- stymulacja receptorów w sutku i endometrium (nowotwory!) - nadciśnienie tętnicze (wzrost syntezy angiotensynogen) - zaburzenia zatorowo-zakrzepowe (synteza czynników krzepnięcia) - kamica żółciowa (wydzielanie cholesterolu do żółci)

- stymulacja receptorów w endometrium - > przerost endometrium - -> krwawienia - -> wzrost ryzyka raka macicy

Hormony płciowe 1 Flashcards by Tomasz Gallina

Powstawanie estrogenów.

estradiol to najważniejszy hormon płciowy kobiet
> powstaje z estronu (odwracalna reakcja, dehydrogenaza 3B-hydroksysteroidowa)
> powstaje z testosteronu (nieodwracalna reakcja, aromataza)
estriol jest produkowany przez łożysko z DHEA (najważniejszy w ciąży)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Testosteron - fizjologia.

powstaje w jądrach
najważniejszy krążący androgen
w komórkach przekształcany do dihydrotestosteronu (DHT) przez 5a-reduktazę
DHT jest najważniejszym androgenem wewnątrzkomórkowym

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Rodzaje receptorów estrogenowych.

receptory cytoplazmatyczne alfa i beta (efekty genomowe)

- receptor błonowy związany z białkiem G - GPER-1(efekty szybkie, niegenomowe)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Receptor błonowy estrogenów - mechanizm działania.

receptor + białko G + kaweolina 1 + striatyna (rusztowanie) = kompleks w kaweolach na błonie
pobudzenie receptora
> wzrost IP3
> aktywacja kinazy Akt
> fosforylacja i aktywacja eNOS

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Zalety wybiórczego pobudzenia receptorów błonowych.

korzystny efekt naczyniowy (rozszerzenie naczyń, proliferacja śródbłonka, reendotelizacja tętnic)
brak wpływu na nowotwory macicy i sutka

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Efekty fizjologiczne progesteronu.

wytworzenie fazy sekrecyjnej endometrium (umożliwienie implantacji)
poowulacyjny wzrost temperatury
podtrzymanie ciąży (3msc przez ciałko żółte potem łożysko)
antagonizm z receptorem MKS
supresja układu immunologicznego (utrzymanie ciąży)
zmniejszenie kurczliwości macicy
zahamowanie laktacji

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Progeesteron a estrogeny.

-synergizm działania (estrogeny zwiększają ekspresję receptorów dla progesteronu w cyklu miesięcznym)

antagonizm działania (zahamowanie efektów estrogenów):
> normalizacja krzepliwości, zmniejszenie ryzyka raka endometrium
> wzrost LDL, spadek HDL

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Progesteron - mechanizm działania

działa przez receptory A i B
znajdują się w jajniku, macicy, sutku, OUN, kościach , CVS
każdy z receptorów ma swój zestaw, genów których ekspresję reguluje

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Wymień stosowane estrogeny!

naturalne (Estradiol, Estron)
syntetyczne (Etynyloestradiol, Mestranol)
koniugowane (pochodne siarczanowe Estronu, Ekwiliny, Ekwileniny)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Estrogeny - drogi podania.

najczęściej doustnie (ale ulegają w dużym % glukuronidacji w wątrobie) - syntetyczne i siarczanowe w mniejszym stopniu
aby uniknąć tego efektu stosowane plastry (mniejsze dawki zmieniane 1-2 razy/tydzień)
dopochwowo (estrogeny naturalne)
rzadko stosowane peparaty depot - domięśnowo, uwalniają estrogeny przez kilka tygodni (Cypionian, Walerian Estradiolu)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Estrogeny - DN.

stymulacja receptorów w sutku i endometrium (nowotwory!)
nadciśnienie tętnicze (wzrost syntezy angiotensynogen)
zaburzenia zatorowo-zakrzepowe (synteza czynników krzepnięcia)
kamica żółciowa (wydzielanie cholesterolu do żółci)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Sposoby ograniczenia działania estrogenów na sutek i endometrium.

najgorsze duże dawki (np. podawane doustnie, bo glukuronidacja -> trzeba podać nadmiar)
podanie przezskórne (zmniejszenie dawek, bo obejście wątroby)
stosowanie sprayu donosowego (zmniejszenie dawki i podanie pulsacyjne)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Fulwestrant - mechanizm działania.

DN.

czysty kompetycyjny antagonista receptorów estrogenowych
stosowany w zaawansowanym raku sutka

DN: uderzenia gorąca, osteoporoza, zaburzenia błony śluzowej pochwy

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Wymień wybiórcze modulatory receptorów estrogenowych (SERM)! (7)

(KROL BAT)

Klomifen
Tamoksyfen
Raloksyfen
Lazofoksyfen
Bazedoksyfen
Arzoksyfen
Ospemifen

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Klomifen - mechanizm działania i zastosowanie.

słaby agonista receptorów estrogenowych
funkcjonalny antagonista w środowisku z duża ilością estrogenów
> wypiera estrogeny z receptorów, a sam je słabiej pobudza

Z: w terapii niepłodności spowodowanej cyklami bezowulacyjnymi (hiperestrogenizm -> spadek FSH i LH)

> odblokowanie FSH i LH -> owulacja -> ciąża
podawany między 5-10 dniem cyklu

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Klomifen - DN.

-ciąże mnogie

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Tamoksyfen - mechanizm działania.

antagonista receptorów w sutku
agonista w kościach i endometrium
skuteczny w nowotworach sutka
nie powoduje osteoporozy

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Tamoksyfen - DN.

stymulacja receptorów w endometrium
> przerost endometrium
-> krwawienia
-> wzrost ryzyka raka macicy

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Raloksyfen - mechanizm działania.

działa jak Tamoksyfen, ale nie pobudza receptorów w endometrium
zmniejsza prawdopodobieństwo raka sutka (ale słabiej przez zmianami nieinwazyjnymi)
zmniejsza częstość złamań kręgosłupa

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Raloksyfen - DN.

-wzrost prawdopodobieństwa udarów mózgu i powikłań zatorowo-zakrzepowych

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Lazofoksyfen - mechanizm działania.

DN.

zmniejsza częstość złamań w obrębie kręgosłupa i innych kości
zmniejsza ryzyko raka sutka
zmniejsza częstość udarów i ChNS

-zwiększa częstość występowania krwawień z jamy macicy

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Bazedoksyfen - mechanizm działania/zastosowanie.

zmniejsza częstość złamań kręgosłupa i innych kości (tylko u osób ze zwiększonym ryzykiem)
obniża ryzyko raka sutka
nie zwiększa ryzyka krwawień z jamy macicy

-zwiększa częstość epizodów zakrzepowo-zatorowych

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Wymień wybiórczych niszczycieli receptora estrogenowego (SERD)! (2+2*)

Study These Flashcards

Bazedoksyfen
Fulwestrant

Brylanestrant*
Elacestrant*

Wybiórczy niszczyciele receptora estrogenowego - mechanizm działania.

Zastosowanie.

Study These Flashcards

łączą się z receptorami estrogenowymi
powodują degeneracje i down-regulację
przerywają wpływ hormonów na raka piersi, zwiększają skuteczność terapii

Z: (Bazedoksyfen)

rak piersi,
w połączeniu z koniugowanymi estrogenami w łagodzeniu objawów menopauzy

Arzoksyfen.

- działa tylko na zmniejszenie częstości złamań w kręgosłupie - są lepsze preparaty, więc ten jest niestosowany

Ospemifen.

- hamuje wpływ menopauzy na błonę śluzową pochwy | - leczenie dyspareunii

Wymień inhibitory aromatazy! (3)

Anastrozol Letrozol Eksemestan (pochodna steroidowa)

Inhibitory aromatazy - zastosowanie.

- 1 rzut w zaawansowanym raku piersi - 2 rzut po Tamoksyfenie w raku piersi - podawane naprzemiennie z Tamoksyfenem w długotrwałej terapii (zmniejszenie ryzyka raka endometrium)

Inhibitory aromatazy - DN.

- zwykle dobrze tolerowane - artralgia, bóle mięśniowo-szkieletowe - objawy deprywacji estrogenów

Progesteron jako lek - farmakokinetyka.

- podany doustnie jest intensywnie metabolizowany w wątrobie - krótki okres półtrwania - nie jest stosowany jako lek

Wymień stosowane pochodne progesteronu! (3)

Megestrol Hydroksyprogesteron Medroksyprogesteron Doustnie lub domięśniowo (działają kilka tygodni)

Pochodne progesteronu - mechanizm działania i zastosowanie.

- hamują uwalnianie gonadotropin (nieregularne bolesne cykle, endometrioza, krwawienia z jamy macicy) - HTZ (dodatek do estrogenów, zmniejsza ryzyko raka endometrium)

Wymień gestageny I generacji! (4)

Noretynodrel Noretysteron Chlormadynon Medroksyprogesteron

Wymień gestageny II generacji! (2)

Norgestrel | Lewonorgestler

Wymień gestageny III generacji! (5)

Dezogestrel Etonogestrel Gestogen Norgestymat (->Norelgestromin)

Gestageny generacji I-III.

-mają (malejące wraz z generacją) działanie agonistyczne na receptory androgenowe

Wymień gestageny IV generacji! (5)

``` Drospirenon Dienogest Trymegeston Nestoron Nomegestrol. ```

Gestageny IV generacji - mechanizm działania.

- nie działają na receptor androgenowy - swoiste dla receptorów progesteronowych Drospirenon - ma dodatkwo działanie antagonistyczne na receptory androgenowe

Lonapryzan.

-czysty antagonista receptorów progesteronowych

Wymień modulatory receptora progesteronowego! (4) Mechanizm działania.

Mifepryston Onapryston Uliprystal Azopryznil Antagoniści w obecności w obecności progesteronu, gdy go nie ma słabi angoniści.

Azopryznil - zastosowanie. DN.

-endometrioza i włókniaki macicy DN: powoduje funkcjonalną przewagę estrogenów, stosowany maksymalnie kilka miesięcy, inaczej zwiększa ryzyko raka macicy

Uliprystal - mechanizm działania i zastosowanie.

- zapobieganie zajściu w ciążę lub po stosunku | - zahamowanie lub opóźnienie owulacji, nieskuteczny, jeśli owulacja już nastąpiła

Mifepryston.

- wywołuje atrofię endometrium (niemożliwość odżywienia i utrzymania ciąży) - substancja wczesnoporonna :( - stosowany w niektórych krajach do 49 dnia ciąży

Androgeny - drogi podania.

- Testosteron (domięśniowo lub przezskórnie) | - doustnie tylko Undecylenian testosteronu, Mesterolon

Testosteron - mechanizm działania.

- stymuluje rozrost jąder i spermatogenezę (nie działa u osób z hipogonadyzmem) - działanie anaboliczne na kości i mięśnie - pobudza układ krwiotwórczy

Testosteron - DN.

- stymuluje rozrost gruczołu krokowego (przeciwskazany w raku prostaty) - wzrost LDL, spadek HDL - >sprzyja rozwojowi miażdżycy

Testosteron jako środek dopingujący.

- stosowany ze względu na działanie anaboliczne - bardzo duże dawki - >supresja przysadki, zmniejszenie speratogenezy, zanik jąder - >ginekomastia (bo aromataza przekształca go do estrogenów)

Danazol - mechanizm działania. Zastosowanie

- działanie przeciwestrogenowe i słabe androgenowe - hamowanie sekrecji gonadotropin i estrogenów Z: nasilone krwawienia menstruacyjne, endometrioza, włókniaki sutka - w obrzęku naczynioruchowym.

Danazol, a obrzęk naczynioruchowy

- obrzęk powstaje z powodu niedoboru inhibitora aktywowanego czynnika 1 (C1) - Danazol zwiększa syntezę inhibitora esterazy C1 (zmniejsza powstawanie aktywnego C1)

Wymień inhibitory 5a-reduktazy! (2)

Finasteryd | Dutasteryd

Wymień antagonistów receptora androgenowego! (4)

Cyproteron Flutamid Bikalutamid Nilutamid

Cyproteron - zastosowanie.

- steroidowy antagonista receptorów androgenowych | - stosowany w hirsutyzmie

Flutamid, Bikalutamid, Nilutamid - zastosowanie.

- niesteroidowi antagoniści receptora androgenowego - stosowani w nieoperacyjnym raku prostaty - raz z analogami GnRH

Octan abirateronu - mechanizm działania i zastosowanie.

- niesteroidowy, nieodwracalny inhibitor CYP17A1 - hamuje powstawanie testosteronu zarówno w gruczołach, jaki i w komórkach raka prostaty - ważne zahmowanie produkcji wewnątrzguzowej (bo normalnie wzrasta po kastracji farmakologicznej)

Tanaproget.

- budowa niesteroidowa - łączy się z receptorami progesteronowymi w komórkach raka sutka - uwidocznienie przerzutów w PET - zmniejszenie ekspresji metaloproteinaz - >skuteczny w endometriozie

Hormony płciowe 1 Flashcards

(55 cards)