Stabiliteit en verandering van persoonlijkheid

Question 1

Wat is persoonlijkheidsontwikkeling?

Answer 1

Aspecten (normen en waarden) van persoonlijkheid kunnen sterk veranderen, maar sommige kernaspecten van onszelf blijven hetzelfde.

Question 2

Twee bepalende kwaliteiten van persoonlijkheidsverandering.

Answer 2

Intern: Veranderingen die intern zijn bij een persoon, geen veranderingen in de externe omgeving.
Blijvend: Veranderingen die blijvend/permanent zijn over tijd, niet tijdelijk.

Question 3

Wat veroorzaakt korte termijn schommelingen?

Answer 3

Situaties (feestje/uni), tijdstip (ochtend/avond), vermoeidheid/stress, huidige doelen en substanties (alcohol)

Question 4

Wat veroorzaakt op lange termijn verandering van eigenschappen?

Answer 4

Biologie (pubertijd/gezondheid), levensgebeurtenissen/transities, interventies (theorie) en verandering levensdoelen.

Question 5

Het model van McAdams

Answer 5

Persoonlijkheidsontwikkeling: toevoeging van “lagen” door de jaren. Lagen zijn een startpunt, geen eindpunt en hebben allemaal invloed op elkaar.

Question 6

Lagen van persoonlijkheid

Answer 6

1ste laag: Dispotionele trekken, temperament (bij. Big Five in kindertijd, angst) vanaf geboorte.
2e laag: Karakteristieke aanpassingen, kindertijd, motieven, doelen, waarden, overtuigingen en coping mechanismen.
3e laag: Narratieve identiteit, jong volwassenen, doel aan het leven, ontwikkeling levensverhaal.
2e + 3e laag = kenmerk van mensheid.

Question 7

Vormen van stabiliteit

Answer 7

Heterotypische en homotypische stabiliteit

Question 8

Heterotypische stabiliteit

Answer 8

Hetzelfde niveau van een latente trek, maar gedragsmanifestatie van de trek verandert.
(Dus het gedrag veranderd, maar de persoonlijkheidstrek blijft hetzelfde.)

Question 9

Homotypische stabiliteit

Answer 9

Stabiliteit in persoonlijkheid op dezelfde manier gemeten op verschillende leeftijden. Hier hoort rangorde (differentiële) en gemiddelde niveau (absolute) stabiliteit bij.

Question 10

Gemiddelde niveau (absolute) verandering

Answer 10

Verandering in het gemiddelde van de populatie/groep.

Question 11

Differentiële of rangordeverandering

Answer 11

Verandering van de positie van individuen binnen de groep.

Question 12

Plaster (gips) hypothese

Answer 12

Five Factor theorie: Eigenschappen ontwikkelen zich
gedurende de kindertijd en bereiken een volwassen vorm in de volwassenheid, daarna zijn ze stabiel. Volledig ontwikkeld rond de leeftijd van 30 jaar. Drijvende factor is Biologie.

Question 13

Plasticiteitshypothese

Answer 13

Persoonlijkheid is kneedbaar gedurende het leven en kan veranderen door omgeving, sociale rollen (baan), levensgebeurtenissen enz.

Question 14

Sociogenomische theorie

Answer 14

Biologische factoren beinvloeden trekken en staten, staten beinvloeden omgeving en specifieke situaties/gedrag en omgeving beinvloed biologische factoren en specifieke situatie/gedrag. Trekken en staten beïnvloeden elkaar.

Question 15

Maturatie met leeftijd

gemiddelde niveau (absolute) verandering/stabiliteit

Answer 15

Vriendelijkheid, Consciëntieusheid en Emotionele Stabiliteit nemen toe met de leeftijd (geen duidelijk bewijs voor Extraversie en Openheid)
Normatieve verandering is het sterkst tot in de jongvolwassenheid, maar duurt het hele leven lang.

Question 16

McCrae & Costa (five factor theorie)

Gemiddelde niveau (absolute) verandering/stabiliteit

Answer 16

Intrinsieke biologische maturatie ter voorbereiding op de voortplanting (kind krijgen).

Question 17

Roberts (sociogenomische theorie)

Gemiddelde niveau (absolute) verandering/stabiliteit

Answer 17

Sociale investering in leeftijdsgebonden rollen (bijv. student, kindkrijgen) maken ons volwassenen, dus hierdoor veranderen we.

Question 18

Cross-culturele studies

Gemiddelde niveau (absolute) verandering/stabiliteit

Answer 18

Zowel Roberts en McCrae & Costa kunnen gelijk hebben. Vergelijkbare maturatie in alle landen, maar er is een snellere maturatie in culturen met een eerdere overgang naar volwassenen rollen. (Dus bijv. al op 18 een kind)

Question 19

(Differentiële) Rangordestabiliteit in de tijd

Answer 19

Hoe groter het tijdsinterval, hoe lager stabiliteit, maar bereikt nooit nul door genetische basis.

Question 20

Differentiële of rangordestabiliteit naar leeftijd

Answer 20

De stabiliteit neemt toe met de leeftijd. Mogelijke redenen: stabilisering van identiteit en omgeving en toename van persoon-omgeving fit (bijv. trouwen).

Question 21

Temperament

Answer 21

Vroeg persoonlijkheidstrekken: Individuele verschillen die zeer vroeg in het leven ontstaan, grotendeels erfelijk zijn en te maken hebben met emotionaliteit of prikkelbaarheid.

Question 22

Rothbart model

Answer 22

Temperamentsfactoren omvatten activiteitsniveau, lachen, angst, stress bij beperkingen, troostbaarheid en duur van oriënteren.

Question 23

Stabiliteit temperament tijdens kindertijd

Answer 23

Stabiele individuele verschillen onstaan vroeg in het leven, tijdens het eerste levensjaar is er een matige rangorde stabiliteit in de tijd, maar deze neemt toe naarmate de kinderen ouder worden.

Question 24

Problemen onderzoeken temperament

Answer 24

Temperament moet waarneembaar zijn, er is geen consensus en onduidelijk verband met persoonlijkheid van volwassenen.

Question 25

Erfelijkheid

Answer 25

Mate waarin genetische verschillen tussen individuen (= genotypische variantie) verschillen veroorzaken in een waargenomen eigenschap (= fenotypische variantie)

Question 26

2 soorten tweelingen

Answer 26

Monozygote (MZ) tweelingen: eeneiige en Dizygote (DZ) tweelingen: twee-eiige

Question 27

Persoonlijkheidsverschillen en genen

Answer 27

Hogere correlaties tussen MZ dan DZ suggereren de erfelijkheid van persoonlijkheidsverschillen. MZ delen 100% genetisch materiaal maar r is geen 1.00, de rest is effect van omgeving.

Question 28

Correlaties tussen verschillende familieleden

Answer 28

Voor MZ samen en apart opgevoed correlatie van 0.45, voor ouder en kind samen en apart opgevoed tussen 0.10 - 0.15 en voor adoptie broer en zus en ouder tussen 0.00 - 0.05.

Question 29

Gedeelde omgevings-invloeden

Answer 29

Kenmerken van de omgeving gedeeld door broers en zussen (thuis omgeving)

Question 30

Niet gedeelde omgevings-invloeden

Answer 30

Kenmerken van de omgeving die verschillen tussen broers en zussen (bijvoorbeeld verschillende vrienden).

Question 31

Additieve genetische effecten

Answer 31

Directe effecten van genen op fenotype, iets wat opteld (bijv. huidskleur: blanke moedere + donkere vader = kind getind)

Question 32

Niet-additieve genetische effecten

Answer 32

Interactie tussen genen, dominante en recessieve genen (bijv. persoonlijkheid)

Question 33

DZ/MZ tweelingen | Vergelijkbare genen

Answer 33

DZ: 50% additieve genen en 25% niet-additieve genen. MZ: 100% additieve en niet-additieve genen.

Question 34

Genen vs. omgeving

Answer 34

Genen hebben grotere invloed op persoonlijkheid tot 20 jaar. Later heeft niet-gedeelde omgeving een grotere invloed.

Question 35

Erfelijkheidsstudies

Answer 35

Persoonlijkheidsverschillen ligt 50% aan erfelijkheid, gaan uit van 50% aan omgeving (en meetfouten). Als mensen ouder worden speelt omgeving een steeds grotere rol. Voor meeste persoonlijkheidstrekken heeft de gedeelde omgeving weinig invloed.

Question 36

Problemen erfelijkheidsstudies

Answer 36

Ze kijken alleen naar persoonlijkheidsverschillen, niet naar genetische verschillen (50%). Er worden vaak overschattingen gemaakt van persoonlijkheidsverschillen door contrasteffecten.

Question 37

Problemen tweelingstudies

Answer 37

Gelijke omgeving is een aanname die ten onrechte gemaakt wordt.

Question 38

Problemen adoptiestudies

Answer 38

Adoptiekinderen en ouders zijn niet representatief voor populatie. Kinderen worden geadopteerd door verschillende ouders, maar gedeelde vroege omgeving.

Question 39

Sociale investering

Answer 39

Verklaring persoonlijkheidsmaturatie: begin van een relatie, huwelijk, hoger onderwijs en ouderschap.

Question 40

Waarom is er persoonlijkheidsverandering door levensgebeurtenissen?

Answer 40

Rollen bieden verwachtingen waaraan we moeten voldoen, we worden beloond of gestraft als we daar niet aan voldoen en we immiteren het gedrag van anderen dat wij als nuttig/succesvol zien.

Question 41

Selectie | levensgebeurtenissen

Answer 41

Mensen kiezen/selecteren iets doordat ze bepaalde persoonlijkheidstrekken hebben. Bijvoorbeeld mensen met een lagere score op vriendelijkheid gingen in het leger.

Question 42

Socialisatie | Levensgebeurtenissen

Answer 42

Persoonlijkheidstrekken veranderen door een bepaalde keuze. Bijvoorbeeld ze stegen minder op vriendelijkheid doordat ze in het leger zijn gegaan (vergeleken met een controlegroep).

Question 43

Welke levensgebeurtenissen hebben een repliceerbaar maturatie effect?

Answer 43

Start van studie & werk en een nieuwe relatie.

Question 44

Cross-culturele toenames in consciëntieusheid

Answer 44

Consciëntieusheid neemt toe in alle culturen bij jongvolwassenen, maar neemt sneller toe in culturen waar mensen eerder gaan werken.

Question 45

Waarom geen effecten van levensgebeurtenissen?

Answer 45

Studies onderzoeken absolute veranderingen, er zijn grote interindividuele verschillen in ervaring van mensen en interacties tussen persoon en omgeving kunnen stabiliteit ondersteunen.

Question 46

Aantrekkingskracht / selectie

Answer 46

Banen kiezen die bij iemands persoonlijkheid passen, trouwen met iemand die op je lijkt.

Question 47

Reactief (reactance)

Answer 47

Ouderschap op een persoonlijkheidsconsistente manier, dus hoe je je kind opvoed past bij je persoonlijkheid.

Question 48

Manipulatie/ uitval

Answer 48

Het verlaten of vermijden van levensgebeurtenis-specifieke situaties die verandering vereisen.

Question 49

ASTMA

Answer 49

Aantrekking (voorkeur hebben), Selectie (kiezen), Transformatie, Manipulatie (omgeving veranderen) en Attrition (Uitval).

Question 50

Actieve persoon-omgeving interactie

Answer 50

Wanneer de persoon een actieve rol speelt in het zoeken, selecteren of manipuleren van de omgeving. (Aantrekking, Selectie, Uitval en Manipuleren)

Question 51

Reactieve persoon-omgeving interactie

Answer 51

Hoe de persoon de omgeving waarneemt of erop reageert vanwege zijn persoonlijkheid. (Selectie en Uitval)

Question 51

Reactieve persoon-omgeving interactie

Answer 51

Hoe de persoon de omgeving waarneemt of erop reageert vanwege zijn persoonlijkheid.

Question 52

Evocatieve persoon-omgeving interactie

Answer 52

Hoe anderen (de sociale omgeving) reageren op de persoon.