malarstwo Flashcards
Cechy malarstwa romantycznego
Malarstwo romantyczne nie jest jednorodne, ponieważ romantyzm propagował wolność
twórczą i swobodę doboru środków artystycznych. Biorąc jednak pod uwagę, że romantycy
podjęli polemikę ze sztuką oficjalną, można wymienić pewne cechy, które ich wyróżniają,
choć nie występowały one z jednakową siłą u wszystkich twórców.
Romantycy bardziej niż historią interesowali się współczesnością, a zwłaszcza walkami
narodowowyzwoleńczymi i zrywami rewolucyjnymi. Malowano sceny batalistyczne
i sceny rodzajowe z życia codziennego. Posługiwano się alegorią i symbolem. Podobnie
jak w literaturze kultywowano indywidualizm. Eksponowano go także w portretach
psychologicznych. Artystów przedstawiano jako natchnionych samotników, często
w tajemniczej scenerii oraz z atrybutami odnoszącymi się do ich profesji lub zdradzającymi
cechy osobowości. Bohaterem romantycznym bywał też buntownik inspirujący innych
do zmagań z losem. Eksponowano uczucia, m.in. tęsknoty. Popularne było ukazywanie
bohaterów stojących tyłem do widza, wpatrzonych w przestrzeń.
Ze szczególnym upodobaniem przedstawiano konflikt dobra ze złem.
Dawne wizje piekła
i grzechów zastąpiły przedstawienia wysnute z fantazji, które miewały charakter oniryczny, czyli utrzymany w poetyce snu, nierzadko koszmarnego. Częstym tematem był świat ciemnych sił,
ludzkich przeżyć, lęków i obsesji. Ponieważ sztuka romantyzmu wykazywała ścisłe związki z literaturą, czerpano inspiracje z ludowych podań oraz tekstów średniowiecznych i barokowych,
z utworów Williama Szekspira, a także z dzieł pisarskich powstających w XIX stuleciu.
Istotnym elementem kreowanej przez romantyków wizji świata była natura.
W malarstwie pejzażowym zaznaczyła się ogromna różnorodność jej interpretacji. Od spokojnych pejzaży i pejzaży
ze sztafażem aż do przedstawiań przyrody jako pierwotnej, tajemniczej i uduchowionej,
wysnutych z subiektywnych wizji artysty. Takie ukazanie natury, której potęga obrazuje wszechmoc Stwórcy, nazywa się panteistycznym. Człowiek postrzegany bywał jako nikła
cząstka przeciwstawiana jej sile i potędze. Przejawem tak pojętej wizji zmagań z naturą
były np. przedstawienia statków i łodzi na wzburzonych falach morza. Obok żywiołu
wody pojawiały się też inne: pożary lub burze śnieżne. Dzikość i nieujarzmienie przyrody
odkrywano także w egzotyce
W ikonografii romantyzmu istotne są też wątki ukazujące kruchość ludzkiej egzystencji, przemijanie, płynność granicy między życiem a śmiercią,
stąd często przedstawiano
cmentarze. Symbolem upływu czasu mogły być np. ruiny.
Chętnie sięgano po dawne
wzorce układów kompozycyjnych malarstwa sakralnego bądź alegorycznego, którym
nadawano treść świecką.
Na przykład sposób ukazania śmierci nawiązywał do scen opłakiwania Chrystusa, a gloryfikacje bohaterów odwoływały się do męczeństwa chrześcijańskich
świętych. Wiele obrazów ma mistyczny charakter
Pod względem formy niektórzy malarze i rzeźbiarze okresu romantyzmu inspirowali się
sztuką baroku.
Uznawali oni – podobnie jak w sztuce baroku – że swobodne kształtowanie plamy barwnej jest istotniejsze niż inne środki artystyczne. Uważano, że zarówno
kolor, jak i światłocień powinny być odzwierciedlane z natury. Malowano barwne cienie,
zabarwiane kolorami przedmiotów, które je rzucały. Dzieła niektórych malarzy cechowały
więc: bogaty koloryt, mocno skontrastowany światłocień, uwzględniający odmienność
temperatury światła i cienia, miękki modelunek, dynamiczna kompozycja i swobodny
dukt pędzla. Stosowano też bardziej tradycyjny sposób obrazowania, w którym plamę barwną podporządkowano starannemu rysunkowi, a faktura była gładka.
Typowi bohaterowie malarstwa romantyzmu:
bojownik o wolność lub równość społeczną,
władca, artysta, marzyciel, wędrowiec, samotnik, osoba niedostosowana społecznie,
szaleniec, osoba zakochana (najczęściej nieszczęśliwie), człowiek dręczony majakami
sennymi i wytworami wyobraźni, stwór fantastyczny, postać z literatury, przedstawiciel
egzotycznej kultury, personifikacje abstrakcyjnych idei, np. Stwórca, Wolność, Wojna, Grecja
Wybrane motywy malarstwa romantyzmu:
walka o wolność lub równość społeczną,
majestatyczny obraz przyrody, niekiedy będącej panteistycznym obrazem potęgi Boga,
tajemnicze nocne pejzaże, śmierć ukazana jako widowisko, architektura średniowieczna,
dramatyczne wydarzenia współczesne, powstania i rewolucje, wytwory wyobraźni, egzotyka,
wątki literackie, szczególnie zapożyczone z utworów Dantego Alighieri i Williama Szekspira,
gwałtowne zjawiska atmosferyczne, kataklizmy, miłość, akt, portret
