Addendum: medicatie bij het hormonaal stelsel: diabetes Flashcards
(78 cards)
1
Q
Wat zijn de indicaties voor insuline?
A
- Type 1-diabetes
- Type 2-diabetes, in monotherapie of in combinatie met andere antidiabetica, permanent of tijdelijk (acute glycemie-ontregeling bij chirurgische ingreep, trauma, ernstige infectie)
- Diabetes bestaande vóór de zwangerschap en zwangerschapsdiabetes
- Elke andere vorm van diabetes met verminderde insulinesecretie
2
Q
Wat zijn de mogelijke ongewenste effecten van insuline?
A
- Hypoglykemie
- (Soms sterke) gewichtstoename
- Lipodystrofie op de plaats van injectie, vooral bij slechte injectietechniek
- Zelden: overgevoeligheidsreacties, soms gaande tot anafylactische shock
3
Q
Wat zijn de mogelijke interacties met insuline?
A
Verhoogd risico van hypoglykemie en vermindering van subjectieve symptomen van hypoglykemie bij associëren met β-blokkers en na inname van alcohol
4
Q
Welke bijzonder voorzorgen moet je nemen bij het gebruik van insuline?
A
- troebele suspensie (insuline-isofaan) bij traagwerkende insulines -> goed homogeniseren => zwenken <-> anders hypoglykemie
- goede injectietechniek en roteren injectieplaats <-> in lipodystrofie minder pijnlijk, maar minder goede opname
- alle insuline SC injectie, maar:
- ultrasnelwerkend kan SC via insulinepomp
- (ultra)snelwerkend kan IV n (bv. bij keto-acidose of hyperosmolair coma).
5
Q
Welke klassen van insuline zijn er?
A
- Ultrasnelwerkende insuline-analogen
- Snelwerkend
- Intermediaire werkingsduur (traagwerkend)
- Langwerkende insuline-analogen (ultratraagwerkend)
- Mengsel van humane insuline
- Mengsel met ultrasnelle analoge insuline
6
Q
Welke soorten insuline zijn er?
A
- maaltijdinsuline analoge insuline
- maaltijdinsuline humane insuline
- basale insuline humane insuline
- basale insuline analoge insuline
- combinatie snelle insuline + traagwerkende insuline
- combinatie ultrasnelle insuline + traagwerkende insuline
7
Q
Wat zijn voorbeelden van ultrasnelwerkende insuline-analogen: maaltijdinsuline analoge insuline?
A
- NovoRapid®
- Apidra®
- Humalog®
- Humalog® 200
- Fiasp
8
Q
Wat is het tijdstip van inspuiten bij ultrasnelwerkende insuline-analogen: maaltijdinsuline analoge insuline?
A
- Humalog®, Apidra®, NovoRapid®: 15 tot 30 minuten vóór maaltijd
- Fiasp®: 0-2 minuten vóór maaltijd, tot max 20 minuten na begin van maaltijd
9
Q
Wat is het werkingsprofiel bij ultrasnelwerkende insuline-analogen: maaltijdinsuline analoge insuline?
A
- Start werking: na 10 min
- Piek: 1-1,5 uur
- Duur werking: 2-5 uur
10
Q
Wat zijn voorbeelden van snelwerkend maaltijdinsuline humane insuline?
A
- Actrapid®
- Humuline® Regular
11
Q
Wat is het tijdstip van toedienen bij snelwerkend maaltijdinsuline humane insuline?
A
- 30 minuten tot enkele minuten vóór maaltijd
12
Q
Wat is het werkingsprofiel van snelwerkend maaltijdinsuline humane insuline?
A
- Start werking: na 20-30 minuten
- Piek: 1 tot 4 uur
- Duur werking: 6-8 uur
13
Q
Wat zijn voorbeelden van Intermediaire werkingsduur (traagwerkend) Basale insuline
Humane insuline?
A
- Humuline® NPH
- Insulatard®
14
Q
Wat is het tijdstip van toedienen bij Intermediaire werkingsduur (traagwerkend) Basale insuline
Humane insuline?
A
- vast tijdstip
15
Q
Wat is het werkingsprofiel van Intermediaire werkingsduur (traagwerkend) Basale insuline
Humane insuline?
A
- Start werking: 1-2 uur
- Piek: 4-6 uur
- Duur werking: 10-20 uur
16
Q
Wat zijn voorbeelden van Langwerkende insuline-analogen (ultratraagwerkend) Basale insuline Analoge insuline?
A
- Abassaglar, Lantus, Toujeo
- Levemir
- Tresiba
17
Q
Wat is het tijdstip van inspuiten van Abassaglar, Lantus, Toujeo?
A
- vast tijdstip
- 1x daags
18
Q
Wat is het tijdstip van inspuiten van Levemir?
A
- vast tijdstip
- 1 tot 2x daags
19
Q
Wat is het tijdstip van inspuiten van tresiba?
A
- vast tijdstip
- 1x daags
20
Q
Wat is het werkingsprofiel van Abassaglar, Lantus, Toujeo?
A
- Start werking: 2 uur
- Piek: geen tot zeer klein
- Duur werking: 24 uur
21
Q
Wat is het werkingsprofiel van Levemir?
A
- Start werking: 2 uur
- Piek: geen tot zeer klein
- Duur werking: 18-24 uur
22
Q
Wat is het werkingsprofiel van Tresiba?
A
- Start werking: 30-90 minuten
- Piek: geen piek
- Duur werking: > 42 uur
23
Q
Wat zijn voorbeelden van Mengsel van humane insuline Combinatie snelle insuline + traagwerkende insuline?
A
- Humuline® 30/70
24
Q
Wat is het tijdstip van toedienen van Combinatie snelle insuline + traagwerkende insuline?
A
- 20-30 minuten voor maaltijd
25
Wat is het werkingsprofiel van Combinatie snelle insuline + traagwerkende insuline?
- Start werking: 20-30 minuten
- Piek: 2-8 uur
- Duur werking: 10-16 uur
26
Wat zijn voorbeelden van Mengsel met ultrasnelle analoge insuline Combinatie ultrasnelle insuline + traagwerkende insuline?
- Humalog® Mix
- Novomix®
27
Wat is het tijdstip van toedienen bij Mengsel met ultrasnelle analoge insuline Combinatie ultrasnelle insuline + traagwerkende insuline?
- juist vóór (tot 15 minuten), tijdens of na de maaltijd
28
Wat is het werkingsprofiel van Mengsel met ultrasnelle analoge insuline Combinatie ultrasnelle insuline + traagwerkende insuline?
- Start werking: +/- 15 minuten
- Piek: 1-4 uur
- Duur werking: 10-18 uur
29
Bij wie wordt orale antidiabetica toegediend?
orale antidiabetica worden gegeven bij type 2, maar niet bij type 1 en zwangerschapsdiabetes.
30
Wat zijn aandachtspunten bij orale antidiabetica?
- niet eten = geen inname GM (gebruik vooraf bespreken met arts)
- inname vergeten: daarna geen dubbele dosis innemen
- grote inspanning: voor inspanning traagwerkende koolhydraten innemen anders gevaar hypoglycemie (sporten + GM: extra gevaar hypoglycemie)
31
Welke klassen van antidiabetica zijn er?
- BIGUANIDEN (metformine)
- SULFANUREA (sulfamiden)
- GLINIDEN (repaglinide)
- DPP-4- INHIBIDITOREN (gliptinen)
- SGLT-2-INHIBITOREN (gliflozinen)
32
Wat zijn voorbeelden van Biguaniden?
= metformine
- Metformax®
- Metformine Mylan®
- Metformine Sandoz
33
Wat is de werking van biguaniden?
- Verminderen insulineresistentie
Werkt niet in op β-cellen van de pancreas: geen extra productie insuline. Laat wel de reeds aanwezige insuline beter werken.
- Gevolg:
* Betere opname glucose in de cellen
* Werkt in op gevoeligheid van celreceptoren voor insuline
* Verminderde productie glucose in lever
34
Wat zijn de indicaties voor biguaniden?
- Type 2-diabetes eerste keuze bij type 2-diabetes: goede glycemieregeling
- Gunstig effect op macrovasculaire eindpunten
35
Wanneer worden biguaniden ingenomen?
- Metformine wordt tijdens of na de maaltijd genomen
36
Wat zijn de ongewenste effecten van biguaniden (metformine)?
- metaalsmaak!
- gastro-intestinale klachten: diarree, braken, misselijkheid…
37
Wat zijn voordelen van biguaniden (metformine)?
- effectiviteit (daling HbA1C): hoog
- geen tot zeer laag risico hypoglycemie (wel in combinatie met alcohol)
- geen gewichtsverlies
38
Wat zijn bijzondere voorzorgen bij biguaniden (metformine)?
- inname stoppen 24 uur voor chirurgische ingreep en radiologisch onderzoek met joodhoudende contraststof, en dit tot 48 uur erna
39
Wat zijn contra-indicaties van biguaniden (metformine)?
- ketoacidose
- ernstige nier- en leverinsufficiëntie
- niet samen met NSAID innemen (risico op hartdecompensatie)
40
Wat zijn voorbeelden van sulfanurea?
= sulfamiden
- 2 vormen:
-> langwerkend:
- Daonil
- Uni Diamicron
-> korterkend
- glurenorm
41
Wat is de werking van sulfanurea (sulfamiden)?
=> Medicatie tegen insulinetekort:
- Verhogen insulineproductie door stimuleren van β-cellen van de pancreas
-> Voorwaarde: pancreas produceert nog insuline
- Verminderen de productie van glucose in lever
42
Wat zijn de indicaties voor sulfanurea?
- Bij onvoldoende doeltreffendheid van metformine of bij contra-indicatie voor metformine.
- Voorkeur kortwerkende middelen: minder risico van hypoglykemie
43
Wanneer word sulfanurea ingenomen?
- Langwerkend: vlak vóór of tijdens een maaltijd (meestal bij ontbijt)
- Kortwerkend: 20 tot 30 minuten vóór maaltijd
- Starten met lage dosis (vooral bij ouderen). Indien nodig geleidelijk aan dosis verhogen.
44
Wat zijn de ongewenste effecten van sulfanurea?
- gastro-intestinale klachten
- risico hypoglycemie
- matige gewichtstoename
- overgevoeligheidsreactie t.h.v. huid en mucosa, fotosensibilisatie
- verhoogd risico hypoglycemie bij gelijktijdige inname
*β-blokkers
*na inname van alcohol
*andere antidiabetica
*ACE-remmers
45
Wat zijn de voordelen van sulfanurea?
- effectiviteit (daling HbA1C): hoog
46
Wat zijn contra-indicaties van sulfanurea?
- ketoacidose
- allergie voor sulfamiden
- niet in combinatie met gliniden
- ernstige nier- en leverinsufficiëntie
- afgeraden bij zwangerschap en borstvoeding
47
Wat zijn voorbeelden van gliniden?
= repagliniden
- NovoNorm
- Repaglinide EG
48
Wat is de werking van gliniden?
Medicatie tegen insulinetekort:
- Stimuleren insulineproductie (idem sulfanurea)
49
Wanneer moeten gliniden worden ingenomen?
- 15 minuten vóór maaltijd
50
Wat zijn de ongewenste effecten van gliniden?
- gastro-intestinale stoornissen
- hypoglycemie
- gewichtstoename
- allergische huidreacties
- verhoogd risico hypoglycemie bij gelijktijdige inname
*β-blokkers
*na inname van alcohol
*ACE-inhibitoren
51
Wat zijn de voordelen van gliniden?
- werken sneller en korter dan sulfanurea
52
Wat zijn de contra-indicaties van gliniden?
- ketoacidose
- niet in combinatie met sulfanurea
- ernstige leverinsufficiëntie
- afgeraden bij zwangerschap en borstvoeding
53
Wat zijn voorbeelden van DPP-4-
inhibitoren?
= gliptiden
- Trajenta
- Januvia
54
Wat is de werking van DPP-4-inhibitoren?
Werking: gliptinen zijn inhibitoren van DPP4
- DPP4 (enzym) zorgt voor inactivatie van incretinehormonen
(voornamelijk GLP1)
- Werking incretinehormonen (zie verder bij GLP1-analogen)
55
Wat zijn de ongewenste effecten van DPP-4-inhibitoren?
- gastro-intestinale stoornissen
- hoofdpijn
- duizeligheid
- gewrichtspijnen
56
Wat zijn de voordelen van DPP-4-inhibitoren?
- geen effect op lichaamsgewicht
- laag risico hypoglycemie
57
Wat zijn de contra-indicaties van DPP-4-inhibitoren?
- ketoacidose
- afgeraden bij zwangerschap en borstvoeding
58
Wat zijn voorbeelden van SGLT-2-inhibitoren?
= gliflozinen
- Jardiance
59
Wat is de werking van SGLT-2-inhibitoren (gliflozinen)?
- Vermindering van terugresorptie van glucose in de nieren
- Gevolg: glucosurie + minder glucose in bloedbaan
60
Wat is de indicatie voor SGLT-2-inhibitoren (gliflozinen)?
- Symptomatisch bij chronisch hartfalen en chronische nierschade
61
Wat zijn de ongewenste effecten van SGLT-2-inhibitoren (gliflozinen)?
- hypoglycemie: bij gelijktijdig gebruik met sulfanurea of insuline
- vaak urineweginfecties en genitale candidose
62
Wat zijn de voordelen van SGLT-2-inhibitoren (gliflozinen)?
- gering risico hypoglycemie
- lichte gewichtsdaling
63
Wat zijn de contra-indicaties voor SGLT-2-inhibitoren (gliflozinen)?
- ketoacidose
- afgeraden bij zwangerschap en borstvoeding
64
Wat zijn de bijzondere voorzorgen bij SGLT-2-inhibitoren (gliflozinen)?
- inname stoppen 24 uur tot 72 uur voor chirurgische ingreep
65
Wat is de werking van GLP-1-analogen?
=> analoog aan incretinehormoon, intestinaal hormoon dat zorgt voor:
- Vertraging maaglediging
- Vermindering glucagonvrijstelling door de α-cellen van de pancreas
- Stimulatie van de glucose-afhankelijke insulinevrijstelling door de β-cellen van de pancreas
66
Wat zijn de voordelen van GLP-1-analogen?
- Zelden hypoglycemie
- Combinatie met andere antidiabetica mogelijk
67
Wat is het nadeel van GLP-1-analogen?
Niet terugbetaald indien indicatie gewichtsverlies
68
Wat zijn de indicaties van GLP-1-analogen?
- Type 2-diabetes (nota: nu ook soms in combinatie met insuline bij type 1)
- Gewichtsbeheersing bij obese volwassenen
69
Wat zijn de contra-indicaties van GLP-1-analogen?
- Ketoacidose
- Afgeraden bij zwangerschap en borstvoeding
70
Wat zijn de ongewenste effecten van GLP-1-analogen?
- Vertraagde maaglediging: mogelijks vertraging resorptiesnelheid andere GM
- Gastro-intestinale stoornissen
71
Wat zijn de bijzondere voorzorgen van GLP-1-analogen
- Electieve chirurgie:
o vormen dagelijkse toediening: behandeling stop de dag van chirurgie
o vormen wekelijkse toediening: behandeling stop 1 week voor chirurgie
- Soms dosisaanpassing noodzakelijk bij gelijktijdig gebruik andere antidiabetica
72
Wat zijn voorbeelden van GLP-1-analogen?
- Trulicity®
- Ozempic® (semaglutide)
- Rybelsus® (semaglutide)
73
Hoe verloopt de toediening van trulicity?
- S.C.
- 1 x per week, op dezelfde dag,
onafhankelijk van maaltijd
=> langwerkend
74
In welke vorm komt trulicity voor?
- 1 voorgevulde pen
= 1 dosis
75
Hoe verloopt de toediening van ozempic?
- S.C.
- 1 x per week, op dezelfde dag
=> la,gerkend
76
in welke vorm komt ozempic voor?
- 1 voorgevulde pen
= meerdere toedieningen
77
Hoe verloopt de toediening van Rybelsus?
- PO
- 1 tablet x daags, zelfde tijdstip
- dosis wordt opgebouwd
- inname nuchter met slok water (max. 120ml)
- na inname: minstens 30 minuten wachten met eten, drinken of inname andere medicatie
- tablet niet kauwen, pletten of breken
=> langwerkend
78
In welke vorm komt rbelsus voor?
- tablet
