Architektura w Wielkiej Brytanii Flashcards
(10 cards)
William Kent,
park w Stowe w Wielkiej Brytanii
Park w Stowe koło Buckingham stał się wzorem
nie tylko dla brytyjskiej sztuki ogrodowej XVIII i XIX
wieku. Kent zaprojektował w pozornie swobodnie
ukształtowanej roślinności liczne budowle ogrodowe
inspirowane antykiem, a wśród nich świątynię
Starożytnej Cnoty nawiązującą do antycznej świątyni
Westy w Tivoli (Włochy). Rotunda okolona przez
kolumny jońskie miała przypominać o antycznych
cnotach znajdujących swe odbicie m.in. w utworach
Homera i w filozofii Sokratesa. Posągi tych wybitnych
postaci zdobiły wnętrze budowli. Projektantowi
ogrodu przyświecała idea odtworzenia Elizjum,
mitycznej krainy szczęśliwości, w której przebywały
dusze greckich bohaterów.
Architektura klasycystyczna w Wielkiej Brytanii
Na Wyspach Brytyjskich już w XVII wieku Inigo Jones wykorzystywał formy klasyczne.
Rozpowszechniły się one jeszcze bardziej w XVIII stuleciu. Coraz większą popularność
zyskiwał typ rezydencji w stylu palladiańskim, co spowodowało falę zainteresowania
twórczością włoskiego architekta. Rozwinął się klasycyzm, a zwłaszcza styl Adamów,
nazwany tak od nazwiska architektów.
Zainteresowanie palladianizmem wiąże się z działalnością architektoniczną brytyjskiego
arystokraty i mecenasa sztuki Richarda Boyle’a – lorda Burlingtona.
Wpływ na jego twórczość miała podróż do Rzymu. Do swojego ogrodu w Chiswick zaprojektował niewielki
pawilon kąpielowy, a następnie dom w swobodny sposób nawiązujący formą do rezydencji
Villa Rotonda Andrei Palladia. Jego zasługą było także upowszechnienie na Wyspach
Brytyjskich nieznanych dotąd rysunków Palladia. Boyle współpracował z architektem
Williamem Kentem przy wydaniu dzieł Iniga Jonesa. Im też zawdzięcza się propagowany w tym okresie nowy – zapowiadający romantyzm – styl ogrodu angielskiego. Pisarz
Horace Walpole nazwał Kenta „ojcem ogrodnictwa pejzażowego”. Najbardziej charakterystyczną tego typu realizacją – obok wspomnianego Chiswick – jest
park w Stowe, który przeobrażono całkowicie w XVIII wieku. Swobodny układ roślin
urozmaicono licznymi budowlami klasycystycznymi.
Richard Boyle, fasada
Chiswick House w Londynie
Budynek ukończony w 1729
roku przeznaczony był na
rezydencję własną architekta.
W fasadzie dominuje
wydatny portyk z kolumnami
korynckimi, zwieńczony
trójkątnym frontonem. Część
centralna budowli ma kształt
ośmioboczny i jest przekryta
kopułą. W strukturze bryły
budowla nawiązuje
do rezydencji Villa Rotonda,
w detalach i dekoracji nie
brakuje jednak odniesień
do architektury antycznego
Rzymu, o czym świadczy m.in.
zamieszczone w bębnie kopuły
półkoliste okno termalne
z dwoma dzielącymi jego
światło słupkami
Park w Stourhead w Wielkiej Brytanii
Hoare byli znaną rodziną bankierską. Senior rodu
– Richard – piastował nawet urząd burmistrza
Londynu. Jego syn kupił w 1717 roku posiadłość
Stourtonów i zbudował w niej palladiańską willę
według projektu Colena Campbella. Ostateczny
kształt parkowi nadał Henry Hoare II (1705–1785).
Dzięki temu, że w odziedziczonym majątku
pracował wytrwale przez 30 lat, projektowane
przez niego ogrody są prawdziwymi arcydziełami.
Najwspanialszą budowlą w parku jest
zaprojektowany przez Henry’ego Flitcrofta
– wzorowany na rzymskim – Panteon.
Klasycyzm w Wielkiej Brytanii nie ograniczał się tylko do architektury i jej związku z krajobrazem, ale przejawiał się także w dekoracji wnętrz.
O ile tworzący w duchu palladianizmu
nawiązywali do dzieł renesansowych, to artyści typowo klasycystyczni inspirowali się bezpośrednio budowlami antycznymi. Ten styl reprezentują prace Johna Soane’a. W projekcie
budynku Bank of England w Londynie dominują proste geometryczne bryły i surowość detalu.
W tym czasie, głównie w dziedzinie dekoracji wnętrz, wsławili się architekci pochodzący
ze Szkocji, bracia Adamowie: najbardziej znany – Robert oraz James i John.
W pierwszej znaczącej realizacji – Syon House, wzniesionym dla księcia Northumberland
– formy greckie przeplatały się z zaczerpniętymi z Rzymu i Pompejów. We wnętrzach
charakterystyczne były stiukowe medaliony, kasetonowe stropy, kominki zwieńczone
lustrami i mahoniowe boazerie. W 1762 roku Robert Adam został architektem królewskim, co sprawiło, że miał wielki
wpływ na architekturę rezydencjonalną. Twórczość Adamów wywarła duży wpływ na dekorację wnętrz i meblarstwo
Europy i Stanów Zjednoczonych.
Robert Adam, Wielka Sala Syon House
w Wielkiej Brytanii
Wnętrze Wielkiej Sali – zaprojektowanej w latach
sześćdziesiątych XVIII wieku dla pomieszczenia
kolekcjonerskich zbiorów zleceniodawcy
– dekorują kopie rzeźb antycznych, m.in. Apolla
Belwederskiego i Umierającego Gala. Połączono
formy o genezie greckiej – meander zdobiący
posadzkę i kolumny doryckie (chociaż ich trzony
wbrew greckiemu zwyczajowi wspierają się
na bazach) – z elementami architektonicznymi
wywiedzionymi ze sztuki antycznego Rzymu
(nisza sklepiona półkopułą wypełnioną
kasetonami). Wzór stiukowej dekoracji sufitu
powtarza układ posadzki.
Robert Adam, Fasada Kedleston Hall
w części centralnej nawiązuje
do łuku Konstantyna w Rzymie. Nad dużymi drzwiami zakończonymi prostokątnie występują charakterystyczne dla Roberta Adama motywy, jak kamienne girlandy i wypukłe
medaliony.
Robert Smirke, południowa fasada
Muzeum Brytyjskiego w Londynie
Projekt budynku powstał w 1823 roku, a gmach
budowany był w latach 1823–1843. Fasadę zdobi
kolumnada z czterdziestoma czterema greckimi
kolumnami jońskimi. W centrum znajduje się
ryzalit w formie ośmiokolumnowego portyku,
do którego wiodą schody. Nad wejściem znajduje
się fronton z tympanonem, który zdobią reliefy
przedstawiające postęp cywilizacji.
