Democratie en rechtsstaat verdiept Flashcards
(15 cards)
Moeilijkheid crisissituaties
- onvoorspelbaarheid (zekere ruimte)
- streng controleren
Noodtoestanden
- Beperkte noodtoestand
- Algemene noodtoestand
- Seperate toepassing
- wetsvoorstel voortduren
- geen afwijking grondrechten mogelijk
Staatsrechtelijk zuiver
o Waarheid: Ik ga daar niet over, dan moet je bij de decentrale overheden zijn.
stelselverantwoordelijkheid
Realiteit: Ja, de bevoegdheden zijn gedecentraliseerd/gedelegeerd, maar ik blijf verantwoordelijk voor het VTH-stelsel als geheel.
Drie kanten rechtsstaat
- beschermende
- democratische
- voorwaardenscheppende
Beschermende kant
De kant draait om bescherming van de burger tegen willekeurige en geconcentreerde machtsuitoefening door de overheid, door overheid te binden aan het recht.
- Gelijke behandeling o.b.v. legaliteitsvereiste
- Individuele grond- en mensenrechten die (ook minderheden) beschermen tegen de overheid
- Machtenscheiding
- Checks and balances
- Onafhankelijke rechter
Democratische kant
Deze kant benadrukt de samenhang tussen rechtsstaat (beperking van overheidsmacht door het recht) en democratie (beperking van overheidssmacht door betrokkenheid en invloed van burgers).
Via verkiezingen oefenen burgers invloed uit op de overheid, haar machtsuitoefening moet democratische gelegitimeerd zijn en blijven. Daarom niet los verkrijgbaar!
Voorwaardenscheppende kant
De overheid moet omstandigheden scheppen waaronder burgers mee kunnen doen aan de rechtsstaat.
(sociale grondrechten)
Vier lagen rechtsstaat
1) De grondidee
2) De beginselen
3) De rechtsstatelijke structuren
4) Het gedrag en de beslissingen van politici, bestuurders, rechters en overheidsmedewerkers
Samenspel hiervan bepaalt hoe de rechtsstaat zich voor een individuele burger aandient.
Doel democratische rechtsstaat
- Beschermen van de vrijheid van burgers
- Samenleven van heel verschillende mensen mogelijk maken
- Eenieder een menswaardig bestaan bieden
Hoe doel dienen democratische rechtsstaat?
- In het leven roepen van een staat en van een overheid
- Binding van de overheid aan het recht
- Invloed van burgers op de overheid
[Voorwaardescheppende kant]
Invalshoek: Responsieve rechtsstaat
De rechtsstaat die aansluit bij de samenleving
Invalshoek: de gelaagde rechtsstaat
De rechtsstaat als onderdeel van de Europese en internationale rechtsorde
De weerbare rechtsstaat
De rechtsstaat die zichzelf beschermt
Waarborgen inmenging uitvoerende macht en rechterlijke macht
Onafhankelijkheid van de rechterlijke macht:
Rechtsstaat en mensenrechten:
De opinie beschrijft welke wettelijke en institutionele maatregelen noodzakelijk zijn om rechters te beschermen tegen beïnvloeding door de uitvoerende macht. Voorbeelden zijn:
Transparante benoemingsprocedures voor rechters.
Beperkingen op de mogelijkheid voor de regering om rechters te schorsen of ontslaan.
Onafhankelijke tuchtrechtelijke procedures binnen de rechterlijke macht.
- om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te waarborgen:
Hervormingen van de rechterlijke raden (organen die toezicht houden op de rechterlijke macht).
Het verminderen van directe politieke invloed op gerechtelijke processen.
