Labdiagnostiek bij systemische AIZ

Question 1

Wat zijn ANA?

Answer 1

anti-nucleaire-antistoffen, autoantistoffen gericht tegen nucleaire antigenen

Question 2

Met welke systemische AIZ is een positieve ANA onder andere geassocieerd?

Answer 2

• SLE: systemische lupus erythematosus
• SjS: Sjögren Syndroom
• SSc: systemische sclerose
• MCTD: mixed connective tissue disease
• IIM: immuun gemedieerde inflammatoire myopathie

Question 3

Hoe beschrijf je positiviteit voor antistoffen tegen cytoplasmatische antigenen?

Answer 3

ANA negatief, met als opmerking dat een cytoplasmatisch patroon is waargenomen

Question 4

Wat is de gouden standaard van een ANA-screen?

Answer 4

Indirecte ImmunoFluorescentie (IIF)

Question 5

Wat zijn voordelen van IIF bij een ANA-screen?

Answer 5

• goedkoop
• eenvoudig
• hoge sensitiviteit
• HEp2 patronen

Question 6

Beschrijf globaal het proces van IIF (indirecte immunofluorescentie)

Answer 6

1: incubeer weefsel/HEp-2 cellen met antistoffen uit serum
2: was ongebonden antistoffen weg
3: voeg fluorescerende anti-humane IgG toe
4: was ongebonden antistoffen weg
5: bekijk patroon/ bepaal titer (oid)

Question 7

Wat is de waarde van HEp-2 patronen?

Answer 7

het geeft een indicatie van welke antistof mogelijk aanwezig is

Question 8

Wat is ANA-titratie?

Answer 8

testen van een verdunningsreeks serum t.b.v. kwantificering ANA

Question 9

Wat is de toegevoegde waarde van een ANA-titer?

Answer 9

het is richtinggevend wat betreft mogelijke diagnosen/antistoffen die aanwezig zijn

Question 10

Bij welke ziektebeelden is de ANA bij meer dan 70% positief?

Answer 10

• MCTD (100%)
• drug-induced LE (100%)
• SLE (>99%)
• SSc (80%)
• SjS (70%)

Question 11

Welke antistoffen passen bij een gespikkeld ANA-patroon?

Answer 11

• SS-A (SjS)
• SS-B (SLE)
• RNP (MCTD)
• Sm (SSc)
• RP-III (IIM)
• Mi-2

Question 12

Welke antistoffen passen bij een homogeen ANA-patroon?

Answer 12

• dsDNA (SLE)
• histonen (medicatie)

Question 13

Welke antistoffen passen bij centromeer ANA-patroon?

Answer 13

• CenpB (SSc)

Question 14

Welke antistoffen passen bij een nucleolair ANA-patroon?

Answer 14

• Th/To (SSc)
• Fibrillarin (IIM)
• PM-Scl

Question 15

Welke antistoffen passen bij een mitotisch ANA(neg) patroon?

Answer 15

NuMa1 (diverse, infectie)

Question 16

Welke antistoffen passen bij een cytoplasmatisch ANA(neg) patroon?

Answer 16

• Jo1 (IIM)
• SRP

Question 17

Waar staat ENA voor?

Answer 17

extraheerbare nucleaire antigenen

Question 18

Welke test volgt na een positieve ANA test middels HEp-2 IIF screen? Wordt er ook getest na ANA negatieve uitkomst?

Answer 18

• dsDNA
• ENA

ofwel: typering

Er wordt alleen getest als er een grote verdenking is, anders niet.

Question 19

Beschrijf in 6 stappen het principe van ELISA voor ENA

Answer 19

1: coat antigeen
2: incubeer met serum met autoantistoffen
3: voeg conjugaat toe
4: voeg substraat toe
5: meet kleur
6: bereken titer autoantistof

Question 20

Wat kan additioneel bepaald worden met een immunoblot, t.o.v. ELISA?

Answer 20

antigeenspecificiteit van een auto-antistof

Question 21

Waarom worden verschillende technieken (zoals ELISA, FEI, immunoblot) toegepast voor typering van autoantistoffen?

Answer 21

om resultaat te bevestigen

er is namelijk veel variatie tussen mensen en het epitoop wat hun antistoffen herkennen, en iedereen heeft een polyklonale populatie van antistoffen, waarnaast ook nog tussen testen variatie zit (bv recombinant of gezuiverd antigeen)

Question 22

Is typering specifiek of sensitief?

Answer 22

specifiek, beperkt sensitief

Question 23

Wat is de relevantie van ANA-screening?

Answer 23

• essentieel voor diagnose en classificatie van systemische AIZ
• zinvol voor prognose van systemische AIZ
• bruikbaar voor monitoring ziekteactiviteit AIZ

Question 24

Welke antistoffen zijn onderdeel van classificatie criteria van SLE?

Answer 24

• ANA
• anti-dsDNA
• anti-SM

Question 25

Welke antistoffen zijn onderdeel van classificatie criteria van SjS?

Answer 25

anti-SS-A

Question 26

Welke antistoffen zijn onderdeel van classificatie criteria van MCTD?

Answer 26

anti-RNP

Question 27

Welke antistoffen zijn onderdeel van classificatie criteria van SSc?

Answer 27

- anti-centromeer - anti-Scl70 - anti-RPIII

Question 28

Welke antistoffen zijn onderdeel van classificatie criteria van IIM?

Answer 28

anti-Jo1

Question 29

Wat is het entry-criterium voor classificatie van SLE?

Answer 29

ANA-positief met een titer van minstens 1:80 op HEp-2 cellen (of een equivalent daarvan)

Question 30

Wanneer wordt een ziekte geclassificeerd als SLE?

Answer 30

totaalscore van minstens 10, mits voldaan aan: - entry criteria - minstens 1 klinisch criterium - geen waarschijnlijkere verklaring dan SLE

Question 31

Wat is een Crithidia test?

Answer 31

test om hoog-avide dsDNA antistoffen te bepalen. in crithidia zit een kinetoplast, met een hele hoge concentratie van het antigeen, waaraan alleen hoog-avide antistoffen binden

Question 32

Beschrijf voor het volgende ANA patroon (bij SLE) de 1: antistoffen en 2: associatie (met ziektebeelden) nucleair, homogeen

Answer 32

1: anti-ds-DNA; anti-histonen; anti-nucleosoom 2: lupus nefritis; ziekteactiviteit; medicatie

Question 33

Beschrijf voor het volgende ANA patroon (bij SLE) de 1: antistoffen en 2: associatie (met ziektebeelden) nucleair, gespikkeld 'grof' patroon

Answer 33

1: anti-U1RNP, anti-SM 2: Aziatische en Creoolse SLE patiënten

Question 34

Beschrijf voor het volgende ANA patroon (bij SLE) de 1: antistoffen en 2: associatie (met ziektebeelden) nucleair, gespikkeld 'fijn' patroon

Answer 34

1: anti-SS-A/Ro 52 kD; anti-SS-A/Ro 60 kD; anti-SS-B/La, anti-Ku 2: subacute cutane lupus; SjS; CHB, neonatale lupus, myositis (Ku)

Question 35

Hoe ontstaat neonatale lupus?

Answer 35

neonatale lupus ontstaat doordat antistoffen van de moeder (bijv anti-SS-B) door de placenta heen gaan. in principe na maximaal 6 maanden verdwenen, doordat de antistoffen uiteindelijk afgebroken worden (en in principe dus niet door het kind aangemaakt zijn)

Question 36

Beschrijf voor het volgende ANA patroon (bij SLE) de 1: antistoffen en 2: associatie (met ziektebeelden) proliferating cell nuclear antigen (PCNA)-achtig

Answer 36

1: anti-cycline I 2: SLE-specifiek (hoge titer)

Question 37

Beschrijf voor het volgende ANA patroon (bij SLE) de 1: antistoffen en 2: associatie (met ziektebeelden) cytoplasmatisch, gespikkeld 'dicht fijn' patroon

Answer 37

1: anti-RNP 2: neuro-SLE, huid-, nier- en leverbetrokkenheid

Question 38

Er worden bij SSc en IIM heel veel antistoffen aangemaakt, maar bij veel patiënten juist ook weer niet. Wat wordt voor SSc en IIM respectievelijk gebruikt in plaats van ENA?

Answer 38

sclerodermieblot myositisblot