grafika Flashcards
Wielu malarzy romantyzmu zajmowało się równocześnie grafiką.
Była to dyscyplina,
która pozwalała na dotarcie do dużej grupy odbiorców, ze względu na liczbę odbitek w grafice
autorskiej oraz publikowanie ilustracji w periodykach i książkach. Na początku XIX wieku
prowadzono eksperymenty, które pozwoliły na wzbogacenie środków wyrazu, dawały też
możliwość wielokrotnego powielania grafik.
W tym czasie przeprowadzano dalsze eksperymenty z litografią. Posługiwali się nią we
Francji tacy mistrzowie, jak: Théodore Géricault i Eugène Delacroix.
Obok znanej już akwaforty, stosowano także jej
odmianę – akwatintę.
Wynaleziona już pod koniec XVIII wieku, na początku była stosowana
jako metoda ilustrowania, a obecnie jest jedną z technik grafiki warsztatowej. Akwatinta,
jako technika druku wklęsłego, powstaje podobnie jak akwaforta. Różnica polega głównie
na tym, że w akwaforcie poddaje się trawieniu kwasem linie, a półtony uzyskuje się metodą
szrafowania. W akwatincie poddaje się trawieniu plamy, a w wyniku powielania czynności
trawienia na różnych obszarach obrazu uzyskuje się efekt zróżnicowania tonów barwnych.
W konsekwencji wygląd odbitki wykonanej metodą akwatinty przypomina akwarelę.
illuminated printing (ang. ‘iluminowany druk’).
W Wielkiej Brytanii
ogromne doświadczenie w dziedzinie technik graficznych miał William Blake, który – pragnąc zwiększyć możliwość reprodukowania swoich prac w publikacjach własnych i innych
autorów – wynalazł własną technikę druku. Polegała ona na przeniesieniu drzeworytu
na poddawaną długiemu trawieniu płytę metalową, a następnie odbijaniu całych stron
tekstu wraz z ilustracjami. Aby poszerzyć spektrum środków artystycznych, wykonane
tą metodą odbitki były przez niego często podkolorowywane akwarelą.
Francisco José de Goya y Lucientes był nie tylko geniuszem malarstwa, ale także grafiki.
Ta ostatnia stała się jednym z najpełniejszych sposobów jego wypowiedzi artystycznej.
Stworzył cztery cykle graficzne, które tematyką zwiastują koniec epoki oświecenia, a bliskie
są romantyzmowi: Kaprysy (hiszp. Los Caprichos), Okropności wojny (hiszp. Desastres de
la Guerra), Tauromachia (hiszp. Tauromaquia) oraz Szaleństwa (hiszp. Disparates). Czerpał
z wcześniejszych dzieł satyrycznych oraz z ludowych obyczajów i podań. Już po śmierci artysty wydano Okropności wojny, które
powstały pod wpływem wojny hiszpańsko-francuskiej. Szaleństwa wyrażały absurd ludzkiej
egzystencji, z jej obłudą i złem. Pojawiły się w nich nierealne zjawy – efekt fantazji i halucynacji. Goya posługiwał się też litografią, o czym świadczy m.in. grafika Byki z Bordeaux.
Francisco José de Goya y Lucientes, cykl Kaprysy
Najciekawszy z jego cyklów to Kaprysy dedykowane królowi Karolowi IV. Artysta mistrzowsko zastosował w nim technikę łączenia akwaforty z akwatintą. Początkowo cykl miał nosić tytuł Sny, a jego przesłaniem było potępienie ludzkich błędów i wad, a także
przesądów, wybryków i szaleństw. Cykl ten jest różnie interpretowany. Niektórzy sądzą,
że ma charakter moralizatorski, inni widzą wytwory fantazji artysty, jeszcze inni – wizję
upadku idei oświecenia. W cyklu tym najważniejsza była grafika opatrzona numerem 43:
Gdy rozum śpi, budzą się potwory.
Francisco José de Goya y Lucientes
Gdy rozum śpi, budzą się potwory
Rycina przedstawia człowieka pogrążonego we śnie. Jego
głowa spoczywa na biurku, na którym leżą kartka i pióro.
Ponad nim kłębią się potwory, wśród których można
rozpoznać nietoperze, będące symbolem zła i ciemności,
a także nadchodzącej śmierci, oraz sowy – ptaki nocne
zapowiadające smutek. Na boku biurka, przy którym śpi
artysta, widoczny jest napis: „El sueño de la razón produce
monstruos” (hiszp. Gdy rozum śpi, budzą się potwory),
odnoszący się do tytułu. Grafika z jednej strony gloryfikuje
potęgę rozumu, co typowe jeszcze dla oświecenia, z drugiej
zaś eksploatuje świat marzeń sennych, co zapowiada
romantyzm. Również dynamiczna, asymetryczna
kompozycja i wyraźne kontrasty światła i cienia to cechy
charakterystyczne dla sztuki romantyków. Rycinę z cyklu
Kaprysy o wymiarach ok. 15 x 22 cm wykonano w technice
akwaforty i akwatinty.
Na czas romantyzmu przypadają także pierwsze doświadczenia z fotografią.
W 1827
roku Joseph Nicéphore Niepcé oraz Louis Jacques Daguerre stworzyli dagerotypię – unikatową odbitkę na metalowej płytce bez możliwości powielania, a w 1829 – fotografię na
cienkiej warstwie jodku srebra. Pokrycie cynkowej płytki substancją, która utwardzała się
pod wpływem światła, wpłynęło na trwałość fotografii.
Joseph Nicéphore Niépce
Widok z okna w Le Gras
Pierwszą trwałą fotografią był obraz
o wymiarach ok. 20 x 17 cm powstały
ok. 1827 roku na wypolerowanej cynkowej płytce
pokrytej światłoczułym materiałem. Wynalazca
przeprowadzał takie eksperymenty już kilka lat
wcześniej. Uzyskiwał wówczas negatywowy
obraz na papierze, ale był on nietrwały
