Hoofdstuk 5: Het maatschappelijk contract Flashcards
(14 cards)
Hoe wilde Hugo de Groot het natuurrecht gebruiken?
Hugo de Groot wilde het natuurrecht gebruiken, niet ter rechtvaardiging van overheidsgezag, maar teneinde de grondslag te leggen voor een nieuw volkenrecht. De wetten ter regulering van de internationale betrekkingen dienden te worden gebaseerd op de eeuwige en onveranderlijke beginselen die afleidbaar zijn uit de aard van de mens en met evenveel zekerheid zijn te kennen als 2x2=4.
Natuurrecht als neutraler kader dan recht gebaseerd op godsdienst.
Hoe lossen De Groot en Aquino de zwakke schakel (b) op in het argumentatieschema:
a. Van nature bestaat de menselijke neiging tot X.
b. Menselijke neiging tot X moet vervuld worden.
c. De staat moet gericht zijn op de vervulling van menselijke neiging tot X.
d. Staten die gericht zijn op X zijn rechtvaardig.
Aquino lost zwakke schakel b op door verwijzing naar God. De Groot reduceert Gods rol tot onderdaan die ook is onderworpen aan het bouwplan (natuurrecht). Natuur wordt niet langer als kosmische orde voorgesteld maar eerder als strijdtoneel, waarbij de nadruk ligt op de eigenschap die de mens deelt met dieren: de neiging tot zelfbehoud.
Dat betekent dat de plichten van mensen niet worden afgedwongen door een Goddelijke wetgever, maar dat mensen elkaar verplichten. De plicht wordt niet uitgemaakt door het bevel van een soeverein, maar door het recht van de medeburger: de subjectieve rechten (bij De Groot nog vooral afweerrechten, geen sociale grondrechten) die toebehoren aan het rechtssubject.
Hoe kan het natuurrecht verplichtende kracht krijgen volgens De Groot?
De Groot: de natuur zelf leert dat ieder dier, en ook de mens, niet alleen de plicht, maar ook het recht heeft om zijn lijf, leden en bezittingen te behouden. Daarmee verandert het natuurrecht in een theorie waarin de natuurlijke rechten centraal staan en uitgangspunt vormen voor beschouwingen over de vraag waaraan (overheids)recht moet voldoen.
Noem 3 overeenkomsten tussen De Groot en Locke
Overeenkomsten:
- Niemand dient een ander te schaden in leven, gezondheid, vrijheid of bezit
- Iedereen is verplicht zichzelf in stand te houden
- Iedereen heeft het recht overtreders van de natuurwet te straffen
Verschil:
- Locke vindt dat de mensen het recht op zelfbehoud heeft omdat we de plicht hebben onszelf in stand te houden. En die plicht heeft de mens omdat God ons geschapen heeft we Zijn eigendom zijn. Schakel b weer ingevuld door God. De Groot: De plicht wordt niet uitgemaakt door het bevel van een soeverein, maar door het recht van de medeburger: de subjectieve rechten
Wat is Locke’s visie op de natuurtoestand:
Natuurtoestand (hoe zou de wereld eruit zien als er geen overheidsgezag was?) is toestand van vrijheid en gelijkheid (1), maar geen toestand van wetteloosheid. Natuurtoestand wordt beheerst door een natuurwet die voor iedereen bindend is. Maar! Er is geen positief recht (2).
Noem Locke’s 4 redenen voor mens om een overheid in het leven te roepen
Redenen worden gevormd door nadelen van natuurtoestand, waarin men niet rustig kan genieten van leven, vrijheid en eigendom omdat:
- mens voortdurend op zijn hoede moet zijn voor mogelijke aanvallers;
- er geen positief recht is. Er is natuurrecht, maar mens is vaak te dom/partijdig om natuurrecht correct te interpreteren;
- er geen onpartijdige rechter is. Iedereen speelt voor rechter in eigen zaak;
- er geen uitvoerende macht is. Individuele burger heeft vaak onvoldoende macht om effectief tegen overtreders op te treden.
Waar berust de instelling van een overheid op volgens Locke?
Instelling van een overheid berust dus op de overdracht van natuurlijke individuele rechten: recht op zelfbehoud (-> wetgevende macht) en recht om tegen overtreders op te treden (-> uitvoerende macht). Rechterlijke macht speelt geen aparte rol bij Locke.
Macht van de overheid kan nooit groter zijn dan de optelsom van die natuurlijke rechten.
Wanneer is opstand gerechtvaardigd binnen de contractstheorie?
Opstand is gerechtvaardigd als de overheid haar macht aanwendt voor andere doeleinden dan waarvoor die aan haar was toevertrouwd: betere bescherming.
Waarom was Locke zo succesvol?
Vorige hoofdstuk twee rechtvaardigingsstrategieën: Bovenin: 1) Het recht moet worden gehoorzaamd, 2) want het ontspringt aan de overheid, 3) en de overheidsmacht is legitiem, 4) omdat zij gebaseerd is op X.
Onderin:
1) Deze overheid moet worden gehoorzaamd,
2) want het recht dat zij uitvaardigt is rechtvaardig,
3) omdat het voldoet aan criteria X, Y en Z.
Locke valt in beide strategieën, daarom zo succesvol.
Hoe lost Locke het probleem van de naturalistische drogreden op?
Geen uitspraak over vraag of Gods wil of Rede ten grondslag ligt aan menselijke aard. Hij neemt de menselijke aard tot gegeven uitgangspunt en argumenteert van daaruit verder. Dit zien we ook in de latere ontwikkeling van de notie van mensenrecht, ‘self-evident’ uitgangspunten die niet gerechtvaardigd hoeven te worden.
Hoe ontwikkelt het natuurrecht zich bij De Groot en Locke?
De ontwikkeling van natuurrecht tot natuurlijke rechten, zoals bij De Groot en Locke, laat zien dat men vertrouwen krijgt in het vermogen van de mens dit recht zelf af te dwingen.
Wat vindt Austin van natuurrechttheorieën?
deze theorieën onacceptabel, want macht en recht van overheid wordt weer beoordeeld op morele gehalte: is de overheid in staat de natuurlijke rechten van de burgers te garanderen? Zo nee, dan reden om overheidsmacht en rechtssysteem te bekritiseren. Zo ja, dan plicht overheid en recht te gehoorzamen.
Betekent instemming met overheidsgezag automatisch dat dit gezag gerechtvaardigd is?
Nee, het is mogelijk dat degenen die instemmen in de war of onredelijk zijn. In dat geval kan het overheidsgezag niet als legitiem worden aangemerkt.
Zwiebach: de juiste vraag is niet of een burger ergens daadwerkelijk mee heeft ingestemd, maar de normatieve vraag of hij ermee behoorde in te stellen. Wat zijn goede redenen om in te stemmen?
Wat zijn volgens Locke goede renenen om in te stemmen met overheidsgezag?
De mate waarin de overheid leven, vrijheid en eigendom beschermt en in staat is tegen degenen op te treden die daaraan schade doen. Maw, het recht op zelfbehoud.
