Ginekologia 4 Flashcards

Choroby współistniejące z ciążą (113 cards)

1
Q

Wady wrodzone:

A

– w większości powstają podczas ekspozycji na teratogen w I trymestrze ciąży,

– mogą rozwinąć się także w II i III trymestrze ciąży.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Farmakoterapia w ciąży
Klasyfikacja leków pod względem bezpieczeństwa ich stosowania w ciąży

A
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Nadciśnienie tętnicze
Informacje ogólne – Epidemiologia

A

1) Nadciśnienie tętnicze stwierdza się u około 5–10% kobiet w ciąży.

2) Stan przedrzucawkowy wikła 5–20% przypadków nadciśnienia w ciąży.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

nadciśnienie tętnicze ciążowe

A

ustępujące w ciągu 6 tygodni po porodzie - PTK
12 tygodni - amerykańskie wytyczne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego u kobiet w ciąży

W ciąży możemy wyróżnić 4 rodzaje nadciśnienia:

A

– nadciśnienie tętnicze przewlekłe (istniejące przed ciążą),

– stan przedrzucawkowy,

– nadciśnienie tętnicze przewlekłe z nałożonym stanem przedrzucawkowym,

– nadciśnienie tętnicze ciążowe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze przewlekłe (wcześniej istniejące) – Definicja/rozpoznanie

A

Rozpoznanie (wartość ciśnienia tętniczego ≥140/90):

1) NT rozpoznane przed ciążą

LUB

2) NT rozpoznane przed 20. tygodniem ciąży i utrzymujące się
>6 tygodni (42 dni) po porodzie.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Nadciśnienie tętnicze
Informacje ogólne – Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego u kobiet w ciąży

A
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Ciąża u kobiet z nadciśnieniem tętniczym przewlekłym jest ciążą wysokiego ryzyka i może wiązać się z takimi powikłaniami jak:

A

– wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu,

– obumarcie płodu,

– wystąpienie nałożonego stanu przedrzucawkowego,

– przedwczesne oddzielenie się łożyska,

– wcześniejsze zakończenie ciąży.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Do grup istotnego ryzyka wystąpienia powikłań w przebiegu ciąży należą pacjentki,
u których stwierdza się przynajmniej jeden z poniższych czynników:

A

– wiek >40 lat,
– wartości BP ≥160/110 mmHg,
– NT trwające co najmniej 5 lat,
– nadciśnienie wtórne,
– nadciśnienie leczone co najmniej dwoma lekami,

-cukrzyca,
– schorzenia nerek,
– choroby tkanki łącznej,
– obecność antykoagulantu toczniowego,
– wywiad położniczy obciążony utratą ciąży.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

U wszystkich kobiet w ciąży z nadciśnieniem tętniczym zaleca się zmodyfikowane leczenie niefarmakologiczne:

A

absolutny zakaz spożywania alkoholu i palenia tytoniu,
kontynuowanie umiarkowanej aktywności fizycznej, brak ograniczania soli (ryzyko niedoboru jodu).

+Zaleca się wykonywanie badania moczu
(obecność białka w moczu → wystąpienie nałożonego stanu przedrzucawkowego).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Nadciśnienie tętnicze przewlekłe (wcześniej istniejące) – Leczenie farmakologiczne

Wytyczne PTNT 2019
zalecają

A

rozpoczęcie leczenia hipotensyjnego u wszystkich chorych na NT, zarówno przewlekłe, jak i wywołane ciążą,
jeżeli wartości ciśnienia tętniczego wynoszą ≥140 I/LUB ≥90 mm Hg.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Lekami hipotensyjnymi pierwszego wyboru w ciąży są:

A

1) METYLDOPA,
2) LABETALOL,
3) NIFEDYPINA (preparat o przedłużonym uwalnianiu),
4) metoprolol (w przypadku dodatkowych wskazań).

Lekami względnie bezpiecznymi są również: werapamil, dihydralazyna i prazosyna.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

U kobiet w ciąży zaleca się utrzymywanie CTK w zakresie wartości

A

110–139/81–85 mm Hg.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

NT - wskazanie do hospitalizacji

A

Ciśnienie skurczowe ≥160 mmHg LUB ciśnienie rozkurczowe ≥110 mmHg

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Zalecane leki w ciąży – leczenie doraźne ostrego nadciśnienia:

A

– DIHYDRALAZYNA (bezpośrednie działanie na tętniczki),

– URAPIDYL (α-bloker),

– LABETALOL (α- i β-bloker),

– NIFEDYPINA (Ca-bloker).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Leki BEZWZGLĘDNIE PRZECIWWSKAZANE w ciąży:

A

– inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE-inhibitory),

– sartany,

– inhibitory reniny (aliskiren),

– antagoniści aldosteronu (spironolakton),

– diltiazem.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Stan przedrzucawkowy – Definicja/rozpoznanie

A

1) NT ≥140/90 i obecność białkomoczu po zakończeniu 20. tygodnia ciąży

I/LUB

2) NT ≥140/90 przy braku białkomoczu,
jeśli po 20. tygodniu ciąży pojawi się ≥1 z kryteriów (małopłytkowość, uszkodzenie nerek, uszkodzenie wątroby, obrzęk płuc, objawy neurologiczne lub zaburzenia widzenia).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Stan przedrzucawkowy – Etiopatogeneza

A

niedostateczna inwazja trofoblastu
–> zmniejszony przepływem krwi przez łożysko.
–> uwalnianie substancji,
które powodują aktywację lub uszkodzenie śródbłonka.
–> Powoduje to uogólniony skurcz naczyń krwionośnych, zwiększoną przepuszczalność naczyń krwionośnych oraz uogólnioną rozsianą wewnątrznaczyniową
aktywację kaskady krzepnięcia.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Według różnych badaczy, rozwój stanu przedrzucawkowego
może być spowodowany przez:

A

– czynniki genetyczne,

– czynniki immunologiczne,

– zaburzenia inwazji trofoblastu,

– zaburzenia czynności śródbłonka.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Stan przedrzucawkowy – Postacie

Możemy wyróżnić:

A

a) postać płodową stanu przedrzucawkowego,

b) postać matczyną stanu przedrzucawkowego.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Nadciśnienie tętnicze
Stan przedrzucawkowy – Czynniki predysponujące

A
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Stan przedrzucawkowy – Powikłania – U matki

A

1) Rzucawka.
2) Zespół HELLP.
3) Uogólnione wykrzepianie wewnątrznaczyniowe.
4) Niewydolność nerek.
5) Encefalopatia nadciśnieniowa.
6) Krwawienie do OUN.
7) Lewokomorowa niewydolność krążenia.
8) Rozwarstwienie aorty,
9) Zgon.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Stan przedrzucawkowy – Powikłania – U dziecka

A

1) Wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu – IUGR.

2) Przedwczesne oddzielenie łożyska (NAJCZĘSTSZA konsekwencja NAGŁEGO wzrostu ciśnienia u ciężarnych).

3) Niedotlenienie wewnątrzmaciczne.

4) Wcześniactwo.

5) Zgon wewnątrzmaciczny.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Stan przedrzucawkowy – Profilaktyka

A

1) Zapewnienie ciężarnej odpowiedniej ilości wypoczynku oraz redukcja stresu
(zmniejszenie napięcia układu współczulnego → poprawienie przepływów nerkowych i maciczno-łożyskowych →
→ obniżenie wartości ciśnienia tętniczego).

2) Aktywność fizyczna w okresie prekoncepcyjnym.

3) Kwas acetylosalicylowy w dawce 100–150 mg – u kobiet z wysokim ryzykiem stanu przedrzucawkowego, rozpoczęcie terapii przed 16. tygodniem ciąży,
kontynuacja do 36. tygodnia.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Zespół HELLP
1) Najcięższą postacią stanu przedrzucawkowego jest zespół HELLP (hemoliza, podwyższone poziomy enzymów wątrobowych, małopłytkowość – Haemolysis, Elevated Liver enzymes, Low Platelet count). 2) Częstym i charakterystycznym objawem jest ból w nadbrzuszu. 3) Zespół HELLP może wystąpić bez objawów stanu przedrzucawkowego.
23
Stan przedrzucawkowy – Postępowanie
1) Należy monitorować stan płodu i rozwój choroby u matki. 2) Należy pamiętać, że powikłania stanu przedrzucawkowego mogą być na tyle groźne dla matki, że leczenie objawowe (farmakologiczne) musi być intensywne. 3) Nieskuteczność leczenia objawowego jest wskazaniem do zakończenia ciąży! 4) Jedynym sposobem leczenia przyczynowego stanu przedrzucawkowego jest zakończenie ciąży! (żadna terapia nie wpływa zasadniczo na zmiany patofizjologiczne, które są obecne w tym zespole).
24
Możemy wyróżnić łagodny lub ciężki stan przedrzucawkowy:
a) stan łagodny → leczenie ambulatoryjne, b) stan ciężki → leczenie szpitalne.
25
Stan przedrzucawkowy – Przełom nadciśnieniowy
3) W leczeniu przełomu nadciśnieniowego mają zastosowanie 4 leki: – urapidyl, – nifedypina, – dihydralazyna, – labetalol. 4) W przypadku obrzęku płuc lub niewydolności serca: – furosemid/nitrogliceryna. 5) Zaleca się profilaktykę wystąpienia napadu drgawek: – MgSO4 i.v.
26
Rzucawka
napad drgawek toniczno-klonicznych połączonych z utratą przytomności. 1% wszystkich przypadków stanu przedrzucawkowego u 40% pacjentek z rzucawką brak jest objawów stanu przedrzucawkowego) Przy braku objawów stanu przedrzucawkowego drgawki należy traktować jako rzucawkowe przy obecności ≥2 z następujących objawów obecnych w ciągu następnych 24 godzin: nadciśnienie, białkomocz, małopłytkowość, wzrost aktywności AspAT lub AlAT.
27
Rzucawka W rozpoznaniu różnicowym należy wziąć pod uwagę stany chorobowe przebiegające z drgawkami, utratą przytomności i śpiączką:
– padaczka, – tężyczka, – tężec, – guz mózgu, – mocznica. Wszystkie przypadki napadów drgawek o nieustalonej etiologii u kobiet w ciąży powinny być traktowane jako przypadki rzucawki do czasu ustalenia rozpoznania.
28
Rzucawka – Postępowanie
– MgSO4 w dawce 4–6 g i.v. podawany przez 20 minut, – następnie dawka 1–2 g/godz. przez co najmniej 24 godziny. Farmakologiczna kontrola ciśnienia tętniczego (jak w przełomie nadciśnieniowym).
29
Rzucawka – postępowanie Schemat postępowania
Pozycja bocznej ustalonej, odessij wydzielinę z jamy ustnej, podawaj tlen 8–10 l/min, monitoruj utlenowanie krwi (pulsoksymetria, ew. gazometria). Leczenie przeciwdrgawkowe → siarczan magnezu, np. 6 g w ciągu 15–20 min, następnie 2 g/godz. w ciągłym wlewie i.v. przez ≥24 godz. po porodzie lub po ostatnim napadzie drgawek. W razie nieskuteczności siarczanu magnezu → diazepam i.v. 10 mg lub tiopental i.v. 50 mg. 3) Utrzymuj ciśnienie tętnicze 140–160/90–110 mm Hg, stosując np. labetalol i.v. 20–40 mg i.v. co 15 min w miarę potrzeb. Leki moczopędne stosuj wyłącznie w razie obrzęku płuc. 4) W razie objawów zagrożenia płodu należy zakończyć ciążę w trybie pilnym przez cięcie cesarskie po ustabilizowaniu stanu matki. W innym przypadku rzucawka nie stanowi wskazania do cięcia cesarskiego i poród może się odbyć drogą pochwową, po ewentualnej indukcji.
30
Rzucawka – Postępowanie Zwalczanie niedotlenienia i kwasicy:
– tlen (przepływ 8–10 l/min), – pulsoksymetria → saturacja <92% → wykonaj gazometrię → pH <7,1 → podaj dwuwęglany, – ocena wydolności nerek i nawodnienia (zacewnikowanie, bilans wodny, osłuchiwanie płuc), – w uzasadnionych przypadkach → intubacja.
31
Siarczan magnezu (MgSO4)
W czasie leczenia MgSO4 należy kontrolować liczbę oddechów oraz obecność odruchu rzepkowego (zanikanie odruchu → przerwij infuzję)! 2) Przedawkowanie preparatów magnezu może spowodować: – osłabienie mięśni, – zmniejszenie odruchów, niedowład, – depresję oddechową. 3) Postępowanie w przypadku działań niepożądanych: – glukonian wapnia i.v., – sztuczna wentylacja płuc.
32
Cukrzyca a ciąża Podział
1) Cukrzyca przedciążowa (PGDM – PreGestational Diabetes Mellitus). 2) Cukrzyca rozpoznana podczas ciąży: – cukrzyca w ciąży, – cukrzyca ciążowa (GDM – Gestational Diabetes Mellitus).
33
Narastanie insulinooporności w ciąży
Ze względu na narastającą insulinooporność około 16. tygodnia ciąży zaczyna znamiennie wzrastać zapotrzebowanie na insulinę. Z tego powodu całkowite dzienne zapotrzebowanie na insulinę zwiększa się o około 5% tygodniowo do 36. tygodnia ciąży. Zwykle powoduje to podwojenie dziennej dawki insuliny w porównaniu z zapotrzebowaniem przed ciążą.
34
Wpływ ciąży na przebieg cukrzycy
1) U kobiet w ciąży wyraźnie zwiększa się stężenie hormonów o działaniu antagonistycznym wobec insuliny (laktogen łożyskowy, progesteron, estrogeny i prolaktyna), co w dużej mierze wynika z hormonalnej czynności łożyska. 2) Narasta insulinooporność i zwiększa się zapotrzebowanie na insulinę! 3) Z powyższych faktów wynika to, że cukrzyca przedciążowa ulega rozchwianiu, a związane z nią powikłania mogą ulec szybszej progresji.
35
Wpływ ciąży na przebieg cukrzycy - wady
4) Cukrzyca przedciążowa wiąże się przede wszystkim z rozwojem wad wrodzonych oraz wczesnych poronień. 5) Hiperglikemia występująca w pierwszej połowie ciąży oddziałuje na występującą w tym okresie organogenezę płodu. 6) Skutkiem hiperglikemii są poronienia oraz wady wrodzone, najczęściej cewy nerwowej i serca.
36
na podstawie zmodyfikowanej klasyfikacji według White'a można ocenić
Rokowanie co do: – przebiegu ciąży, – ryzyka dla ciężarnych, – ryzyka dla płodu
37
Cukrzyca przedciążowa – Postępowanie – W okresie planowania ciąży
1) Kobieta z cukrzycą planująca ciążę powinna być objęta szczegółową opieką lekarską na 3–6 miesięcy przed planowanym zapłodnieniem. 2) Tuzyskanie prawidłowej glikemii oraz wykonanie badań przesiewowych w kierunku współistniejących chorób i powikłań cukrzycy. 3) Należy również: – usunąć ogniska zakażenia (np. próchnica zębów), – leczyć przewlekłe powikłania (laseroterapia retinopatii), – zintensyfikować edukację cukrzycową i żywieniową pacjentek.
38
Docelowe wartości glikemii - w czasie ciąży i planowania
39
Docelowe wartości HbA1C - w czasie ciąży i planowania
40
Cukrzyca przedciążowa – Postępowanie – Poród
1) Decyzję o drodze porodu u ciężarnych z cukrzycą należy podjąć po analizie dojrzałości szyjki macicy, masy płodu i jego stanu. 2) Indukcję porodu należy rozważyć po 38. tygodniu ciąży. 3) Jednym ze wskazań do elektywnego wykonania cięcia cesarskiego jest masa płodu przekraczająca 4200–4300 g, z uwagi na bardzo duże ryzyko urazu okołoporodowego.
40
Metformina a ciąża
Insulina jest jedynym lekiem przeciwhiperglikemicznym zalecanym w ciąży. Dopuszcza się stosowanie metforminy, jeśli daje ona zalecane wyrównanie metaboliczne u kobiet z cukrzycą typu 2 oraz zespołem policystycznych jajników (PCOS) i insulinoopornością w okresie przedkoncepcyjnym. Należy ją jednak odstawić najpóźniej do końca I trymestru ciąży. Nie należy jej bezwzględnie stosować u kobiet w ciąży z nadciśnieniem tętniczym, ze stanem przedrzucawkowym lub w przypadku płodów z IUGR, ze względu na możliwość dalszego ograniczenia wzrastania lub kwasicy w warunkach niewydolności łożyska.
41
Przeciwwskazania do indukcji porodu
- Ciąża bliźniacza jednokosmówkowa, - łożysko przodujące, naczynia błądzące lub przodujące, - położenie poprzeczne/skośne płodu, wypadnięcie pępowiny, przodowanie części drobnych płodu, cięcie klasyczne, pęknięcie macicy w wywiadzie położniczym, zakażenie wirusem HPV, stan po miomektomii z otwarciem jamy macicy, rak inwazyjny szyjki macicy, makrosomia płodu – masa ciała płodu >4500 g. (PTK mówi juz o 4000 g)
42
Cukrzyca przedciążowa – Postępowanie – Po porodzie
1) Po porodzie zapotrzebowanie na insulinę może się zmniejszyć do 50%, a nawet do 30%. 2) Kobiety z cukrzycą typu 2 mogą więc stosować bezpiecznie metforminę w okresie laktacji. Bezpieczeństwo stosowania pozostałych leków przeciwhiperglikemicznych nie zostało wystarczająco przebadane.
43
Cukrzyca rozpoznana podczas ciąży – Klasyfikacja
44
Kiedy OGTT?
U ciężarnych z wysokim ryzykiem rozwoju GDM należy od razu na pierwszej wizycie u ginekologa wykonać test OGTT (jeśli nie stwierdzi się nieprawidłowych wartości glikemii, należy powtórzyć test OGTT między 24. a 26. tygodniem ciąży lub gdy wystąpią pierwsze objawy sugerujące cukrzycę). 4) U wszystkich pozostałych ciężarnych z niskim ryzykiem rozwoju GDM wykonujemy standardowo test OGTT między 24. a 26. tygodniem ciąży.
45
CIężarne z wysokim ryzykiem GDM
46
Cukrzyca ciążowa – Powikłania – Płodowe
46
Cukrzyca ciążowa – Powikłania
1) Cukrzyca ciążowa nie wpływa zwykle na rozwój embrionalny płodu, gdyż rozwija się w drugiej połowie ciąży! 2) Typowymi powikłaniami w ciąży z rozpoznaną cukrzycą są: wielowodzie, obumarcia wewnątrzmaciczne, nadciśnienie tętnicze u ciężarnych nadmierne wzrastanie i niedojrzałość płodu ze związanymi z nimi zaburzeniami metabolicznymi.
47
Cukrzyca ciążowa – Patogeneza
1) Cukrzyca ciążowa zazwyczaj rozwija się w drugiej połowie ciąży. 2) Powodem takiego stanu są rosnące stężenia hormonów produkowanych przez łożysko. 3) Do diabetogennych hormonów należą: laktogen łożyskowy, progesteron, estrogeny, prolaktyna. 4) Uwaga: gonadotropina kosmówkowa nie odgrywa roli w patogenezie cukrzycy ciążowej, ponieważ pik jej najwyższego stężenia przypada wcześnie, w 9.–12. tygodniu ciąży.
48
Cukrzyca rozpoznana podczas ciąży – Cukrzyca ciążowa – Powikłania – Matczyne
49
Zalecenia dotyczące porodu są podobne jak u ciężarnych z cukrzycą przedciążową, przy czym:
– indukcję porodu należy rozważyć po 39. tygodniu ciąży, – jeśli oszacowana masa płodu wynosi powyżej 4000 g, powinno się rozważyć rozwiązanie drogą cięcia cesarskiego.
49
Cukrzyca ciążowa – Postępowanie – W trakcie ciąży HbA1c
Brak jest dowodów na użyteczność hemoglobiny glikowanej (HbA1c) jako narzędzia monitorowania kontroli metabolicznej w GDM, jednak, zgodnie z wytycznymi PTD 2024, przy rozpoznaniu cukrzycy w ciąży zaleca się oznaczenie wartości HbA1c.
50
Cukrzyca ciążowa – Postępowanie – Po porodzie
1) Insulinoterapię kończy się zaraz po porodzie lub najpóźniej w 4.–6. tygodniu połogu. Nie można jej zaprzestać, jeżeli podczas ciąży wykryto cukrzycę typu 1. 2) Jeżeli stwierdzono cukrzycę typu 2, której wyrównania nie zapewnia dieta, kontynuuje się insulinoterapię (możliwe mniejsze zapotrzebowanie na insulinę). Dopuszcza się stosowanie leków doustnych.
51
Ryzyko cukrzycy po porodzie u ciężarnych. z cukrzycą ciążową
3) Ciężarne leczone z powodu cukrzycy ciążowej stanowią po porodzie grupę ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2., a w niewielkim procencie przypadków również cukrzycy typu 1 (szczególnie wtedy, gdy do rozwoju GDM doszło w I trymestrze ciąży i rozpoznanie dotyczyło pierwiastek z prawidłową masą ciała). 4) U wszystkich kobiet, u których wykryto cukrzycę ciężarnych, należy po porodzie dokonać ponownej diagnostyki potwierdzającej lub wykluczającej istnienie zaburzeń tolerancji węglowodanów.
52
Zespół antyfosfolipidowy (APS – antiphospholipid syndrome)
- niezapalna choroba układowa tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Jest wywołana przez autoprzeciwciała skierowane przeciwko kompleksom białkowo-fosfolipidowym i fosfolipidom biorącym udział w procesie krzepnięcia krwi.
53
Pierwotna małopłytkowość immunologiczna (ITP) Wpływ choroby na płód/noworodka:
- małopłytkowość (autoprzeciwciała IgG są aktywnie transportowane przez łożysko) → → powikłania krwotoczne u płodu/noworodka (krwawienie dokomorowe – częstość nie przekracza 1%).
53
Zespół antyfosfolipidowy – Wpływ choroby na przebieg ciąży
Ryzyko dla ciąży czy płodu dotyczy zarówno ciąży wczesnej, jak i zaawansowanej: – poronienia nawracające, – porody przedwczesne, – obumarcie wewnątrzmaciczne, – wewnątrzmaciczne zaburzenie wzrastania płodu, – nadciśnienie w ciąży, – powikłania zakrzepowe.
53
APS charakteryzuje się obecnością przeciwciał APL (antiphospholipid antibodies), do których należą:
– LA (lupus anticoagulant) – antykoagulant toczniowy, – aCL (anticardiolipin antibodies) – przeciwciała antykardiolipinowe, – aβ2GPI (anti-beta2 glycoprotein I antibodies) – przeciwciała przeciwko β2-glikoproteinie I.
54
Pierwotna małopłytkowość immunologiczna (ITP) Wpływ choroby na przebieg ciąży:
– zwiększone ryzyko krwawień.
54
Zespół antyfosfolipidowy – Leczenie w ciąży
1) Złoty standard: – heparyna drobnocząsteczkowa, – kwas acetylosalicylowy w małych dawkach (75 mg). 2) Dopuszczalne / należy rozważyć: – glikokortykosteroidy, – immunoglobuliny, – plazmafereza.
55
Choroby autoimmunologiczne Pierwotna małopłytkowość immunologiczna (ITP)
Skaza krwotoczna spowodowana obecnością w organizmie autoprzeciwciał (IgG) skierowanych przeciwko płytkom krwi. W trakcie trwania ciąży może dojść zarówno do zaostrzenia, jak i złagodzenia objawów wcześniej zdiagnozowanej choroby ​(może też ujawnić się po raz pierwszy).
56
Pierwotna małopłytkowość immunologiczna (ITP) LECZENIE
4) Leczenie chorej ciężarnej: – glikokortykosteroidy, – immunoglobuliny.
56
Postępowanie w przypadku podejrzenia małopłytkowości u płodu:
– rozważenie celowości i warunków do wykonania kordocentezy. Przy jakim poziomie płytek u płodu lub noworodka istnieje ryzyko powikłań krwotocznych? – poniżej 50 000/mm3. 8) Jakie postępowanie należy wdrożyć, gdy liczba płytek krwi jest poniżej krytycznego poziomu? – ukończenie ciąży poprzez cięcie cesarskie (możliwość powikłań w trakcie porodu drogami natury: krwawienie śródczaszkowe, uraz porodowy), – należy rozważyć poród drogami natury przy istniejących korzystnych czynnikach porodowych (wieloródka, położenie główkowe, obszerna miednica kostna u matki, niska masa płodu).
57
Jakie postępowanie należy wdrożyć u noworodka z małopłytkowością?
– należy rozważyć podanie immunoglobulin, – należy rozważyć przetoczenie preparatu krwinek płytkowych, – w skrajnych przypadkach: transfuzja wymienna.
57
Toczeń rumieniowaty układowy 1) Wpływ ciąży na chorobę:
– zaostrzenie objawów / progresja choroby. 2) Wpływ choroby na przebieg ciąży: – zwiększone ryzyko poronień / porodów przedwczesnych, – zwiększone ryzyko wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania płodu, – zwiększone ryzyko nadciśnienia tętniczego (stan przedrzucawkowy, rzucawka).
58
Toczeń rumieniowaty układowy Leczenie w ciąży: Wpływ choroby na noworodka:
3) Leczenie w ciąży: – ASA, – HDCz, – glikokortykosteroidy, – azatiopryna, cyklosporyna, hydroksychlorochina. 4) Przeciwwskazane w ciąży są: – leki cytotoksyczne (cyklofosfamid, mykofenolan mofetylu). 5) Wpływ choroby na noworodka: – zespół tocznia noworodkowego, – wrodzony blok serca (przenikanie przeciwciał anty-Ro).
59
Reumatoidalne zapalenie stawów Wpływ ciąży na chorobę:
– złagodzenie objawów (u około połowy pacjentek). – objawy powracają w pierwszych miesiącach po porodzie (osiągają nasilenie sprzed ciąży lub dochodzi do progresji choroby). – u pacjentek ze stabilnym przebiegiem choroby o umiarkowanej aktywności wyniki położnicze są porównywalne z wynikami populacji ogólnej, – w przypadku większej aktywności choroby w III trymestrze rodzą się dzieci z mniejszą urodzeniową masą ciała.
59
Reumatoidalne zapalenie stawów 4) Leczenie w ciąży:
– niesteroidowe leki przeciwzapalne, ​– glikokortykosteroidy, – inhibitory TNF-alfa.
60
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego a ciąża
Częstość występowania 1:2000 ciąż. - najczęstsze ostre schorzenie chirurgiczne występujące u kobiet w ciąży 2) Fizjologicznie wyrostek podczas trwania ciąży zmienia swoje położenie- macica unosi go ku górze i lekko na prawą stronę Nietypowe umiejscowienie wyrostka robaczkowego, doprowadza często do opóźnienia rozpoznania pęknięcie wyrostka robaczkowego → zapalenie otrzewnej → sepsa → → poronienie / poród przedwczesny / wewnątrzmaciczne obumarcie płodu. laparoskopia preferowana
61
Astma oskrzelowa Zmiany zachodzące w układzie oddechowym podczas ciąży mogą mieć wpływ na przebieg choroby:
a) 33% ciężarnych ⟶ zaostrzenie objawów, b) 33% ciężarnych ⟶ złagodzenie objawów, c) 33% ciężarnych ⟶ objawy utrzymują się na stałym poziomie.
62
Astma oskrzelowa zasady leczenie u cięzarnych
U ciężarnych zasady leczenia przewlekłego i leczenie zaostrzeń są podobne do zasad ogólnie obowiązujących (można stosować WSZYSTKIE leki przeciwastmatyczne). 3) Lekami preferowanymi są GKS WZIEWNE (w razie potrzeby także doustne) i krótko działające β2-MIMETYKI WZIEWNE. Leki doustne i dożylne (GKS, β2-MIMETYKI, teofilina) należy stosować ostrożnie, ponieważ mogą osiągać stężenie niebezpieczne dla płodu.
63
Gruźlica – Leczenie – Antybiotyki zalecane
1) Gruźlica płuc nie stanowi wskazania do przerwania ciąży! 2) Stosujemy typowe leczenie skojarzone. Zalecane leki do stosowania w ciąży to: – IZONIAZYD, – RYFAMPICYNA, – PYRAZYNAMID, – ETAMBUTOL.
64
Gruźlica – Leczenie – Antybiotyki przeciwwskazane
Leki przeciwwskazane w leczeniu gruźlicy u ciężarnej to: – STREPTOMYCYNA – ototoksyczne działanie na płód, – ETIONAMID – teratogenne działanie na płód.
65
Gruźlica – Karmienie piersią
1) Przeciwwskazaniem do karmienia piersią jest AKTYWNA, NIELECZONA gruźlica. 2) NIEAKTYWNA, LECZONA gruźlica NIE stanowi przeciwwskazania do karmienia piersią.
66
Ciąża a rak szyjki macicy – Postępowanie
1) Ciążowe zmiany hormonalne związane z wysokim stężeniem progesteronu działają promocyjnie na aktywację utajonego zakażenia HPV (wirus onkogenny ⟶ rak szyjki macicy). 2) Rak szyjki macicy jest drugim po raku piersi najczęstszym nowotworem złośliwym występującym w trakcie ciąży! 3) Obecnie w Polsce każda kobieta ciężarna powinna mieć wykonane badanie cytologiczne podczas pierwszej wizyty u ginekologa. Wynik badania przedstawiamy zgodnie z systemem opisowym Bethesda.
67
Rak szyjki macicy – Postępowanie algorytm
68
Guzy przydatków – Postępowanie
1) Podczas ciąży często stwierdza się guzy przydatków. 2) Najczęściej są to zmiany czynnościowe (torbiel ciałka żółtego) diagnozowane w I trymestrze ciąży, które zanikają samoistnie w późniejszym okresie ciąży. 3) Nowotwory złośliwe jajnika stanowią około 6% wszystkich operowanych w okresie ciąży guzów jajnika.
69
Guzy przydatków – Postępowanie Schemat
69
Torbiele czynnościowe leczenie
zwykle nie wymagają terapii i zanikają samoistnie. W przypadku częstych nawrotów, przy współistniejącym czynniku zapalnym, można zastosować antybiotyki oraz leki przeciwzapalne. Leczenie chirurgiczne stosuje się w wyjątkowych sytuacjach: skręt jajnika, torbiel o wymiarach powyżej 6 cm, która nie ulega samoistnej resorpcji (czynnik sprzyjający skręceniu)
70
Cholestaza ciężarnych
1) Choroba obejmująca drogi żółciowe i wątrobę. 2) Częstość występowania schorzenia to 0,5–2%. 3) Głównym objawem jest uogólniony świąd skóry, który najczęściej pojawia się w III trymestrze i ustępuje samoistnie po porodzie. 4) Cholestaza ciężarnych w kolejnych ciążach bardzo często ujawnia się ponownie i przybiera cięższą postać.
71
Cholestaza ciężarnych Etiologia Najważniejsze czynniki odgrywające rolę w rozwoju choroby:
1) Czynniki genetyczne (rodzinne występowanie, predyspozycje etniczne, nawroty w kolejnych ciążach). 2) Zaburzenia hormonalne (częstsze występowanie choroby w ciążach wielopłodowych, w których poziom hormonów płciowych jest wyższy; ujawnienie się choroby w III trymestrze, gdy stężenia estrogenów/progesteronu jest najwyższe). 3) Czynniki środowiskowe (sezonowość występowania).
72
Cholestaza ciężarnych Obraz kliniczny
1) Główny objaw: – intensywny świąd. 2) Objawy gastryczne: – ból brzucha / wymioty / biegunka / stolce tłuszczowe. 3) Stan psychofizczny: – zmęczenie, – myśli samobójcze (najcięższe przypadki).
73
Cholestaza ciężarnych – postacie W zależności od stężenia kwasów żółciowych w surowicy krwi ciężarnej, wyróżnia się:
postać łagodną (10–40 µmol/l), postać ciężką (>40 µmol/l). U około 80% ciężarnych z postacią łagodną cholestazy ciężarnych wyniki perinatalne są porównywalne z ciążami niepowikłanymi. Ciężka postać choroby jest związana z ryzykiem porodu przedwczesnego, obecnością zielonego płynu owodniowego, porodu operacyjnego oraz niskiej punktacji w skali Apgar (<7 punktów).
74
Cholestaza ciężarnych Rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu:
1) świądu – głównie dłoni i stóp, szczególnie wieczorem i w nocy, 2) podwyższenia wartości: kwasów żółciowych (>10 µmol/l), ALT, AspAT oraz GGTP, 3) samoistnego ustąpienia objawów w ciągu 2–3 tygodni po porodzie, 4) braku innych chorób wywołujących świąd i żółtaczkę.
75
Cholestaza ciężarnych Leczenie
1) Hospitalizacja, reżim łóżkowy - ponieważ w pozycji leżącej dochodzi do największego przepływu krwi przez wątrobę, a jakikolwiek wysiłek fizyczny skutkuje wzrostem oporu w naczyniach pępowinowych. 2) Monitorowanie dobrostanu płodu. 3) Lek z wyboru: KWAS URSODEOKSYCHOLOWY. 4) W ciężkich postaciach: asparaginian ornityny. 5) Witamina K (przy współwystępowaniu stolców tłuszczowych). 6) 1× w tygodniu oznaczenie enzymów wątrobowych oraz układu krzepnięcia. 7) Terapeutyczne zakończenie ciąży w przypadku ciężkiego przebiegu i/lub zagrożenia płodu. 8) W niepowikłanych, łagodnych przypadkach zaleca się indukcję porodu w 36–38 tc. lub 34 tc., gdy współistnieje żółtaczka. 9) Dieta lekkostrawna, niskotłuszczowa – wspomagająco.
76
Cholestaza ciężarnych Powikłania
1) Porody przedwczesne. 2) Ryzyko niedotlenienia płodu. 3) Zgon okołoporodowy. Przewlekła niewydolność łożyska często towarzyszy cholestazie ciężarnych. Przedstawione powikłania są następstwem niewydolności łożyska.
77
W przypadku wystąpienia cholestazy ciążowej zaleca się elektywne wcześniejsze ukończenie ciąży poprzez indukcję porodu, której termin powinien być uzależniony od aktualnego stężenia kwasów żółciowych:
po 34. tygodniu — 100 mmol/l i więcej; po 36. tygodniu — 40–99 mmol/l; po 38. tygodniu — 10–39 mmol/l.
78
Rozmiar dwuciemieniowy a indukcja porodu
W przypadku podejrzenia nadmiernego wzrastania wewnątrzmacicznego płodu u ciężarnych z cukrzycą, jeśli szacowana masa płodu przekracza 4000 g i/lub różnica między przekątną brzucha płodu (AD) a wymiarem dwuciemieniowym główki płodu (BPD) wynosi ponad 2,6 cm, indukcja porodu nie powinna być podejmowana ze względu na zwiększone ryzyko dystocji barkowej.
79
Zespół HELLP Informacje ogólne
1) Akronim HELLP to zespół objawów: – hemoliza (hemolysis), – podwyższenie stężenia enzymów wątrobowych (elevated liver enzymes), – niska liczba płytek krwi (low platelets). 2) Dotyczy 0,1–1% ogółu ciężarnych i 1–10% kobiet z ciężką preeklampsją. 3) W połogu występuje zwykle w pierwszych 48 godzinach po porodzie, jednak objawy mogą wystąpić nawet do 7 dni po porodzie.
80
Zespół HELLP Patogeneza
1) Uszkodzenie śródbłonka → aktywacja płytek krwi → uwolnienie tromboksanu A → → obkurczanie naczyń krwionośnych / adhezja i agregacja płytek krwi → odkładanie się fibryny (płytki krwi ulegają zużyciu). 2) Krwinki czerwone przechodzą przez małe naczynia, które uległy zwężeniu przez odkładające się złogi fibryny → uszkodzenie erytrocytów → hemoliza. 3) Niedrożność naczyń wątroby → niedotlenienie i martwica hepatocytów → → zwiększona aktywność enzymów wątrobowych.
81
Zespół HELLP Patogeneza schemat
82
Zespół HELLP Obraz kliniczny
1) Złe samopoczucie, zmęczenie, objawy grypopodobne (90%). 2) Bóle w nadbrzuszu i prawym podżebrzu (85%). 3) Nadciśnienie tętnicze, zwłaszcza ciężkie (50%) z ciśnieniem tętniczym rozkurczowym >110 mmHg (67%). 4) Bóle głowy (50%) i zaburzenia widzenia (20%). 5) Nudności lub wymioty (45–84%). 6) Białkomocz (85–95%).
83
HELLP wyzwania diagnostyczne
Warto jednak wspomnieć, że obecność stanu przedrzucawkowego czy nadciśnienia ciążowego nie jest niezbędnym warunkiem do postawienia rozpoznania, a niestety opóźnienie w rozpoznaniu HELLP to przyczyna aż 50% zgonów matek z tym zespołem!
84
Zespół HELLP Leczenie
1) Zakończenie ciąży poprzez cięcie cesarskie (najskuteczniejsza forma terapii). 2) Leczenie farmakologiczne: – betametazon / deksametazon, – profilaktyka drgawek – MgSO4, – leczenie hipotensyjne. 3) Leczenie krwią i preparatami krwiopochodnymi: – KKCz / KKP, – świeże osocze. Leczenie alternatywne HELLP – ekulizumab
85
Ukończenie ciąży w zespole HELLP Postępowanie zależy od czasu trwania ciąży:
ukończony 34. tydzień ciąży → natych­miastowe zakończenie ciąży, 27.-34. tydzień ciąży → rozwiązanie w ciągu 48 godzin (profilaktyka RDS, stabilizacja stanu matki: kontrola RR, wyrównanie zaburzeń układu krzepnięcia), <27. tygodnia ciąży → można podjąć próbę postępowania zachowawczego (po minimum 48–72 godzinach).
85
Do najczęściej spotykanych w ciąży zakażeń dróg moczowych zalicza się:
– bakteriomocz bezobjawowy, – ostre zapalenie pęcherza moczowego, – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek. Wszystkie te stany kliniczne wymagają odpowiedniego leczenia!
86
Zespół HELLP Powikłania
87
Bakteriomocz bezobjawowy – Powikłania U kobiet nieleczonych:
– częściej dochodzi do ograniczonego wzrastania płodu, – zwiększa się ryzyko porodu przedwczesnego.
87
Bakteriomocz bezobjawowy – Epidemiologia
1) Występuje u 2–13% ciężarnych. 2) Występuje częściej niż u kobiet niebędących w ciąży. UWAGA:
87
Bakteriomocz bezobjawowy – Etiopatogeneza
1) Najczęściej wykrywanym patogenem jest: – E. coli (70-80% przypadków). 2) Pozostałe patogeny wykrywane w moczu to: – Klebsiella sp., – Proteus mirabilis, – Staphylococcus saprophyticus, – Enterococcus sp.
88
Zakażenia dróg moczowych Postępowanie
88
Bakteriomocz bezobjawowy – Leczenie
1) Każdy przypadek bakteriomoczu w ciąży NALEŻY LECZYĆ! 2) Polecane leki to: – amoksycylina, – amoksycylina + klawulanian, – cefaleksyna, – fosfomycyna, – nitrofurantoina – należy unikać w I trymestrze oraz w okresie okołoporodowym, – trimetopirim – należy unikać w I trymestrze oraz w okresie okołoporodowym.
89
Zapalenie pęcherza moczowego – Epidemiologia
1) Według większości źródeł – nie występuje częściej niż u kobiet niebędących w ciąży! Mimo to podręcznik Bręborowicza (wydanie z 2020 r.) wskazuje na częstsze występowanie objawowego ZUM w ciąży. 2) Występuje u 1–2% ciężarnych.
89
Zapalenie pęcherza moczowego – Etiopatogeneza
1) Do zakażeń najczęściej dochodzi drogą wstępującą. 2) Zakażenie może być skutkiem nieleczonej bakteriurii bezobjawowej. 3) Najczęściej wykrywanym patogenem jest: – E. coli. 4) Pozostałe patogenny wykrywane w moczu to: – Klebsiella sp., – Proteus mirabilis, – Staphylococcus saprophyticus, – Enterococcus sp.
90
Zapalenie pęcherza moczowego – Obraz kliniczny
1) Ciąża zwykle opóźnia rozpoznanie, ponieważ takie objawy jak: – częstomocz, – naglące parcie na mocz, – niecharakterystyczne dolegliwości bólowe brzucha i podbrzusza obserwuje się również podczas prawidłowej ciąży. 2) Rzadko występują objawy ogólnoustrojowe.
91
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek – Etiopatogeneza
1) Do zakażeń najczęściej dochodzi drogą wstępującą. 2) Zakażenie może być skutkiem nieleczonej bakteriurii bezobjawowej. 3) Czynnikami etiologicznymi OOZN są najczęściej: – Eschericha coli → 85–90%, – Proteus mirabilis → 2–5%, – Klebsiella sp. → 2–5%, – Staphylococcus saprophyticus → 2–5%.
92
Zapalenie pęcherza moczowego – Leczenie
U ciężarnych z zapaleniem pęcherza moczowego zalecane są takie same leki jak w przypadku bezobjawowego bakteriomoczu!
93
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek – Epidemiologia
1) Występuje częściej u ciężarnych niż u kobiet niebędących w ciąży. 2) Dotyczy 1–2% ciężarnych. 3) Zazwyczaj rozwija się w drugiej połowie ciąży (II i III trymestr). U kobiet ciężarnych moczowody ulegają poszerzeniu (efekt ucisku powiększającej się macicy oraz wpływ progesteronu na relaksacje mięśni gładkich moczowodów). Macica uciska moczowody → zastój moczu → zwiększone ryzyko OOZN.
94
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek – Leczenie
1) Najczęściej zaleca się cefalosporyny: – ceftriakson, – cefepim. 2) Imipenem + cylastatyna 3) Piperacylina + tazobaktam (Tazocin). 4) UWAGA: fluorochinolony są przeciwskazane w ciąży!
95
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek – Obraz kliniczny
1) Gorączka. 2) Bóle w okolicy lędźwiowej. 3) Bolesne oddawanie moczu / częste oddawanie moczu. 4) Palenie i ból w cewce moczowej. 5) Dodatni objaw Goldflama.