Bijz. Sr w 3

Question 1

De relatie tussen bijzonder strafrecht en commuun strafrecht: bestuurlijk boeterecht en milieustrafrecht.

Relatie tussen bijzonder- en commuun strafrecht
- legaliteitsbeginsel
- Boos opzet en kleurloos opzet
- Wederrechtelijkheid

Overview met bestuurlijk boeterecht
- enkele algemene leerstukken

Introductie Milieustrafrecht

-

Commuun straf- en strafprocesrecht:
- bijzonder strafrecht:

bestuurs- en bestuursprocesrecht en internationaal en Europees recht

-

Answer 1

De relatie tussen bijzonder strafrecht en commuun strafrecht: bestuurlijk boeterecht en milieustrafrecht

Question 2

Relatie commuun strafrecht en bijzonder strafrecht

Algemene leerstukken zijn toepasselijk op grond van art. 91 Sr, zoals
- materieelstrafrechtelijk legaliteitsbeginsel
maar met gelede normstelling

• deelneming
• daderschap van rechtspersonen en feitelijke leidinggevers zie week 6
• subjectieve bestanddelen
  maar met discussie over boos opzet (deze week)
• wederrechtelijkheid
  maar met administratieve afhankelijkheid (Deze week)
• NB: sommige leerstukken kennen overeenkomstige toepassing in bestuurlijk boeterecht (zie hierna)

Answer 2

Relatie commuun strafrecht en bijzonder strafrecht

Algemene leerstukken zijn toepasselijk op grond van art. 91 Sr, zoals
- materieelstrafrechtelijk legaliteitsbeginsel
maar met gelede normstelling

Question 2

relatie commuun strafrecht en bijzonder strafrecht

Werking van art. 91 Sr:
- algemeen deel WvSr geldt in bijz. Sr, tenzij bijzondere wet anders bepaalt (vgl. ook WED zie week 1)

• Geldt ook voor algemene leerstukken die geen regeling vinden in algemeen deel WvSr, maar behoren tot de kern van het materieel strafrecht:
  bijv. de opzetregel ziet op werking van subjectieve bestanddeel en alles daaropvolgende bestanddelen tenzij bestanddelen zijn geobjectiveerd. Als opzet staat voor een gedraging moet je wetenschap van hebben.

commune strafbepalingen worden gebruikt voor aanpak van feiten in sociaal-economische sfeer:
- met name witwassen, valsheid in geschrifte (makkelijk te bewijzen formeel wettelijk… enkele vervalsing van document is al strafbaar facturen vergunning aanvragen art. 225 Sr, oplichting art. 326 Sr wel materieel wetsdelict moet tot bepaalde handelingen leiden, deelneming aan criminele organisatie art. 140 Sr als er iets gebeurt in groter deel dat aspect bestrijden, art. 173a-173b Sr om milieu te beschermen, bijv. aangiftes?

• maar geen algemene strafbaarstelling van fraude hebben.
  in andere landen anders. Verschillende soorten van fraude (misbruik maken of onterecht aanspraak maken op publieke middelen, subsidies, belastingfraude) of je krijgt geld waar je niet recht op hebt verticale verhouding. Daarnaast horizontale verhouding tussen bedrijven onderling of bedrijven cnonsumenten dat wij worden opgelicht dat product niet voldoet aan eisen. betaalpasfraude. belasting 69 rijksbelasting? financiele markten Wft.

Overlappende strafbepalingen:
feit valt zowel onder strafbepaling van bijzonder SR als onder commune strafbepaling. Samenloop. keuze in vorm geven van strafbepaling in commune strafbepaling gelede normstelling. legaliteitsbeginsel van belang. waar commune wet nooit vraag wordt gesteld voldoet bepaling aan legaliteitsbeginsel, wel bij bijzonder Sr.

art. 91 Sr geldt tenzij een andere wet iets anders bepaalt.

L

Answer 2

relatie commuun strafrecht en bijzonder strafrecht

Question 2

Legaliteitsbeginsel in het bijzonder strafrecht I

het bepaaldheidsgebod in het bijzonder strafrecht

• vaker knelpunt inzake de algemene duidelijkheid en kenbaarheid van de norm
  > effecten van gelede normstelling (zoeken waar staat waar) als je iets specifiek nauwkeurig opschrijft kunnen toekomstige dingen er niet onder vallen. Wel precies en duidelijk opschrijven, burger moet kunnen lezen en hun gedrag erop afstemmen, wat mag je wel en wat niet.
• toch niet snel schending, want professioneel marktdeelnemers mag meer worden verwacht, HR Krulsla. Kenbaarheid van norm voldoende duidelijk en precies, maar verlangt niet dat je zo precies opschrijft dat het heel gedetailleerd is.
• in l agere rechtspraak wel enkele voorbeelden van onverbindend verklaren van strafbepalingen behorend tot het bijz. sr

Legaliteitsbeginsel in het bijz. SR II

wie stelt de norm vast? (materieel legaliteitsbeginsel idee als democratische rechtsstaat, maar)
- bij gelede normstelling anders. Bestuur in plaats van wetgever.
> bij gelede normstelling: minister, lagere overheden, toezichthouders ( je kan delegeren naar bestuur bij of krachtens kunnen nadere regels worden gesteld en minister kan weer door delegeren)

> bij administratieve afhankelijkheid (zie hierna)
bestuursorgaan die in individuele geval bepaalt

• Europese Unie (voorschriften stelt)
  > EU wetgever wanneer richtlijnen (moet worden omgezet) en verordeningen (rechtstreeks werkt) normstellingen bevatten. NL kan in wijze waarop implementeren daarin keuzes maken tot bepaalde grens, want resultaat van richtlijn moet worden gerealiseerd. Bij verordening is direct van toepassing.

> bij gelede normstelling op EU niveau:
de commissie en via bestuursorganen, i.h.b. toezichthouders. EU-commissie kan nadere regels vaststellen met richtlijn of verordening. Commissie weet ook niet alles. Esma is Europese orgaan waarin nationale toezichthouders vertegenwoordigd zijn.

Verordening 2024/1624 inzake EU Single Rulebook.

Answer 2

Legaliteitsbeginsel in het bijzonder strafrecht I

Question 3

Boos opzet of kleurloos opzet

Boos opzet:
Verdachte moet weten dat zijn gedrag ongeoorloofd is, dus bij strafwet verboden is. Invulling van subjectieve bestanddeel van opzet. verlangt van verdachte dat hij moet weten dat zijn gedrag ongeoorloofd is en bij strafwet is verboden. je weet het is verboden het is een strafbaar feit art. 2.11 besluit leefomgeving.

Oudere rechtspraak HR: geen boos opzet vereist, kleurloos opzet volstaat.

Kleurloos opzet:
verdachte moet opzet hebben op zijn gedraging, maar geen wetenschap datdit gedrag bij strafwet verboden is.
SR gaat uit van kleurloos opzet. Verdachte moet opzet hebben op gedraging en werking die erna bestanddelen volgen maar commune SR niet vereist dat je weet dat jouw gedrag bij strafwet verboden is.
je hoeft niet te weten dat delict diefstal opvlevert en dat het in 310 sr staat. maar dat je opzettelijk iemand een klap geeft in gezicht.

argumenten:
- Adagium eenieder wordt geacht de wet te kennen.
als je dit uitgangspunt neemt iedereen dient de wet dan te kennen.

• strafbaarheid niet afhankelijk maken van subjectieve inzichten je kan laptop meenemen en zeggen ik wist niet dat het verboden was dan kan ej niet worden veroordeeld van diefstal.
• geen lichtere straffen voor zelfzuchtige onwetendheid. Veel WED opzettelijk is misdrijf en niet-opzettelijk is overtreding.
• men blikt nu eenmaal geen boontjes in uit nonchalance.
  als je met ondernemingsactiviteit begint verkopen van fietsen. hebben van garage gaat niet vanzelf. fietsen worden niet vanzelf verkocht. als je bezighoudt met ondernemingsactiviteit doe je het opzettelijk. kennis heb je .

Bevestigd in HR Kleurloos opzet:
aanvulling:
Kleurloos opzet geldt ook voor niet-naleving bewezenverklaarde wettelijke verplichtingen.

moeten we niet toch boos opzet verlangen? arrest kleurloos opzet arbeidskracht inhuurt. verruiming kleurloos opzett.

tenlastelegging bewijsmiddelen door OM:
gaat wel om niet wat verdachte wees bij voorschriften, maar om objectieve bestanddelen die verwijzen naar voorschriften
objectieve bestanddelen in ten last legging staan en verwezen naar voorschriften dan opzet ook daarop betrekking.

als opzet erachter staat dan geldt commune regel voor opzet.

boos opzet of kleurloos opzet?
bevestigd in HR Kennis van geringde vogels

• Gelede normstelling: art. 13 Flora- en Faunawet jo. art. 5 Besluit onder zich hebben van niet of onjuist geringde vogels.

> Net is vrijstelling van art. 1 sub b Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten en art. 1 sub e Regeling afgifte en kenmerken gesloten pootringen en andere merktekens)

• Verdachte: ik weet dat dit illegaal is
  > maar moet hij ook weten dat dit bij art. 5 Besluit is verboden?
• Hof en HR: nee want kleurloos opzet. je hoeft niet te weten dat het bij de strafwet is verboden. als je weet dat het illegaal is, is voldoende om over opzet te spreken.

bij verdachte vogels aangetroffen zonder ringen en vogels die verkeerde ringen hebben. hij zegt ik weet dat het illegaal is. las je boos opzet had dan moet je weten dat he took bij strafwet verboden is en dat dit gebrag verboden is in art. 5 Besluit.

opnieuw ter discussie:
- conclusie A-G Wattel: haalt argumenten Vellinga terug, bespreekt kritische opvattingen uit literatuur.

> maar concludeert dat de strafzaak geen aanleiding geeft tot herzien van vaste rechtspraak.

A-G Vegter voor HR Kennis van geringde vogels: A-G Wattel.

zwavelzuur kan je verboden middelen van maken. verdachte aanwezig hebben van zwavelzuur, ondernemer dacht als je vraagt aan verkoper (leverancier) moet ik bepaalde dingen hebben en die zegt nee dan ben ik klaar.

A-G werd gevraagd boos opzet vereiste? in dit geen boos opzet want gaat om marktpartij grote schaal handelde. je bent niet verplicht om erin te handelen. vrijwillig. verkoper/leverancier heeft eigen belang en is geen toezichhthoudende partij.

verdachte die heft grote hoeveelheid zonder navraag te doen en ahndel ej opzettelijk. voorwaardelijk opzet.

vervolg:
nuancering HR Vuurwerk

Opzet moet wel gericht zijn op niet voldoen aan bepaalde eisen
- betreft feitelijkheden, niet het verboden karakter van de gedraging.
- HR Militaire goedern

Wist verdachte dat de goederen militair waren?
Hof: kleurloos opzet volstaat, maar wel moet worden bewezen dat verdachte wetenschap heeft van militaire goederen, is dat zo?

• Hof ja want in documenten staat dat het ging om Aircraft Parts en dat zij bestemd waren voor ministerie de defensa Nacional te Equador.
• HR Bewezenverklaring vn opzet ontoereikend gemotiveerd.
  A-G Conclusie Keulen.

HR Vuurwerk:
man zwarte markt doos met vuurwerk kocht. verkeerscontrole en doos gevonden met vuurwerk. wel of niet gebruik voor particiuleri gebruik stond niet en ook geen gebruiksanawizjging.
verdachte overtreedt bepaling uit vuurwerkbesluit.
politiewebsite kan je weten welk vuurwerk veilig is. is het nodig dat je weet dat vuurwerk niet voldoet aan vuurwerkbesluit.

Hof ja als je vuurwerk hebt gekocht in Rotterdam. voorwaardelijk opzet op het hebben van vuurwerk overtreding van vuurwerkbesluit.

HR zegt bewijsmotivering van hof voldoet niet, want wel duidelijkzijn dat kennis is van feitelijk situatie. dat vuurwerk geen sticker heeft en geen gebuikrsaanwizjing

opzet moet wel gezicht zijn op het niet voldoen aan eisen. niet dat je moet weten dat het in vuurwerkbesluit gebruiksaanwijzing vereist en een sticker met wel niet particiulier opzet. niet boos opzet want je hoeft niet te weten dat het verboden is in besluit. je hoeft niet te weten waar eisen staan > zou boos opzet zijn.

geen gebruiksaanwijzing en sticker moet je wel weten. je aanvaard aanmerkelijke kans dat je illegaal vurwerk kan hebeben.

HR Militaire goederen:

pakket gestuurd via Schiphol naar andere land. door NL via Schiphol, werd gecontroleerd door douane zien labels. deze onderdelen zijn geschikt voor bepaalde vliegtuig. bestemming pakket is defensie. moet verdachte weten dat er een EU-regeling is.
hof ja verdachte wist want het staat in documenten.
HR zegt is niet voldoende, belangrijkste punt is hof stelde niet vast dat verdachte ook daadwerkelijk documenten had gezien. hoe moet je weten als het niet zeker is of iemand dat pakketje heeft gezien. verdachte bij vuurwerk hd in kofferbak liggen.

verschillende met HR Vuurwerk:
- goederen zelf niet zichtbaar
- documentatie die goederen beschrijft, maar niet de kwalificatie militaire goederen bevat
> hier wringt het: het hof heeft niet vastgesteld dat verdachte kennis heeft genomen van de documenten.
- professionele marktdeelnemer.

Samenvattend geen boos opzet vereist:
- dus niet weten dat het gedrag bij strafwet is verboden
- dus niet weten dat een bepaalde wettelijke verplichting als bestanddeel niet wordt nageleefd
- dus niet weten dat het verboden is een product voorhanden te hebben dat niet voldoet aan wettelijke verplichtingen.

maar wel opzet op wel/niet aanwezig zijn van feitelijke kenmerken waarmee iet wordt voldaan aan die wettelijke verplichtingen.

maar er is een uitzondering op kleurloos opzet.

documentatie zelf had gezien is niet vastgesteld door Hof militaire goederen. je hoeft niet te weten dat gedraging bi strafwet is verboden. laat staan in besluit is verboden. als het gaat om bepaalde feitelijke kenmerken waar niet wordt voldaan, wel kennis hebben van feitelijke omstandigheden. vuurpijlers hebben geen stickertje of gebruiksaanwijzing.

als militaire goederen wordt gezegd verdachte haddocumente gezien dan zelfde.

bij commune SR > uitzondering opzettelijk wederrechtelijk, dan omzetregel geen betrekking. opzet en wederrechtelijk dan wel opzetregels.

-
voorwaardelijk opzet

toepassing voorwaardelijk opzet in commuun strafrecht: HR toetst scherp op de drie componenten van voorwaardelijk opzet:

1 risicocomonpontne
2 kenniscomponent (wetenschap van aanmerkeleijke kans hebben)
3 wilscomponent (bewust op de koop toe nemen, voor lief nemen)
hoe is het nu bijzonder strafrecht

gewoon toepasbaar in het bijz. SR
juist kleurloos opzet andere soorten formuleringen .

maar geitenrechtspraak kent voorbeelden dat culpa-achtige formuleringen
worden gebruikt voor bewijs van voorwaardelijk opzet
culpa en opzet andere bestanddelen.
je kan niet opzet bewezen verklaren met culpa benaderingen

verdachte mocht er niet op vertrouwen dat

van verdachte kon worden gevergd dat
had de verdachte ervan uit moeten gaan dat

HR ziet toe op juiste toepassing van voorwaardelijke opzet

HR Militaire g goederen.

-
wederrechtelijkheid

autonomie van het SR heeft eigen begrippen en wordt niet bepaald door bijv. civielrecht

echter administratieve afhankelijkheid

• zonder vergunning:
  bestuur vult vergunningsvoorwaarden in en bepaalt zo de norm. dan bepaalt het bestuur het. vergunning vraagt kan je achteraf zeggen vergunning deugt niet.
  > gelede norm stelling
  zie bijv. Wft van w1: voorbeelden in milieustrafrecht
• strafrecht is dan sluitstuk
• maar mag de strafrechter het bestuursrechtelijke handelen toetsen? in het kader van autonomie zou je zeggen ja. maar hier sprake van beperking. Vergunning SR gaat uit van juiste info uit vergunning. tenzij vergunning niet ko worden aangevochten. SR-rechter moet bestuursrechter respecteren.

Echter: autonomie van Unierecht

als het gaat om verordeningen geldt het rechtstreeks. als EU-bestanddeel wederrechtelijk mag je iets toevoegen? bij richtlijn, want verordening mag sms niet.

mag bestanddeel wederrechtelijk worden toegevoegd?

Answer 3

Boos opzet of kleurloos opzet

Question 4

bestuurlijke boete

alleen bestuursrechtelijke handhaving via bestuurlijke boete (zoals Wft)
- strafrechtelijke handhaving hooguit mogelijk via algemene strafbaarstellingen uit commuun en bijzonder strafrecht

Combinatie van strafrecht en bestuursrecht: duaal handhavingsstelsel
- naast strafbaarstellingen via WED en/of algemene strafbaarstellingen uit WvSr, ook bestuurlijke boete mogelijk
- bijv. wat (w1)

ook hier probleem van gelede normstelling

soms mag toezichthouder regels opstellen, handhaven en sanctioneren
- bijv. Wft zie w1. AFM stelt regels op, handhaven en mag geld zelf houden.

Regime bestuurlijke boete geüniformeerd art. 5:1 - 5:54 awb

hoofdstuk 5 Awb enkele algemene leerstukken
Daderschap overgenomen uit strafrecht art. 5:1 Awb
- overtreder is pleger of medepleger en dat kunnen natuurlijke personen en rechtspersonen zijn.
- art. 51 Sr is van overeenkomstige toepassing
> maar hoe geeft het bestuursorgaan en of de bestuursrechter er toepassing aan?

definitie bestraffende sanctie (art. 5:2 lid 1 sub c Awb)
- leedtoevoeging: bestuurlijke boete
- toepasselijkheid art. 6 EVRM in geval van criminal charge, maar geen toepasselijkheid van algemeen deel WvSr.

codificatie legaliteitsbeginsel (art. 5:4 Awb)

1. De bevoegdheid tot het opleggen van een bestuurlijke sanctie bestaat slechts voor zover zij bij of krachtens de wet is verleend.
2. Een bestuurlijke sanctie wordt slechts opgelegd indien de overtreding en de sanctie bij of krachtens een aan de gedraging voorafgaand wettelijk voorschrift zijn omschreven.

hoofdstuk 5 Awb: enkele algemene leerstukken

introductie rechtvaardigingsgrond art. 5:5 Awb bestuursrechtelijk.
algemeen geformuleerd.

samenloop: art. 5:8 Awb:
bestuursrechtelijke sanctie soms naar SR-sanctie.
cumulatie mogelijk zie w7

Zwijgrecht bij verhoor beoogde bestraffende sanctie, plus cautie art. 5:10 a Awb
Rechtspraak EHRM over nemo tenetur van toepassing zie week 4

Geen straf zonder schuld art. 5:41 Awb
- denk aan verwijtbaarheid als boetebpealende omstandigheid in art. 2 lid 3 BBBFS en art. 3 stap 2 boetetoemetingsbeleid AFM 2021 zie week 1 en wg

h5: awb enkele algemene leerstukken

Ne bis in idem art. 5:43 Awb
- bescherming tegen dubbele beboeting binnen bestuursrechtelijk handhavingstraject zie week 7

Una via (art. 5:44 awb jo. art. 243 lid 2 Sv:
een route voorafgaande hoe gaan we handhaven. bij duaal handhaving of SR-handhaving of bestuurlijke handhaving
- bescherming tegen dubbele bestraffing als gevolg van duaal handhavingsstelsel zie week 7
- heeft dezelfde rechtsgevolgen als de strafrechtelijke variant van knvv.

matigingsbevoegdheid art. 5:46 Awb
- inherent aan systeem van oplegging bestuurlijke boete zie w1 en wg
- geldt naast de regeling van het BBBFS, i.h.b. art. 4 BBBFS en is ingevuld met art. 3 stap 7 boetetoemetingsbeleid AFM 2021 zie w1 en wg.

Answer 4

bestuurlijke boete

Question 5

introductie milieustrafrecht

Wat is milieustrafrecht?
- materieel milieustrafrecht
milieudelicten

• formeel milieustrafrecht
  bepalingen die zien op opsporing van milieustrafrechtelijke feiten.

Materieel milieustrafrecht:
milieudelicten
- zelfstandige milieudelicten art. 173a SR jo. art. 2.11 leefomgeving besluit

• milieurechtelijke normen (bestuursrechtelijk) waarvan de overtreding strafbaar is gesteld (administratieve afhankelijkheid)

techniek van strafbaarstelling via WED (zie w1)

Aard van milieucriminaliteit ( wat voor soort delicten zijn er ?)
- milieudelicten van beperkte schaal
boer die mest uitrijdt terwijl je het moet laten

• milieudelicten met effecten grote schaal
  voor mensen en leefomgeving, mede door duur en frequentie (het raakt mensen datasteel).
• klimaatschade
  als het bijdraagt aan aantasting van klimaat.

vindplaatsen milieustrafrecht:
wetboek van strafrecht

wetboek van strafrecht:
- vooral art. 173a jo. 173b Sr. hiervoor geldt ook vergunning?
meldplichten

• voor ondernemingen en leidinggevenden art. 51 Sr. (zie w6) wie kan SR-aansprakelijk worden. rechtspersonen bijv. ondernemen in het bijzonder SR

Wet op de economische delicten
- art. 1a WED (reeks van milieuwetten, zoals omgevingswet)

trends
- gevolgen van klimaatverandering (klimaatschade)

• toenemende aandacht voor het strafrecht
  kan het strafrecht worden ingezet om klimaatschade tegen te gaan/
• toenemende aandacht voor verantwoordelijkheid van ondernemingen
• Europeanisering: EU trekt zich bescherming van het milieu en het klimaat aan.

–

normering door:

1 internationaal recht:
- ESG: Environmental, Social and Governance criteria en regelgeving

• CSR: Corporate social responsibility (MVO)
  UN Guiding principles on Business and Human Rights (UNGP) en OECD Guidelines

2 Unierecht
- richtlijn strafrechtelijke bescherming van het milieu (2024/1203)
- CSRD: richtlijn duurzaamheidsrapportering door ondernemingen (2022/2404)

• CSDDD: richtlijn inzake passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebied van duurzaamheid (2024/1760)

maar handhaving op nationaal niveau
- strafrechtelijke onderzoeken door het OM
- toepassing Nederlandse milieudelicten en (toekomstige) omzettingsvoorschriften

• toekomst: ecocide als (inter)nationaal misdrijf?

Answer 5

introductie milieustrafrecht