deel 2: samenlevingsopbouw Flashcards
(15 cards)
samenlevingsopbouw
Samenlevingsopbouw is verzamelbegrip voor sociaal-agogische interventies waarbij lokale
samenlevingsverbanden worden gemobiliseerd om bij te dragen tot aanpak van collectieve
problemen.
belang samenlevingsopbouw
- Bevorderen van burgerparticipatie
= Mensen die rechtstreeks met knelpunten in hun woon-en leefomgeving te maken hebben, actief
laten deelnemen aan zowel formulering als de aanpak van probleem. - Appel aan overheid en/of andere instanties om hun deel van verantwoordelijkheid op te
nemen door:
o Nieuw beleid te ontwikkelen
o Bestaande beleid bij te sturen
kan opsommen waarnaar verwezen kan worden bij “samenlevingsopbouw” (3
zaken).
- Een werksoort
Aanpak van maatschappelijke problemen via participatie van doelgroep ≠ individuele hulpverlening.
In groep structureel werken aan gezamenlijke (individuele) sociale problemen. - Een sector
Opbouwwerk = organisaties die in praktijk aan opbouwwerk doen en hiervoor erkend &
gesubsidieerd worden door overheid.
In beginjaren was meer maatschappelijk kritischer, nu pragmatischer. Opbouwwerk ook gebonden
aan centraal geformuleerde beleidslijnen, meetbare resultaten voorleggen,…
Verwante praktijken :
o Buurtwerk
o Integratiecentra voor migranten
o Bepaalde jeugdwelzijnscentra
o Verenigingen waar armen het woord nemen
o Sociaal – culturele verenigingen, sociale bewegingsorganisaties - Een methode
Benaderingswijze : sociaal-agogische invalshoek
Opbouwwerk als sociaal-agogische methode is gericht op
- Gedragsverandering van individuen, groepen & samenlevingsverbanden. Waarbij zij via
langdurig proces van zelfherkenning & geleidelijke motivering komen tot meer
verantwoordelijkheid & zelfwerkzaamheid bij aanpakken van sociale kwesties/problemen.
- Deze sociale kwesties/problemen kunnen liggen op allerlei
gebieden (leefbaarheid, sociale veiligheid, achterstanden
onderwijs, emancipatie & arbeidsparticipatie, gebrek
sociale cohesie,…)
- Context : lokale samenleving
kwetsbare buurten
Opbouwwerk = methodiek
- handelingskader die opbouwwerkers hun vak met kennis van
zaken laat uitvoeren (verschillende settings)
3 types van sociale onrechtvaardigheid
uitleggen.(Nancy Fraser)
1) Socio – economische onrechtvaardigheid
= gebrekkige verdeling materiële hulpbronnen (bv. Woning kopen zonder startkapitaal)
2) Cultureel – symbolische onrechtvaardigheid
= groepen die zich niet erkend of gerespecteerd voelen (bv. Discriminatie woonmarkt)
3) Politieke onrechtvaardigheid
= uitgesloten worden van politieke besluitvorming (bv. Mensen zonder papieren hebben slechts
beperkte toegang tot rechten)
4 criteria om sociale problemen te bepalen.
- Objectieve omstandigheden met duidelijke sociale oorsprong
bv. Thuisloosheid - Waargenomen verschijnselen worden als onwenselijk gezien (sociale problemen oplossen of
effecten verzachten) - Bewust van objectieve omstandigheden
bv. Politici, sociaal werkers, wetenschappers, - Overtuiging dat feitelijke situatie door menselijk ingrijpen kan verbeterd worden
vijf fasen bij het model van Blumer (proces van benoemen en
ingrijpen)
Fase 1 : Ontstaan van sociaal probleem
1. Ongewenst probleem wordt zichtbaar
2. Informatie over probleem groeit
3. Bewustzijn groeit, er moet iets veranderen
Fase 2 : Legitimatie
Is inderdaad een probleem en er moet iets gebeuren (erkenning)
Fase 3 : Mobiliseren van actie
Actoren proberen steunt te verwerven & publieke opinie te beïnvloeden en druk uitoefenen op
instanties : er wordt draagvlak opgebouwd zowel voor erkenning als voor zoeken van oplossing.
Fase 4 : Vorming van officieel beleidsplan
Voorstellen, onderhandelingen & beslissingen leiden tot beleidsplan
Fase 5 : Uitvoering & evaluatie beleidsplan
Eventuele maatregelen worden bijgestuurd
maatschappelijke opdracht van SAAMO filteren vanuit een casus
SAAMO is koepelorganisatie in Vlaanderen (PWP)
Zorgt extern voor subsidies/erkenning + intern voor inhoudelijke ondersteuning aan teams die
werkzaam zijn in samenlevingsopbouwteams in verschillende grootsteden/ provincies
kernopdrachten van samenlevingsopbouw.
Politieke kernopdracht
FINALITEIT:
structurele verandering
* Structurele verandering is steeds het doel
* WANT structurele veranderingen gaat invloed hebben op het
bestaan, het voortbestaan, van achterstelling en uitsluiting
* Op die manier dragen structurele veranderingen bij aan een
sociaal-rechtvaardige en duurzame samenleving
* DEFINITIE structurele veranderingen:
* Bieden een oplossing voor gemeenschappelijke problemen
van achterstelling en uitsluiting
* Reiken verder dan de direct bij het project betrokken
doelgroep
* Zijn afdwingbaar of verankerd
* Zijn niet eenmalig
* Hebben een effect op lange termijn
werkprincipe van samenlevingsopbouw
1) Participatief werken met de doelgroep
- Effectieve betrokkenheid van de doelgroep bij het realiseren van de beide
kernopdrachten
2) Autonoom handelen
Autonomie garanderen van sector SO
- Steeds ten volle de mogelijkheid hebben om de twee kernopdrachten te
realiseren en de kant te kiezen van mensen in maatschappelijk kwetsbare posities.
3) Partnerschappen aangaan
Partnerschappen aangaan zowel met samenwerkingspartners op het terrein
(werken aan gelijkaardige oplossingen of doelstellingen) als met oplossingsactoren
(beslissings- en uitvoeringsbevoegdheid) is daarom een noodzakelijke voorwaarde.
Referentiekader
maatschappelijke opdracht
Wegwerken van achterstelling en uitsluiting
- Realiteit is anders dan wens democratie
- SO beoogt bij te dragen tot rechtvaardige en duurzame SL
- Recht op menswaardig leven uitgangspunt
- Prioritaire doelgroepen: mensen in maatschappelijk kwetsbare posities
VIA: situaties van maatschappelijk achterstelling en sociale uitsluiting wegwerken – structureel (maatschappelijke mechanismen en structuren die dergelijke situaties veroorzaken en in stand houden)
Referentiekader
maatschappelijke opdracht
theoretisch fundament
Theorie van de maatschappelijke kwetsbaarheid (Vettenberg et al., 1984)
Verklaringsmodel van achterstelling en uitsluiting
Achterstelling en uitsluiting kunnen verklaard worden door een samenspel van elkaar versterkende factoren op drie niveaus
- Macro: inrichting van de SL op economisch, sociaal en cultureel vlak
- Meso: manier waarop gemeenschappen en organisaties functioneren - Micro: manier waarop individuen de dingen die in de samenleving gebeuren begrijpen en hoe ze dat vervolgens in zichzelf opnemen
- Deze theorie vertrekt van het structureel niveau, dit is het fundament van achterstelling en uitsluiting
Maatschappelijke kwetsbaarheid is een interactief proces én een cumulatief proces
- Interactief: maatschappelijke kwetsbaarheid ontstaat door voortdurende interacties tussen mensen/groepen en hun omgeving interactie van en op de 3 niveaus
- Cumulatief: als iemand eenmaal kwetsbaar is, dan wordt de kans groter om opnieuw gekwetst te worden
zie voorbeelden pp dia 45
Empowermentparadigma
“Empowerment is een proces van individuele en collectieve versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen meesterschap verwerven over hun eigen situatie en omgeving” (Van Regenmortel, 2002).
Empowerment is een paradigma; een omvattend kader dat, samen met de onderliggende waarden en principes, het denken en handelen oriënteert.
Empowerment op alle niveaus nodig om doel te bereiken – deze niveaus zijn nl onderling verbonden en beïnvloeden elkaar voortdurend.
Doel: volwaardig burgerschap = “toegang tot collectief verworven, vastgelegde en verzekerde rechten en vrijheden (Van Regenmortel, 2002)”.Economische, sociale en culturele rechten, maar ook vrijheid van meningsuiting of vrijheid van geloofsovertuiging
voorbeelden dia 50
Referentiekader
maatschappelijke opdracht
Grond en mensenrechten als kompas
Grondwet en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) beschrijven de rechten voor ieder mens
Deze grond-en mensenrechten zijn richtinggevend voor de praktijk van samenlevingsopbouw.
Deze rechten bieden de beste bescherming tegen achterstelling en sociale uitsluiting. Ze zijn de voorwaarden voor een menswaardig leven. De grondrechten moeten daarom gegarandeerd worden door de samenleving.
Referentiekader
maatschappelijke opdracht
2 invalshoeken
- GEBIEDSGERICHT Aan de slag in een aandachtsgebied met verschillende achterstellingsvormen:
aandachtsgebieden versterken zodat ze voorwaarden en hefbomen in zich dragen voor een menswaardig leven voor alle bewoners
aandachtsgebied = buurt, stadswijk, dorp of streek waar een hardnekkig en complex samenspel van achterstellings- en uitsluitingsmechanismen de maatschappelijk kwetsbare positie van bewoners en gebruikers bestendigt en reproduceert
gebiedsanalyse ligt aan de basis (bv. kansarme buurten) - DOELGROEPGERICHT
Aan de slag met een doelgroep met een gemeenschappelijke achterstellingsproblematiek:
DOEL: maatschappelijke situatie en positie van de groep verbeteren
Hoe?
toegang realiseren tot grondrechten
ingrijpen op verdelingsmechanismen die tot ongelijke toegang leiden
aandacht voor solidariteit tussen groepen!
diverse samenleving: werken aan randvoorwaarden om respectvol samen te leven
Referentiekader
maatschappelijke opdracht
mensen in maatschappelijke kwetsbare positie
Wie?
Omwille van financiële, sociale, lichamelijke, en andere redenen in kwetsbare positie
Divers:
Mensen in armoede
Laaggeschoolde langdurig werklozen
Kwetsbare ouderen, jongeren, alleenstaanden, eenoudergezinnen, nieuwkomers, sociale huurders, kamerbewoners, woonnomaden, personen met een beperking
Asielzoekers en erkend vluchtelingen
Mensen zonder wettig verblijf
Thuislozen
Etc.
Referentiekader
maatschappelijke opdracht
blijvende maatschappelijke verandering
Blijvend = verwijst naar de aard van de oplossingen
Blijvend = verwijst naar het ondersteunen en versterken van mensen in maatschappelijk kwetsbare posities om zelf een rol op te nemen in de oplossing
