22 Podwzgórze, przysadka, tarczyca (oś podwzgórze-przysadka) Flashcards
(74 cards)
1
Q
Jak dzielimy choroby gruczołów dokrewnych?
A
Na niedoczynności i nadczynności, te z kolei mogą być pierwotne, wtórne lub rzekome
2
Q
Zaburzenia pierwotne
A
Zaburzenia w działaniu gruczołu
3
Q
Zaburzenia wtórne
A
Zaburzenie w wydzielaniu hormonów tropowych
4
Q
Zaburzenia rzekome
A
Zaburzenie odpowiedzi narządu docelowego przy prawidłowym stężeniu hormonu
5
Q
Hormony przedniego płata przysadki
A
- produkowane w przysadce
- GH
- ACTH
- TSH
- PRL
- FSH
- LH
6
Q
GH
A
wzrost, funkcje metaboliczne
7
Q
ACTH
A
uwalnianie hormonów nadnerczy
8
Q
TSH
A
uwalnianie hormonów tarczycy
9
Q
PRL
A
stymulacja laktacji i blokowanie menstruacji kobiet karmiących
10
Q
FSH u kobiet
A
kontroluje owulację i wydzielanie estrogenów
11
Q
FSH u mężczyzn
A
pobudza spermatogenezę
12
Q
LH u kobiet
A
kontrola owulacji i wydzielania progesteronów
13
Q
LH u mężczyzn
A
kontrola wydzielania testosteronu
14
Q
Hormony tylnego płata przysadki
A
- produkowane w podwzgórzu
- ADH
- OXY
- liberyny i statyny
15
Q
ADH
A
- ograniczenie diurezy, nasilenie resorpcji sodu, skurcz naczyń - działanie hipertensyjne
16
Q
OXY
A
- kontrola akcji porodowej, aktu płciowego i zapłodnienia
17
Q
liberyny i statyny
A
- kortykoliberyna
- tyreoliberyna
- gonadoliberyna
- somatoliberyna
- somatostatyna
- prolaktoliberyna
- prolaktostatyna (dopamina)
- melanoliberyna
- melanostatyna
kontrola uwalniania hormonów przedniego płata przysadki
18
Q
Nowotwory (oś podwzgórze-przysadka)
A
dają efekty nadczynności lub niedoczynności
19
Q
Zespół pustego siodła
A
Zespół objawów związanych z rozpłaszczeniem przysadki na siodle tureckim wskutek ucisku przez oponę pajęczą (pierwotny) lub z całkowitym brakiem przysadki wskutek leczenia farmakologicznego, chirurgicznego usunięcia (wtórny)
20
Q
Typowy pacjent zespołu pustego siodła
A
Otyła kobieta z nadciśnieniem tętniczym, ewentualnie niewielkim nadciśnieniem śródczaszkowym, zaburzeniami miesiączkowania, często wieloródka
21
Q
Co rozwija się czasami u chorych na zespół pustego siodła?
A
Guz przysadki produkujący GH, PRL lub ACTH
22
Q
Gdzie widoczne są zmiany zespołu pustego siodła?
A
RTG, TK lub NMR
23
Q
Na co jest ucisk w zespole pustego siodła?
A
Możliwy ucisk na skrzyżowanie wzrokowe, nerwy 3,4,5,6 (gdy uciśnięta zatoka jamista)
24
Q
Niedoczynność przedniego płata przysadki
A
- hipopituitarismus
- gdy nie działa 75% gruczoły
- zwykle niedobór wszystkich hormonów, rzadziej niedobór izolowany
25
Karłowatość przysadkowa
wrodzony niedobór GH
26
Przyczyny niedoczynności przedniego płata przysadki
```
Nowotwory
Niedokrwienna martwica przysadki
Przewlekle zapalna
Inne choroby z naciekaniem przysadki
Urazy czaszki i przyczyny jatrogenne
Zaburzenia rozwojowe
```
27
Przyczyny niedoczynności przedniego płata przysadki - nowotwory
1. Przysadki - nieczynne hormonalnie gruczolaki, torbiele
2. Podwzgórza - czaszkogardlak, zarodczak
3. Oponiak, glejak, przerzutowe
4. Histiocytoza X
28
Histiocytoza X
choroba Handa-Schullera-Christiana
29
Przyczyny niedoczynności przedniego płata przysadki - niedokrwienna martwica przysadki
1. poporodowa - z. Sheehana
| 2. choroby naczyniowe mózgu - udar przysadki
30
Przyczyny niedoczynności przedniego płata przysadki - przewlekłe zapalna
gruźlica, kiła, sarkoidoza, zapalenie mózgu lub opon mózgowych
31
Przyczyny niedoczynności przedniego płata przysadki - inne choroby z naciekaniem przysadki
amyloidoza, hemochromatoza, mukopolisacharydozy
32
Przyczyny niedoczynności przedniego płata przysadki - urazy czaszki i przyczyny jatrogenne
1. urazowe uszkodzenia podwzgórza
2. przerwanie szypuły przysadki
3. uszkodzenia okołooperacyjne lub po napromienianiu głowy
33
Przyczyny niedoczynności przedniego płata przysadki - zaburzenia rozwojowe
zespół pustego siodła, zespół Kallmana
34
zespół Kallmana
izolowany hipogonadyzm + wrodzony brak węchu
35
Pierwsze objawy niedoczynności przedniego płata przysadki wynikają z
```
wynikają zwykle z braku FSH i LH
dopiero później z braku TSH, GH
ostatecznie ACTH (najgroźniejszy)
```
36
Niedobór wszystkich hormonów przysadki
choroba Glińskiego-Simmondsa
37
Gdy dochodzi do uszkodzenia szypuły lub podwzgórza
- wtórne przyczyny niedoczynności przedniego płata przysadki
| - może dojść do niedoboru ADH
38
Niedobór LH i FSH u kobiet
Brak miesiączek, zanik drugorzędowych cech płciowych, bezpłodność
39
Niedobór LH i FSH u mężczyzn
impotencja, zanik jąder, drugorzędowych cech płciowych, ograniczenie spermatogenezy, bezpłodnosć
40
Wtórnie do nadprodukcji jakiego hormonu może wystąpić niedobór LH i FSH?
PRL
41
Niedobór TSH
niedoczynność tarczycy
42
Niedobór ACTH
niedoczynność nadnerczy - osłabienie mięśniowe, niedociśnienie tętnicze, nietolerancja stresu, zakażeń
43
zespół Sheehana
poporodowo, wskutek niedokrwienia przysadki - łatwe męczenie, utrata owłosienia łonowego i owłosienia pod pachami
44
W jakim okresie najłatwiej rozpoznać guz przysadki?
W okresie dojrzewania
45
Nadczynność przedniego płata przysadki
- powodowana przede wszystkim przez guzy przysadki
| - mikro i makrogruczolaki
46
Co moga powodować makrogruczolaki?
ucisk pobliskich struktur
47
nadmiar GH
- hipersomatotropizm
| zwykle pierwotny, rzadziej wtórny do nadmiaru somatoliberyny przez przewód pokarmowy lub rakowiaka
48
Gigantyzm przysadkowy
- gdy (nadmiar GH) pojawi się przed zamknięciem nasad chrzęstnych kości długich w okresie dziecięcym
- manifestuje się nadmiernym wzrostem i opóźnionym dojrzewaniem płciowym
- często towarzyszy hipogonadotropizm
49
Akromegalia
- gdy (nadmiar GH) pojawi się po zamknięciu nasad (3-5 dekada)
50
Objawy akromegalii
- powiększenie wymiarów antralnych
- zgrubienie rysów twarzy
- obrzęk tkanek miękkich dłoni i stóp
- nadmierne owłosienie
- skóra staje się grubsza i ciemniejsza
- nasilenie czynności gruczołów łojowych i potowych
- przerost łuków brwiowych, żuchwy, języka, małżowin usznych, chrzęstnej części nosa
- późno przerost żeber, wcześniej chrząstek stawowych
- uszkodzenie nerwów obwodowych wtórnie do ucisku przez obrzękłe tkanki
- duży guz -> ucisk struktur nerwowych -> zaburzenia widzenia, uporczywe bóle głowy
- organomegalia
- hiperfosfatemia
- upośledzenie tolerancji glukozy
- wzrost IGf-1
- impotencja/brak miesiączek
51
zespół Cushinga
nadmiar ACTH
| należy różnicować guzy przysadki i nadnerczy
52
zespół Nelsona
guz pierwotny przysadki produkujący ACTH rozwijający się u chorych po obustronnej adrenolektomii
53
nadmiar PRL
prolaktynoma
54
prolaktynoma przyczyny
pierwotny guz, blokery receptorów dopaminowych, nadmiar TRH, niewydolność wątroby i nerek
55
nadmiar PRL
-> blokada wydzielania GnRH -> spadek LH i FSH -> hipogonadyzm
56
Dodatkowy objaw nadmiaru PRL
mlekotok u 80% K i 20% M, spadek gęstości kości (wtórnie do hipogonadyzmu)
57
Moczówka prosta
poliuria + polidypsja
| pochodzenia centralnego, nerkowego lub psychogennego
58
Moczówka prosta centralna
- wrażliwa na wazopresynę
- zaburzenia czynności osi podwzgórzowo-przysadkowej
- zależy od czynności jąder podwzgórza i szlaku nerwowego przekazującego ADH do tylnego płata przysadki
59
Przyczyny moczówki prostej centralnej
idiopatyczna lub wtórna do urazów, nowotworów, histiocytozy, ziarniniaków, uszkodzenia naczyń krwionośnych, zakażeń
60
Uszkodzenie jąder, szlaku
moczówka całkowita
61
Uszkodzenie tylnego płata
moczówka częściowa (przejściowa)
62
Moczówka prosta nerkowa
wtórna do defektu receptora V2, akwaporyn polekowo, nadmiaru mineralokortykoidów
63
Moczówka prosta ciążowa
nerkowo-centralna,
| wtórna do nasilenia aktywości wazopresynazy (produkowana także przez łożysko)
64
Objawy moczówki prostej
- poidypsja
- poliuria
- nykturia, moczenie nocne (enuresis)
- odwodnienie, hipowolemia
- objawy choroby pierwotnej we wtórnej moczówce
- różnicowanie z moczówką centralną
- hipernatremia
65
SIADH
zespół niewłaściwego uwalniania wazopresyny, zespół Schwartza-Bartera
- prawidłowe lub nadmierne uwalnianie ADH z hiponatriemią i hipoosmolarnością płynów ustrojowych przy prawidłowej objętości krwi krążącej
66
Rozpoznanie SIADH
hiponatremia, hipourykemia, hipoosmolarność osocza, spadek kreatyniny, kwasu moczowego, mocznika bez cech hipowolemii, uszkodzenia nerek, niedoczynności kory nadnerczy, niedoczynności tarczycy
67
Przyczyny SIADH
Nowotwory, choroby CSN, choroby płuc, leki
68
Przyczyny SIADH - nowotwory
Rak oskrzela (zwłaszcza drobnokomórkowy)
Raki dwunastnicy, trzustki, pęcherza, moczowodu, prostaty
Białaczki, chłoniaki
69
Przyczyny SIADH - choroby CSN
```
Uszkodzenia CNS przez guzy, ropnie, krwotoki
Infekcje, encephalitis, meningitis
Choroby naczyniowe mózgu
Zanik starczy mózgu
Wodogłowie
Uraz
Delirium fremens
Ostre psychozy, choroby demielinizacyjne, zwyrodnieniowe i zapalne
```
70
Przyczyny SIADH - choroby płuc
gruźlica, kiła, sarkoidoza, zapalenie mózgu lub opon mózgowych
71
Przyczyny SIADH - leki
wazopresyna, chlorpropamid, klofibrac, karmazepina
72
Patomechanizm SIADH
zaburzenie równowagi pomiędzy przyjmowaniem i wydalaniem sodu i wody prowadzi do hiponatremii
- niedoczynność kory nadnerczy
- hiponatremia nerkowa
- SIADH pochodzenia płucnego
- SIADH pochodzenia urazowego
73
Leczenie SIADH
ograniczenie przyjmowania wody i leczenie chorób płuc i CSN
74
Objawy SIADH
neurologiczne tj. osłabienie siły mięśniowej, mioklonie, napady padaczkowe, śpiączka > wtórne do przesunięć płynów, wzrostu ciśnienia środczaszkowego i obrzęku mózgu
