Akademizm Flashcards
(8 cards)
Józef Simmler
W kręgu akademii wzrastał talent Józefa Simmlera, artysty, który podczas pobytu
w Paryżu zafascynował się twórczością Paula Delaroche’a. Simmler tworzył w Warszawie.
Malował portrety cechujące się romantycznym nastrojem oraz wnikliwością w oddaniu psychiki modela. Sławę przyniósł artyście obraz historyczny Śmierć Barbary Radziwiłłówny.
Józef Simmler, Szlachcic z papugą
Jednym z ciekawszych jest wizerunek jego brata, zatytułowany
Szlachcic z papugą. Dzieło odwołuje się do zawartej w poemacie Grób Agamemnona Juliusza
Słowackiego wizji Polski, którą poeta nazywa „pawiem narodów i papugą”.
Józef Simmler
Śmierć Barbary Radziwiłłówny
Obraz z 1860 roku namalowany
farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach
2,34 x 2,05 m jest przykładem
akademickiego malarstwa
historycznego połączonego
z – bliskim romantyzmowi
– sentymentalnym nastrojem.
Nie przedstawiono tutaj
wielkiego wydarzenia z historii
Polski, lecz kameralną scenę
o melodramatycznej wymowie.
Obraz, dzięki dbałości twórcy
o szczegóły, w tym o sposób
wygładzenia (efekt fini)
i umiejętności oddania materii
przedmiotów (takich jak: atłas,
koronki, aksamit, metal),
budził powszechny podziw, ale
najbardziej wzruszała historia
miłości pary królewskiej.
Barbara była drugą żoną
króla Zygmunta II Augusta.
Ich małżeństwo postrzegano
jako mezalians, bowiem
Radziwiłłówna nie pochodziła
z królewskiego rodu. Władca,
by ją poślubić, musiał
przeciwstawić się protestom
polskiej szlachty i własnej
matce – królowej Bonie.
Przyczyną przedwczesnej
śmierci Barbary Radziwiłłówny
była choroba, choć przez
wieki uważano, że królową
otruto. Taką wersję wydarzeń
przedstawił Alojzy Feliński
w swym dramacie, który stał
się inspiracją dla Simmlera.
Namalowana przez niego
scena okazała się tak
sugestywna, że ukształtowała
zbiorową wyobraźnię Polaków
dotyczącą dziejów miłości
Zygmunta i Barbary. Obraz
znajduje się w Muzeum
Narodowym w Warszawie.
Przedstawicielem akademizmu był Henryk Siemiradzki (1843–1902).
Urodzony
w Rosji, gdzie jego ojciec był oficerem armii carskiej, wychowywał się w tradycji polskiej.
Po studiach na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Charkowskiego
wstąpił do akademii w Sankt Petersburgu. Studia malarskie ukończył ze złotym medalem
i sześcioletnim stypendium, dzięki któremu mógł podróżować. Przebywał w Monachium,
odwiedził Kraków, ale osiadł na stałe w Rzymie. Na ziemie polskie przyjeżdżał wraz z rodziną na wakacje i utrzymywał kontakty z polskimi artystami i literatami. Malarz cieszył
się powszechnym uznaniem i był członkiem wielu europejskich akademii. Jego rzymską
pracownię odwiedzali słynni Polacy, tacy jak Henryk Sienkiewicz, Ignacy Paderewski i Jan
Matejko, oraz znani malarze europejscy, w tym Lawrence Alma-Tadema i Hans Makart.
Malował wielkoformatowe obrazy, głównie o tematyce antycznej. Znany jest także ze
scen religijnych z życia Chrystusa. Ukazywał
męczeństwo pierwszych chrześcijan. Był
niezrównany w tworzeniu atmosfery sielanki. Akcja jego obrazów, takich jak np. Taniec
wśród mieczów i Idylla, rozgrywa się w czasach antyku na tle śródziemnomorskiego pejzażu.
Siemiradzki namalował też kurtyny o tematyce alegorycznej dla Teatru im. Juliusza
Słowackiego w Krakowie i dla Teatru Miejskiego (Wielkiego) we Lwowie. Świadczą one
o jego dużym talencie w zakresie malarstwa dekoracyjnego. Twórczość artysty odwoływała się do źródeł kultury europejskiej, co nadawało jej kosmopolityczny charakter. Malarz
idealizował przedstawiane postacie. Preferował harmonijną gamę barw, na którą składały
się przede wszystkim odcienie kości słoniowej, piaskowych żółcieni, soczystych zieleni
i lazurowych błękitów. Był mistrzem ukazywania rozproszonego światła słonecznego, które
często w jego obrazach sączy się między koronami drzew. Dzieła Siemiradzkiego znajdują się m.in. w Krakowie, Warszawie, Galerii Trietiakowskiej
w Moskwie, w Ermitażu w Sankt Petersburgu i Lwowskiej Galerii Sztuki.
Henryk Siemiradzki
Dirce chrześcijańska
Scena męczeństwa chrześcijanki
ilustruje przerażające praktyki
z czasów Nerona, polegające
na realistycznym odtwarzaniu
krwawych greckich mitów.
Dziewczyna, niczym mityczna
Dirce, została przywiązana
do rogów byka i poturbowana
na śmierć. Obraz, namalowany
w 1897 roku, przypomina jedną
z kluczowych scen opublikowanej
rok wcześniej powieści Quo
vadis Henryka Sienkiewicza.
Siemiradzki twierdził jednak, że
jej nie ilustrował, a – podobnie
jak pisarz – oparł się na tym
samym literackim źródle. Scena
rozgrywa się w czasach Nerona
na terenie rzymskiego cyrku.
Henryk Siemiradzki
Kurtyna Teatru im. Juliusza
Słowackiego w Krakowie
Kurtyna jest obrazem
namalowanym farbami olejnymi
na płótnie rozciągniętym
na blejtramie o wymiarach
11,90 x 9,60 m. W przeciwieństwie
do większości kurtyn teatralnych
nie była ona zwijana, lecz
specjalnym systemem
podnoszona w górę ponad
scenę. W środku obrazu na tle
absydy namalowana jest postać
uskrzydlonego mężczyzny
w półakcie, będącego
personifikacją Natchnienia.
Tuż przed nim znajdują się dwie
kobiece personifikacje Piękna
i Prawdy, które podają sobie ręce
w symbolicznej scenie zaślubin.
Z lewej odziana w ciemną szatę
Tragedia spogląda na Erosa
płaczącego nad urną. Z tej samej
strony zostały namalowane
personifikacje Zbrodni,
Występku i Furii. Po prawej
znajduje się Psyche uwalniająca
się od zmysłowości, a także
personifikacje Muzyki i Poezji
w orszaku wokół pomnika muzy
tańca – Terpsychory. Siemiradzki
wykonał tę kurtynę jedynie
za koszty materiału. Po raz
pierwszy podniesiono ją
w 1894 roku.
W centrum widoczny jest martwy
byk z przywiązanym do niego
martwym ciałem kobiety.
Z lewej strony obrazu ukazano
Nerona w otoczeniu dworu,
przyglądającego się nagiemu
ciału umęczonej, a z prawej
– niewolników i gladiatorów.
Zgodnie z konwencją akademicką
ciało chrześcijanki
wyidealizowano – nie nosi ono
żadnych śladów obrażeń. Malarz
perfekcyjnie opracował detale:
stroje dworzan i architekturę,
ukazując bogactwo i przepych
czasów cesarstwa. Obraz został
namalowany farbami olejnymi na
płótnie o wymiarach 5,30 x 2,63 m
i znajduje się w Muzeum
Narodowym w Warszawie.
Henryk Siemiradzki
Pochodnie Nerona
Obraz został namalowany
farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach 7,04 x 3,85 m
w 1876 roku w Rzymie. Artysta
zaczerpnął temat głównie
z Żywotów cezarów Swetoniusza
oraz pism Tacyta. Ukazał scenę
z czasów panowania cesarza
Nerona w Rzymie. Pożar, który
wybuchł w 64 roku, stał się
pretekstem do oskarżenia
chrześcijan i rozpoczęcia ich
prześladowań. Siemiradzki
przedstawia chrześcijan
przywiązanych do pali
w ogrodzie cesarskiego Złotego
Domu. Cesarz w otoczeniu
świty znoszony jest na lektyce,
aby być świadkiem rozpalenia
żywych pochodni. Malarz
przeciwstawił hedonizm
i okrucieństwo antycznych
Rzymian pokorze i wytrwałości
w wierze, reprezentowanym
przez wyznawców Chrystusa,
którzy stają się nie tyle
tytułowymi pochodniami
Nerona, ile świecznikami
chrześcijaństwa i zapowiedzią
nastania nowego porządku.
Z wymową obrazu
koresponduje umieszczony
na jego ramie cytat z Ewangelii
wg św. Jana: „Et lux in
tenebris lucet tenebrae eam
non comprehenderunt” (łac.
„A światłość w ciemności
świeci i ciemność jej nie
ogarnęła”). Polacy utożsamiali
zdemoralizowanych Rzymian
przedstawionych na obrazie
z caratem. Siemiradzki
ofiarował dzieło tworzonemu
wówczas Muzeum
Narodowemu w Krakowie.
Jest ono eksponowane
w Galerii Sztuki Polskiej
XIX wieku w Sukiennicach,
oddział Muzeum Narodowego
w Krakowie.
Henryk Siemiradzki
Kurtyna Teatru im. Juliusza
Słowackiego w Krakowie
Kurtyna jest obrazem
namalowanym farbami olejnymi
na płótnie rozciągniętym
na blejtramie o wymiarach
11,90 x 9,60 m. W przeciwieństwie
do większości kurtyn teatralnych
nie była ona zwijana, lecz
specjalnym systemem
podnoszona w górę ponad
scenę. W środku obrazu na tle
absydy namalowana jest postać
uskrzydlonego mężczyzny
w półakcie, będącego
personifikacją Natchnienia.
Tuż przed nim znajdują się dwie
kobiece personifikacje Piękna
i Prawdy, które podają sobie ręce
w symbolicznej scenie zaślubin.
Z lewej odziana w ciemną szatę
Tragedia spogląda na Erosa
płaczącego nad urną. Z tej samej
strony zostały namalowane
personifikacje Zbrodni,
Występku i Furii. Po prawej
znajduje się Psyche uwalniająca
się od zmysłowości, a także
personifikacje Muzyki i Poezji
w orszaku wokół pomnika muzy
tańca – Terpsychory. Siemiradzki
wykonał tę kurtynę jedynie
za koszty materiału. Po raz
pierwszy podniesiono ją
w 1894 roku.
Akademizm w malarstwie,
rozumiany jako sztuka oficjalna, występował w drugiej połowie XIX wieku i wiązał się z twórczością artystów, którzy podejmowali
tematykę biblijną i mitologiczną, a przede wszystkim tworzyli sceny historyczne
z dziejów Polski. Ukształtowało się pojęcie malarstwo salonowe, czyli takie, które było
chętnie widziane na oficjalnych wystawach sztuki. Do malarstwa salonowego niewątpliwie zalicza się twórczość Jana Matejki. Obecność w malarstwie polskim scen
historycznych jest tak znacząca i specyficzna, że wyodrębnia się nurt malarstwa
historycznego. Odtwarzano w nim scenerię, rekwizyty i kostiumy właściwe dla przeszłości.
Przy odzwierciedlaniu wydarzeń inspirowano się literaturą, w tym kronikami i legendami.
Także sceny rodzajowe były przez odbiorców bardziej akceptowane, jeśli nawiązywały
do narodowej tradycji lub były ukazywane w realiach historycznych.
