Þrýstingssáravarnir

Question 1

Þrýstingssár (legusár) - oft notuð sem mælikvarði á gæði hjúkrunar

Answer 1

• Eru sársaukafull
• Þjakandi
• Lífshættuleg
• Kostnaðarsöm

Question 2

Þrýstingssár (legusár)

Answer 2

Staðbundin vefjaskemmd í húð/undirliggjandi vef. Er afleiðing af viðvarandi þrýstingi eða samblandi af þrýstini og togi í húð.

Question 3

Þrýstingssár myndast yfirleitt

Answer 3

Yfir beinberum stöðum

Vegna lækningatækja eða annarra hluta liggja að húðinni

Question 4

Þrýstingur myndast þegar

Answer 4

mjúkvefur pressast milli 2 “harðra” hluta, undirlags og beinagrindar

Question 5

Þrýstingur myndast þegar mjúkvefur pressast milli 2 “harðra” hluta, undirlags og beinagrindar - Vegna

Answer 5

-þunga einstaklings

-utanaðkomandi krafta t.d. - þegar slöngur/leggir þrýsta á eða rúmgrindur og önnur hjálpartæki

Question 6

Tog

Answer 6

kraftur sem myndast þegar húðin tosast til á skjön við hreyfingu líkamans

Question 7

Tog - kraftur sem myndast þegar húðin tosast til á skjön við hreyfingu líkamans

Answer 7

• sj situr í rúmi/stól og sígur niður vegna þyngdaraflsins en húðin situr eftir á undirlaginu
• þegar útsett húðsvæði eru nudduð

Question 8

Myndun þrýstingssára

Answer 8

Viðvarandi þrýstingur => álag og aflögun á mjúkvef => frumudauði => bólguviðbragð og bjúgur => truflun á háræðaneti og blóðflæði sem og sogæðaflæði => hindrar næringu til vefja og losun úrgangsefna -> Vefjadrep

• Því lengur þrýsingur er, því meiri skaði
• Því meiri þrýstingur, því meiri skaði
• Fer eftir undirlagi (dýnu/sessu) og atgervi/ástandi einstaklings hversu fljótt sárin myndast
• Þrýstingssár eru stiguuð eftir alvarleika vefjaskemmdar

Question 9

1. stigs þrýstingssár

Answer 9

roðablettur sem ekki hvítnar þegar þrýst er á með fingri

Question 10

2. stigs þrýstingssár

Answer 10

vefjaskemmd sem nær inn / að leður húð. fleiður/blaðra

Question 11

3. stigs þrýstingsár

Answer 11

vefjaskemmd sem nær niður í undirhúð, allt að fasciu en ekki í gegnum

Question 12

4. stigs þrýstingssár

Answer 12

umfangsmikil vefjaskemmd / drep sem nær inn í vöðva/bein

Question 13

Reactive hyperemia (eðlilegur roði)

Answer 13

ef roðablettur hvítnar þegar þrýst er á með fingri

Question 14

Sár sem ekki er hægt að stiga og grunur um djúpt þrýstingssár eru oft

Answer 14

3 eða 4 stigs þrýstingssár

Question 15

Algegnustu staðirnir fyrir þrýstingssára

Answer 15

spjaldhryggir (mest)

hælar

setbein

(einnig mjaðmir, ökklar utanverðir)

Question 16

Þrýstingssár getur líka komið eftir

Answer 16

tæki eða fatnað

Question 17

Hvernig komum við í veg fyrir þrýstingssár?

Answer 17

1. staðlað áhættumat
2. einstaklingsmiðuð meðferðaráætlun til að fyrirbyggja þrýstingssár

Question 18

Staðlað áhættumat

Answer 18

til þess gert að sjá fyrir eða greina hverjir eru líklegir til að mynda þrýstingssár

Question 19

Einstaklingsmiðuð meðferðaráætlun til að fyrirbyggja þrýstingssár

Answer 19

• felur í sér að draga úr þeim áhættuþáttum sem hægt er hjá hverjum og einum
• hafa áhrif á þær aðstæður sem útsetur einstakling fyrir orsakaþáttum (núningi og togi)

Question 20

Sjúklingahópar í áhættu

Answer 20

• með skerta hreyfigetu
• skerta virkni:
• aldraðir
• mænuskaðaðir
• slasaðir
• mjaðmabrot
• sj á hjúkrunarheimilum/með heimahjúkrun
• bráð- og alvarlega veikir
• gjörgæslusjúklingar
• sj með sykursýki/skert slagæðaflæði
• sj sem þegar eru með þrýstingssár

Question 21

Orsök þrýstingssárs

Answer 21

Þrýstingur og tog

Question 22

Áhættuþættir þrýstingsára

Answer 22

Skert hreyfigeta

Hækkaður líkamshiti

Skert virkni

Æðasjúkdómar

Næring

Skert blóðflæði

Raki við húð

Skert meðvitund

Skert skyntilfinning

Alvarleg langvinn veikindi

Ástand húðar

Verkir

Hár aldur

Ósjálfráðar hreyfingar

Bráð veikindi

Lyf

Þurrkur

Legustellinga og kreppur

Saga um fyrri sár

Ofl.

Question 23

Mikilvægasti áhættuþátturinn fyrir þrýstingssár

Answer 23

skert hreyfigeta

Question 24

HAMUR

Answer 24

meðferðarátælun - gagngreyndur meðferðarpakki - allir sem eru í áhættu að fá þrýstingssár eiga að vera með þetta

Question 25

HAMUR - blaðið

Answer 25

minnisblað til að hjálpa okkur þegar erum að skrá framvindu í sjúkraskrá einstaklings

• Auðveldar utanumhald á stöðu verkþátta
• Auðveldar skráningu í sjúkraskrá Eykur sýnileika og auðveldar upplýsingagjöf / fræðslu til sjúklinga og aðstandenda
• Aðhald í að fylgja settu verklagi
• Hjálpar okkur við að fyrirbyggja þrýstingssár

Question 26

HREYFA/SNÚA

Answer 26

• Snúnings- og hagræðingarskema hjá öllum í áhættu
• Hversu oft? það er matsatriði, oft talað um á 2 tíma frest
• Fólki á loftdýnum þarf líka að snúa
• 30° hliðarlega eða 30° tilt er mælt með
• Hvetja fólk sem getur hreyft sig sjálft til að breyta um stellingu
• Hafa gálga, grindur og létta til að auðvelda fólki að hagræða sér
• Hvetja fólk í hjólastól til að gera “push up” æfingar

Question 27

Gálga

Answer 27

grind sem er fest á rúmið sem fólk getur tekið í til að létta sér að hreyfa sig

Question 28

„push up” æfingar

Answer 28

fólk í hjólastól, fara með hendur á hjólastólinn og reyna að lyfta rassinum frá setunni og breyta þyndarpunktinum

Question 29

30° Hliðarlega

Answer 29

höfðalag ekki hækkað meira en 30°

setja líkama í 30°hliðarlegu

mjaðmir og herðar í 30° frá baklegu

Styðja og hagræða með koddum, fleygum og pulsum

Question 30

ATHUGA OG META ÁSTAND HÚÐAR

Answer 30

• Nota hvert tækifæri til að skoða húð
• Skoða markvisst x2 á sólarhring
• Skoða sérstaklega húðsvæði yfir útstandandi beinum
• Skoða staði þar sem hætta er á að aðskotahlutir þrýsti á (súrefnisgrímur, leggir o.fl.)

Question 31

MATUR/VÖKVI/NÆRING

Answer 31

• Fylgjast með því sem sj borðar og drekkur
• Bjóða viðbótarnæringu ef þörf er á
• Bjóða sj að drekka ◦Næringarráðgjöf ef þörf er á
• Fylgjast með vigt

Question 32

UNDIRLAG

Answer 32

• Þrýstingsdreifandi dýna eða loftdýna ef sjúklingur er í hættu á að fá þrýstingssár
• Stólsessur við hæfi
• Hælahlífar
• Fækka lökum og undirbreiðslum
• Setja snúningslak undir stóra lakið og sleppa þverlaki

Question 33

RAKI/SVITI, ÞVAG-EÐA HÆGÐALEKI

Answer 33

• Halda húð hreinni og þurri
• Viðhalda eðlilegum raka með rakakremum
• Verja húð fyrir raka með húðvarnaráburði

Question 34

Hjá einstaklingum sem missa þvag eða hægðir (þá t.d. hægðaleki og þvagleki)

Answer 34

mikil hætta á að húðin brenni

Question 35

Mismunagreining : Incontinence associated dermatitis (IAD)

Answer 35

yfirborðssár, ekki þrýstingssár, á stærra svæði, ekki bara á þeim svæðum sem eru útsettir fyrir þrýstingi - hvítnar húðin ef maður setur fingurinn á

(en húðin er þá viðkvæmari og þá meiri hætta að fá þrýstingssár)

Question 36

Hversu oft er endurmat á Braden stigun?

Answer 36

1 sinni í viku og ef ástand sj hefur breyst