неплюев кадет корпустарына
237
Омбы кадет корпусын бітірген белгілі қазақ ғалымы, зерттеуші әрі ағартушы:
Шоқан Уалиханов
238
Білімді адамдарға сұраныс арта түсті:
Қазақстанды өнеркәсіптік тұрғыдан игерудің басталуына байланысты
239
Орынборда оқу мерзімі жетіжылдық жаңа үлгідегі мектеп ашылды:
1850
240
Троицкіде орыс-қазақ мектебі ашылды:
1861
241
Зайырлы мектептердің саны көбейді:
1867-1868 жылдардағы әкімшілік реформалардан кейін
242
Торғай облысында алғашқы екі сыныптық орыс-қазақ мектебі пайда болды:
1879
243
Ор қаласында қазақтарға арналған мұғалімдер мектебі тұңғыш рет ашылды:
1883
244
Орынбор губерниясының Ор қаласындағы мұғалімдер мектебінің ашылуына көп үлес қосты:
Ыбырай Алтынсарин
245
Барлық уездерде ауылшаруашылық мектептері ашылды:
1885 жылдан бастап
246
Қыз балаларға арналған бастауыш мектептер ашылды:
Торғай, Ақтөбе, Қостанай
247
Қазақ балалары үшін ауылдық көшпелі мектептер ұйымдастырылды:
1892
248
XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап білім беру орталықтарына айналды:
Омбы, Семей, Орал, Ақмола қалалары
249
1897 жылғы халық санағы бойынша халықтың сауаттылық деңгейі:
8,1%
250
Ақмола және Семей облыстарының әскери губернаторларына орыс-қазақ мектептерін ашуға ұсыныс жасады:
Дала генерал- губернаторы Сухотин
251
Қазақтардың орыс-қазақ мектептеріне күдікпен қарау себебі:
Балаларды орыстандырып, шоқындырады, әскерге алады деп қауіптенді
252
Қазақтар арасындағы мектептерге байланысты күдікті сейілтуге тырысты:
Ақмола облысындағы Халық училищесінің директоры А. Е. Алекторов
253
«Олар қандай мақтауға болса да лайықты, білімді тез меңгеріп алады, оқуға қабілетті келеді», – деп жазған Ресей зерттеушісі:
Ф. Собысевич
254
С. Сәдуақасовтың пікірі бойынша, Қазақстанның ең ірі ағартушы аймақтарының бірі болды:
Омбы облысының Ақмола уезі
255
Іс жүзінде бүкіл Қазақстан үшін ең әйгілі білім орталықтарының біріне айналды:
Омбы
256
Омбыда Азия мектебі ашылды:
1789
257
Отаршыл аппарат үшін шенеунік кадрлар даярлаумен айналысты:
Омбыда Азия мектебі
258
XIX ғасырдың бас кезінде қазақ ақсүйектері өздерінің балаларын жібере бастады:
Омбыдағы оқу орындарына
259
Омбыда мұғалімдер семинариясы ашылды:
1872
260
Қазақстан үшін мұғалім кадрларын даярлайтын орталыққа айналды:
Омбыда мұғалімдер семинариясы
261
Қазақ балалары үшін сол жерде жатып оқитын интернаттар ашылды:
Омбыда, Көкшетау мен Ақмолада
262
Әр қазақ болысынан оқуға жылына жіберіп тұруға келісілді:
2 баладан
263
Омбыда техникалық училище ашылды:
1882
264
XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың бас кезінде Омбының оқу орындарында оқыды:
Әлихан Бөкейхан, Айдархан Тұрлыбаев, Отыншы Әлжанов, Райымжан Мәрсеков, Ережеп Итбаев, Сейілбек Жанайдаров, Асылбек, Мұратбек және Мұсылманбек Сейітовтер, Мағжан Жұмабаев, Сәкен Сейфуллин, Қошке Кемеңгеров, Дінше Әділов, Смағұл Сәдуақасов, Ғаббас Тоғжанов, Жұмат Шанин, Әбілқайыр Досов, Бірмұхамед Айбасұлы, Әміре Исин, Мұқан Әйтпенов, Көлбай Тоғысов, Нығмет Нұрмақов
265
Көптеген қазақ жастары университеттерде оқыды:
Санкт-Петербург, Мәскеу, Томск, Саратов, Киев, Тарту, Каир, Бомбей, Стамбұл және Варшава
266
Санкт-Петербург университетінің заң факультетін бітіріп шықты:
М.Шоқай мен А.Тұрлыбаев
267
Санкт-Петербург Орман институтын бітірді:
Ә. Бөкейхан
268
Санкт-Петербург әскери медицина академиясын тәмамдаған:
С. Асфендияров
269
Томск университетінің медицина факультетінде білім алды:
А. Сейітов
270
Тарту университетінің заң факультетін бітірген:
Ж. Досмұхамедов
271
Каир университетінде оқыған:
М. Ғабдолғазизов
272
Бомбей университетінде оқыған:
О. Тұрмағанбетов
273
Киев университетінің заң факультетін бітірді:
Х. Нұржанов
274
Томск университетінің медицина факультетін, Санкт-Петербург университетінің шығыстану және заң факультетін бітіріп шықты:
Дінмұхамед Сұлтанғазин
275
Петербург әйелдер медицина институтын бітірді:
Гүлсім мен Мәриям Асфендияровалар
276
Қазақстанды ғылыми тұрғыда зерттеу жұмысы қарқын алды:
18ғасырдың 2жартысы
277
Қазақстанды зерттеумен айналысқан орыс ғалымдары:
П.П.Семенов-Тян- Шанский, В.В. Радлов, Г.Н. Потанин, Ә. Диваев, А.И.Левшин, А.И. Добромыслов т.б.
278
Қазақстанды зерттеумен айналысқан шетел ғалымдары:
Т. Аткинсон, Ш.Е.Ужвальди де Мезе- Ковеез т.б.
279
Қазақ өлкесінің тарихы мен этнографиясын зерттеді:
М.Шорманов, М-С.Бабажанов
280
Шоқан Уәлиханов өмір сүрді:
1835-1865
281
Шоқан дүниеге келген:
Құсмұрын бекінісінде
282
Шоқан Уәлихановтың шын есімі:
Мұхамедханафия
283
Шоқан Уәлихановтың балалық шағы өтті:
Құсмұрын мен Сырымбетте
284
Шоқан Уәлихановтың арғы бабасы:
Абылай хан
285
Шоқанның атасы Уәли:
Патша үкіметі ресми түрде бекіткен қазақтың соңғы ханы
286
Шоқанның әкесі Шыңғыс:
Омбы әскери училищесін бітірген, Көкшетау сыртқы округінің аға сұлтаны
287
Шоқанның анасының шығу тегі:
Баянауыл өлкесіндегі атақты Шормановтар әулеті
288
Шоқанның тәрбиесіне үлкен ықпал жасады:
Әжесі Айғаным
289
Шоқанға ежелгі қазақ аңыздары, мақал-мәтелдері мен даналық сөздерін айтқан:
Айғаным
290
Шоқан оқып, ислам діні ілімімен танысты:
Құсмұрындағы мектепте
291
Шоқан араб, парсы, шағатай тілдерін жетік үйренді:
Құсмұрындағы мектепте
292
Шоқан Уәлиханов ерте жастан меңгерді:
Сурет салуды
293
Шоқанға сурет салуды үйретті:
Орыс суретшілері, топографтары мен геодезистері
294
Шоқан жас кезінде жазып алды:
Қозы Көрпеш-Баян сұлу», «Ер Көкше» дастандарын
295
Шоқан білім алған оқу орны:
Омбыдағы Сібір кадет корпусы
296
Шоқан Омбы кадет корпусына оқуға түсті:
1847
297
Омбыда болған кезінде Шоқанға оң әсер етті:
Орыс зиялыларымен байланыста болуы
298
Шоқан көрікті, аса сымбатты болды... бет әлпеті оның қайырымдылығы мен бекзаттығын айқын танытып тұратын. Шоқан өз кезеңінің жан-жақты, аса терең білімді адамы болды. Әсіресе оның тарихи білімі зор болды және ғылым мен әдебиет саласында да зор білімділігімен ерекшеленетін. Шоқан өз ойын бейнелеп, тартымды жеткізе білетін асқан шешен болатын», – деп жазды:
Кадет корпусында Шоқанмен бірге оқыған С. Я. Капустин
299
Шоқан кадет корпусында бірге оқып, достас болған белгілі кадет корпусында бірге болған бел ғалым, географ және Азияны зерттеуші:
Г. Н. Потанин
300
Шоқан сүйіспеншілікпен қызыға оқыды:
А. Пушкин, М.Лермонтов, Н. Гоголь, Ч.Диккен шығармаларын
301
Шоқан кадет корпусын бітірді:
Корнет шенімен
302
Шоқан кадет корпусын бітірген соң қызметке жіберілді:
Сібір казак әскеріне
303
Шоқан тағайындалған қызмет:
Батыс Сібір генерал- губернаторының адъютанты
304
Шоқан өкімет орындарының озбырлығы жайлы достарына ызалы хаттар жазды:
Ф.М. Достоевскийге, А.Н. Майковқа, К.К. Гутковскийге, В.С. Курочкинге
305
Шоқан Батыс Сібір генерал- губернаторы Г.Х. Гасфорттың Орталық Қазақстан, Тарбағатай мен Жетісу жеріне жасаған сапарына қатысады:
1855
306
1855 жылы Шоқан Гасфортпен барған жерлер:
Орталық Қазақстан, Тарбағатай мен Жетісу
307
Шоқан 1855 жылы жазып алды:
Қазақ пен қырғыздардың тарихи аңыз әңгімелері мен жырларын
308
Ш.Уәлиханов танысқан аса көрнекті ғалым, белгілі географ:
П.П. Семенов-Тянь- Шанский
309
П.П. Семенов-Тян-Шанскийдің ұсынуымен Ш. Уәлиханов Орыс географиялық қоғамының толық мүшелігіне қабылданды:
1857
310
Шығыс Қазақстан мен Жетісуға, қырғыз еліне жасаған сапары арттырды:
Шоқанның ғалым ретіндегі даңқын
311
Шоқан Алатау қырғыздарына сапар шегіп, оның тарихын, этнографиясын және халықтық поэзиясын зерттеді:
1857
312
Шоқан 1857 жылы жазып алған қырғыз халқының энциклопедиялық дастаны:
Манас
313
Шоқан атақты Қашғария сапарына барды:
1858-59
314
Бірде-бір зерттеуші бармаған, Шоқан алғашқы болып барған аймақ:
Қашқар
315
Қашқарға барып, қатыгездікпен өлтірілген неміс зерттеушісі:
Р. Шлагингвейт
316
Қашғарияның тарихы, этнографиясы, мәдениеті мен геологиясы, географиялық жағдайы жайлы бұған дейін мүлде белгісіз аса құнды деректер жинап келді:
Шоқан Уалиханов
317
Шоқан Уәлихановтың Қашғария сапарынан кейін жазған еңбегі:
«Алтышардың немесе Қытайдың Нан-Лу провинциясының (Кіші Бұхараның) шығыстағы алты қаласының жағдайы туралы»
318
Санкт-Петербургте орденмен марапатталып, әскери шені де жоғарылады:
1860
319
Шоқанды жеке қабылдаған орыс патшасы:
2 Александр
320
Шоқан Петербургте болған кезінде жұмыс істеді:
Әртүрлі әскери және ғылыми мекемелерде
321
Шоқан карталар жасаумен айналысты:
Қазақстан мен Орта Азияның және Шығыс Түркістанның
322
Шоқанды шақырып Шығыс тарихы туралы дәрістер оқуға шақырған:
Орыс географиялық қоғамы
323
Шоқан Қазақстанға оралуға мәжбүр болды:
Петербургтің ауа-райы кесірінен нашарлаған денсаулығына байланысты
324
Шоқанның басқару ісіндегі ойлары жазылған баяндамалар:
«Қырдағы мұсылманшылық туралы», «Қырғыздардың көші-қоны туралы», «Сот реформасы туралы»
325
Шоқан генерал Черняевтің Оңтүстік Қазақстанға жасаған әскери экспедициясына қатысады:
1864
326
Шоқанның Черняев экспедициясынан өз еркімен кету себебі:
Генералдың жергілікті халыққа шектен тыс қатыгездік жасауы
327
Шоқан өмірінің соңғы кезін өткізді:
Тезек
сұлтанның ауылында
328
Шоқан Тезек сұлтанның ауылында айналысты:
Ұлы жүз қазақтарының өмірінен тарихи- этнографиялық материалдар жинаумен
329
Шоқан Уәлиханов ұзаққа созылған аурудан қайтыс болды:
1865
330
Шоқанға арналған ескерткіш құлпытасын жасады:
Саяси жер аударылып келген поляк революционері Лепольд Ластовский
331
Шоқан Уәлиханов шығыстану ғылымында аққан жұлдыздай жарқ етті де жоқ болды», – деп жазған шығыстанушы ғалым:
Н. И. Веселовский
332
Шоқан Уәлиханов орасан зор үлес қосты:
Қазақстан мен Орта Азия халықтарының тарихы мен мәдениетін зерттеуге
333
Шоқан Уәлихановтың өте құнды еңбектері:
Абылай», «Қырғыздар туралы жазбалар», «Ыстықкөл күнделіктері», «Үлкен орда қырғыз- қайсақтары туралы» т.б.
334
Шоқанның есімі берілген университет:
Көкшетау мемлекеттік университеті
335
Ыбырай Алтынсарин дүниеге келді:
1841 жылы қазіргі Қостанай облысының аумағында
336
Әкесінен ерте айырылған Ыбырай тәрбиеленеді:
Белгілі би және старшын, атасы Балқожа Жаңбыршиннің қолында
337
Орынборда оқып жүрген кезінде Ыбырай танысты:
Шығыстанушы ғалым В.В.Григорьевпен
338
Ыбырайға кітапханасын еркін пайдалануына рұқсат етті:
В.В. Григорьев
339
Ыбырай Орынбор шегара комиссиясы жанындағы мектепті алтын медальмен бітірді:
1857
340
Ыбырай еркін сөйлей білді:
Орыс, араб, татар және парсы тілдерінде
341
Ыбырай зор зейін қойып оқыды:
В. Шекспир, И. Гете,
Д. Байрон, А.С. Пушкин, Н.В.Гоголь, М.Ю. Лермонтов, Ғ. Низами, Ә. Фирдоуси, Ә. Науаи шығармаларын
342
Ы. Алтынсариннің педагогикалық көзқарасының қалыптасуына әсерін тигізді:
Орыс педагогі
К. Ушинский және чех ойшылы Я. Коменский еңбектері
343
Ы. Алтынсарин таныс болды:
Орыстың көрнекті демократтары Н.Г. Чернышевский, Н.А. Добролюбов, А.И. Герцен шығармаларымен
344
Мектепті бітіріп шыққан халық ағартушысы Ы. Алтынсарин үш жылдай істеді:
Атасының қол астында кеңсе қызметкері болып
345
Ы. Алтынсарин жазып шыққан оқу құралдары:
Қырғыз (қазақ) хрестоматиясы» мен «Қырғыздарға (қазақтарға) орыс тілін үйретуге алғашқы басшылық»
346
Облыстық басқарма оған Торғай қаласында қазақ балалары үшін бастауыш мектеп ашуды тапсырды:
1860
347
Жаңадан ашылған мектепте Ыбырай жұмыс істеді:
Орыс тілі мұғалімі
348
Торғайда қазақ балаларына арналған интернаты бар мектеп салтанатты түрде ашылды
1864
349
Үгіт жұмыстарының нәтижесінде оқуға жазылды:
16бала
350
Аш қасқырдың қойға ұмтылғаны сияқты, мен балаларды оқытуға қызу кірістім және мені өте қанағаттандыратыны – бұл балалар әлдеқандай үш айдың ішінде оқуды, тіпті жазуды үйреніп алды.», - деп жазды:
Ыбырай Алтынсарин
351
Ы. Алтынсарин Торғай облысы мектептерінің инспекторы болып тағайындалды:
1879
352
Ыбырайдың әрекеттері арқылы барлық уездерде ашылды
Екі сыныптық орыс- қазақ училищелері
353
Ыбырай ерекше мән берді
Мектептердің жабдықталуына, олардың жанында шағын кітапханалар ұйымдастыруға
354
Ы. Алтынсариннің есімімен байланысты:
Қазақстанда қыз балаларға білім берудің басталуы
355
Ыбырай толық мүшесі болды:
Орыс географиялық қоғамы Орынбордағы бөлімінің
356
Ыбырай географиялық қоғамның тапсырмаларымен жасап тұрды
Баяндамалар, қазақ халқының этнографиясы бойынша мақалалар
357
Ыбырайдың этнографиялық еңбегі:
Орынбор ведомствосы қырғыздарының құда түсу мен үйлену тойы кезіндегі әдет- ғұрыптарының очеркі»
358
Ыбырайдың орыс тілінен аударған еңбектері:
И.А. Крылов мысалдары, Л.Н. Толстой әңгімелері
359
Ыбырайдың шығармалары:
Азған елдің билері», «Әй, достарым!», «Әй, жігіттер!», «Ана», «Кел, балалар, оқылық!»
360
Ы. Алтынсарин Торғай уездік басқармасына іс жүргізуші ретінде қызметке орналасты:
1869
361
Ыбырай болыс және ауыл старшындарының сайлауына қатысып жол бермеуге тырысты:
Сайлаудың әділетсіз өтуіне
362
Ыбырай 1864 жылғы хатында былай деп жазды:
«Қызмет бабы бойынша мен байлармен жиі қақтығысып қаламын. Маған жамандық ойлайтындар лауазымды адамдар арасында да бар. Олар қорғансыз кедейлерді арсыздықпен талап- тонауда...»
363
Ыбырай өмірінің соңғы кезінде жазды:
Мен түбегейлі терең сеніммен туған халқыма шамамның келгенінше пайдамды тигізсем деген ниетімнен ешқашан бас тартпаймын»
364
Ыбырай Алтынсариннің есімімен аталады:
Ұлттық білім академиясы
365
Қазақстанда педагогтер қауымының ең таңдаулы өкілдері жыл сайын марапатталады
Ыбырай Алтынсарин атындағы төсбелгімен
366
Ы.Алтынсарин өмір сүрді:
1841-1889
367
Абай Құнанбайұлы өмір сүрді:
1845-1904
368
Абай Құнанбайұлы дүниеге келді:
1845 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданындағы Шыңғыс тауында
369
Абайдың шын есімі:
Ибраһим
370
Абай өсіп, тәрбие алды:
Ислам дінінің қағидаларын барынша құрметтейтін діни отбасында
371
Абайдың әкесі
Құнанбай қажы тобықты руының өте ықпалды, орыс тілін жақсы білген биі болды
372
Қарқаралы округінде алғашқы аға сұлтандардың бірі болып сайланды:
Құнанбай
373
Құнанбай ғұмырының аяқ кезінде барып қайтты
Меккеге қажылыққа
374
Меккеде Құнанбай қажы салдырған қонақүйі
Тәбия
375
Абайдың атасы Өскенбай болған:
Қазақстанның солтүстік- шығыс аймағындағы әділетті де ықпалды қазақ билерінің бірі
376
Абайдың атақты арғы атасы:
Ырғызбай би
377
Абайдың алған білімі:
Ауыл молдасынан сауат ашып, Семейдегі Ахмет Риза медресесінде үш жыл оқыған
378
Абай алғашқы өлеңдерін жаза бастады:
Медреседе
379
Әкесі Құнанбай Абайды оқуын аяқтатпай ауылға кері қайтарып алды:
Тобықты руының болашақ билеушісі ету мақсатымен
380
Абайдың дүниеге көзқарасының қалыптасуына әсер етті:
Ойлы орыс, украин, поляк зиялы қауымының өкілдерімен араласуы
381
Абайдың саяси көзқарасының қалыптасуына ықпал етті:
Қазақстан аумағына жер аударылған өзге ұлттың зиялы қауымы
382
Абайға әсер еткен тұлғалар:
Е. Михаэлис, С. Гросс, Н. Коншин, Н. Долгополов
383
Өзге елдің зиялы қауымымен байланыс барысында жете танысты:
А.С. Пушкин, М.Ю. Лермонтов және басқалардың шығармала- рымен
384
Абай ақын ретінде таныла бастады:
XIX ғасырдың 80- жылдарының орта кезінен
385
Абай өз атынан «Жаз» («Жаздыкүн шілде болғанда...») деген өлеңін жариялаған:
XIX ғасырдың 80- жылдарының орта кезінде
386
Абайдың поэмалары:
Ескендір», «Масғұд», «Әзім әңгімесі»
387
Абайдың этикалық философиялық еңбегі:
Қарасөз
388
Абайдың «Қарасөздерінде» зерделенді:
XIX ғасырдың екінші жартысындағы қазақ халқының болмысы
389
Абай өз көзімен көрген жұт болды:
1880
390
Енді қарап тұрсам, сарттың екпеген егіні жоқ, саудагердің жүрмеген жері жоқ, қылмаған шеберлігі жоқ. Өзіменен өзі әуре болып, біріменен бірі ешбір шаһари (яғни қала адамдары болып. – авт.) жауласпайды. Орысқа қарамай тұрғанда қазақтың өлісінің ахиреттігін (кебінін. – авт.), тірісінің киімін сол жеткізіп тұрды»,- деп жазды:
Абай
391
Абай қызыға қарады:
Орта Азия халықтарының алуан түрлі кәсіппен айналысуына
392
Абайдың пікірінше, адам болу үшін оның бойынан үш түрлі фактор табылуы тиіс:
1. Баланың шыққан тегі жақсы болуы керек;
2. Оның әлеуметтік жағдайы немесе қоршаған ортасы жағымды болуы шарт;
3. Балаға адамгершілік тұрғысында тәрбие берілуі қажет.
393
Абайдың М. Лермонтовтан аударған өлеңдері:
Шайтан» («Демон»), «Дұға» («Молитва»), «Қанжар», «Жолға шықтым бір жым-жырт түнде жалғыз», «Жалау» («Жалғыз жалау жалтылдап»), «Теректің сыйы» («Асау терек долданып, буырқанып»)
394
Абай аударған А.С. Пушкиннің шығармасы:
Евгений Онегин», «Татьянаның қырдағы әні»
395
Абай қазақ тіліне аударды:
И.А. Крыловтың мысалдарын
396
Абайға кеңес сұрап келіп тұрды:
Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы
397
Семей полицмейстері ақынның және оның балаларының үйіне тінту жүргізді:
1903
398
Абайдың денсаулығына әсер етті:
Жақын туыстары мен балаларының бірінен соң бірінің қазаға ұшырауы, оның үстіне ізіне түсіп қудалауға душар болуы
399
Абай өзінің ең жақсы көретін адамынан айырылды:
Інісі Оспаннан
400
Абайдың үлкен ұлы Әбдірахман қайтыс болды:
1895
401
Абайдың тағы бір ұлы Мағауия дүниеден өтті:
1904 көктемде
402
Абайдың өзі қайтыс болды:
Мағауияның өлімінен кейін 40 күн өткенде
403
Абайдың ізбасар шәкірттері болды:
Шәкәрім, Көкбай, Ақылбай, Кәкітай және Мағауия
404
Абайдың туындыларын жинастырған ұлы:
Тұрағұл
405
Петербургте артиллерия училищесінде оқыған Абайдың ұлы:
Әбдірахман
406
Абайдың алғашқы өлендер жинағы шықты:
1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында
407
Абай өлендерінің жинақталып, басылуына ықпал еткен:
Ақын Көкбай Жанатайұлы
408
Абайдың алғашқы өлендер жинағы жарық көрді:
Әлихан Бөкейханның редакциясымен
409
Абайдың атымен аталған мекемелер:
Қазақ ұлттық педагогикалық университеті, Алматы қаласындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театры
410
Абайдың 150 жылдық мерейтойы аталып өтті:
1995 жылы дүниежүзілік ЮНЕСКО көлемінде
411
Қазақтың жазба дәстүрі қалыптаса бастады:
XIX ғасырдың екінші жартысынан
412
Ауызша деректерді жазбаша түрде жинастырды:
Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы, Құрбанғали Халид
413
Қазақтың көрнекті ақыны, ойшыл, композитор, аудармашы, Қазақстан тарихын зерттеушілердің бірі:
Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931)
414
Ұлы ақын Абайға жақын туыс болып келеді:
Шәкәрім Құдайбердіұлы
415
Шәкәрім Құдайбердіұлы жетік білді:
Араб, түрік, парсы, орыс тілдерін
416
Меккеге қажылыққа барған сапарында Стамбұл мен Париж кітапханаларында қазақ халқына байланысты кітаптар оқыды:
Шәкәрім Құдайбердіұлы
417
Шәкәрім Құдайбердіұлы жазған еңбектер:
Түрік, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі», «Мұсылмандық шарты»
418
Түрік, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі» кітабы, «Мұсылмандық шарты» еңбектері жарық көрді:
1911–1912 жылдары Орынборда
419
Қазақ сұлтандары мен хандар шежіресін жан-жақты зерттеген:
Шәкәрім Құдайбердіұлы
420
Шәкәрім «тарихи хикая» деп атаған поэма:
Қалқаман-Мамыр»
421
Қазақ поэзиясының философиялық саласын дамытты:
Шәкәрім
422
Қазақ халқының тарихын, әдет- ғұрпын, ауыз әдебиеті мен мәдениетін зерттеушілердің бірі:
Құрбанғали Халид (1843–1913)
423
Құрбанғалидың әкесі Халид тұрған:
Ташкентте, Аягөзде, Қытай жерінде
424
Жас кезінде Құрбанғали алған білім:
Абдулхақ деген кісінің медресесінде оқып, тарих, география пәндерінен дәріс алған
425
Шәуешекке көшіп барған соң медресе ашты:
Құрбанғали Халид
426
Құрбанғали Халидтің еңбектері:
Жарида» («Жаңа тарихи жазбалар», 1889), «Тауарих хамса» («Бес шығыс халқы тарихының очерктері», 1910)
427
Құрбанғали Халидтің еңбектері құнды дерек саналады:
XVІІІ–ХІХ ғасырлардағы қазақ халқының тарихын зерттеуде
428
Шәуешекке көшіп барған соң өзі де медресе ашып, татар, араб тілдерінен дәріс берген.
Құрбанғали Халид
429
Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы өмір сүрді:
1858-1931
430
Қазақ халқының ауыз әдебиеті үлгілерін жинаушы, энциклопедист-ғалым:
Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы
431
Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы дүниеге келген:
Баянауыл сыртқы округі Қызылтау тауының етегіндегі «Ашамайтас» елді мекенінде
432
Мәшһүр Жүсіп Көпейұлының шын есімі:
Адам Жүсіп
433
Мәшһүр» атану себебі:
9 жасқа толғанда аға сұлтан Мұса Шорманов халық аңыздары мен дастан, поэмаларын жатқа айтқаны үшін
434
Мәшһүр» сөзі араб тілінен аударғанда білдіреді:
Атақты», «даңқты», «белгілі»
435
Мәшһүр Жүсіп Көпейұлының отбасы барлық малынан айрылды:
1861 жылы алапат жұт кезінде
436
Мәшһүр Жүсіп Бұхарадағы Көкілташ медресесінде оқыды:
1872-1874 жылдары
437
Мәшһүр Жүсіп жетік білді
Араб, парсы және шағатай тілдерін
438
Мәшһүр Жүсіп ұстазы Қамар хазіреттің көмегімен «Ер Олжабай батыр» эпосын жазып алды:
1865
439
Мәшһүр Жүсіп «Ұлы Даланың айбынды билеушісі» ретінде баға береді:
Абылай ханға
440
1907 жылы Қазан қаласында үш кітабы жарық көрді:
Мәшһүр Жүсіптің
441
Сарыарқаның кімдікі екендігі» еңбегін жазған:
Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы
442
Сарыарқаның кімдікі екендігі» кітабында тарихи деректер негізінде Дала өлкесінің байырғы тұрғындар қазақтарға тиесілі екендігін дәлелдеп шыққан:
Мәшһүр Жүсіп
443
Сарыарқаның кімдікі екендігі» кітабы жарыққа шыққан соң патша үкіметі Мәшһүр Жүсіпті енгізді:
Саяси
сенімсіздер қатарына
444
Мәшһүр Жүсіп 1880 жылдан мақалалар жариялай бастады:
Дала уәлаяты», «Түркістан уәлаяты» газеттері мен «Айқын» журналында
445
Мәшһүр Жүсіп «Құдай жүрегіңде» деп жауап берді:
Абайға
446
Бұл ғаламда ол білмейтін дүние жоқ!» деп Мәшһүр Жүсіп туралы айтқан
Абайдың ұлы Әбдірахман
447
Мәшһүр Жүсіптен бата алған балуан:
Қажымұқан
448
Жаңа экономикалық саясатқа (ЖЭС) көшу шешімі қабылданды:
РКП (б)-ның 1921 жылы өткен Х съезінде қабылданды
449
ЖЭС басталды
1921
450
Жаңа экономикалық саясаттың ең басты ерекшелігі:
Азық-түлік салғыртын азық-түлік салығымен алмастырды
451
Азық-түлік салығының азық-түлік салғыртынан айырмашылығы:
Мөлшері алдын-ала айтылып отырды, төменірек болды (азық- түлік салғыртынан 30-50%-ға төмен болды)
452
Ақшалай салық алына бастады:
1924 басында
453
ЖЭС кезінде рұқсат берілді:
Жерді жалға беруге және алуға, жалдамалы еңбекті пайдалануға, несие алуға
454
ЖЭС кезінде жойылды:
Әскери коммунизм» кезінде енгізілген еңбек міндеткерлігі
455
ЖЭС аясында жер-су реформасы жүргізілді:
1921-1922
456
Жер-су реформасының мәні:
ҚазАКСР құрамына қазақ жерлерін біріктіру
457
Мемлекет пен шаруалар қауымын байланыстыратын көпір қызметін атқарған ұйымдар:
Қосшы», «Жарлы», «Шаруалардың өзара жәрдем комитеттері»
458
Қосшы одағы» құрылды:
1921
459
Кедейлерге еңбек артельдерін құруға көмектесті:
Қосшы одағы
460
Халықшаруашылығына әкімшіл- әміршілдікті сақтай отырып, белгілі дәрежеде нарықтық қатынасқа уақытша ерік беруге есептелген пролетариат мемлекетінің ерекше саясаты:
ЖЭС
461
1925 жылы жиналған астық көлемі:
92 млн пұт
462
ЖЭС кезінде өнеркәсіп жағдайы:
60%-ынан астамы іске қосылды
463
1926 жылы Қазақстанда жұмыс істеген жәрмеңке саны
200-ге жуық
464
Ауыр өнеркәсіпті құру және дамыту. Ipi өнеркәсіптік өндіріс негізінде бүкіл халықшаруашылығын қайта құру:
Индустрияландыру
465
Индустрияландырудың басталғаны туралы шешім қабылданды:
1925 жылы, партияның XIV съезінде
466
Индустрияландыру саясатын жүзеге асырудағы қиыншылықтар:
Қаржылық тапшылық, кадрлардың жетіспеуі, ескі жабдықтар, теміржолдардың қашықтығы немесе болмауы, жоғарғы техникалық мамандар жетпеді т.б
467
Мемлекет қаржы табу үшін халықты міндеттеді:
Астықты төмен белгіленген бағамен мемлекетке сатуға
468
Мемлекет ауыл шаруашылығын жаппай ұжымдастыруа көшті:
1920 жылдары
469
Индустрияландыру басталды:
Геологиялық барлау жұмыстарынан
470
Қазақстанда геологиялық іздестіру жасақтары құрылды:
50-ден аса
471
Қазақ КСР-і Кеңес Одағының тұтас металлогенді ауданы» деген тұжырым жасаған:
Академик И.С. Курнаков
472
Академик И.С. Курнаков зерттеген Қазақстан аймағы:
Орталық Қазақстан
473
Орал-Жем мұнайлы ауданын зерттеді:
И. М. Губкин
474
Жезқазған ауданындағы мыс кені орындарының болашағы зор екенін дәлелдеген:
Қ. И. Сәтбаев
475
1940 жылға қарай 15 республика арасында индустрияландыру бойынша Қазақстан алған орын:
6 орын
476
Қазақстан экономикасының бағыты ерекшеленді:
Шикізаттық бағытпен
477
1928-1940 жылдар аралығында Қазақстандағы темір жол ұзындығы:
6581 км
478
Іске қосылған теміржолдар:
Петропавл-Көкшетау- Ақмола, Ақмола- Қарағанды
479
Индустрияландыру жылдарындағы Қазақстандағы маңызды құрылыс объектісі:
Түркістан-Сібір теміржолы
480
Түркістан-Сібір (Түрксіб) теміржолының құрылысы аяқталды:
1931
481
Индустрияландыру жылдары Қазақстанның электрстанцияларының қуаттылығы артты:
40 есе
482
Бірінші бесжылдық жылдары Қазақстанда қайта қалпына келтірілген кәсіпорындар:
Риддер, Қарсақбай полиметалл комбинаттары, Қарағанды көмір кендері
483
Индустрияландырудың келеңсіз жақтары:
Ауылдағы өндірістік күштердің күйреуі, Қазақстан өнеркәсібінің шикізаттық бағыты, кәсіби мамандардың басқа аймақтардан келуі
484
Индустрияландыру жылдары Қазақстанның басшысы болды:
И. Голощекин
485
И. Голощекин индустарияландыруға байланысты ұстанымы:
Қазақстанда қайта өңдеуші ұсақ және орта кәсіпорындарды дамытуды қолдады (салдары индустрияландыру біржақты жүргізілді)
486
Өнеркәсіпті өндеу салаларының кең желісін енгізу идеясын ұсынған:
Смағұл Сәдуақасов
487
Қазақстандық жүннен шұға жасап сыртқы шығаруды ұсынды:
С. Сәдуақасов
488
Сәдуақасовтың ұстанымы Голощекин тарапынан бағаланды:
Жергілікті ұлтшылдық көрінісі деп
489
Қазақстан аграрлы елден біршама индустрияланған елге айналды:
Индустрияландыру жылдары
490
1931-1940 жылдары Қазақстанға келген жұмысшылар саны:
559 мың
491
Жергілікті кадрларды оқыту ұсынысын жасады:
Смағұл Сәдуақасов
492
Қала тұрғындарының өсуі:
Урбанизация
493
Кеңес өкіметінің 1928 жылдан бастап КСРО-ның әлеуметтік-экономикалық дамуын межелеген мерзімді жоспарларының жалпылама атауы:
Бесжылдық
494
Екінші бесжылдық (1933-1937 жж) нәтижесі
КСРО бойынша Қазақстан түсті металдар өндіру жөнінен екінші, көмір және мұнай өндіруден үшінші, электр қуатын өндіруден бесінші орынға шықты.
