HC week 1 Flashcards
hersenen (49 cards)
1
Q
Indeling zenuwstelsel:
A
- Perifeer zenuwstelsel: deel van hersenzenuwen en zenuwen naar dermatomen
- Centraal zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg, n. opticus en retina horen bij centrale zenuwstelsel
2
Q
Embryologie hersenen:
A
- Telencephalon cerebrale hemisferen
- Diencephalon thalamus, subthalamus, hypothalamus, neurohypofyse
- Mesencephalon middenhersenen
- Metencephalon pons, cerebellum
- Myelencephalon medulla
- Hersenstam = middenhersenen, pons en medulla oblongata
Uiteindelijke verdeling CNS: telecephalon, diencephalon, cerebellum, hersenstam, ruggenmerg
3
Q
Oriëntatie in CNS:
A
- Caudaal is onderkant, rostraal is richting neus
- Dorsaal is superior achter
- Ventraal is anterior aan de onderkant
4
Q
Cortex en subcorticale gebieden:
A
- Cerebrale cortex loben: frontaal, pariëtaal, temporaal, occipitaal
- Corpus callosum
- Cerebrale nuclei: basale ganglia, amygdala, hippocampus
5
Q
Functionele taal gebieden:
A
gebied van Broca en Wernicke
6
Q
Systemen: input output:
A
- Sensorisch: input thalamus primaire schors …
- Motorisch: … primaire motorische schors ruggenmerg skeletspieren
- Cognitieve systeem (associatieve schors): planning, selectie
- Limbische systeem (amygdala, hypothalamus, insula): emoties, pijn
7
Q
Centrale zenuwcellen:
A
- Grijze stof: cellichamen en dendrieten
- Witte stof (axonen met myelineschede)
- Spinale zenuwen
8
Q
Neuronen:
A
- 10^11 zenuwcellen
- Chemische elektrische chemische prikkels
- Integratie van prikkels
- Geleiding over grote afstand
9
Q
Samenstelling neuron:
A
- Dendriet
- Soma (lichaam)
- Dendriet + soma is receptief oppervlak
- Axon heuvel
- Axon met myelineschede
- Pre-synaptisch einde
- Synaps
10
Q
Classificatie van neuronen op basis van structuur:
A
- Projectie: lange afstand, lokaal
- Dendritische structuur: piramide vorm, ster vorm
- Aantal uitsteeksels: unipolair, bipolair (specialisatie), multipolair (integratie)
- Indelingen op verbindingen: divergent/focussed, convergent
11
Q
Transmitter + receptor bepalen
A
inhiberende of exciterende werking
12
Q
Gliacellen:
A
- 2-10 keer zo talrijk als neuronen
- Geen axon, geen actiepotentialen, alleen chemische communicatie
- Zorgen voor steun en snelle geleiding
- Centraal:
o Oligodendrocyten: myelineschede, meerdere axonen
o Astrocyten: bloed-hersenbarrière
o Microglia: fagocytose, litteken vorming
o Ependymcellen: liquorproductie - Perifeer:
o Satellietcellen
o Schwann cellen: myelineschede, 1 axon
13
Q
Lokalisatie sensorisch/motorisch
A
Sensorische neuronen komen via dorsale radix binnen, motorische neuronen gaan via ventrale radix het ruggenmerg uit naar doelorganen. Ventrale/dorsale radix spinale zenus gemengde ventrale/dorsale ramus ventraal naar voorzijde nek en buik, armen en benen / dorsaal naar achterzijde nek, rug en bekken
14
Q
Spinale zenuw:
A
- Treden tussen de wervels door uit de wervelkolom
- 8 cervicaal, 12 thoracaal, 5 lumbaal, 5 sacraal
- Sacrale segmenten treden lumbaal al uit
- Uittredende segmenten worden gereorganiseerd in plexus, waarna het zich splitst in dermatomen
- 1 spinale zenuw = 1 dermatoom maar is niet 1 perifere zenuw
15
Q
Somatotopie
A
locatie van receptieve velden is bekend, ieder deel van schors representeert specifiek deel van het lichaam
16
Q
Twee soorten adaptatie vuurfrequentie:
A
- Snelle adaptatie: aangeven van verandering, vuren stopt als er geen verandering is
- Langzame adaptatie: aangeven absolute waarde van prikkel, bijv pijnreceptoren
17
Q
Twee systemen van somato-sensibiliteit:
A
- Vitaal: pijn en temperatuur
- Gnostisch: trilling, positie, aanraking
- Vitale systeem maakt eerste synaps in ruggenmerg, dan via lange baan omhoog
- Gnostische systeem gaat eerst omhoog en maakt pas in hersenen synaps
- Tweede synaps van beiden in thalamus, derde in sensorische schors
- Vitale systeem receptoren: vrije zenuweinden
- Gnostische systeem receptoren: Meissner corpuscle, Pacinian corpuscle, Ruffini corpuscle, Merkels disks
18
Q
Homunculus mediaal naar lateraal:
A
Benen hoofd armen aangezicht
19
Q
Motor unit
A
motoneuron + spiervezels
20
Q
Afferenten motoneuronen:
A
- Primair uit spinaal ganglion: monosynaptische reflex
- Via interneuronen: polysynaptische reflex
- Cortico-spinale banen: pyramidebaan (contralaterale sturing, kruising in de medulla)
21
Q
Extrapiramidale systemen:
A
- Cerebellum
- Basale ganglia
- Coördinatie van de initiatie en uitvoering
- Invloed via pyramidale baan
22
Q
Stoornissen extrapiramidaal:
A
- Cerebellair: ataxie
- Basale ganglia: hyperkinesie (Huntington), hypokinesie (Parkinson)
23
Q
Centrale laesie:
A
- Geen atrofie
- Verhoogde tonus
- Verhoogde reflexen
- Babinski voetzoolreflex: extensie grote teen
24
Q
Perifere laesie:
A
- Atrofie
- Verlaagde tonus
- Verlaagde reflexen
- Normale voetzoolreflex
25
Definitie CVA:
- CVA = herseninfarct (80%) of hersenbloeding (20%)
- Herseninfarct is hypodens, hersenbloeding is hyperdens op MRI/CT
26
Symptomen CVA:
- Acuut
- Onverwachts
- Focale functiestoornissen in hersenen of hersenstam
- Waarschijnlijk veroorzaakt door focale cerebrale ischemie of bloeding, niet door andere oorzaken
27
Focaal vs globaal:
- Focaal: terug te leiden naar 1 plek (Hemiparese, Afasie, Hemianopsie, Dysartrie+diplopie, Ataxie)
- Globaal: door heel de hersenen, Duizeligheid, zwart voor de ogen, Verwardheid, Bewusteloosheid
28
Linker vs rechter hemisfeer:
- Links: taal, rekenen, schrijven, wetenschappelijke vaardigheden, redeneren
- Recht: muziek, artistieke vaardigheden, ruimtelijk inzicht, kunstbeleving, creativiteit, inzicht
29
Arteria cerebri media afwijking:
- Eenzijdige zwakte gelaat, arm >been
- Eenzijdige gevoelsstoornis
- Afasie
- Andere hogere cerebrale stoornis (b.v. rekenen)
- Hemianopsie
- Dysartrie
30
Arteria cerebri anterior afwijking
- Eenzijdige zwakte been >> arm,
gelaat
- Eenzijdige gevoelsstoornis
- Gedragsstoornis
- Desoriëntatie, apathie
- Dysartrie
31
Arteria cerebri posterior afwijking:
- Hemianopsie of kwadrantanopsie
- (Eenzijdige zwakte)
- (Eenzijdige gevoelsstoornis)
32
Arteria vertebralis – arteria basilaris:
- Cerebellum:
* Coördinatiestoornis
* Dysartrie
* Draaiduizeligheid
- Hersenstam:
* Dubbelzien
* Slikstoornis
* Ataxie
* Dysartrie, draaiduizeligheid, bilaterale
zwakte
- Hierbij geldt: kant van aandoening is kant van klachten
33
Oorzaken hersenischemie:
- Intracraniële atherosclerose:
* Afsluiting groot bloedvat (corticaal infarct) (15%)
* Afsluiting kleine lenticulostriaire, perforerende arterie (lacunair infarct) (25%)
- Extracraniële atherosclerose: embolie vanuit a. carotis of a. vertebralis (30%)
- Cardiale embolie (15%)
* Atriumfibrillatie, klepaandoening, recent myocardinfarct, persisterend foramen ovale
- Overige (15%)
34
Lenticulair infarct
= lacunair infarct = bloedinkje in klein vat
35
Tijd bij CVA
Bij herseninfarct is in 1 minuut nog reversibele schade, door bloedvoorziening via collateralen. Na 15 minuten al schade, want bloedvoorziening is onvoldoende en geeft hersenschade. Na 3 uur al bijna volledige schade.
36
Trombolyse:
- Recombinant weefsel plasminogeen activator
- Effectiever als trombolyse vroeger gestart, binnen 4,5 uur
- 10/100 overlijdt of houdt ernstige handicap over
Endovasculaire trombectomie is ook behandeling
37
Wake up strokes: wakker worden met herseninfarct:
- Komt vaak voor
- Geen begintijd bekend alleen trombolyse of trombectomie voor geselecteerde patiënten
- Belangrijk: collaterale bloedvaten beoordelen
38
Hersenzenuw I
N. olfactorius
Niet via hersenstam
Somato-sensibele vezels innerveren reukorganen direct bulbus olfactorius
39
Hersenzenuw II
N. Opticus
Niet via hersenstam
Somato-sensibele vezels innerveren de retina
Informatie gaat via chiasma opticus --> thalamus --> superior colliculus --> hypothalamus --> pretectum
40
Hersenzenuw III
N. Oculomotorius
Treedt ventro-mediaal uit hersenstam, kern heet nucleus oculomotorius voor somatische deel en nucleus Edinger-Westphal voor viscerale deel
Somato-motorische vezels innerveren 4 oogspieren (rectus superior, inferior, medialis, obliquus inferior) en m. levator palpebrae
Viscero-motorische vezels innerveren de intrinsieke oogspieren, m. constrictor pupillae via ganglion cilliare.
41
Hersenzenuw IV
N. Trochlearis
Treedt dorsomediaal uit hersenstam en kruist daarna, kern heet nucleus trochlearis
Somato-motorische vezels innerveren de m. obliquus superior (contralateraal dus!)
42
Hersenzenuw V
N. Trigeminus
Treedt lateraal uit de hersenstam, motorische kern heet nucl. masticatorius, sensibel heet nucl. princeps en nucl. spinalis
Branchiomotorische vezels innerveren de vier kauwspieren (masseter +
pterygoideus lat & med. + temporalis)
Somato-sensibele vezels innerveren gevoel aangezicht, mondholte, voorste
2/3 deel tong, sinussen, dura,
neusholte
43
Hersenzenuw VI
N. Abducens
Treedt ventromediaal uit hersenstam, kern heet nucleus abducens
Somato-motorische vezels innerveren de m. rectus lateralis
44
Hersenzenuw VII
N. Facialis
Treedt lateraal uit de hersenstam
Branchiomotorische vezels innerveren mimische spieren, bijbehorende kern nucleus facialis
Viscero-motorische vezels innerveren glandula submandibularis & sublingualis, kern = nucleus salivatorius superior
Somato-sensibele vezels innerveren gevoel uitwendige gehoorgang, kern = nucl. spinalis trigemini (?)
Viscero-sensibele vezels innerveren smaak voorste 2/3 vd tong, kern = nucl. tractus solitarius
45
Hersenzenuw VIII
N. Vestibulocochlearis
Treedt lateraal de hersenstam uit
Somatosensibele vezels innerveren gehoorszintuig via cochleaire nuclei, en evenwichtszintuig via vestibulaire nuclei
46
Hersenzenuw IX
N. Glossopharyngeus
Treedt lateraal de hersenstam uit
Branchiomotorische en visceromotorische vezels innerveren bovenste deel farynx, kernen zijn resp. nucl. ambiguus, nucl. dorsalis motorius vagus
Ook innerveren visceromotorische vezels de glandula parotis, kern = nucl. salivatorius inf.
Viscero-sensibele vezels innerveren smaak op achterste 1/3 tong, kern = nucl. tractus solitarius
Somato-sensibele vezels innerveren gevoel bovenste deel farynx en achterste 1/3 tong, kern = nucl. spinalis trigemini
47
Hersenzenuw X
N. Vagus
Treedt lateraal uit hersenstam
Branchiomotorische vezels innnerveren larynx (n. recurrens) en onderste deel farynx, kern = nucl. ambiguus
Visceromotorische en -sensibele vezels innerveren tractus digestivus, respiratorius en circulatorius, kernen = nucl. dorsalis motorius vagus en nulc. tractus solitarius
Somato-sensibele vezels innerveren gevoel onderste deel farynx + huid rond oor, kern = nucl. spinalis trigemini
48
Hersenzenuw XI
N. acessorius
Treedt lateraal de hersenstam uit
Somato-motorische vezels innerveren de m. trapezius en m. sternocleidomastoideus
Vezels komen uit motorneuronen in ventrale hoorn C1/C2
49
Hersenzenuw XII
N. Hypoglossus
Treedt ventromediaal de hersenstam uit
Somato-motorische vezels innerveren de tongspieren, kern = nucl. hypoglossus
