Stoornissen in middelengebruik Flashcards
(43 cards)
1
Q
Drug
A
Elke andere stof dan voedsel dat ons lichaam of onze geest beïnvloed, zoals alcohol, tabak en cafeïne
2
Q
Middelenintoxicatie
A
Cluster van veranderingen in gedrag, emotie, of denken veroorzaakt door middelengebruik (DSM-5)
3
Q
Stoornissen in middelengebruik
A
Maladaptieve gedragspatronen en reacties veroorzaakt door herhaaldelijk middelengebruik
4
Q
Checklist voor stoornis in middelengebruik
A
- onaangepast patroon van middelengebruik dat leidt tot aanzienlijke beperkingen of stress
- Aanwezigheid van ten minste 2 van de volgende symptomen binnen een periode van een jaar
- De middelen worden vaak gebruikt in grotere hoeveelheden of gedurende een langere periode dan de bedoeling was
- Onsuccesvolle pogingen of aanhoudend verlangen om het middelengebruik te verminderen of onder controle te krijgen
- Veel tijd besteed aan het verkrijgen, gebruiken of herstellen van de effecten van middelengebruik
- Niet-nakomen van belangrijke rolverplichtingen op het werk, op school of thuis als gevolg van herhaaldelijk middelengebruik
- Voortdurend gebruik van middelen ondanks aanhoudende sociale of interpersoonlijke problemen die worden veroorzaakt door het beëindigen of verminderen van belangrijke sociale, beroepsmatige of recreatieve activiteiten als gevolg van het middelengebruik
- Het blijven gebruiken van de middelen in situaties waarin het gebruik lichamelijke risico’s met zich mee brengt
- Het blijven gebruiken van de middelen ondanks het besef dat het een lichamelijk of psychisch probleem veroorzaakt of verergert
- Verlangen naar de middelen
- Tolerantie-effecten
- Ontwenningsverschijnselen
5
Q
Tolerantie (drugs)
A
Steeds grotere hoeveelheid drugs nodig hebben om hetzelfde gewenste effect te bereiken
6
Q
Ontwenningsverschijnselen
A
Onaangenaam en soms gevaarlijke symptomen die optreden bij het stoppen of afbouwen van drugs
7
Q
Kalmerende middelen
A
Vertragen de activiteit van het centrale zenuwstelsel
- vermindert spanning en remming
- kan het beoordelingsvermogen, de motoriek en de concentratie verstoren
–> alcohol, sedatief-hypnotische drugs en opioïden
8
Q
Alcohol
A
- 2 miljard mensen drinken
- > 50% VS drinkt
- ethylalcohol –> effect op CZS
- 0,9 promille is intoxicatie
- effecten alcohol verdwijnen pas na vertering
- verhoogt GABA activiteit
- mannen : vrouwen –> 2:1
9
Q
Stoornis in Alcohol consumptie
- Klinisch beeld
A
- regelmatig gebruik en afhankelijkheid beïnvloeden cognitie, sociaal leven en werkgerag
- Individuele patronen van alcoholisme variëren
10
Q
Stoornis in Alcohol consumptie
- tolerantie en ontwenning
A
- tolerantie verhoogt consumptieverschijnselen
- verscheidenheid aan ontwenningsverschijnselen
–> Delirium Tremens
11
Q
Persoonlijke en sociale gevolgen alcohol gebruik
A
- Speelt rol bij zelfmoorden, moorden, aanrandingen, verkrachtingen en ongevallen
- syndroom van Korsakoff
- FAS en miskraam
12
Q
Sedatief-hypnotische drugs
- anxiolytica
A
- veroorzaken gevoelens van ontspanning en slaperingheid
- lage dosis = kamerend/verdovend
- hoge dosis = slaapverkkers/hypnotica
- barbiraturen: veel voorgeschreven in de eerste helf van de 20e eeuw
- Benzodiazepine: Verhogen GABA activiteit
13
Q
Opioïden
A
- opium, heroïne, morfine en codeïne (natuurlijk) en methadon (synthetisch)
- Narcotica: gerookt, ingeademd, gesnoven of geïnjecteerd
- veroorzaken een centraal zenuwstelsel depressie; drugs hechten zich aan endorfine gerelateerde hersenreceptoren
14
Q
Heroïne
A
- Al na een paar weken kunnen gebruikers verstrikt raken in een patroon van misbruik (en vaak afhankelijkheid)
- De tolerantie voor de drug neemt snel toe en de ontwenning treedt op wanneer de inname van de drug stopt
- Vroege ontwenningsverschijnselen zijn angst en rusteloosheid; latere symptomen zijn stuipen, pijn, koorts, overgeven, diarree en gewichtsverlies door uitdroging
- Verhoogde doses zijn nodig om ontwenning te voorkomen
15
Q
Stoornis in kalmerende middelen
A
- Heeft invloed op 2,6 miljoen mensen in de VS in een bepaald jaar
- 80% is verslaafd aan pijnstillers; 20% is verslaafd aan heroïne
- Het sterftecijfer ligt 63% hoger dan bij een niet-verslaafde wanneer hij niet behandeld wordt
- Gevaar
- Het meest directe gevaar is een overdosis
- Onwetendheid over tolerantie
- Infectie door vuile naalden en ander materiaal
16
Q
Stimulerende middelen
A
- verhogen de activiteit vn het CZS
- hoge bloeddruk, hartslag en alertheid
- snel gedrag en denken
–> cocaïne, amfetaminen en cafeïne
17
Q
Cocaïne
A
- Krachtigste bekende natuurlijk stimulerend middel
- Produceert een euforische roes van welzijn
- Verhoogt de aanvoer van dopamine naar de belangrijkste neuronen in de hersenen, evenals het noradrenaline- en serotonineniveau
- Kan worden gesnoven, geïnjecteerd of gerookt
- Geprobeerd door 39 miljoen mensen; momenteel gebruikt door 1.9 miljoen mensen (VS)
- Effecten van hoge doses
- Cocaïne intoxicatie
- Cocaïne-geïnduceerde psychotische stoornis
- Depressie-achtige letdown (ineenstorting)
- Sinds 1984 zijn krachtigere, goedkopere vormen beschikbaar
- Freebasing
- Crack
- Fysieke gevaren
- Overdosis – grootste risico
- Te hoge doses – onderdrukken de ademhalingsfunctie van de hersenen en stoppen de ademhaling
- Hartfalen
- Verhoogde kans op miskraam en op het krijgen van kinderen met afwijkingen
18
Q
Amfetaminen
A
- Laboratorium vervaardigde stimulerende drugs
- Amfetamine, dextroamfetamine, methamfetamine
- Meestal ingenomen in pil- of capsulevorm
- Effecten
- Kleine doses: verhoogt energie en alertheid en vermindert de eetlust
- Hoge doses: veroorzaakt een roes, bedwelming en psychose
- Veroorzaken een emotionele terugslag wanneer ze het lichaam verlaten
19
Q
Crystal meth
A
- Recentelijk sterk in populariteit gestegen: ten minste eenmaal gebruikt door 6% van alle inwoners van de VS ouder dan 11 jaar; verspreidt zich over de VS
- Even populair bij mannen als bij vrouwen en bij een breed scala aan mensen
- Gevaren bij gebruik
- Ernstig negatieve effecten op het fysieke, mentale en sociale leven
- Is gelinkt aan meer EHBO-bezoeken
- Kan neurotoxicatie veroorzaken
20
Q
Stoornis in stimulerende middelen
A
- Stimulerend middel beheerst het leven van de persoon
- Leidt tot slecht functioneren in sociale relaties en op het werk
- Tolerantie en ontwenningsverschijnselen gekoppeld aan verhoogde doses
- Jaarlijkse percentages bij mensen ouder dan 11 jaar
- Stoornissen gelinkt aan cocaïne: 0,1%
- Stoornissen gelinkt aan amfetamines: 0,3%
21
Q
Hallucinogenen
A
- Veroorzaakt krachtige veranderingen, voornamelijk in de zintuigelijke waarneming (trips)
- Natuurlijke hallucinogenen
- Lyserginezuurdiethylamide (LSD)
- Mescaline
- Psilocybine
- MDMA (ecstasy)
- Prevalentie
- Het gebruik van hallucinogenen op een bepaald punt in het leven: 15% van de bevolking in de VS
- Huidige gebruikers: ongeveer 0,5%, of 1,2 miljoen mensen
- LSD-intolerantie en ontwenning zijn zeldzaam
- Gevaren
- Zelfverwonding, bad trips, flashbacks
22
Q
LSD
A
- Een van de krachtigste hallucinogenen, afgeleid van moederkorenalkaloïde
- Veroorzaakt een toestand van hallucinogene intoxicatie (hallucinose)
- Verhoogde en veranderde zintuigelijke waarneming, psychologische veranderingen en lichamelijke symptomen
- Hallucinaties en/of synesthesie
- De effecten verdwijnen na ongeveer 6 uur
- Produceert deze symptomen door binding aan serotonine receptoren
- Deze neuronen helpen visuele informatie en emoties te controleren en veroorzaken zo de verschillende effecten van de drug op de gebruiker
23
Q
Cannabis
A
- Cannabis: geproduceerd uit verschillende hennepplanten
- Hasjiesj: gestold hars van de cannabisplant
- Marihuana: mengsel van toppen en geplette bladeren van de cannabisplant
- Belangrijkste werkzame bestanddeel: tetrahydrocannabidol (THC)
- Potentie beïnvloed door omgevingsfactoren
- Wanneer het wordt gerookt, produceert het een mengsel van hallucinogene, depressieve en stimulerende effecten, ook wel bekend als cannabisvergiftiging
- De meeste effecten duren 3 tot 6 uur
- Cannabisgebruiksstoornis wordt beïnvloed door regulmatig gebruik
- Het sociale en professionele leven van 1,5% van de mensen in de VS wordt getroffen, waaronder een groot middelbare scholieren
- De huidige soorten marihuana zijn 4 keer krachtiger dan die van de jaren 70, vanwege het hogere THC-gehalte (8%)
- Gevaren
- Tolerantie en ontwenningsverschijnselen
- Incidentele paniekreacties, auto-ongelukken en verminder geheugen terwijl je high bent
- Gezondheidsproblemen op de lange termijn: voortplantingsproblemen
- Cannabis in samenleving
- Historisch gezien werd marihuana op medisch gebied vervangen door effectievere drugs en vervolgens verboden
- TCH-gerelateerd onderzoek opende het cannabis gebruik voor nieuwe medische toepassingen en legalisatie
** Medisch gebruik is nu toegestaan in 29 staten
** Recreatief gebruik gelegaliseerd in 8 staten - De meerderheid van de mensen in de VS vindt dat marihuana gelegaliseerd moet worden
24
Q
Combinaties van drugs
A
- Mensen gebruiken vaak meer dan 1 drug tegelijkertijd, bekend als polysubstantiegebruik
- Kruistolerantie
- Synergistische effecten
** Gelijksoortige acties
** Tegengestelde (antagonistische) werking - Elk jaar worden tienduizenden mensen in het ziekenhuis opgenomen als gevolg van polysubstantiegebruik
** Kan per ongeluk of opzettelijk zijn
25
Socioculturele opvatting middelengebruik
- Mensen die meeste kans hebben om deze stoornissen te ontwikkelen
* Leven in stressvolle sociaaleconomische omstandigheden
* Hebben gezinnen die drugsgebruik waarderen of tolereren
* Worden regelmatig geconfronteerd met andere vormen van stress
26
Psychodynamische opvatting middelengebruik
- Mensen die de meeste kans hebben om deze stoornissen te ontwikkelen
* Hebben sterke afhankelijkheidsbehoeften in de kindertijd
* Vertonen een drugsmisbruik persoonlijkheid
27
Cognitieve gedragsopvatting middelengebruik
- Mensen die de meeste kans hebben om deze stoornissen te ontwikkelen
* Operant geconditioneerd door spanningsvermindering, belonende effecten van drugs (zelfmedicatie)
* Hebben door beloningen de verwachting gecreëerd dat middelen belonend zullen zijn
* Beïnvloed door klassieke conditionering wanneer cues of objecten aanwezig zijn tijdens drugsgebruik
28
Biologische opvatting middelengebruik
- genetische aanleg
- Gelijkenis van voorkeur voor alcohol bij dieren en hun nakomelingen
- Alcoholisme concordantiegraad bij eeneiige tweelingen
- Biologisch ouder-adoptiekind alcoholmisbruikpercentage
- Abnormale vorm van dopamine-2 receptor gen bij mensen met stoornissen in middelenmisbruik
29
Biologische opvatting middelengebruik
- neurotransmitters
- Drugstolerantie en ontwenningsverschijnselen worden veroorzaakt door een verminderde productie van bepaalde neurotransmitters in de hersenen bij overmatig en chronisch drugsgebruik
* Lagere GABA-productie: alcohol en benzodiazepinen
* Lagere endorfine productie: cocaïne en amfetamines
* Verminderde anandamine productie: marihuana
30
Biologische opvatting middelengebruik
- Hersencircuits
- Beloningscircuit
- Genotscircuit
- Dopamine is belangrijkste NT
- Drugs stimuleren beloningscircuits direct en indirect
31
Ontwikkelings-psychopathologische opvatting middelengebruik
- Stoornissen in het gebruik van middelen
* Genetische erfelijke aanleg
--> Externaliserend of internaliserend temperament
* Meerdere stressfactoren gedurende de kidnertijd
* Inadequate opvoeding
* Belonende ervaringen met middelengebruik
* Relaties met leeftijdsgenoten die drugs gebruiken
32
Incentive-sensitization theory
Wanneer middelen herhaaldelijk het beloningscentrum stimuleren, ontwikkelt het centrum een overgevoeligheid voor de middelen
33
Reward-deficiency syndrome
- Het beloningscentrum wordt niet gemakkelijk geactiveerd door 'normale' levensgebeurtenissen, dus de persoon wendt zich tot drugs om dit pleziertje te stimuleren, vooral in tijden van stress
- Defecten in D-2 receptoren worden beschreven als een mogelijke oorzaak
34
Voorargumenten voor de legalisatie van drugs
- vrije keuze van mensen
- vemrindering van criminaliteit
- beter beleid/begeleiding drugsgebruik
- economische voordelen
- consistentie
35
Tegenargumenten voor de legalisatie van drugs
- kunnen mensen de risico's goed inschatten
- wegen de kosten op tegen de baten
- waar moet de grens getrokken worden
36
Behandeling
Het nut van een behandeling voor drugsmisbruik- of afhankelijkheid kan moeilijk te bepalen zijn
- Verschillende stoornissen in het gebruik van middelen leveren verschillende problemen op
- Veel mensen met een middelenmisbruikpatroon stoppen vroegtijdig met de behandeling
- Sommige mensen herstellen zonder enige interventie
- Verschillende criteria worden gebruikt door verschillende klinische onderzoekers
37
Psychodynamische therapieën voor drugsgebruik
Cliënten worden geholpen om zich bewust te worden van onderliggende behoeften en conflicten die met drugsgebruik te maken hebben en deze te corrigeren
38
Cognitieve-gedragstherapeutische technieken voor drugsgebruik
Therapeuten gebruiken aversietherapie, contigentiemanagement, terugvalprevalentietraining, en acceptatie- en commitmenttherapie
39
Biologische benaderingen bij drugsgebruik
* Detoxificatie
* Antagonistische drugs
* Bedoeld om de persoon te helpen om niet terug te vallen in een patroon van middelenmisbruik of – afhankelijkheid
* Opioïde antagonisten; partiële antagonisten; snelle detoxificatie
40
Detoxificatie
- Systematische en medische begeleide ontwenning van een drug
- Poliklinisch of intramuraal; geleidelijke ontwenning: geïndiceerde ontwenning
41
Drugs onderhoud therapie
Methadon-onderhoudsprogramma’s zijn ontworpen om een veilige, legale en medisch gecontroleerde vervanger voor heroïne te bieden
42
Socioculturele therapieën voor drugsgebruik
Socioculturele theoretici (familie-sociale en multiculturele theoretici) geloven dat psychologische problemen ontstaan in een sociale omgeving en het best behandeld kunnen worden in een sociale context
- Zelfhulp en residentiële behandelingsprogramma’s
- Cultuur- en gendergevoelige programma’s
- Preventieprogramma’s
43
Gokstoornissen
* Gedefinieerd door de verslavende aard van het gedrag
* Genetische aanleg
* Verhoogde dopamineactiviteit en disfunctie bij gokken
* Impulsieve, nieuwsgierigheid zoekende persoonlijkheidsstijl
* Herhaalde en cognitieve fouten
* Behandeling
* Cognitief-gedragsmatige aanpak (terugval-preventie training)
* Biologische benaderingen (opioïde antagonisten)
* Zelfhulpprogramma’s (anonieme gokkers)
* Prevalentie
* 3-10% van tieners en studenten
Internet gaming disorder
* Wordt bestudeerd door mogelijke opname in toekomstige DSM-editie
