Hjúkrun fólks með krabbamein - Svala B. R.

Question 1

Hvernig myndast krabbamein?

Answer 1

Þegar breytingar verða á erfðaefni frumna og veldur því að þær sgarfa ekki eins og heilbrigðar frumur. Þær fara m.a. að fjölga sér stjórnlaust þannig myndast illkynja æxli.

Question 2

Brjóstakrabbamein - Einkenni

Answer 2

• Þreifanlegir hnútar
• Vessi/blóð úr geirvörtu
• Húð inndráttur
• Roði/hiti í húð
• Breytt lögun
• Bólga/þroti

Question 3

Brjóstakrabbamein - Meðferð

Answer 3

• Skurðaðgerð
• Geislameðferð
• Lyfjameðferð (cytostatica (krabbameinslyfjameðferð), hormónameðferð, líftæknilyf, einkennameðferð)

Question 4

Lungnakrabbamein - Einkenni

Answer 4

• Hósti/blóðhósti
• Mæði
• Megrun
• Slappleiki
• Hæsi
• Verkur í brjósti

Question 5

Lungnakrabbamein - Meðferðir

Answer 5

• Skurðaðgerð
• Geislameðferð
• Lyfjameðferð (cytostatica, líftæknilyf, einkennameðferð)

Question 6

Krabbamein í meltingavegi - Einkenni

Answer 6

• Lystarleysi/mettast fljótt
• Megrun
• Slappleiki
• Ileus (garnastífla)
• Breytingar á hægðum
• Melena (svartur saur v.blæðingar í efri meltingavegi)
• Ascites (vökvasöfnun)

Question 7

Krabbamein í meltingavegi - Meðferðir

Answer 7

• Skurðaðgerð
• Geislameðferð
• Lyfjameðferð
• Einkennameðferð

Question 8

Krabbamein í meltingavegi - Meðferðir

Answer 8

• Skurðaðgerð
• Geislameðferð
• Lyfjameðferð
• Einkennameðferð

Question 9

Krabbamein í þvag- og kynfærum - Hvar?

Answer 9

• Þvagblöðru
• Þvagleiðurum
• Eistum
• Eggjastokkum
• Prostata
• Legháls
• Vulva
• Penis

Question 10

Stig líknarmeðferðar

Answer 10

• Full meðferð (FM)
• Full meðferð að endurlífgun (FME) (með eða án takmarkana)
• Lífslokameðferð (LLM) - (Meðferðaráætlun fyrir deyjandi - MÁD)
• Fylgd (við aðstandendur)

Question 11

Rannsóknir sýna að samtal um meðferðarmarkmið

Answer 11

Að samtalið bæti lífsgæði sjúklinga, bæti líðan og samtal um lífslok eykur ekki vanlíðan sjúklinga.

Question 12

Hvað er ESAS matstæki?

Answer 12

Viðurkennt matstæki sem metur einkenni sjúklings

Question 13

Hvaða þætti þarf að skoða til að meta einkenni?

Answer 13

• Eiginleika
• Staðsetning/leiðni
• Styrkleiki
• Tími
• Hvað gerir einkennið betra eða verra?
• Skilningur á áhrif einkennis á daglegt líf
• Meðferð
• Markmið og mikilvægi
• Líkamsskoðun

Question 14

Kalsíumhækkun í blóði hjá krabbameinssjúklingum

Answer 14

• Algengasta lífshættulega efnaskiptaröskun hjá krabba sjúkl
• Orsök oftast meinvörp í beinum

Question 15

Einkenni kalsíumhækkunar í blóði

Answer 15

• Algeng: Lasleiki, þróttleysi, lystarleysi, þorsti, ógleði, hægðatregða og flóðmiga
• Alvarleg: Stöðug ógleði, uppköst, garnalömun, óráð, krampar, sljóleiki og meðvitundarleysi

Question 16

Hægðatregða hjá krabbameinssjúklingum - Einkenni

Answer 16

• Verkir
• Ógleði/uppköst/lystarleysi
• Vindgangur, uppþemba, lasleiki
• Framhjáhlaup

Question 17

Þættir sem hafa áhrif á hægðirnar

Answer 17

• Þvagtregða
• Lyf t.d. ópíóðar, sýrubindandi lyd, þvagræsilyf, járn, serótónín 5-HT3- viðtaka blokkar, vincakrabbameinslyf
• Áhrif veikinda t.d. þurrkur, hreyfingaleysi, fábreytt fæði, lystarleysi
• Æxli í eða sem þrýstir á meltingarveg
• Þrýstingur eða skemmd á mjóbaki/spjaldhryggs svæði mænugangs, mænutagli eða taugum í grind
• Hátt kalsíum í blóði
• Aðrir sjúkdómar

Question 18

Blóðrannsóknir vegna ógleði og uppkasta

Answer 18

• S-kreatín og blóðsölt
• Lifrapróf
• Kalsíum
• Blóðsykur

Question 19

Meðferð við mæði og andþyngslum

Answer 19

• Stridor hljóð eða einkenni um þrengingu á superior vena cava þá leita til sérfræðings, gefa háskammta sterameðferð daglega, gefa prótonpumpuhemil t.d. omeprazol
• Bæta við núverandi meðferð
• Meðhöndla allar afturkræfar orsakir mæðinnar
• Gefa munnlegar og skriflegar útskýringar á einkennum

Question 19

Meðferð við mæði og andþyngslum

Answer 19

• Stridor hljóð eða einkenni um þrengingu á superior vena cava þá leita til sérfræðings, gefa háskammta sterameðferð daglega, gefa prótonpumpuhemil t.d. omeprazol
• Bæta við núverandi meðferð
• Meðhöndla allar afturkræfar orsakir mæðinnar
• Gefa munnlegar og skriflegar útskýringar á einkennum

Question 20

Meðferð við lok lífs - MAT

Answer 20

Meta:
- Þurrk
- Sýkingu
- Ofskömmtun ópíóða
- Að sterameðferð hafi verið hætt
- Bráðri nýrnabilun
- Óráði
- Óeðlilegri hækkun á blóðkalsíum
- Hækkuðum eða lækkuðum blóðsykri

Question 21

Meðferð við lok lífs

Answer 21

• Ákvörðun tekum í lífslokameðferð
• Þó að leiðbeiningar fjalli aðallega um líkamleg einkenni, þá miklikvægt að sinna sálfélagslegum og andlegum þáttum
• Mælt er með notkun meðferðaráætlunar fyrir deyjandi sjúklinga. Á landspítala ber að merkja við notkun þess í Snjókorninu.