Ból przebijający

Question 1

Ból epizodyczny - definicja

Answer 1

Każde przemijające nasilenie dolegliwości bólowych
(bez względu na obecność/brak bólu stałego, regularności czy czasu podania preparatów analgetycznych lub jakości efektu terapeutycznego)

Question 2

Leki stosowane w leczeniu zaostrzeń określa się mianem..

Answer 2

leków ratunkowych

Question 3

Ból podstawowy - definicja

Answer 3

ból tła, ból ciągły - ból trwający co najmniej 12h w ciągu doby

Question 4

Analgetyk podstawowy - definicja

Answer 4

analgetyk stos. w regularnych odstępach czasu (ATC around the clock)

Question 5

Ból przerywany - definicja

Answer 5

powtarzający się ból występujący okresowo z okresami całkowitego ustąpienia (np.ból kolkowy)

Question 6

Ból końca dawki - definicja

Answer 6

zaostrzenie bólu podstawowego powtarzające się przed podaniem kolejnej dawki analgetyku podstawowego

Question 7

Ból napadowy - definicja

Answer 7

nagłe wystąpienie bólu u chorego bez stałych dolegliwości bólowych

Question 8

Ból źle kontrolowany - definicja

Answer 8

zaostrzenia (>6/10NRS) żle kontrolowanego bólu podstawowego za pomocą analgetyku podstawowego

Question 9

Ból przebijający - definicja

Answer 9

przemijające zaostrzenia względnie dobrze leczonego (NRS<4) bólu podstawowego za pomocą analgetyku podstawowego (długo działającego)

Question 10

Cechy bólu przebijającego

Answer 10

• Napadowy charakter (na tle bólu podstawowego)
• Szybkie narastanie dolegliwości (śr 3 sek-3min)
• Większe natężenie w stosunku do bólu podstawowego
• Krótki czas trwania (30-90min)
• charakter bólu przebijającego może się różnić od charakteru bólu podstawowego

Question 11

Rodzaje bólu przebijającego

Answer 11

• ból idiopatyczny – ból przebijający którego przyczyny nie da się ustalić
• ból incydentalny – ból przebijający wywołany przez znaną przyczynę (np.kaszel, oddychanie, przemieszczanie się)

Question 12

Leczenie bólu przebijającego w chorobie nowotworowej - opcje

Answer 12

Opioidy o natychmiastowym uwalnianiu (tzw leki ratunkowe):

• doustne szybkodziałające
• podpoliczkowe lub donosowe preparaty fentanylu (TIRF)

Question 13

Leczenie bólu przebijającego - doustne szybkodziałające opioidy

Answer 13

Morfina:

• preparat o krótkoczasowym działaniu
• skuteczna jako lek ratunkowy w epizodzie bólu, którego czas wystąpienia można przewidzieć (działanie po ok. 30minutach, szczyt po 90minutach, utrzymuje się min.4h)
• 7,5-15% / 10-20% / 1/6 dawki dobowej

Oksykodon - tak samo

Question 14

Leczenie bólu przebijającego idiopatycznego

Answer 14

Idiopatyczny i incydentalny nieprzewidywalny - TIRF! (przezśluzówkowy fentanyl)

Question 15

Leczenie bólu przebijającego incydentalnego

Answer 15

• TIRF

- krótkodziałające opioidy p.o. na 30 minut przed spodziewanym incydentem

Question 16

TIRF - Effentora (tabletka podjęzykowa) - jakie dawki, max. dawka, max. częstotliwość użycia, czas potrzebny do rozpuszczenia

Answer 16

Dawki: 100, 200, 400, 600, 800 ug
Max. dawka 800ug
Max. częstotliwość użycia: 4 epizody na 24h (>4h)
Czas potrzebny do rozpuszczenia: dopoliczkowo 14-25min., podjęzykowo szybciej

Question 17

TIRF - effentora (tabletka podjęzykowa) - początek działania, kiedy max. stężenie, T1/2 w osoczu, czas działania

Answer 17

Początek po 10 min. (nawet po 5)
Max. stężenie w osoczu: 53min. (20-240)
T1/2 w osoczu: śr. 12h (2-44)
Czas działania: >2h

Question 18

TIRF - effentora (tabletka podjęzykowa) - biodostępność, co w zapaleniu j. ustnej

Answer 18

65%

łagodne zap. jamy ustnej nie wpływa na wchłanianie

Question 19

TIRF - Instanyl (spray donosowy) - jakie dawki, max. dawka, max. częstotliwość użycia

Answer 19

Dawki: 50, 100, 200ug/spray
Max. dawka 400ug
Max. częstotliwość użycia: 4 epizody na 24h (>4h)

Question 20

TIRF - Instanyl (spray donosowy) - początek działania, kiedy max. stężenie, T1/2 w osoczu, czas działania

Answer 20

Początek po 5 min. (ulga w bólu po 10min.)
Max. stężenie w osoczu: 6-90min.
T1/2 w osoczu: śr. 19h (8-30)
Czas działania: >1h

Question 21

TIRF - Instanyl (spray donosowy) - biodostępność, jak stosować

Answer 21

90%

w trakcie stosowania siedzieć lub stać, trzymając głowę w pozycji pionowej

Question 22

TIRF - Pecfent (spray donosowy) - jakie dawki, max. dawka, max. częstotliwość użycia

Answer 22

Dawki: 100, 200, 400, 800ug
Max. dawka 800ug
Max. częstotliwość użycia: 4 epizody na 24h (>4h)

Question 23

TIRF - Pecfent (spray donosowy) - początek działania, kiedy max. stężenie, T1/2 w osoczu, czas działania

Answer 23

Początek po 10 min.
Max. stężenie w osoczu: 5-180min.
T1/2 w osoczu: śr. 15-25h
Czas działania: >1h

Question 24

TIRF - Pecfent (spray donosowy) - skład

Answer 24

na bazie pektyny

Question 25

Kwalifikacja do leczenia TIRF (przezśluzówkowym fentanylem)

Answer 25

Pacjenci >18 roku życia, otrzymujący leczenie opioidami w ciągu 1 tygodnia lub dłużej w następujących dawkach: 1. 60 mg morfiny p.o./d 2. fentanyl przezskórnie w dawce 25 ug/h 3. 30 mg oksykodonu p.o./d 4. 8 mg hydromorfonu na dobę 5. równoważna dawka innego opioidu

Question 26

Jak dostosować dawkę TIRF?

Answer 26

drogą osobnego miareczkowania, od najniższej dostępnej dawki danego preparatu - po 15-30min. ból się utrzymuje? → druga taka sama dawka → przy następnym epizodzie zastosować już tę podwójną dawkę - zmiana cytrynianu fentanylu na inny → ponownie miareczkować (różnice farmakokinetyczne)

Question 27

Miareczkowanie Effentory

Answer 27

1. epizod bólu → 100ug → po 30min. nie pomaga? dać 100ug 2. epizod bólu → 200ug → nie pomaga? dać kolejne 200ug itd do 800

Question 28

Co wykluczyć przed rozpoznaniem bólu przebijającego?

Answer 28

- ból pojawiający się bez bólu podstawowego - zaostrzenia bólu podstawowego bez analgetyku podstawowego - niekontrolowany ból podstawowy - ból pojawiający się w trakcie ustalania dawki leku podstawowego - ból końca dawki, pojawiający się regularnie przed podaniem kolejnej dawki leku podstawowego

Question 29

Leczenie bólu przebijającego a niewydolność nerek

Answer 29

ograniczona możliwość stos. morfiny

Question 30

Leczenie bólu przebijającego a nadużywanie leków ratunkowych

Answer 30

zwiększyć dawki podstawowe

Question 31

Czy można leczyć ból epizodyczny nie przebijający krótkodziałającymi opioidami?

Answer 31

Tak, ale to jest zast. pozarejestracyjne, nierefundowane i nie ma dowodów że takie post. jest optymalne

Question 32

Ból przebijający - kiedy ↑ dawkę leku podstawowego?

Answer 32

gdy liczba zaostrzeń więcej niż 3 razy na dobę | → nie pomaga? → koanalgetyk lub zmień na inny opioid

Question 33

Ból przebijający - łączenie opioidów

Answer 33

Można łączyć różne silne opio Nie łączyć silnych ze słabymi opio Ostrożnie łączyć fentanyl z buprenorfiną lub metadonem

Question 34

Koanalgetyki w bólu przebijającym kostnym

Answer 34

rozważyć bifosfoniany, denosumab, radioterapię, inne metody ortopedyczne, chirurgiczne

Question 35

Koanalgetyki w bólu przebijającym neuropatycznym

Answer 35

rozważyć pregabalinę, gabapentynę, kwas walproinowy