Kafli 1: Þekkingaröflun og Vísindaleg Aðferð

Question 1

5 Óvísindalegar Aðferðir (Non-scientific approach)

Fastheldni (Method of tenacity)

Answer 1

Halda í hugmynd því hún lengi hefur verið samþykkt sem staðreynd (fact)
Vani
Takmarkanir:
Þekking getur verið röng
Enginn ferill sýnir villur

Question 2

5 Óvísindalegar Aðferðir (Non-scientific approach)

Hugsæi (Method of intuition)

Answer 2

Samþykkja hugmynd því okkur finnst hún vera rétt
Tilfinning
Takmörkun:
Greinir ekki á milli hvað okkur finnst vs hvað er raunverulega satt

Question 3

5 Óvísindalegar Aðferðir (Non-scientific approach)

Reiða sig á yfirvald (Method of authority)

Answer 3

Samþykkja hugmynd því hún kemur frá yfirvaldi
Kostur:
Fljótlegt
Sérfræðingar hafa oft rétt fyrir sér
Sumt flókið svo við skiljum aðeins með hjálp sérfræðinga

Takmarkanir:
Upplýsingar geta verið rangar
Sérfræðingar geta haft skekkt viðhorf (bias): t.d hagsmunir
Hverjir eru sérfræðingar, sérfræðingur á einu sviði en ekki öllum

Question 4

5 Óvísindalegar Aðferðir (Non-scientific approach)

Rökleiðsla (Rational method)

Answer 4

Samþykkja hugmynd sem byggjist á formlegri rökleiðslu
- Forsenda 1 (Premise statement)
- Forsenda 2
- Niðurstaða: ógild/gild og sönn/ósönn?
(Þetta kallast rökhenda (syllogism)
Gild vs sönn

Takmarkanir:
Bara réttar og sannar niðurstöður ef forsendur eru réttar
Flestir ekki góðir í rökleiðsu

Question 5

5 Óvísindalegar Aðferðir (Non-scientific approach)

Reynsluaðferð (Empirical method)

Answer 5

Samþykkja hugmyndir út frá eigin reynslu í gegnum skynfærin
Takmarkanir:
Getum mistúlkað eigin reynslu
Fyrri reynsla hefur áhrif á túlkun okkar
Tímafrekt
Skynvillur (illusions)

Question 6

Skekkt reynsla (Bias)

Answer 6

Persónuleg skoðun hefur áhrif á túlkun okkar

Question 7

Vísindarlegar aðferðir (Scientific method)

Tilgangur & markmið

Answer 7

Aðferð við þekkingaröflun
Tilgangur:
Útiloka áhrif sem skekkja sýn á veruleikann
Safna gögnum á kerfisbundinn hátt
Skilja veruleikann eins & hann er

Makrmið:
Skilja ástæðu fyrir hegðun & hugsun hjá fólki

Question 8

5 Skref vísindarlegrar aðferðar

Answer 8

1. Koma auga á áhugaverða hegðun/fyrirbæri og spyrja spurninga
2. Gera tilgátu (hypothesis)
3. Nota tilgátu til að gera forspá
4. Prófa tilgátu með kerfisbundnum og skipulegum mælingum
5. Nota niðurstöðu til að styðja við/hafna/lagfæra upphaflegu tilgátu

Question 9

Tilgáta (Hypothesis)

Answer 9

Nákvæmar & prófanlegar (hægt að hafna/staðfesta tilgátu með kerfisbundinni hátt)
Fullyrðingar (statements)
Sannar eða ósannar
Úskýrir samband milli breytna
Gerðar fyrir rannsókn, ekki enþá prófaðar en spá

Question 10

Kenning (Theory)

Answer 10

Fullyrðingar sem skýra fjölda atburða
Fleiri skýrðir atburðir = betri kenning
Getur verið jafna (ligning)
Skýrir gögn í rannsókninni, er prófuð, kemur eftir tilgátu

Question 11

4 Einkenni góðrar Kenningar

Answer 11

Einföld (parsimonious):
Ekki flóknari en hún þarf að vera

Nákvæm (precise):
Merking & umfang hugtaka er skýr

Prófanleg (testable):
Reynslugögn (empirical observations) geta stutt OG hafnað kenningu

Lýsir gögnum vel (ability to fit data):
Fyrirliggjandi gögn í samræmi við kenningu & ætti að geta lýst ný gögn

Question 12

Slór/félagslegt leti (Social Loafing) &
Kenning um ábyrgðarþynningu (Diffusion of responsibility)

Answer 12

Bibb Latané, félagssálfræðingur
Fólk virðist latara í hópavinnu en einstaklingsvinnu
Þegar fleiri vinna saman dreifist ábyrgðingin & hver og einn er ólíkari til að leggja sig eins mikið fram

Question 13

Aðleiðsla (Induction)

Answer 13

Lítill fjöldi mælinga til að draga ályktanir um hið almenna
Sértækt til almennt
From specific to general

Question 14

Afleiðsla (Deduction)

Answer 14

Almenn fullyrðing til að draga ályktanir um sértækari atburði
Almennt til sértækt
From general to specific

Question 15

3 Meginreglur vísindalegrar aðferðar

Answer 15

1. Vísindi nota reynslugögn (Empirical)
2. Vísindin eru opin og aðgengileg (Public)
3. Vísindin eru hlutlaus (Objective)

Question 16

Endurtekning (Replication)

Answer 16

Aðrir eiga að geta endurtekið rannsóknina

Question 17

Gervivísindi (Pseudoscience)

Answer 17

Líkist vísindum á yfirborðinu, oft sama túngumál
Oft hagsmunir
Fylgir ekki meginreglum vísinda
T.d ilmolíumeðferð, stjörnuspeki, næringarfræði og fæðubótarefni, náttúrulyf, húðvörur

Question 18

10 Þrep vísindarlegrar aðferðar

Answer 18

1. Finna áhugaverða hugmynd (Find idea/topic)
2. Móta tilgátu (Hypothesis)
3. Hvernig ætlaru að mæla breytur
4. Taka ákvörðun um hverjir þáttakendur eru, veldu hvernig þú velur & siðferðisleg meðferð
5. Velja rannsóknar strategiu (Research strategy
6. Velja rannsóknarsnið (Research design)
7. Gera rannsókn
8. Meta gögn (evaluate data)
9. Greina frá niðurstöðum (report results), skrifa skýrslu
10. Endurskoða og rannsóknarhugmyndina (refine research idea/hypothesis)