Week 4: Strafuitsluitingsgronden

Question 1

strafuitsluitingsgronden

Answer 1

kunnen de strafbaarheid wegnemen, ondanks de delictsomschrijving wél wordt vervuld

kijkt eerst naar rechtvaardigingsgronden en pas daarna naar schulduitsluitingsgronden

Question 2

2 soorten strafuitsluitingsgronden

Answer 2

1. rechtsvaardigingsgrond
2. schulduitsluitingsgrond

Question 3

rechtvaardigingsgronden

Answer 3

ontnemen de wederrechtelijkheid aan de gedraging, in beginsel strafbare gedragingen gerechtvaardigd

geldt voor iedereen, grote 1 persoon rechtsvaardigingsgrond dan iedereen.

Question 4

schulduitsluitingsgronden

Answer 4

ontnemen de verwijtbaarheid van de verdachte. de gedraging is wederrechtelijk en dus niet gerechtvaardigd, maar de verdachte valt geen verwijt te maken.
individueel bereik, als met groep kan het zijn dat slecht een hiervan profiteert

Question 5

geschreven rechtvaardigingsgronden

Answer 5

1. overmacht in de zin van noodtoestand (Art.40 Sr.)
2. noodweer (Art. 41 lid 1 Sr.)
3. uitvoering wettelijk voorschrift (Art. 42 Sr.)
4. bevoegd gegeven ambtelijk bevel (Art. 43 lid 1 Sr.)

Question 6

geschreven schulduitsluitingsgronden

Answer 6

1. ontoerekenbaarheid (Art. 39 Sr.)
2. psychische overmacht (Art. 40 Sr.)
3. noodweerexces (Art. 41 lid 2 Sr.)
4. onbevoegd gegeven ambtelijk bevel (Art. 43 lid 2 Sr.)
5. afwezigheid van alle schuld (AVAS) (ongeschreven)

Question 7

ongeschreven schulduitsluitingsgronden

Answer 7

1. afwezigheid van alle schuld (AVAS) (ongeschreven)
   - verontschuldigbare feitelijke dwaling
   - verontschuldigbare rechtsdwaling
   - verontschuldigbare onmacht
   - maximaal te vergen zorg

Question 8

ongeschreven rechtvaardigingsgronden

Answer 8

ontbreken van materiële wederrechtelijkheid

Question 9

OVAR rechtvaardigingsgronden

Answer 9

ideaaltypische delictsomschrijving zowel wederrechtelijkheid als verwijtbaarheid element. Gelsaagd beroep op rechtsvaardigingsgrond
of schulduitsluitingsgrond leidt tot ovar

Question 10

Vrijspraak rechtvaardigingsgronden

Answer 10

niet-ideaaltypische delictsomschrijving type 1 wederrechtelijkheid bestandsdeel. Gelsaagd beroep op rechtsvaardigingsgrond leidt tot vrijspraak

Question 11

overmacht in de zin van noodtoestand (Art.40 Sr.)

Answer 11

externe omstandigheid die ervoor gezorgd heeft dat een bepaalde handeling wordt uitgevoerd, moet sprake zijn van een dwingende omstandigheid: acute noodtoestand waarmee de betrokkene wordt geconfronteerd, maar toestand zo snel mogelijk wil beëindigen. Recflectie of overdenking denkbaar. Een rechtvaardigingsgrond omdat handeling gerechtvaardigd wordt

Question 12

noodweer (Art. 41 lid 1 Sr.)

Answer 12

recht op zelfverdediging, geslaagd beroep op noodweer kent zware eisen, voorkomen van eigenrichting

Question 12

uitvoering wettelijk voorschrift (Art. 42 Sr.)

Answer 12

een feit dat is begaan ter uitvoering wettelijk voorschrift is door art. 42 niet strafbaar, art. is niet nodig wanneer bestanddeel wederrechtelijkheid in delictsomschrijving is opgenomen. Wederrechtelijkheid moet bewezen worden, maar een wettelijke verplichting naleven is niet strafbaar/wederrechtelijk, wederrechtelijkheid waardoor niet bewezen kan worden

Art. van toepassing als er een uitdrukkelijke wettelijke machtiging is of als er uit een bepaalde taak een bepaalde soort handeling noodzakelijkerwijs voortvloeit. Voornoodzakelijkheid vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit van belang

Question 13

bevoegd gegeven ambtelijk bevel (Art. 43 lid 1 Sr.)

Answer 13

een ambtenaar geeft een specifieke opdracht om in strijd te handelen met de wet. Wie een ambtelijk bevel gehoorzaamt, verricht een rechtmatige handeling, omdat een ambtenaar jou de opdracht geeft

Question 14

soorten overmacht

Answer 14

1. absoluut overmacht -> rechtvaardigingsgrond
2. relatieve overmacht -> rechtvaardigingsgrond
3. psychische overmacht -> schulduitsluitingsgrond

Question 15

absolute overmacht

Answer 15

men kon fysiek niet anders handelen

Question 16

relatieve overmacht

Answer 16

men kon fysiek anders handelen, maar dit kon en hoefde niet van die persoon verwacht te worden (HR opticien)

Question 17

hoofdregel noodtoestand

Answer 17

een accuut conflict van plichten, waarbij de juiste keuze gemaakt is

Question 18

voorwaarden overmacht

Answer 18

1. concrete en min of meer acute noodle bestaan in conflict van onderling strijdige plichten of belangen. Situatie van algemene nood is geen legitieme grond voor noodtoestand
2. zwaarwegende plicht of het zwaarwegende belang worden gekozen
3. objectieve keuze gemaakt worden tussen tegenstrijdige belangen of plichten. vereisten proportionaliteit en subsidiariteit moeten worden nageleefd

Question 19

eisen noodweer

Answer 19

1. ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding
2. aanval van eigen of andermans lijf, eerbaarheid of goed
3. geboden door noodzakelijke verdediging

Question 20

ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding

Answer 20

moet een aanval zijn waar en acute handeling voor nodig is, aanranding moet feitelijk zijn begonnen en moet sprake zijn van onmiddellijk dreigend gevaar, dreigende houding is niet voldoende, aanval moet wederrechtelijk zijn, altijd afkomstig van mens en geen dier.

Question 21

aanval van eigen of andermans lijf, eerbaarheid of goed

Answer 21

alleen de seksuele eerbaarheid. Indien iemand wordt uitgescholden is dit niet de seksuele eerbaarheid en kan er dus geen geslaagd beroep worden gedaan op noodweer

Question 22

geboden door noodzakelijke verdediging

Answer 22

proportionaliteit en subsidiariteit

Question 23

proportionaliteit

Answer 23

redelijke verhouding tussen middel van verdediging en de aanval. Afweging van verdediging t.o.v. de aanval, moet in verhouding staan

Question 24

subsidiariteit

Answer 24

geen lichter middel mogelijk om de aanval te voorkomen. Pas als er geen alternatieven meer zijn, is de verdediging noodzakelijk onttrekkinsvereiste als iemand zich op een veilige manier aan e aanval kan ontbreken moet die van hem worden verwacht. Indien hij dit niet doet en toch kiest voor verdediging, wordt Noet voldaan aan subsidiariteit aangezien vluchten een lichter middel is om de aanval te voorkomen

Question 25

verschil noodweer en overmacht in de zin van noodtoestand

Answer 25

noodweer = recht tegen onrecht overmacht in de zin van noodtoestand = recht tegen recht (kiezen tussen 2 belangen of plichten)

Question 26

beperking bevoegd gegeven ambtelijk bevel (Art. 43 lid 1 Sr.)

Answer 26

een bevel mag niet klakkeloos overgenomen worden. Voorbeeld iemand verleed als politieagent tijden carnaval en jou een opdracht geeft is geen bevoegd gegeven ambtelijk bevel

Question 27

ontbreken van materiële wederrechtelijkheid

Answer 27

wanneer bepaalde regel wordt overtreden en dus strikt genomen in strijd met het recht wordt gehandeld. Sprake van wederrechtelijkheid maart met die gedraging wordt juist het doel van die regeling breeuwt, sprake van handelen in strijd met de tekst van de wet, maar het oogmerk is in Lin met het doel lofoogmerk van de wet

Question 28

ontoerekenbaarheid (Art. 39 Sr.)

Answer 28

uitgangspunt iemand kan alleen gestart worden wanneer de persoon verantwoordelijk gehouden kan worden voor zijn of haar daden. Iemand met een geestelijke stoornis kan opzettelijk handelen, in beginsel niet in de weg voor opzet echter wanner het eenhoevige stoornis dat iemand geen enkel inzicht heeft in het handelen en de gevolgen is er geen sprake van opzet. Een geslaagd beroep wordt gedaan op de schulduitsluitingsgrond ontoerekenbaarheid, is wettelijke delictsomschrijving vervuld maar geen sprake van strafbaarheid omdat her de persoon niet valt toe rekenen. Gaat om interne omstandigheid/ abnormale geestestoestand zoals psychische stoornis

Question 29

psychische overmacht (Art. 40 Sr.)

Answer 29

buiten komende, externe drang is waaraan de verdachte redelijkerwijze geen weerstand kon en ook niet behoefte te bieden, de relatieve overmacht straffeloos te laten.

Question 30

noodweerexces (Art. 41 lid 2 Sr.)

Answer 30

indien er geen geslaagd beroep kan worden gedaan op de rechtsvaardigignsgrond noodweer, omdat er niet wordt voldaan aan de vereiste van subsidiariteit en proportionaliteit. Een persoon gaat te ver, maar het is niet zijn schild. Iemand handelt in een hevige gemoedstoestand door een aanval op hem/iemand uit zijn omgeving. Reactie op die aanval

Question 31

onbevoegd gegeven ambtelijk bevel (Art. 43 lid 2 Sr.)

Answer 31

onder omstandigheden een onbevoegd gegeven ambtelijk bevel tot straffeloosheid kan leiden als deze door de ondergeschikte te goeder trouw als bevoegd gegeven werd beschouwd en indien de nakomen daarvan binnen de kring van zijn ondergeschiktheid was gelegen. Vereisten hangen sterk samen, 2e vereisten niet geval dan moeilijk te bewijzen te goeder trouw

Question 32

afwezigheid van alle schuld (AVAS) (ongeschreven)

Answer 32

strafbare feit echt niet aan hem/haar te wijten valt

Question 33

vereisten ontoerekenbaarheid (Art. 39 Sr.)

Answer 33

1. tijdens het delict is er sprake van een abnormale geestestoestand. Van belang is of de verdachte de stoornis one een verwijtbare manier op zichzelf heeft afgeroepen. VB: verdovende middelen 2. causaal verband tussen abnormale geestestoestand en delict, psychische stoornis moet van invloed zijn geweest op het ten laste gelegde feit. 3. stoornis en causaal verband vallen buiten de expertise van de rechter. Bepalen van geestelijke stoornis een expertise van buiten nodig rapporten doorslaggevend. Rechter oordeelt dat gedrag een wettelijke delictsomschrijving voldoet is het gedrag wederrechtelijk, maar doordat sprake is van een geestelijke stoornis is er geen sprake van verwijtbaarheid

Question 34

OVAR ontoerekenbaarheid

Answer 34

ideaaltypische delict zowel wederrechtelijkheid als verwijtbaarheid element leidt tot ovar

Question 35

vrijspraak ontoerekenbaarheid

Answer 35

niet-ideaaltypische delictsomschrijving type 2 wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid zijn bestandsdeel leidt tot vrijspraak

Question 36

toerekenbaarheid in 5 gradaties

Answer 36

Art. 39 en Art 37a Sr. moeten worden samengelopen 1.volledige toerekenbaarheid 2. partiële toerekenbaarheid 3. verminderd toerekenbaarheid 4. sterk verminderd toerekenbaarheid 5. volledig ontoerekenbaarheid

Question 37

partiële toerekenbaarheid

Answer 37

door iemand specifieke psychische stootnis kan de ene daad wel en de andere daad niet/minder toegekend worden aan deze persoon

Question 38

verminderd toerekenbaarheid

Answer 38

in één geval een dader niet (geheel) toerekenbaar wordt geacht

Question 39

vereisten psychische overmacht

Answer 39

1. dwingende omstandigheden 2. externe drang 3. de psychische druk dient accuut te zijn 4. subsidiariteit en proportionaliteit

Question 40

dwingende omstandigheden

Answer 40

zeer dwingende omstandigheden, uitsluitend een morele druk is onvoldoende

Question 41

externe drang

Answer 41

externe en buitenkomen psychische drang waaraan weerstand rederlijkewijze niet kan worden geboden

Question 42

de psychische druk dient accuut te zijn

Answer 42

de dwingende omstandigheden moeten zocht hebben voorgedaan op het tijdstip waarop de verdachte het strafbare feit heeft gepleegd. Niet beperkt tot onverwachte, plotselinge situaties waarin men terecht kan komen, maar dat daarvan ook sprake kan zijn omstandigheden die al langer op iemand drukken (chantage, bedreigingen)

Question 43

subsidiariteit en proportionaliteit bij psychische overmacht

Answer 43

eventuele persoonlijke omstandigheden van de betrokkene (leeftijd, geslacht, maatschappelijke positie) kunnen van belang zijn bij de bevoordeling of er sprake is van overmachtssituatie (garantenstellung)

Question 44

verschil ontoerekenbaarheid en psychische overmacht

Answer 44

ontoerekenbaarheid = interne drang psychische overmacht = externe drang

Question 45

vereisten noodweerexces

Answer 45

1. sprake zijn van een noodweersituatie: ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding van het lijf, eerbaarheid of goed 2. de betrokkene heeft de grenzen van noodzakelijke verdediging (subsidiariteit en proportionaliteit) in een hevige gemoedsbeweging overschreden 3, dubbele causaliteit a. de hevige gemoedsbeweging moet zijn veroorzaakt door de aanranding b. de overschrijding van de grenzen van proportionaliteit en subsidiariteit moet zijn veroorzaakt door de hevige gemoedsbeweging

Question 46

soorten AVAS (afwezigheid van alle schuld)

Answer 46

1. feitelijke dwaling 2. rechtsdwaling 4. verontschuldigbare onmacht 5. maximaal te vergen zorg

Question 47

feitelijke dwaling error facti

Answer 47

dwaling omtrent de feiten, pleger niet op de hoogte dat zijn handelen strafbaar is, geen sprake is van 'verwijtbare onwetendheid'. error facti doet zich voor in geval van misleiding door derden of van misleidende informatie van derden, op wiens gezag de betrokkene redelijkerwijze mocht afgaan

Question 48

rechtsdwaling

Answer 48

verschillende wijzen: 1. inhoud van het geldende recht 2. normoverschrijding 3. wederrechtelijke karakter van de gedraging. HR honoreert rechtsdwaling alleen als de betrokkene in redelijkheid op de deugdelijkheid daarvan heeft mogen vertrouwen. Er moet gehandeld zijn op advies van een deskundig te achten autoriteit, welke moet zijn verstrekt door een persoon of instantie, wanneer er geen sprake is van persoon of instantie met voldoende gezag dan behoudt men zijn eigen verantwoordelijkheid voor het opvolgen van juridisch advies

Question 49

verontschuldigbare onmacht

Answer 49

voorbeeld waaneer een automobilist tijdens het rijden te krampen krijgt met een onvoorzienbare diabetesaanval, onredelijk om te spreken van verwijtbaarheid

Question 50

maximaal te vergen zorg

Answer 50

in redelijkheid van hem te vergen zorg betracht, zodat de verwijtbaarheid niet kan worden verondersteld

Question 51

AVAS (schulduitsluitingsgrond

Answer 51

1. bewijslast rust op verdachte. Verdachte moet schulduitsluitingsgrond aannemelijk maken 2. voor de toepasselijkheid van AVAS is slechts lichte schuld van toepassing 3. AVAS is er de mogelijkheid dat de dader de gevolgen gewild heeft 4. strenge eisen, het accent ligt op de afwezigheid van alle juridische relavant schuld, hetgeen betekent dat het bestaan van de lichtste verwijtbaarheid reeds voldoende is om beroep op AVAS te frustreren

Question 52

Culpa (bestanddeel)

Answer 52

1. bewijslast rust op OM 2. grove onachtzaamheid 3. culpa impliceert dat de dader de gevolgen niet gewild heeft

Question 53

overmacht AVAS mogelijk

Answer 53

erst mogelijkheid overmacht worden onderzocht, overmacht namelijk wettelijk geregeld en heeft voorrang

Question 54

putatueve strafuitsluitingsgronden

Answer 54

dwaal je omtrent de feiten waardoor je dacht dat je daar een beroep op kon doen. Eris werkelijkheid geen sprake van die desbetreffende strafuitsluitingsgronden

Question 55

culpa in causa ( schuld in oorzaak )

Answer 55

de verdachte zichzelf verwijtbaar in een bepaalde gevaarlijke situatie heeft gebracht, zal een beroep io een strafuitsluitingsgrond niet slagen

Question 56

dolus in causa (opzet in oorzak)

Answer 56

de verdachte zichzelf opzettelijk in een bepaalde gevaarlijke situatie heeft gebracht

Question 57

culpa/dolus in causa ontoerekenbaarheid

Answer 57

intoxicatie van welke aard dan ook gezien als ene vorm van culpa in causa mbt. het in daaruit voortvloeiende geestestoestand gepleegde strafbare feit. Slecht als er sprake is van een erkend ziektebeeld;d of verstandelijk defect kan het begane feit niet aan de verdachte worden toegerekend

Question 58

culpa/dolus in causa overmacht

Answer 58

het kan zo zijn dat de persoon in kwestie, die zich op overmacht beroept, onder omstandigheden wordt verweten dat hij zichzelf willens en wetens of door onachtzaamheid in de situatie heeft gebracht waaruit de overmachtstoestand voorzienbaar ontstond. De Hoge Raad heeft echter geoordeeld dat als hiervan sprake is, dit niet in de weg hoeft te staan aan een beroep op overmacht. De Hoge Raad eist niet dat geen enkele verwijtbaarheid aan de orde is. De eventuele eigen schuld van de verdachte kan achteraf een correctie aanbrengen op het oordeel dat sprake is van overmacht

Question 59

culpa/dolus in causa noodweer (exces)

Answer 59

iemand kan zich zo provocerend opstellen dat geweld van anderen als het ware wordt uitgelokt. Ook kan het voorkomen dat bewust het conflict wordt opgezocht. Dit kan aanleiding zijn tot een culpa in causa-redernering. De eigen schuld kan leiden tot een beperkte correctie achteraf: eerst dient de rechter de wettelijke voorwaarde voor noodweer(exces) af te lopen en pas daarna wordt de eigen schuld onder ogen gezien.

Question 60

strafuitsluitingsgronden

Answer 60

Indien wederrechtelijkheid of verwijtbaarheid echter geen elementen, maar bestanddelen zijn, dienen ze te worden bewezen. Dit noemen we niet-ideaaltypische delictsomschrijvingen. Zoals we hiervoor hebben gezien omvat de culpa zowel de wederrechtelijkheid als de verwijtbaarheid. Dat houdt in dat, indien sprake is van rechtvaardigings- of schulduitsluitingsgronden, wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid bij culpoze delicten niet meer aan bod komen bij de strafbaarheidsvraag (derde materiële vraag van art. 350 Sv), maar bij de bewijsvraag (eerste materiële vraag van art. 350 Sv). Voor doleuze niet-ideaaltypische delictsomschrijvingen geldt dat de wederrechtelijkheid ingeval van rechtvaardigingsgronden bij de bewijsvraag aan bod komt, wederrechtelijkheid is dan immers een bestanddeel. Ingeval van schulduitsluitingsgronden komt de verwijtbaarheid gewoon bij de strafbaarheidsvraag aan bod.