Architektura we Francji Flashcards
(10 cards)
Jacques-Ange Gabriel, Petit Trianon
Budowlą, która została uznawana za pierwszą klasycystyczną we Francji, jest mały
pałac w parku wersalskim – Petit Trianon (fr. ‘Mały Trianon’) dzieło Jacques’a-Ange’a
Gabriela. Architekt nie inspirował się bezpośrednio sztuką antycznego Rzymu, lecz twórczością Andrei Palladia i barokiem klasycyzującym. Nawiązywał do projektów, które
wykonał Jules Hardouin-Mansart. Pałac i jego wnętrze cechują symetria, harmonia
i powściągliwość formy. Kolumny i pilastry o kapitelach korynckich dekorujące budynek
zostały zastosowane w wielkim porządku. Wnętrze biblioteki w Petit Trianon jest przykładem stylu Ludwika XVI. Jego cechą charakterystyczną jest odejście od form falistych,
płynnych, dynamicznych na rzecz prostych i subtelnych. Petit Trianon w odróżnieniu od innej budowli
parku wersalskiego, Grand Trianon (fr. ‘Wielki
Trianon’), został nazwany Petit Trianon, powstał
na zlecenie Ludwika XV dla Madame
de Pompadour. Ponieważ zmarła ona przed jego
ukończeniem, to w 1768 roku podarowano go
kolejnej faworycie króla – Madame du Barry.
Podczas panowania Ludwika XVI pałacyk
zamieszkiwała żona króla – Maria Antonina.
We Francji – z uwagi na to, że z Wysp Brytyjskich docierały nowiny dotyczące sztuki
projektowania ogrodów – przyjął się typ ogrodu opisany jako ferma ozdobna.
Jego realizacją był ogród wokół Petit Trianon, nazywany niekiedy ogrodem angielsko-chińskim.
Założenie to charakteryzuje się zachowaniem podziałów geometrycznych przy pałacu,
podkreśleniem osiowości, z zachwianiem symetrii. Ogród, zamknięty z trzech stron murami, jest otoczony parkiem krajobrazowym z poprzecinaną mostkami rzeką, na której
utworzono wysepki z boskietami, czyli grupami drzew jednego gatunku. Odbiega więc od
stylu ogrodów francuskich XVII wieku.
Do najwybitniejszych architektów tworzących w pierwszej fazie klasycyzmu we Francji
należy Jacques Germain Soufflot
– jeden z pierwszych, którzy w XVIII wieku podjęli
badania nad architekturą antyczną. Brał on czynny udział w pracach archeologicznych.
Od 1755 roku do końca życia pracował nad monumentalnym kościołem św. Genowefy
w Paryżu, znanym jako paryski Panteon. Styl Soufflota nawiązuje poszczególnymi formami do wzorów antycznych.
Jacques Germain Soufflot,
Panteon w Paryżu
Budowę świątyni zainicjował
Ludwik XV, ale została
ukończona dopiero
w 1789 roku. Kościół został
zaprojektowany na planie
krzyża greckiego z kopułą
na skrzyżowaniu ramion
i czterema kopułami
bocznymi. W fasadzie
dominującym
elementem jest
kolumnowy portyk,
który wieńczy trójkątny
fronton. Przypomina
on ten z rzymskiego
Panteonu. Od czasów
rewolucji Panteon
utracił funkcję budowli
sakralnej i stał się
miejscem spoczynku
sławnych osób:
wybitnych wodzów,
filozofów, pisarzy,
uczonych – w tym Victora
Hugo i małżonków
Pierre’a Curie i Marii
Skłodowskiej-Curie
Oryginalną wersję klasycyzmu reprezentowały projekty Claude’a-Nicolasa Ledoux
– jednego z najbardziej cenionych architektów związanych z Królewską Akademią Architektury. Jego styl został ukształtowany pod wpływem dzieł Andrei Palladia oraz grafik
Giovanniego Battisty Piranesiego. Ledoux budował pałace miejskie w stylu nawiązują-
cym do wzorów architektury antycznej, a także charakteryzujące się monumentalizmem
i prostotą formy rezydencje poza miastem. Takie cechy mają też projektowane przez niego
budynki paryskich rogatek. Stworzył odmianę klasycyzmu surowego, z minimalną liczbą ozdobników. Claude-Nicolas Ledoux był także autorem wizji architektury utopijnej, nawiązującej do
koncepcji miasta idealnego, którym rządziłyby prawa bezwzględnej symetrii, a budynki
sprowadzone byłyby do prostych brył geometrycznych. Miastem tym miałoby być Chaux,
w którym mieściły się saliny (królewskie warzelnie soli). Projekt ten zrealizowano tylko
częściowo.
Claude-Nicolas Ledoux, Rotonde
de la Villette, rogatka miejska w Paryżu
Architekt, projektując budynek, czerpał
z antyku, ale sprowadził formę tę do prostej bryły
geometrycznej. Budowana w latach 1784–1787
rogatka to połączenie planu krzyża greckiego
z rotundą. Ramiona krzyża otwierają się surową
formą portyków z filarami będącymi swobodną
interpretacją porządku doryckiego. Portyki te
wieńczą trójkątne frontony z gładkimi
tympanonami. Na skrzyżowaniu ramion
umieszczona jest rotunda, którą obiega
kolumnada dorycka. Pod gzymsem koronującym
znajduje się zredukowana wersja fryzu
doryckiego z tryglifami.
Pierre Vignon, kościół św. Magdaleny w Paryżu
Jednym z najwybitniejszych zabytków klasycyzmu francuskiego czasów cesarstwa jest
kościół św. Magdaleny w Paryżu. Pierre Alexandre Vignon – zwycięzca ogłoszonego
konkursu na tę budowlę – zaprojektował świątynię na planie podłużnym peripterosa
z kolumnadą koryncką obiegającą budowlę. Portyk z ośmioma kolumnami zwieńczony
jest frontonem z tympanonem wypełnionym reliefem ukazującym Sąd Ostateczny. Mimo
że ze wszystkich kościołów powstających we Francji w okresie klasycyzmu budynek ten
w największym stopniu nawiązuje do wzorca świątyni greckiej, nie zabrakło także
odwołań do architektury Rzymu. Na przykład nawa sklepiona jest trzema kopułami
z oculusami. Budowa kościoła, zainicjowana jeszcze przez
Ludwika XV, trwała kilkadziesiąt lat, do roku
1842, dlatego pierwotny projekt był wielokrotnie
zmieniany. Z inicjatywy Napoleona I
budynek miał stać się świątynią Chwały
Armii Napoleońskiej, ale w końcu sam cesarz
przywrócił mu funkcję sakralną. Ludwik XVIII
– podczas restauracji rządów Burbonów – chciał
uczynić z tego miejsca świątynię poświęconą
Ludwikowi XVI i Marii Antoninie straconym
przez zgilotynowanie
Rozwinięty za czasów Napoleona Bonaparte styl empire (cesarski)
cechowały silne
powiązania z architekturą nie tylko grecką, ale także rzymską, zwłaszcza okresu cesarstwa.
Charakteryzuje go monumentalizm, symetria i prostota formy przy bogatej ornamentyce
dekoracji architektonicznej. Pojawiały się w niej nie tylko motywy antyczne, lecz także
egipskie, spopularyzowane we Francji po wyprawie Napoleona do Egiptu. Ulubionymi
architektami Napoleona byli Charles Percier i Pierre-François-Léonard Fontaine. Na
zamówienie cesarza pracowali głównie przy projektach wnętrz w stylu empire. Idei cesarstwa najbardziej jednak bliskie były budowle odwołujące się do chwały i wielkości cesarstwa
rzymskiego, jak łuki triumfalne i kolumny, dlatego architekci ci wznieśli ku czci Napoleona I
Łuk Triumfalny na Place du Carrousel w pobliżu Luwru, upamiętniający jego wojskowe
i dyplomatyczne zwycięstwa. Forma budowli wzorowana jest na łuku Konstantyna w Rzymie.
Jean François Thérèse Chalgrin,
Łuk Triumfalny na placu Charles’a
de Gaulle’a w Paryżu
Łuk o wysokości 51 m i szerokości 44,90 m,
będący wyrazem imperialnych zapędów
Napoleona I, ma formę jednoarkadową.
Został poświęcony chwale armii
napoleońskiej. Zdobią go cztery reliefy,
spośród których najważniejszy jest
Wymarsz ochotników w 1792 roku, potocznie
nazywany też Marsylianką. W reliefie,
którego autorem jest François Rude, widać
cechy romantyzmu. Fryz obiegający łuk
przedstawia wymarsz oraz triumfalny
powrót armii napoleońskiej. Budowę
rozpoczęto w 1806 roku, ale ukończono
dopiero 30 lat później.
Jako wyraz triumfu i chwały Napoleona I na placu
Vendôme w Paryżu została wzniesiona kolumna
z posągiem Cesarza Francuzów, wzorowana
na rzymskiej kolumnie cesarza Trajana
