Torbiele

Question 1

Czym jest torbiel?

Answer 1

patologiczna jama wypełniona najczęściej treścią płynną, rzadziej półpłynną lub gazem, której powstanie nie ma związku z nagromadzeniem treści ropnej

Question 2

Co odróżnia torbiel od ropnia?

Answer 2

powstanie torbieli nie ma związku z nagromadzeniem treści ropnej

Question 3

Czym jest torbiel prawdziwa?

Answer 3

torbiel posiadająca torebkę wyścieloną nabłonkiem

Question 4

Czym jest torbiel rzekoma / pseudotorbiel?

Answer 4

zbiorowisko treści płynnej lub półpłynnej rozprężającej otaczające tkanki w taki sposób, że przypominają one torbiel

mogą być otoczone łącznotkankową torebką, jednak nie posiadają wyściółki nabłonkowej

Question 5

Jakie wyróżniamy pseudotorbiele obszaru szczękowo-twarzowego?

Answer 5

• torbiel tętniakowata
• torbiel samotna
• pseudotorbiel zatoki szczękowej
• torbiel z wynaczynienia śluzu w obrębie tk. miękkich
• ubytek Stafnego (można zaliczyć, ale nie jest jamą sensu stricto a zagłębieniem w kości)

Question 6

Jakie wyróżniamy rodzaje torbieli ze względu na pochodzenie nabłonka stanowiącego ich wyściółkę?

Answer 6

A. zębopochodne - wyściółka ma związek z procesem odontogenezy

B. niezębpochodne - wyściółka pochodzi z ektodermy zaangażowanej w rozwój tkanek obszaru szczękowo-twarzowego

Question 7

Jaka może być patogeneza powstawania torbieli?

Answer 7

• torbiele zapalne - ich przyczyną jest stan zapalny (zwykle zębopochodny)
• torbiele wrodzone / rozwojowe - powstają na podłożu zarodkowych tworów anatomicznych
• retencja treści wydzielniczej na skutek zablokowania lub uszkodzenia dróg odpływu drobnych lub dużych gruczołów ślinowych
• nowotwory i zmiany nowotworopodobne mogą charakteryzować się torbielowatą budową
• obecność pasożyta

Question 8

Jakie wyróżniamy torbiele obszaru szczękowo-twarzowego ze względu na ich lokalizację?

Answer 8

• torbiele kości szczękowych
• torbiele zatok szczękowych
• torbiele okołoszczękowych tkanek miękkich

Question 9

Jakie wyróżniamy torbiele prawdziwe kości szczękowych?

Answer 9

A. rozwojowe
• torbiel przyzębna boczna
• zębopochodna torbiel gruczołowa
• zębopochodna torbiel groniasta
• zębopochodna torbiel rogowaciejąca
• ortokeratotyczna torbiel rogowaciejąca

B. zapalne
• torbiel korzeniowa - torbiel resztkowa
• zapalna torbiel przyzębna

C. o zróżnicowanej etiologii
• torbiel zawiązkowa
• torbiel kanału przysiecznego

Question 10

Jakie wyróżniamy torbiele rzekome kości szczękowych?

Answer 10

• torbiel (jama) tętniakowata
• torbiel (jama) samotna
• ubytek (defekt) Stafnego

Question 11

Jakie wyróżniamy prawdziwe torbiele zatok szczękowych?

Answer 11

A. retencyjne
• śluzowiak zatoki szczękowej
• torbiel zastoinowa zatoki szczękowej

B. jatrogenne
• pooperacyjna torbiel zatoki szczękowej

Question 12

Jakie wyróżniamy rzekome torbiele zatok szczękowych?

Answer 12

pseudotorbiel zatoki szczękowej

Question 13

Jakie wyróżniamy torbiele tkanek miękkich?

Answer 13

A. torbiele gruczołów ślinowych
a. drobnych gruczołów ślinowych
PRAWDZIWE: torbiel zastoinowa
RZEKOME: torbiel z wynaczynienia śluzu
b. dużych gruczołów ślinowych
PRAWDZIWE:
• przewodowa torbiel ślinowa
• torbiel limfoepitelialna
RZEKOME: żabka

B. torbiele dermoidalne
• torbiel naskórkowa
• torbiel skórzasta
• torbiel potworniakowa

C. torbiele i przetoki skrzelopochodne
• rozwijające się na podłożu I. łuku skrzelowego
• rozwijające się na podłożu II. łuku skrzelowego (torbiel boczna szyi)
• rozwijające się na podłożu III. i IV. łuku skrzelowego

INNE: 
• torbiel erupcyjna
• torbiel dziąsłowa dorosłych
• torbiel dziąsłowa niemowląt
• torbiel nosowo-wargowa
• torbiel przewodu tarczowo-językowego (tzw. torbiel środkowa szyi)

Question 14

Który rodzaj torbieli występuje najczęściej?

Answer 14

korzeniowa (nabłonkowa zębopochodna, zapalna) i zawiązkowa (zębopochodna, rozwojowa)

Question 15

Objawy kliniczne torbieli wewnątrzkostnej:

Answer 15

FAZA POCZĄTKOWA (na tym etapie wykrywana zwykle przypadkowo na RTG):

obiektywne: brak
subiektywne: brak

FAZA ZAAWANSOWANA:

obiektywne: deformacja i/lub erozja blaszki korowej; wygórowanie; pojawienie się przetok i wydobywającej się treści
subiektywne: uczucie rozpierania lub ból

Question 16

Czy obecność torbieli powoduje resorpcję korzeni zębów sąsiednich?

Answer 16

zwykle nie, częściej prowadzą do ich przemieszczenia → resorpcja korzeni zawsze powinna budzić podejrzenie procesu nowotworowego (łagodnego lub złośliwego)

Question 17

Czy rozwój torbieli w obrębie pni nerwowych prowadzi do zaburzeń czucia?

Answer 17

nie, jedynie do przemieszczenia nerwów (w odróżnieniu od naciekających guzów nowotworowych)

Question 18

Torbiel - obraz RTG:

Answer 18

kształt: okrągły / owalny; czasem wielokomorowa

obrzeże: otoczka osteosklerotyczna (zmiany o nieostrym odgraniczeniu → podejrzenie nowotworu)

jednorodność: zwykle jednorodne, jednokomorowe (obecność niejednorodnych obszarów lub przegród kostnych → podejrzenie nowotworu)

wpływ na sąsiednie struktury: przemieszczenie (resorpcja korzeni → podejrzenie nowotworu)

liczba: zwykle pojedyncze; wielomiejscowe występowanie u pacjentów z licznymi zz z miazgą zgorzelinową lub w zespole Gorlina-Goltza
lokalizacja: dowolna (choć niekiedy specyficzna, np. torbiel nosowo-podniebienna w linii pośrodkowej szczęk w obrębie kanału przysiecznego)

Question 19

Biopsja aspiracyjna przy podejrzeniu torbieli - co nam mówi charakter pobranej zawartości?

Answer 19

• przejrzysty, żółty płyn → zwykle niezakażona torbiel zębopochodna
• mętny lub zropiały płyn → torbiel zakażona
• znaczna ilość zawartości stałej → torbiel rogowaciejąca
• treść krwista → zmiana naczyniowa (UWAGA! ryzyko powikłań krwotocznych)
• ujemny wynik → jama częściowo pusta (jeśli obecna przetoka) / bardzo gęsta zawartość / charakter lity (należy podejrzewać nowotwór i wykonać biopsję wycinkową)

Question 20

Torbiel korzeniowa - charakterystyka:

Answer 20

• najczęstsza torbiel kości szczękowych
• zawsze związek z zębem z martwą miazgą (nawet zębów mlecznych)
• wybitnie predysponowana jest okolica górnych siekaczy, zwłaszcza bocznych
• zawiera bursztynowy płyn, z charakterystyczną opalescencją kryształków cholesterolu
• przez długi czas bezobjawowa → objaw chrzęstu pergaminowego → objaw chełbotania (fluktuacji)
• różnicowanie: torbiel przyzębna boczna

Question 21

Torbiel korzeniowa - leczenie:

Answer 21

• wyłuszczenie z resekcją wierzchołka i wstecznym wypełnieniem kanału
• metoda dwuetapowa (zwłaszcza przy torbielach rozległych)

Question 22

Torbiel prawdziwa korzeniowa a torbiel okw - różnice:

Answer 22

• prawdziwa torbiel korzeniowa - zamknięta jama całkowicie wysłana nabłonkiem; nie goi się samoistnie po usunięciu zęba przyczynowego lub jego miazgi
• torbiel okw - nabłonek przyczepiony do obrzeża otworu wierzchołkowego zęba w taki sposób, że światło torbieli jest otwarte do kanału korzeniowego; goi się samoistnie po usunięciu zęba przyczynowego lub jego miazgi

Question 23

Torbiel zawiązkowa rozwojowa - charakterystyka:

Answer 23

• częstsza niż rozwojowa zapalna
• towarzyszy zębowi zatrzymanemu (najczęściej dolny trzonowiec lub górny kieł)
• rozwija się na podłożu zawiązka zęba
• powstaje na skutek hipoplazji szkliwa zatrzymanego zęba → w RTG zawsze otacza koronę zatrzymanego zęba
• nie ma tła zapalnego, choć może ulec wtórnemu zakażeniu
• różnicowanie: KCOT, szkliwiak

Question 24

Torbiel zawiązkowa rozwojowa - leczenie:

Answer 24

wyłuszczenie

jeśli torbiel obejmuje zęba ósmego → usunięcie; jeśli zęba ważnego dla zgryzu → ortodontyczna repozycja

wg Krysta - rzadko daje się odpreparować torbiel od zęba więc konieczne usunięcie torbieli z zębem / zawiązkiem

Question 25

Torbiel erupcyjna - charakterystyka:

Answer 25

* jest zewnątrzkostnym (w tkankach miękkich) wariantem torbieli zawiązkowej * dotyczy głównie zz stałych, ale może też dotyczyć mlecznych (najczęściej górny siekacz lub pierwszy trzonowiec) * rozwija się w trakcie procesu wyżynania zęba * ograniczone, półprzezroczyste wygórowanie ponad wyrzynającym się zębem; często dochodzi do wylewów krwawych w tkankach miękkich → miękka konsystencja i czerwono-niebieskawe zabarwienie * różnicowanie: torbiel zawiązkowa

Question 26

Torbiel erupcyjna - leczenie:

Answer 26

wycięcie miękkotkankowej kopuły pokrywającej koronę wyrzynającego się zęba często dochodzi do pęknięcia jej torebki i samoistnego wchłonięcia → nie wymaga leczenia

Question 27

Ortokeratotyczna torbiel zębopoch - charakterystyka:

Answer 27

* rogowacenie torem ortokeratozy * pozbawiona zdolności naciekania tkankowego (w przeciwieństwie do OKC) * leczenie przez wyłuszczenie * wznowy rzadkie (2-4%)

Question 28

Torbiel kanału przysiecznego - charakterystyka:

Answer 28

* rozwija się w kanale przysiecznym i go deformuje * nie ma związku ze stanem uzębienia (siekacze szczęki zwykle z żywą miazgą) * elastyczno-twarde wygórowanie (w przypadku erozji kostnej - chełboczące) w przednim odcinku podniebiena; w zaawansowanych przypadkach obejmuje również stronę wargową * rzutujący się często na obraz torbieli kolec nosowy przedni nadaje jej kształt zbliżony do symbolu serca * nawroty są rzadkie * leczenie: wyłuszczenie z dostępu podniebiennego (zwykle); jeśli naruszy dno jamy nosowej - metoda dwuetapowa

Question 29

OKC - najczęstsza lokalizacja:

Answer 29

* zwykle w żuchwie, w bocznym odcinku trzonu lub dolnej części gałęzi * jeśli w szczęce to również w bocznym odcinku

Question 30

OKC - obraz kliniczny, radiologiczny, diagno różnicowa i leczenie:

Answer 30

* najczęstszy nowotwór zębopochodny * częściej żuchwa, szczególnie okolica kąta * wysoki wskaźnik nawrotowości OBRAZ KLINICZNY: • przez pewien czas bezobjawowy • agresywny wzrost → niszczenie kości i naciekanie • ból, obrzęk i okresowe opróżnianie się zawartości guza do JU • przemieszczenia zębów • (nie zawsze) objaw Vincenta • punkcja - charakterystyczny słomkowy płyn zawierający masy keratynowe (rogowe) OBRAZ RADIOLOGICZNY: mały, okrągły lub owalny ubytek osteolityczny z nieregularnym obrzeżem; możliwe przemieszczenia zębów i (rzadziej) resorpcja tk twardych ``` DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA: • torbiel zawiązkowa • szkliwiak • śluzak zębopochodny • pseudogruczołowy guz zębopochodny • włókniak szkliwiakowy • olbrzymiokomórkowa zmiana wewnątrzkostna • torbiel tętniakowata ``` LECZENIE: wyłuszczenie z obwodową osektomią lub aplikacją płynu Carnoya; w przypadku wznowy → resekcja kości z 1 cm marginesem zdrowej kości

Question 31

Zespół Gorlina-Goltza:

Answer 31

* torbiel rogowaciejąca OKC (rogowaciejąco-torbielowaty guz zębopochodny KCOT) rozwijająca się wielomiejscowo w kościach szczęk + zaburzenia spoza obszaru szczękowo-twarzowego (np. skóry, ukł wydzielania węwnętrznego, oczu czy OUN) * dziedziczony autosomalnie dominująco * kryteria główne: więcej niż dwa ogniska raka podstawnokomórkowego (BCC), pacjenci <20 rż - jedno ognisko; przynajmniej jedno ognisko KCOT kości szczękowych; przynajmniej 3 charakterystyczne zagłębienia na pow dłoniowej rąk lub pow podeszwowej stóp; rozszczep żeber lub ich zlanie; zwapnienia w obrębie sierpu mózgu; powinowactwo 1szego stopnia z osobą u której rozpoznano ten zespół * kryteria poboczne: wielkogłowie, rozszczep wargi lub podniebienia, przerost guzów czołowych, hyperteloryzm, deformacje łopatki, syndaktylia, włókniak jajnika, rdzeniak zarodkowy

Question 32

Torbiel przyzębna boczna - charakterystyka:

Answer 32

* posiada kontakt z zębem w okolicy pomiędzy wierzchołkiem korzenia a szyjką i wykluczono tło zapalne (torbiel korzeniowa boczna) i nowotworowe (ameloblastoma) * najczęściej żuchwa w okolicy przedtrzonowców lub kłów * rozwija się z pozostałości zredukowanego nabł szkliwnego * bardzo rzadka * RTG: ubytek kości związany z boczną pow korzenia

Question 33

Zębopochodna torbiel gruczołowa - charakterystyka:

Answer 33

* jedna z najbardziej agresywnych torbieli k szczękowych - wzrasta szybko i przy pierwszych objawach ma już znaczne rozmiary * morfologicznie zbliżona do wwkostnego raka śluzowo-naskórkowego i może ulegać transformacji w jego kierunku * przedni odcinek, głównie żuchwy (okolica bródkowa) * wysoki wskaźnik nawrotowości - 30% * w ok. 60% w chwili rozpoznania stwierdza się zniszczenie warstwy korowej kości → przerwanie ciągłości jest wskazaniem do postępowania radykalnego * RTG: jedno- lub wielokomorowy ubytek kości, wewnętrzna struktura o wyglądzie plastra miodu

Question 34

Zębopochodna torbiel groniasta - charakterystyka:

Answer 34

* mikroskopowo, a czasem też makroskopowo i w RTG przypomina grono * duża tendencja do nawrotów - 20% * bardzo rzadka * głównie w żuchwie * agresywny wzrost, niszczenie warstwy korowej

Question 35

Zębopochodna torbiel groniasta - leczenie:

Answer 35

* metody agresywne (obwodowa radykalizacja) | * metody radykalne tylko przy bardzo dużych zmianach z penetracją pozakostną

Question 36

Torbiel resztkowa - charakterystyka:

Answer 36

* rozwija się z wcześniej nierozpoznanej i nieleczonej torbieli korzeniowej * tendencja do wzrostu mimo usunięcia zęba przyczynowego

Question 37

Zapalna torbiel przyzębna - charakterystyka:

Answer 37

* związana z zap okołokoronowym, rozwijająca się w obrębie furkacji, najczęściej dolnego trzonowca * często wokół korony cześciowo zatrzymanego dolnego zęba mądrości po nawracających epizodach zapalenia okołokoronowego * torbiel bezobjawowa; objawy pochodzą od pericoronitis

Question 38

Ubytek Stafnego - charakterystyka:

Answer 38

* zagłębienie w językowej blaszce korowej kości, w której zwykle znajduje się dodatkowy płat ślinianki podżuchwowej * okrągły lub eliptyczny ubytek w bocznym odcinku trzonu żuchwy, poniżej kanału * wykrywany przypadkowo na OPG → potwierdzany na CBCT (widać, że ubytek nie ma charakteru torbieli) * nie wymaga leczenia

Question 39

Jakie zmiany wewnątrzkostne mogą przypominać torbiel = diagno różnicowa:

Answer 39

* torbiel samotna kości * torbiel tętniakowata kości * szkliwiak * śluzak zebopochodny * wapniejący nabłonkowy guz zębopochodny * włókniak zębopochodny * pierwotne i przerzutowe nowotwory złośliwe kości

Question 40

Torbiel samotna kości - charakterystyka:

Answer 40

* niemal zawsze w żuchwie, zwykle w odcinku przednim * żywotność miazgi zębów sąsiadujących jest zachowana * rzadko mogą wystąpić łagodne dolegliwości, przemieszczenie zębów lub złamanie patologiczne * RTG: jednokomorowy ubytek bez naruszenia istoty korowej, górny brzeg może penetrować pomiędzy korzenie

Question 41

Torbiel tętniakowata - charakterystyka:

Answer 41

* rzadko w obrębie kości szczękowych * torbielowaty ubytek kości wypełniony krwią * może powodować: deformację kości, zaburzenia zgryzu, przemieszczenie i rozchwianie zębów, resorpcję korzeni * naciekanie tk miękkich podnosi ryzyko wznowy * leczenie: wyłyżeczkowanie → zatokowaty kształt

Question 42

Torbiel zastoinowa zatoki szczękowej - charakterystyka:

Answer 42

* powstaje w wyniku zastoju śluzu na tle niedrożności (zakażenie lub obrzęk alergiczny) przewodu wyprowadzającego gruczołu śluzowego * przebieg asymptomatyczny jeśli nie utrudnia drenażu; w pozostałych przypadkach - objawy niedrożności zatoki * RTG: kopułkowaty cień, zwykle w dnie zatoki

Question 43

Śluzowiak (mucocoele) zatoki szczękowej - charakterystyka:

Answer 43

* torbielowata zmiana guzopodobna o agresywnym przebiegu * znacznie częściej w zatoce czołowej lub sitowiu * wypełnia całą zatokę w wyniku obturacji ujścia zatoki * jej wyściółkę stanowi kompleks śluzówkowo-okostnowy zatoki * diagno różnicowa: rak zatoki szczękowej

Question 44

Pseudotorbiel zatoki szczękowej:

Answer 44

* tło zapalne * nagromadzenie wysięku w przestrzeni podnabłonkowej dna zatoki (wysięk powoduje odwarstwienie śluzówki) * RTG: może być nierozróżnialna z torbielą zastoinową

Question 45

Torbiel pooperacyjna zatoki szczękowej:

Answer 45

* powstaje na skutek uwięźnięcia bł śluzowej w szczelinach operacyjnych * późne powikłanie zabiegu Caldwella-Luca,osteotomii szczęk, złamań kompleksu szczękowo-jarzmowego lub rany postrzałowej

Question 46

Torbiele zatok szczękowych - obraz kliniczny:

Answer 46

* najczęściej bezobjawowy, wykrywane przypadkowo na RTG * mogą zmieniać swoje rozmiary, a czasem ulegać samoistnej regresji (samoistne pęknięcie i opróżnienie do przewodu nosowego środkowego) * może wystąpić: dyskomfort przypominający ból zęba, ból neuralgiczny, uczucie rozpierania wewnątrz zatoki lub oczodołu; zab widzenia

Question 47

Obraz zachodzącego słońca - w jakiej patologii?

Answer 47

= kopułkowate zacienienie o regularnym obrysie wypukłością skierowane ku górze obraz RTG torbieli zatok szczękowych

Question 48

Torbiele zatok szczękowych - różnicowanie:

Answer 48

* śluzowiak - rzadko w zatoce szczękowej * zapalenie zatoki szczękowej - powoduje ścieńczenie światła zatoki w RTG, ale nieobecny obraz zachodzącego słońca * łagodne i złośliwe guzy wewnątrzzatokowe

Question 49

Torbiele zatok szczekowych - leczenie:

Answer 49

* leczenie chiru najczęściej nie jest konieczne (zwłaszcza w przypadkach asymptomatycznych) * jeśli występują objawy kliniczne - usunięcie zmiany z dostępu endoskopowego lub wewnątrzustnego

Question 50

Torbiele zatok szczękowych - znieczulenie, dostęp, osteotomia i wyłuszczenie, szycie:

Answer 50

znieczulenie: nasiękowe od strony policzkowej + przewodowe n podoczodołowego dostęp: cięcie paramarginalne lub marginalne; ewentualne cięcie uwalniające - mezjalnie (lepsza widoczność) osteotomia i wyłuszczenie: okno kostne wykonane wiertłem lub urządzeniem pizoelektrycznym; klapka kostna powinna być uszypułowa na bł Schneidera na górnym marginesie osteotomijnym; po wyłuszczeniu repozycja klapki i ustabilizowanie szwami wchłanialnymi szycie: szczelne (zapobiega wytworzeniu przetoki UZ)

Question 51

Torbiel dziąsłowa niemowląt - charakterystyka:

Answer 51

* bardzo rzadka * u noworodków, zwłaszcza w łuku górnym * mnogie, małe białe lub różowe grudki (1-5 mm) w okolicy szwu podniebiennego lub na bł śluz wyrostka zębodołowego * różnicowanie: perły Epsteina * leczenie: nie wymaga, ustępują w ciągu pierwszych 3 msc po urodzeniu

Question 52

Torbiel dziąsłowa dorosłych - charakterystyka:

Answer 52

* niebolesne, miękkie, chełboczące, wolno rosnące wygórowanie na bł śluz w okolicy przedtrzonowców dolnych <1 cm * różnicowanie: mucocoele zlokalizowane na dziąśle, ziarnistości Fordyce'a, guzy zębopochodne zewnątrzkostne, torbiel przyzębna boczna * leczenie chirurgiczne, brak tendencji do nawrotów

Question 53

Torbiel nosowo-wargowa - charakterystyka:

Answer 53

* torbiel tk miękkich * jednostronne wygórowanie, bocznie od piramidy nosa i blisko wargi górnej, powodujące spłycenie i deformację fałdu nosowo-wargowego * może powodować niedrożność przewodu nosowego * powstaje z dolnego odc przewodu nosowo-łzowego * bardzo rzadka * różnicowanie: czyrak, malformacja naczyniowa, nowotwory śliniankopochodne, zespół Melkerssona-

Question 54

Torbiel środkowa szyi:

Answer 54

* rozwija się z pozostałości przewodu tarczowo-językowego, który prawidłowo zanika podczas przemieszczania się tarczycy w okresie prenatalnym * klinicznie: chełboczące wygórowanie w linii pośrodkowej pomiędzy nasadą języka a tarczycą * incydentalnie może ulegać transformacji neo * leczenie: usunięcie wraz z resekcją k gnykowej (zabieg Sistunka)

Question 55

Torbiel boczna szyi (skrzelopochodna):

Answer 55

* rozwija się w wyniku niekompletnego zarośnięcia II kieszonki skrzelowej lub uwięźnięcia nabłonka w obrębie ww chłonnych szyjnych * chełboczące wygórowanie na bocznym obw szyi * niebolesne, chyba że ulegnie zakażeniu (może imitować ropień podżuchwowy) * często infekcja okołomigdałkowa wyprzedza ujawnienie się zmiany * leczenie: wyłuszczenie

Question 56

Torbie dermoidalne:

Answer 56

* torbiele rozwojowe * zwykle w okolicy dna JU lub przestrzeni podżuchwowej / podbródkowej * spotyka się postaci nabyte, głównie pourazowe lub jatrogenne (wszczepienie śródtkankowe skóry z przydatkami) * wolno rosnące wygórowanie * punktat - żółtawy, gęsty i kleisty płyn (skórzasta i potworniakowa) * leczenie: wyłuszczenie

Question 57

Torbiele dermoidalne - podział anatomiczno-topograficzny:

Answer 57

* pośrodkowa bródkowo-językowa * pośrodkowa bródkowo-gnykowa * boczna

Question 58

Torbiel naskórkowa:

Answer 58

torebka łącznotkankowa wyścielona nabłonkiem wielowarstwowym płaskim bez przydatków skórnych

Question 59

Torbiel skórzasta:

Answer 59

torebka łącznotkankowa wyścielona nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, w niektórych obszarach jednowarstwowym sześciennym z przydatkami skóry (włosy, zęby, paznokcie, gruczoły łojowe czy potowe)

Question 60

Torbiel potworniakowa:

Answer 60

w obrębie jednej torbieli nabłonek może wykazywać cechy wielowarstwowego płaskiego, wielorzędowego, migawkowego i walcowatego; w łącznotkankowej torebce mogą być przydatki skórne, a także tk pochodzenia mezodermalnego i ektodermalnego (kość, mięsień, bł śluzowa dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego czy naczynia krwionośne)

Question 61

Torbiel pośrodkowa bródkowo-językowa:

Answer 61

* pod językiem, wzdłuż linii pośrodkowej, pomiędzy mm bródkowo-językowym i żuchwowo-gnykowym * kopułkowate wygórowanie dna JU w linii pośrodkowej, pokryte niezmienioną bł śluz * język przemieszczony do góry i do tyłu * pacjent może zgłaszać: uczucie ciała obcego w JU, zaburzenia głosu lub połykania, BRAK dolegliwości bólowych

Question 62

Torbiel pośrodkowa bródkowo-gnykowa:

Answer 62

* w przestrzeni podbródkowej w linii pośrodkowej, pomiędzy skórą a mm bródkowo-gnykowym * klinicznie obraz podwójnego podbródka * wewnątrzustnie brak odchyleń od normy (bądź ledwo zauważalne) * pacjent może zgłaszać: uczucie ciała obcego w JU, zaburzenia głosu lub połykania, BRAK dolegliwości bólowych

Question 63

Torbiel boczna:

Answer 63

* to nie jest torbiel boczna szyi! * w przestrzeni podżuchwowej, zwykle ku tyłowi i bocznie od k gnykowej prowadząc do przemieszczenia języka w przeciwną stronę * bardzo rzadkie, czasem klasyfikowane jako przesunięte dobocznie torbiele pośrodkowe

Question 64

Torbiele dermoidalne - jakie badania wykorzystujemy do diagno?

Answer 64

* MRI * USG - rozmiar i rodzaj zawartości, jednak dokładna interpretacja jest trudna * RTG się nie nadaje bo to torbiele tk miękkich * NALEŻY UNIKAĆ NAKŁUWANIA TORBIELI → MOŻLIWOŚĆ ZAKAŻENIA (możliwość przemieszczenie zawartości torbieli do tk miękkich, co może utrudniać leczenie) * hist-pat - ostateczne rozpoznanie

Question 65

Torbiele dermoidalne - różnicowanie:

Answer 65

* żabka * torbiel przewodu tarczowo-językowego * tłuszczak * włókniak * naczyniak krwionośny i limfatyczny * nerwiakowłókniak * gruczolak wielopostaciowy * guz Warthina * chłoniak ziarniczy i nieziarniczy

Question 66

Torbiele dermoidalne - jakie znieczulenie do ich usuwania?

Answer 66

* niewielkich rozmiarów torbiele pośrodkowe bródkowo-językowe u pacjentów współpracujących → zn miejscowe (przewodowe obu nn językowych + nasiękowe okolicznych tk) * znacznych rozmiarów torbiele pośrodkowe bródkowo-językowe oraz wszystkie torbiele bródkowo-gnykowe → zn ogólne z intubacją przez nos

Question 67

Torbiele dermoidalne - cięcie:

Answer 67

dostęp wewn-ustny cięcie w linii pośrodkowej → nie powoduje następowych zaburzeń czynności języka → operowanie w niemal bezkrwawym polu (skąpe unaczynienie okolicy pośrodkowej dna JU) → brak nieestetycznych blizn skóry okolicy podbródkowej

Question 68

Torbiele dermoidalne - kontrola pooperacyjna:

Answer 68

* nawroty bardzo rzadkie * 12msc okres kontroli pooperacyjnej * konieczne MRI w celu potwierdzenia wyleczenia

Question 69

Leczenie torbieli - możliwości:

Answer 69

``` A. metody oszczędzające: • marsupializacja • wyłuszczenie • wyłyżeczkowanie • metoda dwuetapowa ``` B. metody agresywne • wyłuszczenie lub wyłyżeczkowanie z radykalizacją obwodową C. metody radykalne • resekcja kości

Question 70

Wyłuszczenie torbieli:

Answer 70

* metoda z wyboru | * doszczętne jednoczasowe usunięcie torbieli bez naruszania ciągłości jej torebki

Question 71

Leczenie przyczynowe torbieli - metody:

Answer 71

* leczenie endo przez komorę (w niektórych przypadkach może doprowadzić do samoistnego cofnięcia zmiany) * leczenie chiru-endo wsteczne * ekstrakcja

Question 72

Leczenie torbieli - kiedy płat kopertowy (bez cięć uwalniających)?

Answer 72

* torbiele żuchwy rozwijające się dojęzykowo zwłaszcza w odc przednim * żuchwa od strony policzkowej - jeśli cięcie uwalniające mogłoby uszkodzić ważne struktury anato * w szczęce od strony podniebiennej

Question 73

Leczenie torbieli - kiedy płat trójkątny (z jednym cięciem uwalniającym)?

Answer 73

głównie przy dostępie od strony policzkowej

Question 74

Cięcie uwalniające - o czym należy pamiętać?

Answer 74

powinno być przeprowadzone z uwzględnieniem głównego kierunku przebiegu naczyń doprowadzających do niego krew (najczęściej mezjalnie)

Question 75

Leczenie torbieli - kiedy cięcie marginalne?

Answer 75

* torbiele wzrastające w kierunku szczytu wyrostka (wszycie płata na powierzchni zdrowej kości) * obecność zębów objętych chorobą przyzębia w sąsiedztwie torbieli (możliwość interwencji chiru w przyzębie) * gdy spodziewana jest ekstrakcja jednego lub kilku zębów w przebiegu leczenia (właściwa repozycja płata)

Question 76

Jak należy wszywać brzeg płata po wyłuszczeniu torbieli?

Answer 76

zawsze nad zdrową, dobrze ukrwioną kością

Question 77

Leczenie torbieli - kiedy cięcie na szczycie wyrostka?

Answer 77

nieuzębione odcinki wyrostków, gdy torbiel rozwija się w kierunku dobrzegowym wyrostka (maksymalny wgląd w pole i wszycie płata nad zdrową kością)

Question 78

Wyłuszczenie torebki torbieli:

Answer 78

* za pomocą kiret, łyżeczek chiru, specjalnych raspatorów (prostych lub zagieych) lub urządzeń pizo * intrumenty należy prowadzić w kontakcie z kością (zabezpieczenie przed uszkodzeniem torebki) * jeśli torebka zbyt napięta → częściowe odbarczenie przez nakłucie i aspirację treści * torebkę należy napinać w trakcie preparowania za pomocą kleszczyków typu Allis lub hemostatycznych (do całkowitego wyłuszczenia z loży kostnej)

Question 79

Wyłuszczenie torbieli - wady i zalety:

Answer 79

ZALETY: • jeden zabieg • szybszy czas regeneracji WADY: • duży koszt biologiczny w przypadku rozległych zmian • potencjalna konieczność leczenia endo zębów z żywą miazgą objętych zmianą • ryzyko jatrogennego złamania żuchwy w przypadku rozległych zmian

Question 80

Marsupializacja - wady i zalety:

Answer 80

ZALETY: • łatwa • obniżone ryzyko jatrogennego złamania kości oraz uszkodzenia naczyń i nerwów • zachowanie żywotności zębów objętych zmianą WADY: • powolne ustępowanie zmiany • trudność w utrzymaniu pełnej higieny dodatkowego uchyłka JU • halitoza • należy pozostawić część wyściółki torbieli, która może ulec zezłośliwieniu (w bardzo rzadkich przypadkach)

Question 81

Marsupializacja:

Answer 81

* Partsch I = zamiana jamy torbieli w dodatkowy uchyłek JU → wytworzenie płata ś-o, wykonanie otworu wielkości średnicy torbieli i wgłobienie płata do wnętrza jamy (metoda jednoetapowa - nie jest pierwszym etapem leczenia dwuetapowego) - brak możliwości oceny hist-pat * "dekompresja torbieli" = poprzez szerokie połączenie z JU → eliminacja wewn ciśnienia w obrębie jamy torbieli → zahamowana aktywność osteoklastów i stymulacja procesów naprawczych, które postępują od obwodu = zmniejszanie jamy torbieli (może być pierwszym etapem leczenia dwuetapowego) - istnieje możliwość pobrania fragmentu ściany torbieli do badania hist-pat

Question 82

Marsupializacja - wskazania:

Answer 82

* znaczne rozmiary torbieli, której wyłuszczenie zagraża powikłaniami śródoperacyjnymi (złamanie kości, uszkodzenia pęczków n-n, utrata żywotności zębów) * torbiel zawiązkowa rozwijająca się wokół zatrzymanego zęba istotnego dla zgryzu (np. kieł lub przedtrzonowiec)

Question 83

Marsupializacja - utrzymanie połączenie z JU:

Answer 83

* brzegi pozostałej torebki należy zszyć z okrwawionymi brzegami otaczających tk miękkich * drożność można utrzymywać za pomocą specjalnie zaprojektowanego obturatora (zalecane w orto) lub opatrunków gazowo-jodoformowych wypełniających jamę torbieli (gaza gęsto poskładana, by założyć jak największą jej ilość - zwiększa zdolność absorbowania płynów; koniec gazy o długości 2,5 cm musi wystawać przez otwór - można przyszyć pojedynczym szwem do brzegów; powinny być zmieniane do 7 dni przez 3-8 tyg * samoistne gojenie trwa zwykle kilka msc / w sytuacji ograniczenia rozmiarów, w których brak już zagrożenia dla otaczających struktur można podjąć drugi etap leczenia dwuetapowego (wyłyżeczkowanie pozostałości torbieli i wysłanie na hist-pat)

Question 84

Leczenie torbieli - metoda dwuetapowa:

Answer 84

* zalecana w przypadku rozległych torbieli i torbielowatych guzów, zwłaszcza u dzieci, u których jednoetapowe usunięcie zagraża uszkodzeniem przylegających struktur * często pierwszy etap prowadzi do zgrubienia ściany torbieli, co ułatwia doszczętne usunięcie zmiany i obniża ryzyko pozostawienia niewielkich fragmentów torebki, które mogłyby być przyczyną wznowy 1 etap - dekompresja + pobranie fragmentu torebki na hist-pat 2 etap - wyłyżeczkowanie pozostałości torbieli + obligatoryjnie przesłać resztki na hist-pat

Question 85

Uszkodzenie bł śluzowej jamy nosowej podczas zabiegu wyłuszczania torbieli - postępowanie:

Answer 85

zszycie błony szwami wchłanialnymi, by zabezpieczyć nadkażenie loży kostnej przez florę bakteryjną jamy nosowej

Question 86

Uszkodzenie bł śluzowej zatoki szczękowej podczas zabiegu wyłuszczania torbieli - postępowanie:

Answer 86

* repozycja płata i jego szczelne zszycie zwykle zapobiega powstaniu przetoki UZ * nie zaleca się szycia bł śluzowej zatoki z uwagi na jej bardzo cienką i delikatną strukturę * torbiele raczej przemieszczają dno zatoki ku górze, a nie je niszczą (w przypadku zakażonej torbieli może dojść do zniszczenia dna i wówczas torebka torbieli może przylegać bezpośrednio do bł Schneidera = trudność w odpreparowaniu)

Question 87

Konsekwencje wyłuszczania torbieli w bezpośrednim kontakcie z pęczkiem naczyniowo-nerwowym zębodołowym dolnym:

Answer 87

* torbiel zwykle jest łatwo odpreparować bez uszkodzenia jego zawartości * przejściowe zaburzenia czucia wynikają z chirurgicznym manipulacji w bezpośrednim otoczeniu pnia nerwu

Question 88

Uszkodzenie t. zębodołowej dolnej - koagulacja bipolarna:

Answer 88

nie należy stosować koagulacji bipolarnej, ponieważ ciepło przez nią generowane może uszkodzić towarzyszący n. zębodołowy dolny

Question 89

Uszkodzenie t twarzowej podczas zabiegu:

Answer 89

* obfite i niebezpieczne krwawienie | * ucisk i koagulacja zwykle są niewystarczające → podwiązanie tętnicy w odcinku szyjnym z dostępu zewn-ustnego

Question 90

Torbiele kości szczękowych o wysokiej tendencji do nawrotowości:

Answer 90

* zębopochodna torbiel gruczołowa * zębopochodna torbiel groniasta * torbiel rogowaciejąca * wapniejąca torbiel zębopochodna * torbiel korzeniowa po wyłuszczeniu której nie usunięto zęba przyczynowego

Question 91

Leczenie torbieli - wskazania do wypełnienia loży kostnej kością autogenną czy biomateriałem:

Answer 91

NIE ZALECA SIĘ → podnosi to jedynie ryzyko wystąpienia powikłań pozabiegowych i opóźnia prawidłowe gojenie ubytku (loża kostna po torbieli ulega samoistnej regeneracji) * gdy torbiel doprowadziła do zniszczenia obu blaszek korowych (przedsionkowej i podniebiennej/językowej) → wnikanie tk łącznej w obręb jamy i utrudnienie gojenia * przekroczenie wartości krytycznej 1 cm ubytku → ubytek będzie ulegał reparacji a nie regeneracji

Question 92

Jak długo trwa gojenie ubytku kostnego po torbieli?

Answer 92

6-24 msc zależy od: • wielkości ubytku • liczby zachowanych ścian kostnych • wieku pacjenta

Question 93

Leczenie torbieli - badanie kontrolne:

Answer 93

regularne bad kliniczne i radio przez 1-2 lata

Question 94

Torbiel zawiązkowa zapalna:

Answer 94

* rzadziej niż zawiązkowa rozwojowa * ma związek z martwicą miazgi zęba mlecznego i następowym zakażeniem mieszka zawiązka stałego zęba (może dotyczyć też zębów mlecznych) * nie ma związku z hipoplazją szkliwa zawiązka zęba przyczynowego