Stany zapalne Flashcards
(238 cards)
1
Q
Czym jest zapalenie?
A
reakcja obronna organizmu na różnorodne czynniki zewnątrz- lub wewnątrzpochodne mającą na celu zwalczenie czynnika wywołującego i naprawę następstw
2
Q
Cechy zakażenia chirurgicznego:
A
- zwykle w obrębie twarzy, szyi i JU
- wywołane zakażeniem florą bakteryjną mieszaną
- mają skłonność do ograniczania się
- możliwość leczenia wyłącznie chirurgicznego (bez stosowania antybiotyków)
- często rozwijają się wskutek zadziałania urazu z przerwaniem ciągłości tkanek
- przebycie zakażenia chirurgicznego nie pozostawia odporności swoistej → osłabia odporność organizmu
3
Q
Jak dzielimy zapalenia ze względu na etiologię?
A
- nieswoiste - zewnętrzne i wewnętrzne
* swoiste - bezpośrednio związane z odpowiedzią immuno
4
Q
Jak dzielimy zapalenia ze względu na czas trwania?
A
- ostre
- podostre
- przewlekłe
5
Q
Jak dzielimy zapalenia ze względu na zasięg?
A
ograniczone i rozlane
6
Q
Cechy zapalenia:
A
- zaczerwienienie (rubor)
- ucieplenie (calor)
- naciek (rumor)
- ból (dolor)
- upośledzenie funkcji
7
Q
Jakie wyróżniamy rodzaje zapalenia bakteryjnego?
A
- pierwotne - wywołane przez drobnoustroje, które zapoczątkowują uszkodzenie tkanek
- wtórne - wywołane przez drobnoustroje, które wtargnęły do pierwotnego ogniska chorobowego o innym charakterze niż zapalenie, np. zropienie krwiaka
8
Q
Kliniczne postaci zapaleń:
A
- naciek zapalny - reakcja tkanki wywołana przejściem poza naczynia osocza oraz elementów komórkowych i humoralnych krwi; zakażenie nacieku może doprowadzić do powstania ropnia
- ropień - jama wypełniona ropą ograniczona przez błonę ropotwórczą (torebka łącznotkankowa powstała z tk ziarninowej); może tworzyć się w tkankach lub przestrzeni anatomicznej
- ropniak - zakażenie ropne w naturalnej jamie ciała bez możliwości odpływu ropy (np. ropniak zatoki szczękowej)
- ropowica - ostre, rozlane, ropne zapalenie szerzące się szybko w wiotkiej tkance łącznej wzdłuż powięzi, naczyń i przestrzeni anatomicznych bez wyraźnych granic; mnogie ogniska ropne i martwica tkanek; zawsze towarzyszy temu silny odczyn ogólny
9
Q
Różnice w badaniu ww chłonnych objętych ostrym i przewlekłym zapaleniem:
A
OSTRE: • bolesne • powiększone • miękkie • przesuwalne względem otoczenia • w przypadku zropienia → możliwy objaw chełbotania i nacieczenie otaczających tkanek + żywa bolesność dotykowa • mogą towarzyszyć objawy ogólne
PRZEWLEKŁE: różnicowanie z przerzutami nowotworowymi!!! • niebolesne • powiększone • elastyczno-twarde • przesuwalne względem otoczenia
10
Q
Z czym należy różnicować stany zapalne w ukł chłonnym szyi?
A
- przerzuty do ww chłonnych
- pierwotne nowotwory limfatyczne
- choroby zakaźne (ziarnica, choroby ukł białokrwinkowego i chłonnego, mononukleoza, gruźlica ww chłonnych)
11
Q
Powikłania ogólne ostrych ropnych zapaleń twarzy i szyi:
A
- niedrożność oddechowa
- zakrzepowe zapalenie żył
- zakrzep zatoki jamistej
- ropień podokostnowy oczodołu i ropowica oczodołu
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- zapalenie mózgu
- ropień przerzutowy mózgu
- zapalenie nerwów czaszkowych
- zapalenie zakrzepowe żył twarzy, zator tętniczy
- zapalenie śródpiersia
- ropnie przerzutowe
- posocznica lub posocznico-ropnica
- wstrząs septyczny
- DIC = zespół rozsianego, śródnaczyniowego wykrzepiania
12
Q
Czynniki wewnątrz- i zewnątrzpochodne wywołujące reakcje zapalne:
A
a. wewnątrzpochodne: substancje powstające w ustroju człowieka w przebiegu różnych procesów patologicznych; endogenne źródła mogą stanowić kompleksy antygen-przeciwciało, ognisko martwicy, nowotwór złośliwy
b. zewnątrzpochodne:
• czynniki mechaniczne - ostre i przewlekłe urazy, ciała obce
• chemiczne - alkohol, kwasy, zasady, metale ciężkie
• fizyczne - promieniowanie jonizujące, nadfioletowe, wysoki i niskie temp
• czynniki biologiczne - bakterie, wirusy, grzyby
13
Q
Jakie wyróżniamy rodzaje zapaleń ze względu na tło zakażenia bakteryjnego?
A
zębopochodne i niezębopochodne
14
Q
Skąd wynika częstość bakteryjnych zapaleń okolicy GiS?
A
bogata flora bakteryjna JU oraz obecność zmienionych chorobowo zębów, przyzębia, zatok przynosowych, skóry twarzy i narażenia tego regionu ciała na mikro- i makrourazy
15
Q
Czym są zakażenia zębopochodne?
A
wszystkie procesy infekcyjne, których punkt wyjścia znajduje się w obrębie tkanek zęba i przyzębia
16
Q
Przyczyny zębopochodnych zakażeń:
A
- zgorzel miazgi
- zmiany okw
- zapalenie przyzębia
- ogniska zapalenia w otoczeniu zębów zatrzymanych
- pozostawione korzenie
17
Q
Przyczyny niezębopochodnych zakażeń GiS:
A
- urazowe - zakażenia przyranne (np. róża), ciała obce, zropienie krwiak, zgorzelinowe zęby w szczelinie złamania, pourazowe zap kości
- jatrogenne (głównie pooperacyjne) - uraz operacyjny, uszkodzenie splotu skrzydłowego, znieczulenia przewodowe, polekowe
- śliniankopochodne - zapalenie ślinianki, kamica
- torbielopochodne - zropienie torbieli
- nowotworopochodne
- odwęzłowe
- odwłosowe - czyrak
- inne: alergiczne, ukąszenie przez owada, popromienne, rak wodny
18
Q
Podział zapaleń ze względu na kryteria morfologiczne:
A
- uszkadzające
- rozplemowe / wytwórcze
- wysiękowe: surowicze / włóknikowe / ropne
19
Q
Ewolucja obrazu klinicznego zakażeń zębopochodnych + objawy bólowe, obraz w JU i RTG:
A
stadium 1 - ropień okw
• silny, dobrze zlokalizowany ból
• RTG: brak zmian lub poszerzenie szpary ozębnej
stadium 2 - ograniczone zap kości
• ból
• RTG: nieostro ograniczone przejaśnienie
stadium 3 - ropień podokostnowy
• ostry ból
• RTG: przejaśnienie w okolicy wierzchołkowej
stadium 4 - zapalenie tk łącznej
• nasilony ból
• elastyczno-twardy obrzęk
• zaczerwienienie skóry i/lub błony śluzowej
• RTG: przejaśnienie w okolicy wierzchołkowej
stadium 5 - formowanie się ropni i przetok
• ból o mniejszym nasileniu
• miękkie wygórowanie
• obecność przetok z wysiękiem ropnym
• RTG: przejaśnienie w okolicy wierzchołkowej
stadium 6 - rozlany / uogólniony stan zapalny
• znaczny ból i obrzęk
• objawy ogólne
20
Q
Stadium 1 - ropień okw:
A
- szybki początek
- silny, dobrze zlokalizowany ból przy nagryzaniu i opukiwaniu
- testy żywotności miazgi - ujemne
- zwiększona ruchomość zęba - wysadzanie zęba z zębodołu
- RTG: brak zmian lub poszerzenie szpary ozębnej
- może przejść w fazę przewlekłą (ziarniniak okw) lub postępować dalej w formie ostrej z przejściem na kość gąbczastą
21
Q
Stadium 2 - ograniczone zap kości:
A
- silny, dobrze zlokalizowany ból przy nagryzaniu i opukiwaniu
- testy żywotności miazgi - ujemne
- zwiększona ruchomość zęba - wysadzanie zęba z zębodołu
- RTG: nieostro ograniczone przejaśnienie, poszerzenie szpary ozębnej
22
Q
Stadium 3 - ropień podokostnowy:
A
- rozpoczyna się w momencie perforacji blaszki zbitej
- ostry ból (odwarstwienie okostnej)
- obrzęk tkanek miękkich
- RTG: przejaśnienie w okolicy wierzchołkowej
23
Q
Stadium 4 - zapalenie tk łącznej:
A
= ropowica (jednak nie jest to ropowica wg polskiej literatury a anglosaskiej)
• nie jest stałym etapem ewolucji odzębowego procesu zapalnego
• początkowo: miękki lub ciastowaty naciek zapalny, bez towarzyszącego zaczerwienienia i ucieplenia tkanek
• rozlane, nieostro ograniczone nacieczenie podśluzowej i podskórnej tk łącznej
• nasilony ból
• elastyczno-twardy naciek bł śluz lub skóry o nieostrym odgraniczeniu od otoczenia
• zaczerwienienie i ucieplenie skóry i/lub błony śluzowej
• RTG: przejaśnienie w okolicy wierzchołkowej
• zejściem jest formowanie ropnia i przetoki albo rozprzestrzenianie się zakażenia na sąsiednie obszary anatomiczne
24
Q
Stadium 5 - formowanie się ropni i przetok:
A
- najczęściej spotykane zejście zapalenie tk łącznej (lub bezpośrednio ropnia podokostnowego) i występuje u pacjentów, u których ukł immuno jest w stanie doprowadzić do ograniczania się stanów zap
- miękkie, dobrze ograniczone, chełboczące wygórowanie (każdy ropień ma dodatni objaw chełbotania)
- możliwa obecność przetok z wysiękiem ropnym → ból o mniejszym nasileniu
- RTG: przejaśnienie w okolicy wierzchołkowej
25
Stadium 6 - rozlany / uogólniony stan zapalny:
* znaczny ból i obrzęk
* gorączka
* objawy ogólne (odwodnienie, osłabienie organizmu i inne)
26
Stadium 6 - rozprzestrzenianie się zakażenia zębopochodnego:
* nie jest to stały etap każdego zakażenia
| * często ma związek z zab odporności lub wysoką zjadliwością patogenów
27
W jaki sposób mogą rozprzestrzeniać się zakażenia?
* przez ciągłość
* drogą naczyń krwionośnych (sepsa)
* drogą naczyń chłonnych (zapalenie ww chłonnych)
28
Której kości najczęściej dotyczy zapalenie kości i dlaczego?
częściej dotyczy w żuchwie, ponieważ gorsze ukrwienie (pochodzące prawie wyłącznie z tętnicy zębodołowej dolnej) i grubsza blaszka zbita → predysponowanie do występowania zmian niedokrwiennych
29
Zgodnie z jakimi regułami szerzą się zapalenia zębopochodne i jakie uwarunkowania anatomiczne na nie wpływają?
* ułożenie wierzchołków korzeni w stosunku do blaszki zbitej → zapalenie szerzy się w kierunku tej blaszki, która znajduje się bliżej zakażonego wierzchołka
* stosunek pomiędzy miejscem przerwania blaszki zbitej a przyczepami mięśni → po przerwaniu ciągłości okostnej, zapalenie szerzy się w kierunku najmniejszego oporu tkanek do przyległych przestrzeni anato, ograniczonych przyczepami mm do kości szczękowych
30
Jakie wyróżniamy ropnie wewnątrzustne?
* ropień podokostnowy
* ropień podśluzówkowy
* ropień podniebienia
* ropień dołu nadkłowego
* ropień podjęzykowy
* ropień języka
* ropień policzka
31
Jakie wyróżniamy ropnie zewnątrzustne?
* ropień podbródkowy
* ropień okołożuchwowy
* ropień przestrzeni podżuchwowej
* ropień podżwaczowy
* ropień przestrzeni skrzydłowo-żuchwowej
* ropień przestrzeni skrzydłowo-podniebiennej
* ropień przygardłowy
* ropień okołomigdałkowy
* ropień przestrzeni podskroniowej
* ropień przestrzeni skroniowej
32
Główne drogi szerzenia się zapaleń od siekaczy i kłów szczęki:
* do przedsionka JU - najczęściej
* do podniebienia
* do dołu nadkłowego
* do okolicy około- lub śródnosowej
* do wargi górnej
33
Główne drogi szerzenia się zapaleń od przedtrzonowców i trzonowców szczęki:
* do przedsionka JU - najczęściej
* do podniebienia
* do policzka
* do zatoki szczękowej
34
Ropień przedsionka JU - punkt wyjścia:
* przyśrodkowy siekacz górny
* policzkowy korzeń pierwszego przedtrzonowca górnego
* drugi przedtrzonowiec górny
* policzkowe korzenie trzonowców górnych
* wszystkie zęby dolne; gdy blaszka korowa ulegnie przerwaniu powyżej przyczepu m bródkowego (siekacze) i m policzkowego (przedtrzonowce i trzonowce) do trzonu żuchwy
35
Dół nadkłowy - lokalizacja:
przestrzeń pomiędzy mm dźwigaczem kąta ust (od dołu) a mm dźwigaczem wargi górnej (od góry)
36
Ropień dołu nadkłowego:
* niemal wyłącznie od kła szczęki; bardzo rzadko boczny siekacz lub pierwszy przedtrzonowiec
* silne bóle, wysoka temp i odczyn ze strony regionalnych ww chłonnych
* zewn-ustnie: bolesny naciek tk miękkich pokrywających dół nadkłowy i wargę górną, wygładzenie fałdu nosowo-wargowego, obrzęk okolicy podoczodołowej, powieki dolnej i przyśrodkowego kąta oka; skóra z czasem staje się napięta, zaczerwieniona i lśniąca
* wewn-ustnie: spłycenie przedsionka JU ponad zębem przyczynowym, zaczerwieniona i obrzęknięta bł śluzowa tej okolicy
* może przypominać zapalenie woreczka łzowego
* ostry stan zapalny w obszarze drenowanym przez żyłę twarzową
* ryzyko przejścia zakażenia w obręb oczodołu i zatoki jamistej
* leczenie: zn ogólne lub miejscowe (przewodowe nerwu podoczodołowego drogą zewnątrzustną) i otwarcie ropnia drogą wewn-ustną (cięcie w sklepieniu przedsionka od dwójki do czwórki) + antybiotykoterapia; powinno odbywać się w warunkach szpitalnych (ze względu na możliwe powikłania)
37
Ropień przegrody / dna jamy nosa - drogi wyjścia:
* bardzo rzadko!
| * siekacze przyśrodkowe szczęki
38
W jakim przypadku zakażenie może się szerzyć do wargi górnej?
przy niskim przyczepie mięśni wargi gónej
39
Ropień podniebienia:
punkt wyjścia:
• boczny siekacz
• korzeń podniebienny pierwszego przedtrzonowca
• korzenie podniebienne trzonowców
* chełboczące wygórowanie po jednej stronie podniebienia twardego (nie przekracza linii pośrodkowej)
* różnicowanie: naczyniak i guz śliniankopochodny (punkcja)
* leczenie: zn przewodowe; cięcie - równolegle do łuku zębowego lub szwu podniebiennego z uwzględnieniem przebiegu tętnicy podniebiennej
40
Ropień policzka:
punkt wyjścia:
• korzenie policzkowe trzonowców i czwórki oraz piątki gónych, gdy blaszka zbita kości szczęki ulegnie przerwaniu powyżej przyczepu m policzkowego
• rzadziej: przedtrzonowce i trzonowce żuchwy, gdy przerwanie blaszki korowej okolicy nastąpi poniżej przyczepu mm policzkowego do kresy skośnej zewnętrznej
• przyczyny niezębopochodne: zropienie krwiaka powstałego w wyniku zn nasiękowego lub krwiaka pourazowego, zkażenie rany bł śluz oraz ropnie ślinianki przyusznej
* może występować w postaci wewn- lub zewnątrzustnej (granicę stanowi m policzkowy)
* postać wewn-ustna (pomiędzy bł śluzową JU a m policzkowym): bolesne, chełboczące wygórowanie, zaczerwienienie i obrzęk bł śluzowej policzka; gdy zębopochodny dodatkowo naciek sklepienia/dna przedsionka przy zębie przyczynowym
* postać zewn-ustna (pomiędzy m policzkowym a skórą): twardy, bolesny obrzęk i naciek policzka; odczynowy obrzęk wargi górnej i powieki dolnej, powodujący zwężenie lub zupełne zaciśniecie szpary powiekowej; skóra napięta, zaczerwieniona i ścieńczała z miejscowo wyczuwalnym chełbotaniem
* asymetria spowodowana obrzękiem policzka
* leczenie ropnia wewn-ustnego: zn nasiękowe; poziome cięcie równoległe do przewodu Stenona, w najwyższym miejscu wygórowania
* leczenie ropnia zewn-ustnego: próba opróżnienia zawartości ropnia drogą punkcji, czasem kilkukrotnie (ze względów kosmetycznych - trudność w dokładnej lokalizacji przebiegu linii cięcia); jeśli niepowodzenie → najlepiej zn ogólne; cięcie zewn-ustne, musi uwzględniać przebieg n VII i naczyń krwionośnych twarzy
* antybiotykoterapia
41
Przestrzeń policzkowa - ograniczenia:
od zewn: skóra i mm szeroki szyi
od wewn: m policzkowy
42
Ropne zapalenie zatoki szczękowej:
drogi wyjścia:
• przedtrzonowce i trzonowce
• bardzo rzadko - siekacze przyśrodkowe → jama nosowa → zatoki
* ostre zapalenie zatok: ból i tkliwość okolicy zatoki szczękowej; ból nasila się przy ruchach głową i palpacji okolicy dołu nadkłowego; możliwy wypływ cuchnącej wydzieliny z nosa po stronie objętej zapaleniem; obrzęk i zaczerwienienie skóry w rzucie zatoki; gorączka, ogólne rozbicie i nudności
* przewlekłe zapalenie zatok: podobne objawy o znacznie mniejszym nasileniu z okresami zaostrzeń i remisji
* nieleczone może szerzyć się na pozostałe zatoki przynosowe, do oczodołu, podstawy czaszki → zakażenie narządu wzroku, zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej, zapalenie opon m-r, zapalenie mózgu
43
Obraz RTG ropniaka zatoki szczękowej w zależności od lokalizacji wydzieliny ropnej:
* obraz zachodzącego słońca → wysięk ropny pomiędzy podłożem kostnym a bł śluz zatoki
* pozioma linia płyn-powietrze → wysięk penetruje do światła zatoki
44
Główne drogi szerzenia się zapaleń od siekaczy, kłów i przedtrzonowców żuchwy:
* do przedsionka JU - najczęściej
* do przestrzeni podjęzykowej
* do przestrzeni bródkowej i podbródkowej
45
Główne drogi szerzenia się zapaleń od trzonowców żuchwy:
* do przedsionka JU
* do policzka
* do przestrzeni podżuchwowej
46
Ropień bródki:
* punkt wyjścia: siekacze dolne, gdy blaszka korowa ulegnie przerwaniu poniżej przyczepu m bródkowego
* chełboczące wygórowanie okolicy bródki, czasem również w przedsionku JU + zaczerwienienie skóry okolicy bródkowej
* treść ropna zbiera się pomiędzy m bródkowym a przednią pow trzonu żuchwy
* leczenie: jeśli chełbotanie w przedsionku → otwarcie wewn-ust; jeśli nie → cięcie poziome równolegle do dolnego brzegu trzonu żuchwy
47
Ropień podbródkowy:
* punkt wyjścia: siekacze, czasem kły dolne, gdy blaszka korowa ulegnie przerwaniu poniżej przyczepu m bródkowego (po stronie wargowej) lub m żuchwowo-gnykowego (po stronie językowej) i szerzy się poza dolny brzeg trzonu żuchwy; zejście procesów zapalnych przestrzeni podjęzykowej oraz zapalenie ww chłonnych podżuchwowych
* chełboczące wygórowanie w okolicy podbródkowej; napięta, zaczerwieniona skóra
* wewn-ust: obrzęk, zaczerwienienie i uniesienie bł śluz JU i fałdów podjęzykowych; język zazwyczaj ruchomy, a połykanie nieutrudnione
* treść ropna zbiera się pomiędzy brzuścami mm dwubrzuścowych, poniżej m żuchwowo-gnykowego i trzonu żuchwy
* może propagować do przestrzeni podżuchwowej (często odczynowy obrzęk obu okolic podżuchwowych) lub do przestrzeni podjęzykowej
* leczenie: zn ogólne, cięcie poziome w fałdzie podbródkowym; rozwarstwienie mm dwubrzuścowych na tępo
48
Ropień podjęzykowy:
* punkt wyjścia: dolne zz sieczne, kły, przedtrzonowce i szóstka, gdy blaszka zbita ulegnie przerwaniu od strony językowej powyżej przyczepu m żuchwowo-gnykowego
* przyczyny niezębopoch: zapalenie ślinianek podjęzykowej lub podżuchwowej; zakażone rany pourazowe, pooperacyjne; złamania żuchwy
* silny ból dna JU; podwyższona temp zaburzenia funkcji mowy, połykania, niekiedy również oddychania
* wygórowanie w dnie JU po stronie ropnia; uniesienie języka (ku górze i do boku - zbaczanie języka na stronę zdrową) i trudności z połykaniem; bł śluz nacieczona, obrzęknięta i zaczerwieniona; wyraźny objaw chełbotaniaz powodu niekompletnego rozdzielenia obu części przestrzeni podjęzykowej; ograniczone ruchy języka;
* może być zajęta również przeciwna strona (symetryczne uniesienie języka ku górze, niekiedy tak bardzo, że nie pozwala to na zamknięcie ust)
* może szerzyć się do przestrzeni podbródkowej i podżuchwowej
* leczenie: zn przewodowe; cięcie w dnie JU pomiędzy fałdem podjęzykowym a częścią zębodołową żuchwy, musi uwzględniać przebieg przewodu Whartona, nerwu językowego, naczyń podjęzykowych oraz obecność ślinianki podjęzykowej
49
Ropień podżuchwowy:
* punkt wyjścia: dolna siódemka i ósemka, gdy blaszka zbita ulegnie przerwaniu od strony językowej poniżej przyczepu m żuchwowo-gnykowego
* przyczyny niezębopochodne: ostre zapalenie trzonu żuchwy na tle urazowym (złamanie trzonu żuchwy), zropienie ślinianki podżuchwowej lub ropne zapalenie ww chłonnych podżuchwowych
* obrzęk okolicy podżuchwowej po stronie zapalenia, rozciągający się do k gnykowej
* obrzęk nie obejmuje okolicy policzka
* wyczuwalny dolny brzeg trzonu żuchwy
* ze względu na bliskie sąsiedztwo zapalenie szerzy się do przestrzeni międzypowięziowych szyi
* możliwość szerzenia się na okolicę podjęzykową, podbródkową, przygardłową, skrzydłowo-żuchwową, a nawet ku górze
* leczenie: zn. ogólne; cięcie "na dwa palce" poniżej dolnego brzegu trzonu żuchwy + ekstrakcja zęba przyczynowego
50
Przestrzeń podjęzykowa - ograniczenia:
od góry: bł śluzowa dna JU
od dołu: m żuchwowo-gnykowy
od przodu i boku: wewnętrzna pow trzonu żuchwy
od tyłu: mm bródkowo-gnykowy i bródkowo-językowy
przyśrodkowo: mm wewnętrzne języka i m bródkowo-językowy (dzielą przestrzeń podjęzykową na dwie połowy)
51
Przestrzeń bródkowa - ograniczenia:
od przodu: m bródkowy
od tyłu: spojenie żuchwy
od boku: m obniżacz wargi dolnej
od dołu: skóra bródki
52
Przestrzeń podbródkowa - ogranczenia:
od góry: m żuchwowo-gnykowy
od dołu: m szeroki szyi
od przodu: dolny brzeg trzonu żuchwy
od tyłu: k gnykowa
bocznie: brzuśce przednie mm dwubrzuścowych
53
Przestrzeń podżuchwowa - ograniczenia:
od góry: m żuchwowo-gnykowy
od dołu i boku: skóra, blaszka powierzchowna powięzi szyjnej oraz m szeroki szyi
od boku i przodu: językowa powierzchnia trzonu żuchwy
od tyłu: k gnykowa i brzusiec tylny m dwubrzuścowego
przyśrodkowo: przedni brzusiec m dwubrzuścowego
54
W jakich przypadkach zapalenie szerzy się z okolicy pierwotnej?
* zwiększona wirulencja bakterii
* brak właściwego leczenia
* zaburzenia odporności
55
Drogi szerzenia się zakażenia:
* przez ciągłość, drogą najmniejszego oporu - wzdłuż przebiegu blaszek powięzi szyjnej oraz mięśni
* drogą naczyń krwionośnych lub limfatycznych - rzadziej, ale największe ryzyko ciężkich powikłań
56
Przestrzeń podżwaczowa - ograniczenia:
od boku: m żwacz
przyśrodkowo: zewnętrzna pow gałęzi żuchwy
57
Co składa się na przestrzeń mm żujących?
* przestrzeń podżwaczowa
* przestrzeń skrzydłowo-żuchwowa
* przestrzeń skroniowa powierzchowna
* przestrzeń skroniowa głęboka
58
Przestrzeń podżwaczowa - komunikacja:
do przodu: przestrzeń policzkowa
do tyłu: przestrzeń przyusznicza
do góry: przestrzeń skroniowa powierzchowna
przyśrodkowo: przestrzeń skrzydłowo-żuchwowa
59
Ropień przestrzeni podżwaczowej:
* punkt wyjścia: zejście ropnia policzka / pierwotnie od dolnego zęba trzonowego (zwłaszcza ósmego)
* niezębopochodne: zropienie krwiaka, zakażenie ran pourazwych i pooperacyjnych, powikłania złamań żuchwy, zapalenie kości
* ostry ból nasilający się przy próbie rozwarcia szczęk; obrzęk okolicy kąta żuchwy, przyuszniczo-żwaczowej i podżuchwowej; tkliwość m żwacza; silny szczękościsk
* nie obserwuje się zaczerwienienia skóry i objawu chełbotania
* powiększenie okolicznych ww chłonnych
* punkcja zwiadowcza celem rozpoznania
* leczenie: zn ogólne lub miejscowe z premedykacją; cięcie łukowate poniżej kąta żuchwy, odcinkowe przecięcie końcowego przyczepu m żwacza; usunięcie zęba przyczynowego odroczone ze względu na szczękościsk + antybiotyk + fizykoterapia
60
Przestrzeń skrzydłowo-żuchwowa - ograniczenia:
od boku: przyśrodkowa powierzchnia gałęzi żuchwy
przyśrodkowo: m skrzydłowy przyśrodkowy
61
Przestrzeń skrzydłowo-żuchwowa - komunikacja:
do góry: przestrzeń podskroniowa
do przodu: przestrzeń podjęzykowa i podżuchwowa
62
Ropień przestrzeni skrzydłowo-żuchowej:
* punkt wyjścia: powikłanie utrudnionego wyrzynania z. mądrości / szerzenie się zakażenia z przestrzeni podjęzykowej lub podżuchwowej, rzadziej podżwaczowej
* często niezębopochodny: jatrogenny (powikłanie po zn przewodowym w okolicy otworu żuchwy lub zropienie krwiaka powstałego po tym zn)
* silny ból okolicy zatrzonowcowej i podjęzykowej nasilający się przy palpacji m skrzydłowego przyśrodkowego i próbie rozwarcia szczęk; silny szczękościsk; mierny lub nieobecny obrzęk zewnątrzustny; obrzęk i zaczerwienienie w okolicy fałdu skrzydłowo-żuchwowego, obejmujący podniebienie miękkie oraz łuki podniebienno-językowy i podniebienno-gardłowy → zwężenie cieśni gardzieli → utrudnione połykanie
* może szerzyć się do przestrzeni przygardłowej, podżuchwowej lub podskroniowej
* zalecana punkcja aspiracyjna
* leczenie: zn ogólne; cięcie wzdłuż fałdu skrzydłowo-żuchwowego (jeśli brak szczękościsku) lub zwn-ust poniżej kąta żuchwy, usunięcie zęba przyczynowego odroczone ze względu na szczękościsk + antybiotyk + fizykoterapia
63
Przestrzeń skroniowa powierzchowna - ograniczenia:
bocznie: powięź skroniowa
przyśrodkowo: m skroniowy
64
Przestrzeń skroniowa powierzchowna - komunikacja:
do dołu: przestrzeń podżwaczowa
65
Przestrzeń skroniowa głęboka - ograniczenia:
od boku: m skroniowy
przyśrodkowo: łuska k skroniowej i pow skroniowa skrzydła większego k klinowej
66
Przestrzeń skroniowa głęboka - komunikacja:
przyśrodkowo: przestrzeń podskroniowa
do dołu: przestrzeń skrzydłowo-żuchwowa
67
Ropień przestrzeni skroniowej:
* rzadko jako proces zębopochodny
* punkt wyjścia: z przestrzeni podżwaczowej, skrzydłowo-żuchwowej, podskroniowej, policzkowej lub przyuszniczo-żwaczowej; zropienie krwiaka pourazowego; rzadziej zapalenia k skroniowej
* ropień położony powierzchownie: bolesny obrzęk okolicy skroniowej (powyżej łuku jarzmowego); ból nasilający się przy rozwieraniu ust (z powodu rozciągania powięzi skroniowej); naciek skóry, napięcie i zaczerwienienie
* ropień położony głębiej: rozlany, bolesny i twardy naciek bez objawu chełbotania
* szczękościsk, obrzęk odczynowy okolicy ciemieniowej, czołowej, przyuszniczo-żwaczowej, jarzmowej lub powiek
* leczenie: zn ogólne; cięcie powyżej łuku jarzmowego lub przedniego brzegu m skroniowego (ropnie powierzchowne) / cięcie powyżej łuku jarzmowego i przeciwcięcie wzdłuż górnego przyczepu m skroniowego + fizykoterapia z kinezyterapia
68
Przestrzeń przyusznicza - ograniczenia:
od boku: blaszka pow powięzi przyuszniczej
od tyłu: kanał słuchowy zewn, brzusiec tylny m dwubrzuścowego, górna część MOS
od przodu: tylny brzeg gałęzi żuchwy, mm żwacz i skrzydłowy przyśrodkowy
od góry: łuk jarzmowy
69
Przestrzeń przyusznicza - komunikacja:
do przodu: przestrzeń podżwaczowa i skrzydłowo-żuchwowa
przyśrodkowo: przestrzeń przygardłowa
do dołu: przestrzeń podżuchwowa
70
Ropień przestrzeni przyuszniczej:
* punkt wyjścia: z przestrzeni podżwaczowej, szkrzydłowo-żuchwowej i przygardłowej
* silny ból i obrzęk okolicy przedusznej mogący sięgać do gałęzi żuchwy i łuku jarzmowego; szczękościsk (wynikający z objęcia stanem zapalnym jednej z przestrzeni zawierającej mięśnie żucia)
71
Ropień przestrzeni okołogardłowej:
* rzadko jako zejście zakażeń zębopochodnych
* przypadki bardzo ciężkie, przebiegające w sposób gwałtowny oraz stwarzające potencjalne zagrożenie dla życia (obecność t szyjnej wewn, ż szyjnej wewn, nn czaszkowych, możliwość obturacji dróg oddechowych, przejście zakażenia do śródpiersia)
72
Jakie przestrzenie wchodzą w skład przestrzeni okołogardłowej?
* przestrzeń przygardłowa
* przestrzeń zagardłowa
* przestrzeń przedkręgowa
73
Przestrzeń przygardłowa - ograniczenia:
od boku: m skrzydłowy przyśrodkowy i część głęboka ślinianki przyusznej
przyśrodkowo: m zwieracz górny gardła
od góry: podstawa czaszki
od dołu: k gnykowa
od przodu: szew skrzydłowo-żuchwowy
od tyłu: powięź przedkręgowa
74
Przestrzeń przygardłowa - podział:
wyrostek rylcowaty i przyczepione do niego mm dzielą przestrzeń przygardłową na dwa przedziały: przedni i tylny
75
Jakie ważne struktury przebiegają przez przestrzeń przygardłową? W której części się znajdują?
w przedziale tylnym
* t szyjna wewn
* żyła szyjna wewn
* n językowo-gardłowy
* n błędny
* n dodatkowy
* n podjęzykowy
76
Ropień przygardłowy:
* punkt wyjścia: z przestrzeni skrzydłowo-żuchwowej, skrzydłowo-podniebiennej lub podżuchwowej; siódemka i ósemka dolna; zapalenie ślinianki podżuchwowej lub migdałków
* silny ból gardła, promieniujący do ucha; obrzęk po tej stronie szyi; szczękościsk (spowodowany objęciem przez stan zapalny m skrzydłowego przyśrodkowego); trudności w połykaniu, a niekiedy również oddychaniu (wygórowanie ściany gardła, obrzęk podniebienia i łuków podniebienno-językowego oraz podniebienno-gardłowego); szczękościsk (jeśli zębopochodny); obrzęk okolicy pod- i zażuchwowej; odchylenia w parametrach życiowych chorego
* brak natychmiastowego leczenia → objęcie stanem zapalnym naczyń i nerwów w tej przestrzeni (zakrzepica żyły szyjnej, uszkodzenie ściany t szyjnej wewn z następowym śmiertelnym krwotokiem, uszkodzenia nn czaszkowych IX-XII) lub zejście zakażenia do przestrzeni zagardłowej, a następnie do śródpiersia
* leczenie: zn ogólne; szerokie cięcie poniżej kąta żuchwy + antybiotyk
77
Przestrzeń zagardłowa - ograniczenia:
od góry: podstawa czaszki
od dołu: śródpiersie w miejscu połączenia powięzi policzkowo-gardłowej z powięzią skrzydłową
od przodu: m zwieracz górny gardła i powięź policzkowo-gardłowa
od tyłu: powięź skrzydłowa
78
Przestrzeń przedkręgowa - ograniczenia:
od przodu: powięź skrzydłowa
od tyłu: blaszka przedkręgowa powięzi szyjnej
79
Jaka struktura i na jakie części dzieli przestrzeń zagardłową?
powięź skrzydłowa → przestrzeń zagardłowa właściwa i przestrzeń przedkręgowa = przestrzeń śmierci (ze względu na połączenie ze śródpiersiem tylnym (na wysokości przepony)
80
Ropień zagardłowy:
* punkt wyjścia: z przestrzeni przygardłowej
* silny ból gardła, promieniujący do ucha; obrzęk po tej stronie szyi; szczękościsk; trudności w połykaniu; odchylenia w parametrach życiowych chorego + duszność (ograniczenie drożności dróg oddechowych wskutek doprzedniego przemieszcznia tylnej ściany gardła); możliwa perforacja ściany gardła i aspiracja treści ropnej do płuc
81
Ropień w przestrzeni przedkręgowej:
* punkt wyjścia: z przestrzeni zagardłowej
| * może dynamicznie szerzyć się ku dołowi, nawet poniżej poziomu przepony → zapalenie śródpiersia
82
Angina Ludwiga:
* rozlane zapalenie tk łącznej obejmujące obustronnie przestrzenie podżuchwową i podjęzykową oraz nieparzystą przestrzeń podbródkową
* występuje rzadko
* rokowanie niepomyślne → konieczne niezwłoczne skierowanie pacjenta do oddziału szpitalnego
* punkt wyjścia: siódemki i ósemki dolne
* obraz kliniczny: twardy, palpacyjnie bolesny obrzęk okolicy podżuchwowej i nadgnykowej; uniesienie dna JU z wymuszoną doprzednią pozycją języka; wysoka gorączka z towarzyszącym odwodnieniem; szczękościk; dysfagia; dysfonia; duszność
* burzliwy przebieg
* możliwość szerzenia do przestrzeni okołogardłowej i śródpiersia → ryzyko obrzęku krtani z następową niedrożnością górnych dróg oddechowych; zajęcie przestrzeni przedkręgowej czy rozsiew drogą krwionośną
83
Martwicze zapalenie powięzi okolicy szyjno-twarzowej:
* rzadko
* ostre zapalenie tk łącznej
* rozprzestrzenia się w tkance podskórnej oraz wzdłuż przestrzeni mięśniowo-powięziowych szyi
* obraz kliniczny: obrzęk szyi z towarzyszącymi objawami zapalenia tk łącznej / ropowicy rozprzestrzeniającej się na tk położone powierzchownie powodując martwicę skóry
84
Zapalenie śródpiersia jako powikłanie ropnia:
* rzadko jako zejście zakażeń zębopochodnych; głównie pacjenci immunoniekompetentni
* punkt wyjścia: rozsiew zakażeń zębopochodnych drogą przestrzeni międzypowięziowych
* groźne powikłania i wysoki odsetek zgonów
* duszność, ostry ból zamostkowy
* poważne odchylenia w parametrach życiowych: gorączka powyżej 38°C z możliwym odwodnieniem, tachykardia, tachypnoe (= przyspieszenie częstości oddechów), wzrost ciśnienia tętniczego, wysokie ryzyko rozwoju sepsy (jako rezultat rozsiewu bakteryjnego drogą krwionośną i limfatyczną)
* RTG: poszerzenie śródpiersia z obecnością w nim wolnego powietrza
85
Jaka cecha naczyń żylnych twarzoczaszki predysponuje do szerzenia się zakażenia drogą naczyń krwionośnych?
brak zastawek
86
Rozsiew zakażenia drogą krwionośną - jak przebiega i możliwe powikłania:
* zakrzepowe zapalenie żył → uwolnienie zakażonych przyściennych zakrzepów do krwiobiegu
* zajęcie zatoki jamistej → trudności terapeutyczne i możliwe komplikacje, np. ropień mózgu
* rozsiew bakterii drogą krwionośną → sepsa → wstrząs septyczny
87
Jakimi drogami może się szerzyć zapalenie drogą krwionośną?
przednia → żyła oczna górna lub dolna
tylna → splot żylny skrzydłowy
88
Rozsiew zakażenia drogą naczyń chłonnych - jak przebiega i możliwe powikłania:
* obejmuje ww chłonne drenujące obszar objęty zakażeniem
* pierwszy etap = odczynowe zapalenie ww chłonnych → obrzęknięte, twarde, tkliwe i przesuwalne względem podłoża
* brak odpowiedniego leczenia → zropienie ww chłonnych → silniej obrzęknięte, samoistny ból, nieprzesuwalne względem podłoża i słabiej odgraniczone od otaczających tkanek
* najcięższe stadium - ropowica ww chłonnych = objecie stanem zapalnym ww chłonnych i okolicznej tk łącznej
89
Jakie dane z wywiadu pozwalają ustalić czy zapalenie ma charakter ostry czy przewlekły?
* czas pojawienia się objawów (godziny / dni / tygodnie przed badaniem)
* nasilanie się i dynamika rozwoju stanu zapalnego
* występowanie gorączki
90
Jakie objawy mogą sugerować rozprzestrzenianie się zakażenia w obręb głębokich przestrzeni GiS?
* duszność czy trudności w połykaniu
* odchylenia w parametrach życiowych (gorączka, tachykardia, tachypnoe, zwiększone ciśnienie krwi)
* w przypadku rozlanych infekcji pacjent jest asteniczny, odwodniony i bardzo osłabiony
91
Czym różni się zakażenie u pacjentów immunoniekompetentnych?
przebieg zakażenia i jego rozprzestrzenianie są szybsze
92
Badanie palpacyjne objawu chłebotania - różnicowanie przyczyny:
* treść płynna → ropień
* ciastowaty obrzęk → naciek zapalny
* twardy obrzęk → zap tk łącznej/ropowicy
93
Jakie objawy może zgłaszać pacjent z ropniem?
* ból
* obrzęk
* podwyższona temp
* złe samopoczucie
* osłabienie
* niekiedy szczękościsk, trudności w połykaniu, bóle gardła czy duszność
94
Jakie badanie obrazowe należy zlecić w przypadku podejrzenia ciężkiej infekcji rozprzestrzeniającej się do głębokich przestrzeni międzypowięziowych?
MR lub TK
95
Badanie obrazowe z wyboru w diagnostyce zatok szczękowych:
TK
96
Niekorzystne czynniki rokownicze w zakażeniach zębopochodnych:
* immunoniekompetencja
* powtarzana lub przedłużana antybiotykoterapia
* szybkie rozprzestrzenianie się infekcji
* gorączka, tachykardia, tachypnoe, ogólne rozbicie i osłabienie
* dysfagia, duszność
* szczękościsk
97
Podejrzenie ropnia - diagnostyka różnicowa - wygórowanie w obrębie policzka:
łagodne i złośliwe guzy szczęki, zatoki szczękowej lub bł śluz JU
98
Podejrzenie ropnia - diagnostyka różnicowa - wygórowanie w obrębie okolicy przy- i podnosowej:
* łagodne i złośliwe guzy wychodzące z bł śluz jamy nosowej
| * niezębopochodne stany zapalne bł śluz jamy nosowej
99
Podejrzenie ropnia - diagnostyka różnicowa - wygórowanie w obrębie dołu nadkłowego:
• łagodne i złośliwe guzy szczęki, zatoki szczękowej
promienica
• zapalenie woreczka łzowego
100
Podejrzenie ropnia - diagnostyka różnicowa - wygórowanie w obrębie podniebienia:
łagodne i złośliwe guzy szczęki, zatoki szczękowej, bł śluz lub gruczołów ślinowych (gruczolak wielopostaciowy, rak gruczołowatok-torbielowaty, rak płaskonabłonkowy, rak śluzowo-naskórkowy)
101
Podejrzenie ropnia - diagnostyka różnicowa - wygórowanie w obrębie okolicy policzkowej:
* łagodne i złośliwe guzy kości szczękowych (szkliwiak, śluzak, mięsaki)
* zakażenia w obrębie skóry policzka
102
Podejrzenie ropnia - diagnostyka różnicowa - wygórowanie w obrębie okolicy skroniowej:
* nowotwory skóry, SSŻ
* łagodne i złośliwe guzy kości
* następstwa urazów (k jarzmowej, wyrostka dziobiastego i kłykciowego)
* zapalenie SSŻ
103
Podejrzenie ropnia - diagnostyka różnicowa - wygórowanie w obrębie okolicy podjęzykowej:
* zapalenie ślinianki podjęzykowej
* niedrożność ujść ślinianek (kamica, zapalenie gruczołów ślinowych, żabka)
* łagodne i złośliwe guzy nowotwory śliniankopochodne
104
Podejrzenie ropnia - diagnostyka różnicowa - wygórowanie w obrębie okolicy bródkowej:
* stany zapalne skóry
| * promienica
105
Podejrzenie ropnia - diagnostyka różnicowa - wygórowanie w obrębie okolicy podbródkowej:
* łagodne i złośliwe guzy żuchwy
* stany zapalne skóry
* torbiel skórzasta
* torbiel środkowa szyi
106
Podejrzenie ropnia - diagnostyka różnicowa - wygórowanie w obrębie okolicy SSŻ:
* guzy żuchwy
| * ropień okołomigdałkowy
107
Leczenie ropni:
* eliminacja źródła zakażenia (leczenie endo / ekstrakcja) i drenaż ogniska ropnego
* antybiotykoterapia (jeśli istnieją wskazania)
108
Wskazania do antybiotykoterapii w leczeniu zakażeń zębopochodnych:
* nasilone objawy ogólne (wysoka gorączka, złe samopoczucie, zawroty głowy, tachykardia, odwodnienie, uczucie rozbicia)
* stany zapalne obejmujące zewnątrzustne przestrzenie anatomiczne z tendencją do rozprzestrzeniania się (ropień dołu nadkłowego, policzka, podżwaczowy, skrzydłowo-żuchwowy, skroniowy, podskroniowy, przygardłowy)
* pacjenci immunoniekompetentni
* gdy nie można przeprowadzić natychmiastowego leczenia przyczynowego (np. z powodu szczękościsku)
109
Antybiotyk w leczeniu zakażeń zębopochodnych:
* amoksy → paciorkowce i beztlenowa flora bakteryjna JU
* amoksy z kw klawulanowym → dodatkowo bakterie produkujące beta-laktamazy
* uczulenie na penicyliny → makrolidy lub klindamycyna
* klinda → wysokie stężenia w tk kostnej
* makrolidów nie wolno w przypadku ciężkich infekcji i u pacjentów immunoniekompetentnych (bakteriostatyczne)
* cefalosporyny → zarezerwowane tylko do leczenia ciężkich infekcji i w przypadku oporności na inne antybiotyki (uwaga na alergie na penicyliny - możliwa alergia krzyżowa)
110
Na jak długo zlecamy antybiotyk w leczeniu zakażeń zębopochodnych?
do wycofania się objawów ostrego stanu zapalnego (w większości przypadków, gdy zostało wdrożone prawidłowe leczenie chirurgiczne, okres przyjmowania leku nie przekracza 5 dni)
111
Drenaż ropnia - etapy:
1. znieczulenie
• wskazane - przewodowe
• zn nasiękowe ze względu na stan zapalny - mało skuteczne
• jeśli złożone infekcje zębopoch obejmujące okolice zewn-ustne i w przypadku ciężkiego szczękościsku - zn ogólne
2. nacięcie
• w miejscu największego wygórowania
• preferowane cięcia wewnątrzustne
• uwaga na ważne struktury anato
• jeśli konieczne dotarcie do tk położonych głębiej - preparacja na tępo
• cięcia zewn-ustne prowadzi się równolegle do przebiegu włókien kolagenowych i mięśniowych (linie Langera) - zminimalizowanie blizn pozabiegowych
3. drenaż
• w celu doszczętnej eliminacji treści ropnej, należy ucisnąć a następnie przepłukać jamę ropnia rr-em soli fizjo lub antyseptyku
• dren (stabilizacja szwem) do momentu całkowitego opróżnienia treści ropnej (3-4 dni) i codzienne płukanie solą fizjo (przyspieszenie gojenia)
112
Leczenie których ropni ww-ust powinno odbywać się w warunkach szpitalnych?
dołu nadkłowego i nasady języka (ze względu na możliwość powstania poważnych powikłań)
113
Ropień języka:
• może być zlokalizowany w trzonie (część ruchoma) lub nasadzie
ropień trzonu języka
• przyczyny: zakażenie rany pourazowej, pooperacyjnej lub innych uszkodzeń języka powstałych w wyniku nagryzienia, skaleczenia ciałem obcym, ostrym brzegiem zęba, wypełnienia, protezy
• twardy, bolesny naciek; mierne ograniczenie ruchomości; rzadko upośledzenie mowy i połykania
• przed przystąpieniem do leczenia należy wykonać punkcję diagno
• leczenie: zn miejscowe, cięcie wzdłuż brzegu języka lub równolegle do linii pośrodkowej
ropień nasady języka:
• przyczyny: zęby dolne przednie; zapalenie migdałków językowych, podniebiennych; zropiałe torbiele dna JU (skórzasta, naskórkowa, środkowa szyi)
• możliwy ciężki stan ogólny
• bolesny naciek języka i dna JU; powiększenie języka; ograniczenie ruchomości; ślinotok; zaburzenia mowy (niewyraźna, bełkotliwa), połykania, a niekiedy również oddychania
• leczenie: zn ogólne, cięcie zw-ust (okolica podbródkowa, cięcie poziome lub pionowe) w warunkach szpitalnych
114
Niedrożność oddechowa jako powikłanie ropnia:
* może wystąpić w przebiegu ropowicy dna JU (zwłaszcza anginy Ludwiga), ropnie przestrzeni przygardłowej lub nasady języka
* chory przyjmuje pozycję półsiedzącą z pochyleniem głowy do przodu
* niepokój, przyspieszony i świszczący oddech, napinanie dodatkowych mm oddechowych z wciąganiem przestrzeni miedzyżebrowych podczas wdechu; możliwa sinica, trudności w mowie i połykaniu
* leczenie: natychmiastowa tracheostomia
115
Zakrzepowe zapalenie żył jako powikłanie ropnia:
* najczęściej następstwo ropnia dołu nadkłowego, ropowicy okolicy twarzy, zapalenia k szczęki, czyraka wargi
* stan zap naczyń żylnych → uszkodzenie bł wewn → zakrzepy przyścienne ulegające wtórnemu zakażeniu
* ciężki stan ogólny, dreszcze, wysoka temp
* bolesny twardy naciek tk miękkich wzdłuż przebiegu naczyń
* konieczna hospitalizacja + antybiotyk i.v. + leczenie p-zakrzepowe; należy rozważyć przecięcie lub odcinkowe wycięcie żyły twarzowej lub kątowej
* zakażenie może szerzyć się do miejsc odległych z krwią
116
Ropień podokostnowy oczodołu jako powikłanie ropnia:
* następstwo ropnia przestrzeni skrzydłowo-podniebiennej, ropnia policzka, ropowicy twarzy, ropnia dołu nadkłowego, ropnego zap zatoki szczękowej, czyraka
* zębopochodny - najczęściej pod okostną dolnej ściany oczodołu
* obrzęk powieki, spojówki gałkowej i powiekowej powodujący zwężenie lub zupełne zaciśnięcie szpary powiekowej, wytrzeszcz w kierunku przeciwnym do umiejscowienia ropnia, żywa bolesność uciskowa, ograniczenie ruchomości
* bez pogorszenia stanu ogólnego
* może prowadzić do: zapalenia n wzrokowego z jego zanikiem i ślepotą, zatoru tętczniczego środkowej siatkówki, powikłań mózgowych (zap zatoki jamistej, opon mózgowych, ropnia mózgu)
* cięcie u podstawy powieki dolnej, równolegle do przebiegu włókien m okrężnego + antybiotyk
117
Ropowica oczodołu jako powikłanie ropnia:
* następstwo ropnia przestrzeni skrzydłowo-podniebiennej, ropnia policzka, ropowicy twarzy, ropnia dołu nadkłowego, ropnego zap zatoki szczękowej, czyraka
* nagłe pogorszenie stanu ogólnego i nasilenie objawów miejscowych (ropnia podokostnowego oczodołu)
* dreszcze, gorączka o charakterze septycznym, mniej lub bardziej zaznaczone objawy oponowe, bradykardia, silne bóle promieniujące do czaszki
* nasilony obrzęk powieki, spojówki gałkowej i powiekowej powodujący zwężenie lub zupełne zaciśnięcie szpary powiekowej, nasilony wytrzeszcz w kierunku przeciwnym do umiejscowienia ropnia, żywa bolesność uciskowa, unieruchomienie gałki ocznej z opadnięciem powieki, zmniejszenie ostrości wzroku
* może prowadzić do: zapalenia n wzrokowego z jego zanikiem i ślepotą, zatoru tętczniczego środkowej siatkówki, powikłań mózgowych (zap zatoki jamistej, opon mózgowych, ropnia mózgu)
* cięcie u podstawy powieki dolnej, równolegle do przebiegu włókien m okrężnego + antybiotyk
118
Zakrzep zatoki jamistej jako powikłanie ropnia:
* następstwo proc zapalnych tk części twarzowej głównie od zębów górnych, ropne zap zatok przynosowych, czyraki skóry twarzy (głównie wargi górnej)
* objawy zwiastujące: silne bóle głowy, światłowstręt, przeczulica i parestezje w zakresie unerwienia n. V1 i V2
* ciężki stan ogólny: ostre zakażenie z wysoką gorączką o torze septycznym, czasem z objawami podrażnienia opon mózgowych
* nasilenie obrzęku okolicy podoczodołowej i nasady nosa, obrzęk powiek i spojówki powiekowej i gałkowej, wytrzeszcz, całkowite ograniczenie ruchów gałki ocznej, unieruchomienie i rozszerzenie źrenic z brakiem reakcji na światło (wynik zaburzenia odpływu żylnego z oczodołu i porażenia n. III, IV i VI wchodzących do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną)
* różnicowanie z powikłaniami oczodołowymi: początkowo objawy po stronie zakażenia, wraz z rozwojem objawy pojawiają się po stronie przeciwnej
* leczenie: antybiotyk + leczenie p-zakrzepowe + wyrównanie stanu ogólnego + leczenie miejscowe (przyczynowe + drenaż ognisk)
* następstwa: 15-30% śmiertelności; upośledzenie ostrości wzroku bądź ślepota jedno- lub obustronna; niedrożność zatoki jamistej; opadanie powieki górnej
119
Zapalenie opon m-r jako powikłanie ropnia:
* od ropnia dołu nadkłowego, skrzydłowo-podniebiennego, zapalenia szczęki, zatok przynosowych, czyraka wargi górnej
* nagłe rozpoczęcie, wysoka gorączka, bardzo silny ból głowy, nudności, wymioty, sztywność karku, dodatni objaw Kerniga (niemożność wyprostowania kończyn dolnych w kolanach po uprzednim zgięciu w stawach biodrowych) i Brudzińskiego (przy próbie przygięcia głowy do KP zgięcie kończyn z stawach biodrowych i kolanowych)
* konieczne badanie płynu m-r: mętny, pleocytoza, zwiększenie stężenia białka i glukozy
* leczenie: antybiotyk + drenaż + leczenie objawowe i ogólne wzmacniające
120
Ropień mózgu jako powikłanie ropnia:
* przejście zakażenia przez ciągłość tk lub drogą naczyń krwionośnych
* ostry - silny ból głowy, wymioty, wysoka temperatura, zaburzenia świadomości, drgawki, obj oponowe i ogniskowe
* przewlekły - stopniowe narastanie objawów wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego i obj oponowych
* leczenie: antybiotyk + leki obniżające ciśnienie śródczaszkowe + drenaż i/lub usunięcie torebki ropnia
* śmiertelność 36-90%
121
Posocznica jako powikłanie ropnia:
* ogólnoustrojowa reakcja zapalna na aktywny proces zakaźny
* zespół objawów wywołany obecnością drobnoustrojów (bakteriemia, wiremia, fungemia, parazytemia) lub ich toksyn (toksykemia) we krwi przy obniżonych zdolnościach obronnych organizmu
* co najmniej dwa z objawów: temp > 38°C lub < 36°C; HR > 90/min; > 20 oddechów/min lub PaCO2 < 32 mmHg; leukocytoza > 12000/mm3 lub leukopenia < 4000/mm3 lub > 10% niedojrzałych neutrofili w osoczu (form pałeczkowatych) → ostre odchylenia parametrów życiowych przy nieobecności innych i niezakaźnych znanych przyczyn takich zaburzeń
* najczęściej w następstwie ropowicy, ostrego ropnego zapalenia k szczęk (u dzieci lub niemowląt); rzadziej dojrzałego ropnia, czyraka wargi górnej, ostrego ropnego zap ślinianki przyusznej
* powstanie sepsy w wyniku powikłania ograniczonego procesu zapalnego świadczy o znacznym obniżeniu odporności lub dużej patogenności drobnoustrojów
* dreszcze i skok temperatury mogą świadczyć o rozwoju sepsy (należy wyeliminować możliwość braku odpływu treści ropnej z uprzednio otwartego ogniska zapalnego - mogą wystąpić takie objawy)
* chory jest siny, apatyczny i cierpiący, możliwe nudności, wymioty, utrata łaknienia; wczesny objaw - splenomegalia
* sucha rana po nacięciu, pokryta szarymi nalotami ze skąpą lub posokowatą wydzieliną
* nieregularna, zwalniająca lub przerywana gorączka i przyspieszone tętno + osiedlanie się drobnoustrojów z krwi w różnych narządach i tk → ogniska przerzutowe (mogą stać się ogniskiem wtórnym)
122
Wstrząs septyczny jako powikłanie ropnia:
* jedno z najcięższych powikłań ogólnych działania na ustój toksyn bakteryjnych
* hipotensja spowodowana posocznicą, utrzymująca się pomimo właściwej podaży płynów, w połączeniu z zab przepływu lub dysfunkcją narządową
* śmiertelność ok. 90%
123
Wtórny zespół dysfunkcji wielonarządowej jako powikłanie ropnia:
= niewydolność wielonarządowa
• najczęstsza przyczyna zgonów chorych z posocznicą
• następująca po sobie niewydolność narządów oraz kilku niezależnych ukł → zab homeostazy
124
Ropień okołożuchwowy:
* punkt wyjścia: drugi i trzeci trzonowiec dolny, utrudnione wyrzynanie zęba mądrości, zapalenie ww podżuchwowych, ślinianki podżuchwowej, powikłania złamania żuchwy
* ropień podokostnowy tworzący się po zewn i wewn stronie trzonu żuchwy
* naciek poza okolicą podżuchwową, często obejmuje policzek i przechodzi na szyję bez wyraźnych granic
* niewyczuwalny dolny brzeg trzonu żuchwy
* zwykle współtowarzyszy naciek w przedsionku i w dnie JU
* wzrost temp, dreszcze, silny rozpierający ból, złe samopoczucie, narastający szczękościsk
* możliwość szerzenia się na okolicę podjęzykową, podbródkową, przygardłową, skrzydłowo-żuchwową, a nawet ku górze
* leczenie: zn. ogólne; cięcie "na dwa palce" poniżej dolnego brzegu trzonu żuchwy + ekstrakcja zęba przyczynowego; założenie dwóch drenów z każdej strony
125
Zapalenie ww chłonnych - podział:
a. ostre
• surowicze
• ropne
b. przewlekłe
126
Ostre surowicze zap ww chłonnych:
* wysięk surowiczy w obrębie grupy ww → miękka konsystencja
* zapalenie ograniczone do tk węzłowej → przesuwalność względem otoczenia
* bolesność palpacyjna i często samoistna
* leczenie przyczynowe, okłady wysychające
127
Ostre ropne zap ww chłonnych:
* zejście zapalenia surowiczego = zropienie
* zmiana konsystencji → twarda
* wzrost bolesności → silna bolesność samoistna i palpacyjna
* początkowo nadal przesuwalne → później nieprzesuwalne (wynik przejścia zapalenia poza torebkę węzła)
* zniszczenie torebki → przejście treści ropnej do przestrzeni anatomicznej w której znajduje się węzeł → ropień
128
Czyrak:
* ostry, niezębopochodny stan zapalny skóry wychodzący z mieszka włosowego
* najczęściej wywołany zakażeniem gronkowcem złocistym
* fazy: naciek, krosta, czop martwiczy
* czyrak mnogi - zwykle na karku; stan zapalny jest bardziej nasilony i większe ryzyko powikłań
* powtarzające się czyraki wskazują na zmniejszenie odporności i występują najczęściej u chorych na cukrzycę
129
Czyrak - leczenie:
* jeśli lokalizacja w trójkącie śmierci → obligatoryjnie antybiotyk (działający na gronkowce = amoksy z kwasem lub ampi z sulbaktamem) + hospitalizacja; należy rozważyć podwiązanie żyły twarzowej lub kątowej
* zabronione wygniatanie
* faza nacieku → leczenie p/bakteryjne, ew. miejscowe stosowanie etakrydyny, nie wolno stosować maści ichtiolowej
* faza krosty → ścięcie
* faza czopa martwiczego → nacięcie, usunięcie czopu, sączek gazowy
130
Ropień przestrzeni skrzydłowo-podniebiennej:
* pomiędzy guzem szczęki a wyrostkiem skrzydłowatym k klinowej
* punkt wyjścia: trzonowce górne; zakażenie podczas znieczulania na guz szczęki; zropienie krwiaka powstałego podczas znieczulania na guz szczęki; wynik przejścia procesu z przestrzeni skrzydłowo-żuchwowej, policzkowej lub przygardłowej
* silny ból promieniujący do skroni; obrzęk skroni, policzka, okolicy podoczodołowej zaciskający szparę powiekową; wytrzeszcz gałki ocznej; szczękościsk; bolesny naciek w sklepieniu przedsionka szczęki w okolicy trzonowców; czasem objaw chełbotania
* może szerzyć się do oczodołu, dołu podskroniowego, podstawy czaszki, przestrzeni policzkowej, skrzydłowo-żuchwowej, przygardłowej
* punkcja diagnostyczna
* leczenie: zn msc + cięcie w sklepieniu przedsionka / zn ogólne + poniżej kąta żuchwy lub poniżej i równolegle do łuku jarzmowego + antybiotyk
131
Ropień okołomigdałkowy:
* objawy podobne do ropnia przygardłowego lecz nie stwierdza się szczękościsku
* punkt wyjścia: zapalenie migdałków
* leczenie: cięcie bł śluzowej między łukiem podniebienno-językowym a migdałkiem
132
Ropień podskroniowy:
* punkt wyjścia: trzonowce górne; zakażenie wprowadzone podczas zn na guz szczęki; zropienie krwiaka powstałego podczas zn na guz szczęki; przez ciągłość z przestrzeni skrzydłowo-żuchwowej, skrzydłowo-podniebiennej, przygardłowej lub policzkowej
* objawy skąpe i mało charakterystyczne: obrzęk okolicy przyuszniczo-żwaczowej, ból promieniujący do skroni, szczękościsk; obrzęk i zaczerwienienie bł śluz przedsionka szczęki, czasem uwypuklenie z objawem chełbotania w okolicy trzonowców
* wskazane nakłucie zwiadowcze
* może szerzyć się do przestrzeni skrzydłowo-podniebiennej, skrzydłowo-żuchwowej, skroniowej lub oczodołu
* leczenie: zn ogólne; cięcie w sklepieniu przedsionka poza grzebieniem jarzmowo-zębodołowym / cięcie nad lub pod łukiem jarzmowym (równolegle do przebiegu n VII) + usunięcie z przyczynowego po ustąpieniu szczękościsku
133
Późniejsze i cięższe etapy sepsy:
* ciężka posocznica
* wstrząs septyczny
* wtórny zespół dysfunkcji wielonarządowej
134
Ciężka posocznica jako powikłanie ropnia:
* dodatkowo objawy hipoperfuzji lub hipotensji
| * następcza dysfunkcja narządowa
135
Zapalenie kości - podział:
WYKŁAD:
• bakteryjne = ropne
• niebakteryjne
```
KRYST:
A. ze względu na przyczyny:
• zębopochodne
• pourazowe
• chemiczne
• krwiopochodne
• popromienicze
```
B. ze względu na przebieg:
• ostre
• przewlekłe
• przewlekłe nawracające
C. ze względu na zasięg
• rozlane
• ograniczone
136
Bakterie odpowiedzialne za zapalenia kości szczęk:
* flora bakteryjna mieszana (głównie paciorkowce; Streptococcus viridans, Prevotella, Fusobacterium, Peptostreptococcus)
* możliwe patogeny niecharakterystyczne dla zakażeń zębopochodnych - Stapylococcus aureus
* zapalenia pourazowe - głównie Gram-ujemne
137
Bakteryjne zapalenie kości:
* najczęstsza postać
* charakteryzuje się tworzeniem treści ropnej w obrębie szpiku kostnego z następową martwicą
* etiologia: zębopochodna (najczęściej), pourazowa, jatrogenna (zakażenie rany pooperacyjnej), implantopochodna, zakażenie patologicznej zmiany wewnątrzkostnej (torbieli lub guza), krwiopochodna (u dzieci - niezwykle rzadko)
138
Bakteryjne zapalenie kości - podział ze względu na przebieg:
a. ostre
b. przewlekłe
• pierwotne (bez incydentów zaostrzenia)
• wtórne (z incydentem zaostrzenia)
139
Czynniki wpływające na przebieg zapalenia kości:
* stopień ukrwienia śródkościa (kluczowe)
* skuteczność odpowiedzi immuno gospodarza
* wirulencja patogenów
140
Zapalenie kości częściej dotyczy szczęki czy żuchwy?Dlaczego?
częściej w żuchwie
znacznie mniejszy stopień ukrwienia śródkościa niż w szczęce z powodu:
• krew t. zębodołowej ma niższy poziom saturacji niż w t. szczękowej
• znacznie mniejsza ilość naczyń okostnej przenika przez grubą blaszkę korową żuchwy niż przez cienką w szczęce
141
Co może prowadzić do przewlekłego zaburzenia ukrwienia kości, a tym samym stanowi czynnik predysponujący do wystąpienia zapalenia kości?
* terapia lekami antyresorpcyjnymi )bisfosfoniany, denosumab) i antyangiogennymi (bewacyzumab)
* martwica popromienna
* dysplazja włóknista
* osteoporoza (choroba Albersa-Schönberga)
* choroba Pageta
* guzy śródkostne (zwłaszcza cementoblastoma)
142
Fazy ostrego bakteryjnego zapalenia kości:
1. faza początkowa - zajęcie wyłącznie szpiku
| 2. faza ostra - zajęcie szpiku i kości gąbczastej
143
Faza początkowa ostrego bakteryjnego zap kości:
* zajęcie wyłącznie szpiku
* ogólne objawy pseudogrypowe: gorączka (38-40°C), dreszcze, bóle głowy, obniżony apetyt
* miejscowo: silny ból zajętej kości, ból zęba przyczynowego (nie zawsze)
* odpowiednie leczenie wdrożone na tym etapie może zapobiec przejściu schorzenia w kolejną fazę
144
Faza ostra bakteryjnego zap kości:
• zajęcie szpiku i kości gąbczastej
• znaczne pogorszenie stanu ogólnego, włącznie z objawami sepsy
• zaburzenia w obrazie krwi: przesunięcie obrazu białokrwinkowego w lewo, wysokie OB, wysokie CRP
• miejscowo:
a. asymetria twarzy: naciek zapalny tk miękkich wokół kości objętej schorzeniem
b. silny ból kości
c. uczucie wysadzania zębów
d. odcinkowe rozchwianie zębów sąsiadujących z zębem przyczynowym (brak reakcji w testach na żywotność miazgi)
e. zęby stojące do przodu w łuku od zęba przyczynowego są bardzo bolesne na nagryzanie i opuk
f. treść ropna wydobywająca się z kości gąbczastej podminowuje okostną → ropień lub mnogie ropnie podokostnowe
g. później treść ropna wydobywa się z kieszonek dziąsłowych oraz tworzą się przetoki dziąsłowe i skórne
h. silny szczękościsk i objaw Vincenta w żuchwie
i. masywny odczyn ze strony okolicznych ww. chłonnych
145
Faza ostra w zapaleniu szczęki:
* zapalenie szczęki występuje rzadko (z przyczyn anatomicznych)
* jeśli występuje ma mniej agresywny przebieg niż w żuchwie (wyjątek: niemowlęta i dzieci)
* zwykle trwa krócej
* ma bardziej ograniczony charakter
146
Klasyczne RTG w diagno fazy ostrej zapalenia kości:
* niewydolna = brak objawów
* wykrywa zmiany, w których doszło do utraty 30-50% struktury kości → widoczne dopiero po 10-14 dniach
* pomaga wykryć przyczynę (np. poszerzenie szpary ozębnej, zmiany OKW)
147
CT w diagno fazy ostrej zapalenia kości:
nieco większa czułość niż klasyczne RTG, ale również może nie ujawnić patologii, zwłaszcza w początkowej fazie
148
MR w diagno fazy ostrej zapalenia kości:
wysoka czułość (nawet w fazie początkowej), ale mała swoistość → ujawnia zastępowanie utkania szpiku płynem (ropa)
149
Scyntygrafia w diagno fazy ostrej zapalenia kości:
• najbardziej czuła metoda (wysoka swoistość)
* technet akumuluje się w tk kostnej w której dochodzi do wzmożonej aktywności osteoblastów i osteoklastów
* gal akumuluje się w tk kostnej objętej proc zap
• scyntygrafia znakowanymi leukocytami lub znakowanymi IgG - p/c znakowane technetem-99m lub indem-111 skierowane przeciwko a/g znajdującym się na pow pobudzonych leukocytów
150
Jak długo utrzymuje się ostre zapalenie kości?
zwykle ustępuje do 1-2 tyg (pod warunkiem odpowiedniego leczenia) bądź przechodzi w fazę przewlekłą
czasem faza ostra nie występuje wcale i schorzenie od razu manifestuje się jako przewlekłe
151
Faza przewlekła (podostra) bakteryjnego zap kości:
• spadek temp
• większość objawów zapalnych ustępuje całkowicie lub częściowo:
a. niewielkie wzmożenie ruchomości zz
b. bolesność na nagryzanie i opuk
c. obrzęk znacznie się ogranicza
d. utrzymują się mnogie ropnie podokostnowe/podśluzówkowe oraz przetoki
e. tworzenie martwaków kostnych
152
Klasyczne RTG w diagno fazy przewlekłej zapalenia kości:
* naprzemienna wzmożona i obniżona przepuszczalność prom X - obszary te mają charakter jednorodny lub wielomiejscowy (kość powygryzana przez mole / kość marmurkowata)
* masywne odczyny okostnowe
* obszar martwicy = martwak (sequestrum) wydzielający się z obszarów żywej kości (obszar nowotworzonej kości lub ziarniny = trumienka - involucrum)
153
Martwaki kostne - tendencja:
martwaki otoczone ziarniną mają tendencję do wydzielania się i mogą z czasem samoistnie wydalić się z kości w obręb skóry lub bł śluz
154
Do czego może prowadzić znaczna ilość martwej tk kostnej?
do patologicznego złamania kości
155
Na czym skupia się leczenie ostrej i przewlekłej fazy zap kości?
ostre: antybiotykoterapia + leczenie p/zakrzepowe; chiru ma ograniczone znaczenie
przewlekłe: chiru przede wszystkim; leczenie farmakologiczne ma ograniczone znaczenie
156
Antybiotyk w ostrym zap kości:
* upośledzone ukrwienie śródkościa + schorzenie często dotyczy osób z obniżoną odpornością → maksymalne dawki dobowe, zawsze i.v. (aby osiągnąć wysokie stężenie leku w surowicy)
* w miarę możliwości pobrać mat do bad bakteriologicznego, wdrożyć antybiotyk empirycznie, a później ew. zweryfikować
I. rzut
• ampi z metronidazolem
• ampi z sulbaktamem przy podejrzeniu zak gronkowcami
• klinda przy uczuleniu na penicyliny
157
Leczenie p/zakrzepowe w zap kości:
* w fazie ostrej
* leki z grupy antagonistów wit K (acenokumarol, warfaryna) lub heparyna
* dawka pod kontrolą aktualnych parametrów układu hemostatycznego (co najmniej 2x / dziennie) - do INR 3,0
* w Polsce szeroko stosowane, w innych krajach nie
158
Leczenie chiru w ostrym zap kości:
* ograniczone znaczenie w fazie przewlekłej
* usunięcie przyczyny (INR! - bo p/zakrzepowe) dopiero po podaniu antybiotyku
* ropnie podokostnowe punktujemy a nie nacinamy aby nie uszkadzać ukrwienia kości z okostnej + leczenie p/zakrzepowe
159
Antybiotyk w przewlekłym zap kości:
* profi przedzabiegowo przy usunięciu martwaków
* przy rozległych zabiegach należy rozważyć i.v., przy mniejszych p.o.
* antybiotyk celowany
160
Leczenie chiru w przewlekłym zap kości:
* podstawowe znaczenie w fazie przewlekłej
* jego cel: usunięcie ognisk martwicy, tk ziarninowej i kości sklerotycznej, poprawa ukrwienia i zdolności regeneracyjnych kości
* kość usuwa się do chwili, aż z każdej strony ubytku sączy się krew (śródzabiegowo trudno rozróżnić martwą, sklerotyczną i zdrową kość)
161
Metody chiru leczenia przewlekłego zap kości:
* sekwesrektomia (usunięcie martwaków)
* dekortykacja
* sauceryzacja (krateryzacja)
162
Sekwesrektomia:
* usunięcie martwaka wraz z otaczającą ziarniną i kością sklerotyczną
* w osłonie antyb
163
Dekortykacja:
= zabieg Obwegesera
• usunięcie blaszki korowej kości i pokrycie k gąbczastej płatem śluzówkowo-okostnowym celem poprawy ukrwienia i odbarczenia kości
• możliwość pobrania mat do bad
• odsłonięcie płata z całej powierzchni kości (w odróżnieniu od krateryzacji, kiedy odsłaniamy tylko obszar martwej kości)
• nie wolno pozostawiać pustej przestrzeni między płatem a obnażoną kością (gazowy opatrunek uciskowy, dren gumowy)
164
Sauceryzacja:
= krateryzacja
• wykonanie zagłębienia
• odsłonięcie płata z powierzchni wyłącznie martwej kości (w odróżnieniu od dekortykacji, kiedy odsłaniamy tylko całą powierzchnię kości)
• dokładne wygładzenie wszystkich ostrych krawędzi celem osiągnięcia obłego zagłębienia (saucer - spodek)
• przepłukanie ubytku r-rem soli fizjo
• szczelne wypełnienie ubytku opatrunkiem gazowo-jodoformowym bez ucisku
• opatrunek wymienia się co 7 dni aż do chwili gdy dno ubytku zacznie pokrywać się zdrowym nabłonkiem
165
Hyperbaria tlenowa w leczeniu zapalenia kości:
* działanie uzupełniające do chiru
* wentylacja pacjenta czystym tlenem w warunkach ciśnienia wyższego niż atmosferyczne → zwiększona w takich warunkach prężność tlenu powoduje uwalnianie dużych ilości at tlenu we krwi, który w ten sposób dociera nawet do tk słabo ukrwionych
* neowaskularyzacja kości (efekt nowotworzenia naczyń włosowatych) i sstymulacjaodp immuno
166
Zap kości noworodków:
* zwykle kilka tyg po urodzeniu
* związane z urazem okołoporodowym, zakażeniem zat szczęk lub drogą krwiopochodną z innego ogniska zak
* znacznie częściej w szczęce
* duża tendencja do przejścia zak w obręb OUN oraz powikłanie sepsą
* Staphylococcus aureus
167
Niebakteryjne zap kości - jakie wyróżniamy?
* CRMO (chronic recurrent mulifocal osteomyelitis) - przewlekłe wielomiejscowe nawracające zap kości
* zap kości typu Garré
* martwica popromienna
* martwica polekowa
168
CRMO:
= chronic recurrent mulifocal osteomyelitis - przewlekłe wielomiejscowe nawracające zap kości
• niebakteryjne (nie-ropne) zap kości
• schorzenia autoZAPALNE (nie autoimmuno) - grupa wrodzonych schorzeń o podłożu genetycznym związana z mutacjami genów odpowiedzialnych za syntezę białek uczestniczących w regulacji proc zapalnego
• powstające nieprawidłowe białka prowadzą do nawrotowego pojawiania się wielomiejscowych stanów zap występujących po zadziałaniu minimalnych lub niedających się określić bodźców
• dotyczy zwykle kilku kości szkieletu, w tym często żuchwy
• przebiega BEZ TWORZENIA ROPNI (objawy podobne do fazy przewlekłej osteomyelitis, ale na żadnym etapie nie dochodzi do wytwarzania treści ropnej)
• nieuchwytny początek i bardzo przewlekły przebieg
• zwykle rozpoznawane u dzieci (4-14 r.ż.), ale niekiedy pierwsze objawy dopiero u dorosłych
• 5x częściej u dziewczynek
169
CRMO - diagno RTG:
* naprzemienne obszary osteosklerozy i osteolizy z silnym odczynem okostnowym
* w przebiegu wieloletnim - bardzo nasilona osteoskleroza
170
CRMO - leczenie:
• oporne na leczenie: brak odpowiedzi na antybiotyk, chiru daje mierne efekty
leczenie objawowe:
I. rzut - NLPZ
II. rzut - kortykosteroidy, bisfosfoniany
171
Zapalenie kości typu Garré:
* nie-ropne zap kości
* proliferacja okostnej i podokostnowe nowotworzenie kości wynikające ze wzmożonej reakcji zap w obrębie okostnej
* głównie u dzieci i młodzieży (ze względu na wysoką aktywność osteoblastyczną okostnej w tym wieku)
* niebolesna deformacja kości powodująca znaczną asymetrię twarzy
* brak objawów ogólnych
* różnicowanie: mięsak Ewinga, osteosarcoma, dysplazja włóknista, kiłowe zap kości
172
Zapalenie kości typu Garré - diagno RTG:
* pogrubienie kości korowej
* obraz łusek cebuli (związany z nowotworzeniem podokostnowym)
* różnicowanie: mięsak Ewinga, osteosarcoma, dysplazja włóknista, kiłowe zap kości
173
Zapalenie kości typu Garré - leczenie:
* objawowe farmakologiczne
| * niektórzy autorzy zalecają chiru (resekcja kości)
174
Martwica popromienna kk:
* związana z radioterapią p/neo
* 5-15% po radio GiS kończy się tym powikłaniem
* rozwija się od 12 msc do 15 lat po radio
* głównie dotyczy żuchwy
* jest to stan nieodwracalny i nie ulega samoistnemu cofnięciu się
* wynika z trwałych zaburzeń śródkościa spowodowanych przez napromieniowanie.
radio → zanik naczyń krwionośnych → niedotlenienie → martwica + zab synt kolagenu + zab zdolności regeneracyjnych
175
Martwica popromienna kk - czynniki ryzyka:
* wysokie dawki frakcyjne
* nieodpowiednie przygotowanie ju przed radioterapią
* ekstrakcja zz po radioterapii
* zła higiena ju
* umiejscowienie guza: język, dno JU, okolica zatrzonowcowa (bezpośrednie objęcie żuchwy polem napromieniania)
176
Martwica popromienna kk - obraz kliniczny:
* bardzo zróżnicowany:
* asymptomatyczne obnażenie kości na niewielkim obszarze
* martwica o piorunującym przebiegu z b. silnymi bólami, przetokami skórnymi i śluzówkowymi, odsłonięcie martwej kości na znacznym obszarze (foetor ex ore), złamania patologiczne
177
Martwica popromienna kk - leczenie:
* trudne i długotrwałe
* można zastosować hiperbarię tlenową
* antybiotyk tylko przy współistnieniu stanu zap (obecność na pow tk martwiczych tylko bakterii saprofitujących oraz braku drobnoustrojów w głębszych warstwach kk)
a. przy stanach o niskim stopniu zaawansowania częste przepłukiwania r-rem antyseptyku, oczyszczenie rany, sekwestrektomia w osłonie antybiotykowej
b. znaczne zaawansowanie - odcinkowa resekcja kości z następową rekonstrukcją
c. przy złamaniach pato - usunięcie odcinkowe kości z obu kikutów i uzupełnienie przeszczepem kostnym
178
Martwica popromienna kk - podział:
* aseptyczna - zmiany dotyczą wyłącznie obrazu RTG
| * septyczna - manifestuje się objawami klinicznymi i radiologicznymi
179
Martwica polekowa kości - jakie leki ją powodują?
* bisfosfoniany - leki wywołujące apoptozę osteoklastów (hamowanie resorpcji kości), są stosowane w onkologii (rozsiew neo do kości, szpiczak mnogi) oraz w leczeniu osteoporozy i choroby Pageta
* denozumab - p/ciało monoklonalne (IgG2) anty- RANKL
* bewacyzumab - p/ciało monoklonalne anty-VEGF (czynnik śródbłonka naczyń)
leki te zaburzają bilans między procesami które wykonują osteoklasty i osteoblasty i jak dojdzie do tego zaburzenia to powstaje martwica kości
180
Martwica polekowa kości:
* schorzenie charakterystyczne dla kk szczękowych (wysoki wskaźnik przemian metabolicznych kk szczękowych związany z dużą siłą nacisku podczas żucia)
* bisfosfoniany, denozumab, bewacyzumab
181
Martwica polekowa kości - kryteria rozpoznawcze:
* przebyte leczenie antyresorpcyjne lub antyangiogenne
* odsłonięty obszar martwiczo zmienionej kości szczękowej, który utrzymuje się > 8 tyg
* brak radioterapii w wywiadzie
182
Czynniki podwyższonego ryzyka wystąpienia martwicy polekowej w przypadku stosowania bisfosfonianów:
* stosowanie kw zoledronowego
* i.v.
* długotrwałe stosowanie (min. 3 lata)
* jednoczesne stosowanie kortykosteroidów
* wcześniejsze epizody martwicy kk
* wyjściowa obecność zapalenia kk przed ekstrakcją zz
183
Martwica polekowa kości - obraz kliniczny:
* pierwszy objaw związany jest zwykle z ekstrakcją zęba, innymi zab. chiru lub urazem bł. śluz
* źle gojący się zębodół, silne dolegliwości bólowe, obnażenie kk, przetoki dziąsłowe, i skórne, złamania pato
* charakterystyczne są ostre i poszarpane brzegi martwiczej kości
184
Martwica polekowa kości - zapobieganie:
* sanacja ju przed wdrożeniem terapii
* wzmożona higiena ju w trakcie i przez wiele lat po zakończonej terapii
* ewentualne ekstrakcje zz w osłonie antybiotykowej (profilaktyka krótko- i długoterminowa)
* rozważyć z lekarzem prowadzącym czasowe odstawienie leku
* jak najmniej traumatyczne usunięcie i jedynie delikatne łyżeczkowanie zębodołu po ekstrakcji
* poleca się wprowadzenie do zębodołu własnopochodnej fibryny bogatopłytkowej (PRF) celem lepszego gojenia
185
Odstawienie leku przed zabiegiem w celu zapobiegania polekowej martwicy kości:
* decyduje lekarz prowadzący
* min 2 msc przed zabiegiem
* CTx w surowicy > 150 pg/ml
186
CTx - co to i jakie są normy?
C-końcowy telopeptyd łańcucha α kolagenu I = marker resorpcji kości - pośrednio określa ryzyko wystąpienia martwicy polekowej kk
< 100 pg/ml - wysokie ryzyko martwicy
100-150 pg/ml - średnie ryzyko martwicy
> 150 pg/ml - niskie ryzyko martwicy
187
Komórka dominująca w zapaleniu przewlekłym:
makrofag
188
Makrofagi w zap ostrym:
* makrofagi gromadzą się w miejscu zap dopiero po 48 h
| * po ustąpieniu zap makrofagi obumierają lub przechodzą naczyniami chłonnymi do ww chłonnych
189
Makrofagi w zap przewlekłym:
szybka i trwała rekrutacja makrofagów do msca zapalenia
odpowiadają za to:
• chemotaksja makrofagów pod wpływem fragmentu C5a komplementu
• produkty rozpadu kolagenu
• chemokiny produkowane przez już zrekrutowane makrofagi (zamknięte koło patogenetyczne)
190
Zapalenia ziarniniakowe - co to?
zap ziarniniakowe / ziarniniakowate / swoiste
forma przewlekłego zapalenia, w której dochodzi do reakcji immunologicznej nadwrażliwości typu późnego (komórkowego); dawniej nazywana swoistym - charakterystyczny obraz mikroskopowy (ziarniniaki nabłonkowatokomórkowe) dla danej jednostki chorobowej
191
Jak powstają ziarniniaki nabłonkowatokomórkowe?
makrofag pochłania patogen → makrofag prezentuje antygen limf T → limf T produkuje IL-2 (który zwrotnie aktywuje limf T) i interferon γ, który przekształca makrofag w komórki nabłonkowate
komórki nabłonkowate = makrofag, który pochłonął bakterie wywołujące swoisty odczyn
192
Jakie zapalenia zaliczamy do grupy zapaleń ziarniniakowych?
* promienica
* kiła
* gruźlica
* zespół Melkerssona-Rosenthala
193
Promienica:
* przewlekła choroba zakaźna (pierwotnie przewlekła)
* najczęstsze zapalenie swoiste obszaru twarzowo-szczękowego (obszar ten jest wybitnie predysponowany do zakażenia)
* bakterie z rodzaju Actinomyces (Gram dodatnie, beztlenowe) - najczęściej Actinomyces izraeli
* objawy promienicy mogą być wywołane również infekcją (niezwykle rzadko): Propionibacterium propionicum, Arachnia propionica, Nocardia
* zakażenie oportunistyczne (endogenne) wywołane przez patogen saprofitujący JU (pod wpływem urazu, zakażenia czy osłabienia odporności stają się patogenne)
* zwykle dotyczy tk miękkich
194
Promienica - czynniki predysponujące:
* mężczyźni
* > 50 rż
* zła higiena JU
* uraz operacyjny
* spadek odporności
195
Postaci promienicy:
* płucno-piersiowa - 10-15%
* brzuszna - 15-2-%
* twarzowo-szyjna - 33-65% (najczęstsza)
196
Postaci kliniczne promienicy:
* naciekowa = naciek promieniczy
* guzowata = promieniczak
* ropna
* promienicze zapalenie kości
197
Naciek promieniczy:
infiltratio actinomycotica
* predysponowana okolica przyuszniczo-żwaczowa
* deskowato-twardy, niebolesny naciek, pokryty sinoczerwoną skórą
* szczękościsk
* brak odczynu węzłowego (chyba, że dołączy wtórne nadkażenie nieswoiste)
* przebieg wybitnie przewlekły
* włóknienie tkanek objętych naciekiem
198
Zropienie nacieku promieniczego:
infiltratio actinomycotika abscendens
* zwane ropniem promieniczym (abscessus actinomycoticus)
* w obrębie nacieku promieniczego tworzą się ropnie (zwykle mnogie) - ogniska chełbotania
* ropnie opróżniają się samoistnie przez skórę lub bł śluz (przetoki)
* z przetok sączy się treść ropna zawierająca druzy promienicze, przypominające ziarna siarki
* przetoki goją się z pozostawieniem blizn (zmarszczki promienicze) → mogą być punktem wyjścia ponownego rozwoju promienicy (np. przy spadku odporności), ponieważ bytują w nich promieniowce
199
Promieniczak:
Actinomycoma
* niebolesny guz o nieostrych granicach
* znikoma ruchomość względem podłoża (dość mocno zrośnięty z podłożem)
* może też dotyczyć kości (rozdęcie)
* różnicowanie z guzem neo
200
Promienica kk szczękowych - postać centralna:
* zak z okolicy OKW (najczęściej) lub ze szpary złamania
* obraz kliniczny i rtg jak z fazie przewlekłej zap
* martwaki, przetoki
201
Promienica kk szczękowych - postać obwodowa:
* zak z otoczenia (skóra, bł śluz) - charakter wtóny
* deformacja kk, masywny odczyn odokostnowy
* liczne ubytki osteolityczne kk
* niezwykle rzadka postać
202
Diagnostyka promienicy - z jakich elementów się składa?
1. obraz kliniczny
2. bad bakteriologiczne
3. hist-pat
203
Diagnostyka promienicy - obraz kliniczny:
raczej charakterystyczny, ale nie zawsze ze względu na możliwe nadkażenie innymi szczepami i wcześniejsze stosowanie antb powoduje
204
Diagnostyka promienicy - bad bakteriologiczne:
* materiał należy pobrać z głębokich warstw tk, nie z powierzchni → promieniowce są wrażliwe na tlen
* promieniowce są bardzo wrażliwe na zmianę temp i materiał powinien być transportowany w termosie w temp. ciała ludzkiego i dostarczony do pracowni w ciągu 2 h → często fałszywie ujemny wynik
* specjalne, tzw. czarne podłoże do transportu promieniowców
* informacja dla pracowni mikrobiologicznej o podejrzeniu promienicy
* hodowla w warunkach beztlenowych co najmniej 10 dni
205
Diagnostyka promienicy - hist-pat:
* kolonie promieniowców, ziarniniaki nabłonkowatokomórkowe → ognisko martwicy, wokół którego kolonie promieniowców układają się promieniście jak promienie od słońca (stąd ich nazwa); nagromadzenia o takim obrazie tworzą ziarniniaki nabłonkowatokomórkowe / obraz kwiata astry
* zjawisko patomorfozy = pod wpływem antb promieniowce ulegają rozpadowi i przypominają paciorkowce lub gronkowce
206
Promienica - leczenie:
1. antybiotykoterapia
• w każdej postaci - długoterminowa antybiotykoterapia, co 4 tyg, w cięższych przypadkach do 6 msc (wcześniejsze odstawienie prowadzi do nawrotu i schorzenie traci swój charakterystyczny obraz kliniczny i hist-pat):
a. penicyliny naturalne i półsyntetyczne
b. tetracykliny, np. doksycyklina (jedyna grupa antb względnie dobrze tolerowana w długoterminowej antybiotykoterapii + mają działanie p/zapalne)
c. makrolidy
d. klindamycyna (niewskazana ze względu na długoterminowość)
• promieniowce są naturalnie oporne na metronidazol (mimo, że to beztlenowce)
2. chirurgiczne:
• w postaci ropnej tk miękkich - nacięcie ropnia zgodnie z obowiązującymi zasadami dla ropni tk miękkich, łyżeczkowanie przetok, wycięcie zmarszczek promieniczych
• w postaci guzowatej tk miękkich - wycięcie guza
• w zapaleniu kk - sekwestrektomia
• zawsze dokładna sanacja JU
207
Gruźlica:
* zapalenie swoiste
* grupa prątków gruźliczych, tzw. prątków typochych (Kocha) - Mycobacteriaceae: M. tuberculosis, M. bovis, M. africanum, M. microti → ZAKAŹNE!
* grupa prątków atypowych (niegruźliczych) - MOTT (Mycobacteria other than tuberculosis): M. avium, M. scrofulaceum, M. chelonae, M. fortuitum, M. ulcerans → wywołują objawy podobne do gruźlicy (mykobakterioza), nie są zakaźne, ale są oporne na większość tuberkulostatyków
* tlenowe, Gram dodatnie pałeczki kwasooporne
* zakażenie drogą kropelkową (M. tuberculosis) / drogą pokarmową (M. bovis)
* skupisko ziarniniaków nabłonkowatokomórkowych → gruzełek gruźliczy → w części centralnej gruzełek ulega martwicy serowatej (swoiste dla gruźlicy)
* pierwotny zespół gruźliczy (zespół Ghona) - ognisko pierwotne gruźlicy wraz z zajętymi ww
208
MOTT:
Mycobacteria other than tuberculosis
* grupa prątków atypowych (niegruźliczych): M. avium, M. scrofulaceum, M. chelonae, M. fortuitum, M. ulcerans
* wywołują objawy podobne do gruźlicy (mykobakterioza)
* nie są zakaźne
* są oporne na większość tuberkulostatyków
209
Zespół Ghona:
pierwotny zespół gruźliczy = ognisko pierwotne gruźlicy wraz z zajętymi ww
210
Gruźlica wrzodziejąca:
tuberculosis ulcerosa
nie gojące się samoistnie owrzodzenia (bolesne, pokryte szarobiałymi
gruzełkami)
drobne gruzełki → zlewanie → rozpad → owrzodzenie
211
Gruźlica toczniowa:
tuberculosis luposa
• pierwotnie dotyczy skóry
• ze skóry przez ciągłość penetruje w obręb jamy
ustnej
• goi się z pozostawieniem blizny,
który jest stanem przedrakowym (ca in lupo)
guzek → skupisko guzków → zlewanie i rozpadanie się → owrzodzenie → ziarninowanie w centrum owrzodzenia
212
Gruźlica rozpływna:
tuberculosis colliquativa
• najczęściej policzek i okolica podżuchwowa
twardy naciek → niebolesny guz
→ rozmiękanie → zimny ropień → przetoka → głębokie owrzodzenia
213
Gruźlicze zap ww chłonnych szyi:
Lymphadenitis colli tuberculosa
najczęstsza postać gruźlicy GiS (ale ogólnie występuje rzadko)
a. postać pierwotna - bezpośrednio po zakażeniu prątkami, przed pełnym rozwojem zjawisk immuno
• charakterystyczna dla dzieci
• zak drogą pokarmową: wrota zak stanowi bł śluz JU lub zatok
b. postać wtórna - uaktywnienie prątków przebywających w stanie anabiozy (najczęściej) / nadkażenie wewnątrz- lub zewnątrzpochodne
• lokalne zab funkcji ukł immuno
214
Gruźlicze zap ww chłonnych szyi - postać ostra:
* najrzadsza
* dzieci
* masywny rozsiew ogólnoustrojowy (prosówka)
* silny odczyn ogólny
* miejscowo "gorące ropnie" = klasyczne objawy ropnia nieswoistego (ból, obrzęk, zaczerwienienie, ↑temp - w obrazie klinicznym nie ma niczego swoistego)
215
Gruźlicze zap ww chłonnych szyi - postać podostra:
* najczęstsza
* objawy ogólne miernie nasilone lub ich brak
* węzły twarde, niezrośnięte z otoczeniem → zlewają się i rozmiękają → zimny ropień (martwica serowata - masa półpłynna - daje objaw chełbotania i obrzęk, ale nie ma bólu, ↑ temp, zaczerwienienia i nacieku zap) → przetoki → niegojące się, deformujące blizny = zołzy (skrofuły)
* ropnie opadowe
* czasem może dojść do zwapnienia węzłów - charakterystyczny chrzęst w badaniu palpacyjnym
216
Gruźlicze zap ww chłonnych szyi - postać przewlekła:
* dość rzadka
* brak objawów ogólnych
* obraz kliniczny jak w postaci podostrej, ale: rzadko przetoki, bez blizn
217
Gruźlicze zap ww chłonnych - postaci:
* ostra
* podostra (najczęściej)
* przewlekła
218
Gruźlica tk miękkich - postaci:
* gruźlica wrzodziejąca
* gruźlica toczniowa
* gruźlica rozpływna
219
Gruźlicze zap kości:
Osteomyelitis tuberculosa
* bardzo rzadko
* w obszarze twarzoczaszki najbardziej predysponowana jest k jarzmowa, potem żuchwa
a. postać centralna - wrota zakażenia stanowi kanał zęba, rana poekstrakcyjna
b. postać obwodowa - przez ciągłąść z istniejących ognisk w obrębie tk miękkich
c. postać rozlana - przy zak krwiopochodnym
220
Barwienie metodą Ziehla-Neelsena:
* diagnostyka gruźlicy
* obecnie niestosowana
* forma bad bakterioskopowego
* barwienie wydzieliny odkrztuszanej z oskrzeli fuksyną karbolową i błękitem metylenowym → oglądanie pod mikroskopem
* pałeczki kwasooporne wybarwiają się na czerwono, a tło pozostaje niebieskie
221
Metody diagno gruźlicy:
* metody genetyczne (system sondy genetycznej, reakcja łańcuchowa polimerazy, PCR, rt-PCR) - PCR ma również znaczenie w identyfikacji prątków atypowych
* histpat
* RTG klatki piersiowej i twarzoczaszki
* śródskórna próba tuberkulinowa Mantoux (z tuberkuliną RT-23 lub PPD - tuberculin purified protein derivative) - znaczenie drugorzędne w rozpoznaniu
* barwienie metodą Ziehla-Neelsena - niestosowana
* hodowla na pożywce Lowensteina-Jensena (trwa do 8 tyg - niestosowana), metoda Bactec (trwa do 6 tyg - może być stosowana, ale długotrwała)
222
Gruźlica - leczenie:
1. leczenie tuberkulostatykami - przy zakażeniu prątkami typowymi:
• podstawowe: rifampicyna, izoniazyd, pirazynamid
• uzupełniające: streptomycyna, etambutol
I faza - 2 msce → 3 podstawowe + 1 uzupełniający
II faza - 4 msce → rifampicyna + izoniazyd
2. chiru:
a. gruźlica tk miękkich
• przy braku odp na leczenie tuberkulostat
• metoda z wyboru w gruźlicy atypowej
• tylko w gruźlicy rozpływnej i gruźlicy ww chłonnych
• opróżnianie zimnych ropni → nakłucie przez zdrową skórę
• wycięcie (lymphadenectomia)
• zabiegi chiru w osłonie tuberkulostat
b. gruźlica kk: sekwestrektomia w osłonie tuberkulostatyków
223
Kiła:
lues, syphilis
* zakażenie swoiste
* krętek blady (Treponema pallidum) - beztlenowiec Gram-ujemny
* wrodzona (lues congenita) - zakażenie przez łożysko / nabyta (lues acquisita) - choroba weneryczna
224
Kiła nabyta:
* najczęstsza postać kiły
* krętki namnażają się w miejscu wniknięcia, podążają do regionalnych ww chłon, a stąd do ukł krwionośnego → kiła pierwszorzędowa
* pojawiają się dodatnie odczyny serologiczne
* podanie antb na tym etapie powstrzymuje dalsze etapy sschorzenia
225
Kiła - zmiana pierwotna:
wrzód twardy (ulcus durum, affectio primaria)
* utrzymuje się 21 dni od zakażenia
* zazwyczaj w obrębie narządów płciowych, ale może pojawić się w JU
* niebolesna i twarda
* regularny kształt
* powiększenie okolicznych ww chłonnych - bezbolesne, twarde, niezrośnięte
* goi się bez pozostawiania blizny
226
Kiła drugorzędowa:
* 9-10 tyg od zakażenia
* trwa do 2 lat
* masywne namnażanie krętków we krwi (krętkowica)
* obfita ilość krętków w ślinie
* wycinki tkankowe na tym etapie nie dają rozpoznania (bo krętki we krwi a nie w tkankach) → rozpoznanie na podstawie badania serologicznego
227
Kiła drugorzędowa - obraz w JU:
* angina luetica (angina kiłowa) - bez klinicznych cech procesu infekcyjnego
* exanthema, enanthema (ospa miłosna) - miedziany kolor wykwitów
* kłykciny płaskie (lepieże)
* osutka pierścieniowa (język)
* leukodema lueticum (kiłowe plamy bielacze)
* lymphadenopathia
* aleopecia luetica
* pełzające owrzodzenia bł śluz JU (snail track ulcers)
228
Kiła utajona:
* zazwyczaj od 2 do 5-10 lat od zakażenia
* kiła utajona wczesna = nawroty objawów z kiły drugorzędowej / późna = asymptomatyczna
* nadal krętki namnażają się we krwi → pacjent może zakażać
229
Kiła trzeciorzędowa:
* nieuleczalna = choroba całego życia
* brak krętków we krwi
* może nie wystąpić, zwłaszcza jeżeli w trakcie kiły drugorzędowej pacjent był leczony antb
a. kiła sercowo-naczyniowa (tętniaki workowate aorty zawsze powyżej przepony)
b. kiła OUN (wiąd rdzenia, udar w obrębie t. środkowej mózgu u osoby młodej)
c. kilaki (gummata) - ziarniniak kiłowy: głównie wątroba i inne narządy miąższowe, mogą pojawić się w kości (kilaki podniebienia - nosowanie w trakcie mowy)
230
Kiła wrodzona:
* zakażenie przez łożysko po 5. msc ciąży (do 5 msc łożysko nie przepuszcza krętków)
* matka musi być w okresie kiły pierwszo- lub drugorzędowej (również w okresie kiły utajonej)
* często prowadzi do obumarcia płodu
231
Kiła wrodzona wczesna:
* ujawnia się w okresie płodowym lub najpóźniej do 2 rż (w JU objawy kiły nabytej 2-rzęd)
* stygmaty kiły wrodzonej wczesnej: exanthema (wysypka), rhagades (zajady - ragady), coryza (sapka kiłowa), nasus sellatus (nos siodełkowaty), facies senillis (twarz starcza), abscessus Dubois, pneumoria alba, cirrhosis luetica hepatis
232
Kiła wrodzona późna:
* po 2 rż
* stygmaty kiły wrodzonej późnej: blizny Parrota, triada Hutchinsona (zęby Hutchinsona, zmętnienie rogówki, głuchota), zęby Fourniera, czoło olimpijskie (wysunięcie do przodu k. czołowej i wrażenie kwadratowej głowy), caput quadratum, zanik n. II i VIII → stąd problemy ze wzrokiem i słuchem
233
Zespół Melkerssona-Rosenthala:
• zapalenie ziarniniakowe
* przypuszczalna etiologia: przewlekłe nawracające, ziarniniakowe zap drobnych tt obszaru twarzoczaszki
* początkowo (przez wiele lat) postać jednoobjawowa - ziarninakowe zapalenie wargi górnej (zespół Mieschera)
* może być pierwszym objawem Leśniewskiego-Crohna lub poprzedzać jego wystąpienie nawet o 10 lat (w L-C charakterystyczne pobrukowanie bł śluz JU)
TRIADA:
1. nawracające obrzęki twarzy (głównie wargi górnej, również policzka lub wargi dolnej) - jeżeli nie umiejscawia się w linii pośrodkowej to jest jednostronny
2. pobruzdowany język
3. obwodowe porażenie n. VII
objawy współtowarzyszące (niestałe):
• zab smaku
• suchość w JU (spadek prod śliny)
• pęknięcia i owrzodzenia bł śluz JU
• obrzęki dziąseł, języka, podniebienia i policzków
• objawy ogólne: bóle głowy, rozbicie gorączka
234
Triada Hutchinsona:
• kiła wrodzona późna
1. zęby Hutchinsona (charakterystyczne wręby na siekaczach przyśrodkowych)
2. zmętnienie rogówki
3. głuchota
235
Zęby Fourniera:
* kiła wrodzona późna
| * beczułkowate, spłaszczone 6 dolne
236
Zespół Melkerssona-Rosenthala - leczenie:
objawowe:
• kortykosteroidy, np. prednizon 30-60 mg / dobę przez 2-4 tyg, później dawka podtrzymująca 10 mg / dobę przez 2-4 msc
• leczenie biologiczne - anty-TNF (infliximab, adalimumab)
• hydroksychlorochina (lek antymalaryczny)
• klofazymina (lek p/gruźliczy i p/trądowy)
• tetracykliny lub metronidazol (działanie p/zapalne)
• wstrzyknięcia kortykoster do zmian obrzękowych
• wycięcie przerostów i rekonstrukcja
237
Sarkoidoza:
* zapalenie ziarniniakowe
* przewlekła choroba o nieznanej etiologii, w której dochodzi do tworzenia ziarniniaków nabłokowatokomókowych, które nie ulegają serowaceniu
* zmiany dotyczą głównie wnękowych ww chłonn w płucach, ale mogą rozwinąć się nieomal w każdym obszarze anato
* istnieją przypuszczenia, że tłem choroby jest wadliwa odp immuno na kontakt z prątkami gruźlicy
* rozpoznawana zwykle u pacjentów między 35-45 rż
* w JU: niebolesne nacieki ziarniniakowe w postaci przerostu dziąseł, drobnych guzków lub plam, rozchwianie zz, dysfunkcja SSŻ, zespół Heerfordta
238
Zespół Heerfordta:
• w przebiegu sarkoidozy
1. obustronne powiększenie przyusznic wraz z przyuszniczymi ww chłonnymi
2. zapalenie tęczówki
3. porażenie n. III i VII
