rzeźba Flashcards
(9 cards)
Podobnie jak na Zachodzie, w rzeźbie polskiej reprezentującej romantyzm, realizm
i akademizm nie dokonywały się tak radykalne przemiany w zakresie formy, jak w malarstwie.
Dziedzina ta zawsze była bliższa tradycji i naśladowała rzeczywistość. Oscylowano między
tworzeniem rzeźb o uniwersalnej, ponadczasowej wymowie a ukazywaniem prawdy o życiu
i czasach współczesnych. Czerpano z tradycji klasycznej, inspirowano się też historią,
literaturą i wydarzeniami współczesnymi. Istotniejsze było mimetyczne odtworzenie
rzeczywistości ze szczególną dbałością o szczegóły niż poszukiwanie nowatorskiej formy.
Wykorzystywano patetyczne gesty i pozy.
Pracownie rzeźbiarskie tamtych czasów
przypominały rekwizytornie teatralne, a rzeźbienie zaczynano od studium modela. Gotowe figury
często zestawiano ze sobą, co budziło skojarzenie ze sceną teatralną.
Monumentalna rzeźba w XIX wieku na ziemiach polskich
nie była dziedziną rozwijającą
się tak prężnie, jak malarstwo, ze względu na brak bogatych zleceniodawców. Ziemianie
polscy ubożeli, ich majątki były uszczuplane lub – w wyniku represji popowstaniowych –
konfiskowane.
rzeźba w XIX wieku na ziemiach polskich
Rzeźbiarze najpełniej wypowiadali się w kamiennej i stiukowej rzeźbie
architektonicznej dekorującej gmachy oraz w rzeźbie sepulkralnej, wykonując oprawy nagrobków z reliefami, a niekiedy z pełnymi figurami. Na starych cmentarzach, na
obecnych lub dawnych ziemiach Polski, zachowało się wiele pięknych nagrobków z XIX
wieku. Znaleźć je można m.in. na Starych Powązkach w Warszawie lub na Cmentarzu
Łyczakowskim we Lwowie w Ukrainie. Najwybitniejsi rzeźbiarze pragnęli stworzyć chociaż
jeden nagrobek na Starych Powązkach, których aleje są obecnie prawdziwymi galeriami
rzeźby. Obok dekoracji architektonicznej i nagrobnej powstawały gabinetowe popiersia,
zwłaszcza znamienitych Polaków, oraz małe formy rzeźbiarskie – medaliony.
Władysław
Tomasz Kazimierz Oleszczyński
Wielu rzeźbiarzy żyło i tworzyło na emigracji, czego przykładem jest Władysław
Tomasz Kazimierz Oleszczyński, uważany za najwybitniejszego przedstawiciela
polskiego romantyzmu w tej dziedzinie.
Tomasz Oskar Sosnowski,
autor m.in.
pomnika Jadwigi i Jagiełły na krakowskich Plantach, łączył w swojej twórczości
elementy klasycyzmu i romantyzmu, a w portretach także realizmu.
Wśród rzeźbiarzy reprezentujących akademizm wyróżnili się:
Cyprian
Godebski, autor warszawskiego pomnika Mickiewicza, Teodor Rygier,
autor pomnika Adama Mickiewicza w Krakowie, Antoni
Madeyski, twórca nagrobków królowej Jadwigii króla Władysława III
Warneńczyka w katedrze na Wawelu w Krakowie, oraz Pius
Weloński.
Pius Weloński Gladiator
Artysta tworzył posąg w latach 1880–1882. Postać rzymskiego gladiatora, jako
symbol męstwa, odnosi się do postaw uniwersalnych. Rzeźba, w czasach, kiedy
powstała, bywała odczytywana jako symbol protestu przeciw polityce caratu.
Gladiator został przedstawiony w geście pozdrowienia podczas wychodzenia
na arenę. Jak przystało na konwencję akademicką, dzieło cechuje patos gestu i pozy.
W rysach twarzy postaci, mimo niewątpliwej antykizacji, dopatrywano się „typu
słowiańskiego”. Rzeźba wykonana w marmurze o wysokości 1,8 m znajduje się
w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie, gdzie zdobi klatkę schodową.
Jeden z odlewów z brązu znajduje się w parku Ujazdowskim w Warszawie
Teodor Rygier, pomnik Adama
Mickiewicza w Krakowie
Pomnik o wysokości dziesięciu metrów,
wznoszący się na krakowskim Rynku
Głównym, ukończono w 1898 roku.
Długo trwały debaty nad jego kształtem.
Ogłoszono aż trzy konkursy na projekt,
ale – mimo że uczestniczyli w nich
najwybitniejsi twórcy, tacy jak m.in.
Jan Matejko, Pius Weloński i Cyprian
Godebski – żadna z prac nie uzyskała
powszechnej akceptacji społecznej.
Ostatecznie wykonanie dzieła powierzono
Teodorowi Rygierowi, który zdobył drugą
nagrodę podczas trzeciego konkursu.
Pomnik ukazuje wieszcza stojącego
na wysokim postumencie, wokół którego
umieszczono alegorie Ojczyzny, Męstwa,
Nauki i Poezji. Postacie wykonano
z brązu, postument z granitu
