Клиничко Испитување Дополнителни испитувања Flashcards

Question

⚡ Електролити

Answer 1

📌 Електролитите учествуваат во: 🔁 Оксидо-редуктивни процеси ⚙️ Ензимски реакции 🧠 и 💪 Нервна и мускулна функција 🔬 Најважни електролити: 🧂 Натриум (Na) – регулира вода во телото 🍌 Калиум (K) – важен за нервна и срцева функција 🧪 Хлориди (Cl) 🧬 Фосфор (P) 🦴 Калциум (Ca) – за коски, нерви, мускули 🧘 Магнезиум (Mg) – за релаксација, ензими ❗ Ниски вредности = често поради недоволен внес на храна → може да се јави дефицит на Na, K, Ca, Mg, Fe

Answer 2

🧬 Липиди: Извор на енергија Структурни компоненти на клетки 🔻 Ниски вредности → болести на црн дроб, црева 🔺 Високи вредности → ризик за атеросклероза → ❗ срцев удар

Answer 3

1️⃣ Вкупен холестерол ✅ < 5.2 mmol/L нормален ❗ > 6.2 mmol/L висок 2️⃣ HDL (добар холестерол) ✅ > 1.54 mmol/L ⚠️ < 1 mmol/L = зголемен ризик за кардиоваскуларни болести 🧽 Чисти маснотии од крвните садови! 3️⃣ LDL (лош холестерол) ✅ Препорачливо: < 2.6 mmol/L ❗ Висок: > 4.1 mmol/L 📌 Висок LDL = ризик од: ❌ Лоша исхрана 😰 Стрес ⚠️ Атеросклероза → срцеви болести

Answer 4

📌 Ензимите се протеини со каталитичка функција – ја забрзуваат биохемиската реакција 📊 Според местото на делување се делат на: 🔬 Интрацелуларни 🌊 Секреторни 🩸 Ензими на плазма

Answer 5

1️⃣ AST (Aspartate Transaminase) 📍 Присутен во хепарот и срцето 🔺 Зголемени вредности = оштетување на хепар или срце Неспецифичен (може да се зголеми и при инфаркт) 2️⃣ ALT (Alanine Aminotransferase) → најспецифичен за хепар 📌 Познат и како SGPT 🏠 Најмногу во хепатоцити ⚙️ Учествува во метаболизам на аминокиселини и енергија ✅ Нормално: 8–41 IU/L 🔺 Зголемен ALT = оштетување на хепар 📍 Причини: антибиотици, алкохол, газирани пијалоци, дроги 3️⃣ ALP (Alkalna Fosfataza) 📍 Се среќава во хепар, бубрези, коски, гастроинтестинален тракт ✅ Нормално: 30–120 IU/L 🔺 Зголемен ALP = Хепар (обично жолчни канали) Коскени заболувања ГИТ заболувања 4️⃣ GGT (Gamma Glutamil Transferaza) 🧠 Присутен во хепар, бубрези, мозок, цревен епител ✅ Нормално: Мажи: 8–40 IU/L Жени: 5–35 IU/L 🔺 Зголемен GGT = Алкохолна болест на црн дроб Интоксикации (дроги, лекови) Пореметена апсорпција на аминокиселини 5️⃣ CK (Creatine Kinase) 📌 Главно во мускули и срце Не е специфичен за хепар, но може да се вклучи во комплетна слика

Answer 6

✅ Референтни вредности: 1,1 – 18,8 nmol/L 🧬 Краен продукт од разградба на хем-протеини 80% од хемоглобин на стари еритроцити (ЕР) 20% од незрели ЕР (од коскена срцевина) ➡️ Метаболизира се во хепар → се излачува преку жолчка

Answer 7

Вкупен билирубин Директен (конјугиран) 📍 Зголемен = опструкција на жолчни канали Индиректен (неконјугиран) 📍 Зголемен = пореметување на функцијата на хепатоцити

Answer 8

✅ Вредности: Возрасни: 0 – 270 IU/L Деца во развој: до 810 IU/L 🔺 Зголемени вредности: Разградба на коски Остеопороза Нормално зголемена кај деца поради раст

Answer 9

📍 Лачени од екзокриниот дел на панкреасот ✅ С алфа-амилаза (серум): 28 – 100 IU/L ✅ U алфа-амилаза (урина): 0 – 450 IU/L 🔺 Зголемени вредности: 300% = акутен панкреатит До 100% над нормално: Воспаление на желудник Желудочен улкус Исхемија на црева Гинеколошки болести (аднекси)

Answer 10

✅ Реф. вредности: Мажи: 10,6 – 28,3 nmol/L Жени: 6,6 – 26,0 nmol/L 📍 Заедно со: Хемоглобин Еритроцити и нивна морфологија → дава увид во состојбата на коскената срцевина

Answer 11

✅ Синтетизиран од хепарот 🔺 Зголемен CRP + зголемени леукоцити = постоење на инфламација ❗ Неспецифичен, но многу чувствителен маркер

Answer 12

⚠️ НЕ се дијагностички алат сам по себе! Се користат за следење на терапија или повторна појава на тумори.

Answer 13

Каде се користи: Панкреас, црева, билијарен тракт, овариуми 🍍 Зголемен кај: Панкреатитис, инфламација, опструкција 🚑

Answer 14

Каде се користи: Карциноми на дигестивниот тракт (желудник, црева, црн дроб, панкреас) 🍽️ Зголемен кај: Улцерозен колит и ХОББ (хронични белодробни болести) 🌬️

Answer 15

Каде се користи: Карцином на желудник 🍲 Зголемен кај: Оваријални тумори 👩‍🦰

Answer 16

Каде се користи: Оваријални тумори 👩‍🦰 Зголемен кај: (Нема други чести причини) ❌

Answer 17

Каде се користи: Тумори на дојка (граден кош) 👩‍🦰🩺 Зголемен кај: (Нема други чести причини) ❌

Answer 18

Каде се користи: Црн дроб, тестиси, овариуми 🧑‍⚕️ Зголемен кај: (Нема други чести причини) ❌

Answer 19

Каде се користи: Малигни тумор на простата 🧔‍♂️ Зголемен кај: (Нема други чести причини) ❌

Answer 20

Каде се користи: Тумори на тестиси и бременост 🤰 Зголемен кај: (Нема други чести причини) ❌

Answer 21

✅ Детектира скриено крварење во столицата Се користи како скрининг или пред ендоскопија

Answer 22

🔹 Состав: 95% вода Останато: ЕР, леукоцити, електролити, соли, креатинин, протеини, бактерии итн.

Answer 23

Диуреза: 750 – 2000 ml Специфична тежина: 1,010 – 1,025 pH: 4,8 – 7,2 Боја/Изглед: Бистра, светло жолта, лесно кисела

Answer 24

Инфекции: присуство на бактерии → потребна уринокултура Седиментација на урина: Биолошки седимент: ЕР, леукоцити, бактерии, габи, сперматозоиди Хемиски седимент: соли/кристали

Answer 25

Железо (Fe): Референтни вредности: Мажи: 10.6 – 28.3 nmol/L Жени: 6.6 – 26.0 nmol/L Железото заедно со хемоглобинот и морфологијата на еритроцитите дава увид во функцијата на коскената срцевина.

Answer 26

CRP (C-reactive protein): Се синтетизира во црниот дроб. Зголемен при воспаление (заедно со покачени леукоцити). Неспецифичен маркер.

Answer 27

CEA – дигестивен тракт, ХОББ, улцерозен колит, црн дроб. CA 19-9 – панкреас, билијарен тракт, езофагус, воспаленија на црева. CA 72-4 – карцином на желудник (и оваријални). CA 125 – оваријални тумори. CA 15-3 – граден кош. AFP – црн дроб, тестиси, овариуми. PSA – простата. Beta-hCG – тумори на тестиси / нормално при бременост

Answer 28

Детектира невидлива (микроскопска) крв во столицата. Скрининг и индикација за ендоскопија.

Answer 29

✅ Безбедна, лесно достапна, сигурна 📡 Користи ултразвучни бранови со ниска јачина 📷 Одбиените бранови создаваат слика на екран ❌ Нема докажано штетно дејство 📍 Предности: Визуелизација на движење на органи во реално време Пример: срцева функција Брз, неинвазивен, без зрачење Откривање на: Патолошки израстоци Страни тела 🧠 Области на примена: Абдомен: хепар, жолчка, билијарен тракт, лиен, панкреас Карлица: уринарен тракт, репродуктивни органи Граден кош: срце, плевра Срце и крвни садови Бременост: следење на фетусот Штитна жлезда, дојка, лимфни јазли и др. ⚠️ Ограничувања: Присуство на гасови (илеус) → отежнат преглед на абдомен Коските и воздухот – слабо се прикажуваат 🔄 Видови на сонди: Надворешна (трансдермална) Внатрешна (трансвагинална, трансректална, езофагеална) → се пласира во природни отвори за подобра резолуција

Answer 30

Се вршат кај сомнение за инфекција. Примери: брис од рана, катетер, пунктат, апсцес. Цел: идентификација на патоген и таргет терапија.

Answer 31

Се користи при сомнение за тумор. Биопсија: FNB (Fine Needle Biopsy) – тенка игла. Core biopsy – цилиндар ткиво. Цитологија: анализа на течности (брисеви, изливи, апсцеси). Секое ткиво отстрането хируршки се праќа на хистопатологија.

Answer 32

Методи за визуелизација на внатрешноста на телото. Се користат за дијагностика, следење на болести и интервенции. 🔹 Вклучуваат: Ехотомографија (ултразвук, Ехо) Рендгенски испитувања (РТГ) Компјутеризирана томографија (КТ / CT) Магнетна резонанца (MR / MRI) ПЕТ скен (позитронска емисиона томографија) Нуклеарна медицина Ендоскопија (иако не е чисто радиолошка, овозможува визуелизација)

Answer 33

📅 Историја: 📌 1895 г. – Вилхелм Конрад Рентген ги открива рентгенските зраци (РТГ) 🔬 Откритието означува почеток на радиологијата како медицинска дисциплина

Answer 34

Метод со користење на јонизирачко зрачење (РТГ зраци) за создавање на слика на внатрешни структури Сликите се добиваат според степенот на апсорпција на зраците: Поголема апсорпција → поголема засенка (поскокно/густо ткиво) Помала апсорпција → просветлување (воздух, слабо ткиво)

Answer 35

🧾 Видови: Нативна графија (без контраст) Со контрастно средство (за органи и структури што не се јасно видливи) 🧍 Изведување на нативна графија: Најчесто во стоечка положба Поретко во лежечка (зависно од состојбата на пациентот) Чести области на испитување: Граден кош Абдомен Екстремитети

Answer 36

1. Слободен воздух субдијафрагмално 🚨 Показател за перфорација на шуплив орган (итна хирургија!) 2. Хидроаерични нивоа Присуство на течност и гас во цревата → илеус, механичка опструкција

Answer 37

🚗 Траума (сообраќајка) ❗ Суспекција на фрактура 🦠 Остеомиелитис 🦴 Тумори на коски Радиографијата дава првичен увид во патолошки промени на коскено-ткивниот систем и органите

Answer 38

📌 Дефиниција: Контрастно средство е супстанција која внесена во организмот ја менува апсорпцијата на Х-зраците, овозможувајќи подобра визуелизација на структури на рентгенскиот филм

Answer 39

per os (орално) интравенозно ректално интракавитарно (во телесни шуплини)

Answer 40

Конвенционална радиологија Компјутеризирана томографија (КТ) Магнетна резонанца (МР) Ултразвучна дијагностика

Answer 41

Ангиографија Интравенска урографија Перкутана холангиографија Бронхографија Хистеросалпингографија

Answer 42

1. Според густината: ➖ Негативни контрастни средства: Воздух Јаглерод диоксид (CO₂) Кислород (O₂) 📌 Имаат ниска специфична густина и слабо ги апсорбираат Х-зраците → создаваат просветлување на филмот. ➕ Позитивни контрастни средства: Јодни препарати Бариум сулфат 📌 Имаат висока густина → ја зголемуваат апсорпцијата на Х-зраците → создаваат засенка на филмот. 2. Според хемиската структура: Нерастворливи во вода – Бариум сулфат (за ГИТ прегледи) Растворливи во вода – Јодни препарати Маслени контрастни средства – ограничена примена

Answer 43

Област Контрастни средства ГИТ Бариум сулфат, јодни препарати Урографија/Ангиографија Јодни препарати Холангиографија – per os: Holevid, Cistobil, Biloptin – i.v.: Biligrafin, Biligram Бронхографија Јодни препарати Хистеросалпингографија Јодни препарати

Answer 44

1. Имуноалергиско дејство (реакции на преосетливост) 🧬 Потенцијално сериозна или фатална компликација 🕒 Се јавува во текот или веднаш по апликацијата → 85% од реакциите се јавуваат во првите 5 минути 📈 Почеста е кај: Пациенти со претходна реакција на контраст (4–6x почеста) Астматичари (8x почеста) Алергични/атопични пациенти (5x почеста) Пациенти со оштетен кардиоваскуларен или ренален систем Пациенти на β-блокатори

Answer 45

🩸 Хематотоксично – токсичен ефект врз крвта 🧠 Органотоксично – најчесто: Нефротоксично → оштетување на бубрезите Хепатотоксично → ретко, кај пациенти со хепатална инсуфициенција

Answer 46

📍 Локална болка на местото на апликација 🦵 Болка што може да се шири по целиот екстремитет 💉 Оштетување на артерија 💢 Локален оток, тромбофлебитис 🫧 Воздушна емболија

Answer 47

Историја Првпат употребена во лабораторија: 1970 година Првите КТ апарати: Многу бавни (20 мин. за преглед само на глава) Ограничени можности

Answer 48

Пред секое давање на контраст, треба да се направи: Тест на преосетливост Добра анамнеза за претходни реакции и ризици

Answer 49

Брзи: Целосен преглед на тело за неколку минути Пресеците се субмилиметарски: Овозможуваат анализа и на најситните крвни садови Клучно за: Детекција на тумори Проверка на васкуларизација Детекција на инфилтрација во садови Планирање на натамошен третман

Answer 50

Трансверзална (основна) Сагитална (од лево кон десно) Коронарна (од напред наназад) ➕ Можна 3D реконструкција на органи и структури

Answer 51

КТ користи РТГ зраци (јонизирачко зрачење) Кај понови генерации е намалено, но сѐ уште присутно

Answer 52

Бременост Претходно примена голема доза зрачење

Answer 53

✅ Основни карактеристики Неинвазивен и прецизен метод Безбеден – може да се повторува повеќекратно Не користи јонизирачко зрачење → се темели на резонанца на водородни јони во јако магнетно поле Прегледот трае околу 20–30 минути

Answer 54

Телото се поставува во јако магнетно поле Се применуваат радиофреквентни бранови Водородните јони емитираат сигнал Сигналот се обработува со компјутер → слика со висока резолуција

Answer 55

Сликање во повеќе рамнини и со 3D опции Подетално од КТ за меки ткива Супериорна за: Тумори (на мозок, абдомен, скелет и др.) Инфаркт (со дифузија – во првите 5 минути) Хеморагии (во мозок) Лигаменти и зглобови Скелетна васкуларизација

Answer 56

Болести на: Мозок, 'рбетен мозок, крвни садови на мозок и врат Граден кош, абдомен, мала карлица Коскено-зглобен систем, лигаменти, мускули

Answer 57

Пациентот мора да лежи мирно (движење ја нарушува сликата) ❌ Не се дозволува кај пациенти со: Вграден пејсмејкер Метални импланти (вештачки колк, протези и др.) Пред преглед: се отстрануваат сите метални предмети

Answer 58

Не се секогаш потребни Се вбризгуваат само по индикација од лекар Без посебна подготовка, освен во специфични случаи

Answer 59

✅ Основни информации MRCP е посебен тип на магнетна резонанца која се користи за визуализација на хепатобилијарниот систем (жолчка, жучни патишта, панкреас). Оваа метода неинвазивно и безболно овозможува детална слика на билијарниот и панкреатичен систем, што е од големо значење за рано откривање на патолошки промени.

Answer 60

Контрастни средства: Се користат контрастни агенси кои ја истакнуваат жлочката и панкреатичните канали. Резонанца на сигналот: Разликите во сигналите од различните ткива даваат јасни слики на: Тумори Воспалителни процеси Конкременти (каменчиња)

Answer 61

Оваа метода нуди висока прецизност (до 99%) за: Тумори на билијарниот тракт Воспалителни процеси (нпр. холангитис) Конкременти во жучните патишта Обструкции и патолошки промени

Answer 62

Неинвазивна и точна метода за детекција на патологии кои порано биле откриени со холангиографија (RCP). Дава подобра визуализација на структурите, што е особено корисно во хируршките интервенции и терапевтските одлуки.

Answer 63

MRCP ја олеснува визуализацијата на органите и помага во: Планирање на хируршки интервенции Прецизно поставување дијагноза за патологии на билијарниот систем

Клиничко Испитување Дополнителни испитувања Flashcards

(87 cards)