Endokrynologia Flashcards
(39 cards)
wazopresyna
rec. V1 w mm. gładkich maczyń krwionośnych - zwiększa ciśnienie (skurcz naczyń)
rec. V2 w cewkach zbiorczych nefronu (zmniejsza osmolalność osocza i zagęszcza mocz) poprzez zwiększenie przepuszczalności wody przez akwaporynę
akromegalia
przewlekła choroba spowodowana nadmierną produkcją GH przez gruczolaka przysadki
akromegalia - diagnostyka
- stwierdzenie dużego stężenia IGF-1 (wynik w normie pozwala na wykluczenie)
- braku hamowania uwalniania GH w teście z glukozą (test hamowania GH z 75g glukozy OGTT) - GH>1,0ug/l świadczy o braku hamownaia (u pacjentów z cukrzycą nie OGTT tylko same pomiary GH)
- guz przysadki w badaniu obrazowym MR (najlepszy sposób obrazowania okolic siodła)
akromegalia - leczenie
leki pierwszego wyboru -analogi somatostatyny
wskazania:
-brak możliwości operacji (guz naciekający otoczenie, p-wskazania)
-przygotowanie do operacji
-nieskuteczność operacji
- wycięcie guza - metoda preferowana, może być poprzedzone farmakoterapią
GH - efekt na tkanki
GH wpływa na tkanki obwodowe za pośrednictwem SOMATOMEDYN - głównie IGF-1 (somatomedyna C)
-wzrost IGF-1 –>podziały komórkowe, rozrost tkanek miękkich, kości, narządów
gigantyzm
wysokość ciała >97 centyla dla wieku i płci , spowodowany nadmiarem IGF-1 przed zrośnięciem trzonów i nasad kości długich
GH wpływ na gospodarkę węglowodanową
- wzrost glukoneogenezy i wydzielania glukozy
- zmniejsza ekspresję GLUT-1 wmięśniach i upośledza domięśniowy transport glukozy
- zmniejsza lipolizę ->sprzyja glukoneogenezie w wątrobie
- pobudza wydzielanie insuliny i glukagonu
objawy czynnej akromegalii
- bóle głowy (obecność guza -> wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego)
- zwiewne poty
analogi somatostatyny I generacji
lanreotyd, oktreotyd
działają na rec. SSTR-2 i SSTR-5 - zmniejszają wielkość guza i normalizują stężenie GH i IGF-1
*ANALOGI DŁUGODZIAŁAJĄCE, PODAJE SIĘ RAZ NA 28 DNI, POZAJELITOWO
-gdy nieskuteczne to włączane są analogi II generacji - PASYREOTYD
d/n luźne stolce, bieguna
przyczyny przedwczesnych zgonów w akromegali
- powikłania sercowo-naczyniowe
- ze strony układu oddechowego
- nowotwory
GUZ INSULINOWY
guz neuroendokrynny wywodzący się z kom. beta wysp trzustkowych wydzielający insulinę
NAJCZĘŚCIEJ:
-POJEDYNCZY
-MAŁY <2cm
-dobrze unaczyniony
-ma torebkę
-łagodny charakter (złośliwe to tylko 8-10% wszystkich)
najczęstszy NET trzustki
neuroendocrine tumor
INSULINOMA (25%)
w jakim zespole może występować insulinoma?
u 4-8% pacjentów z insulinoma rozpoznaje się MEN1
***w jego przebiegu aż 25% guzów ma złośliwy charakter) i są wieloogniskowe
objawy charakterystyczna dla INSULINOMA
TRIADA WHIPPLE’A:
- objawy hipoglikemi
- nasilenie objawów w czasie głodzenia
- objawy przechodzą po podaniu węglowodanów
OBJAWY HIPOGLIKEMII
- wzmożony apetyt
- otyłość
- tachykardia
- zaburzenia widzenia (mroczki)
- utrata przytomności
- zlewne poty
- osłabienie
- drżenia kończyn
- zab. koncentracji i pamięci
- pobudzenie psychoruchowe
insulinoma - diagnostyka
- glikemia <40mg/dl przy objawach hipoglikemi
- insulina >36 pmol/l
- peptyd C > 200pmol/l lub proinsulina >5 pmol/l
CZYNNOŚCIOWE:
-próba głodowa 72h (hipoglikemia + brak spadku st. insuliny)
- test hamowania peptydu C (po podaniu egzogennej insuliny -> gdy insulinoma nie dochodzi do spadku)
- selektywna tętnicza stymulacja wydzielania insuliny glikonianem wapnia
OADANIA OBRAZOWE
EUS
USG przezbrzuszne
insulinoma - leczenie
z wyboru - usunięcie operacyjne guza i przerzutów
radioizotopowe - można czasem gdy obecne receptory somatostatynowe (z analogami somatostatyny znakowanymi itrem lub lutetem)
CHEMIO - czasem gdy złośliwe
insulinoma - leczenie objawowe
- diazoksyd - zapobiega objawom hipoglikemi
- analog somatostatyny (oktreotyd) - tylko jeśli przynosi efekt i zapobiega hipoglikemii
- glukoza p.o. lub i.v. gdy objawy hipoglikemi, częste spożywanie małych porcji
najczęstszy gruczolak przysadki
prolactinoma - guz prolaktynowy
K>M (3:1)
hiperPRL -> zmniejszenie stężenia gonadotropin
triada charakterystyczna dla hiperprolaktynemii u kobiet
- mlekotok
- zaburzenia miesiączkowania
- zmniejszone libido
- niepłodność
- zmniejszenie masy kostnej
- niewydolność lutealna
- mastodynia- bóle piersi
- hirsutyzm
charakterystyczna dla hiperprolaktynemii objawy u mężczyzn
- ginekomastia
- zmniejszone libido
- zaburzenia wzwodu
- niepłodność
- zmniejszenie masy kostnej
- hipogonadyzm
- mlekotok
- hirsutyzm
prolactinoma - diagnostyka
- oznaczenie prolaktyny w surowicy krwii (jednorazowe lub rytm dobowy) PRL>150 ng/ml silnie przemawia za obecnością gruczolaka przysadki
* test czynnościowy z METOKLOPRAMIDEM (różnicowanie przyczyny czynnościowej i organicznej PRLtynemi) - następnie w celu potwierdzenia MRI przysadki
prolactinoma - leczenie
w większości przypadków farmakologiczne
-agoniści rec. D - leki dopaminergiczne! (BROMOKRYPTYNA, KABERGOLINA, CHINAGOLID) - nie tylko hamują wydzielanie PRL ale też powodują REGRESJĘ guza, terapia wiele lat (skuteczne w 90% przypadków)
-w ostateczności chirurgiczne (skuteczne w 70% mikro i w 30% makro) częstość wznowy kolejno 20% dla mikro i >50% dla makro
w jakim zespole może być prolactinoma
MEN 1
