CHOLINERGICZNY Flashcards
(86 cards)
1
Q
SCHEMAT PRZEKAŹNICTWA
A
Z OUN idzie neuron przedzwojowy i w zwojach uwalniane jest ACh a potem idzie neuron pozazwojowy i uwalniana jest na końcu ACh do płytki mięśniowej
2
Q
Różnica miedzy przywspółczulnym a wspolczulnym
A
W układzie przywspółczulnym mamy rec Nikotynowe neuronalne i Muskarynowe a w współczulnym jest dodatkowa NA
3
Q
Receptory nikotynowe to receptory
A
Jonotropowe
4
Q
Enzym będący celem wielu leków powodujący rozkład ACh
A
Acetylocholinesteraza
5
Q
Podział synaps cholinergicznych
A
Szybkie: N jonotropowe, szybka hydroliza, synapsy nerw-mm i zwojowe
Wolne: M metabotropowe, synapsy w mm gładkich, gruczołach wydzielniczych i sercu
6
Q
Receptory muskarynowe
A
metabotropowe
Zwiazane z Gq (M1/M3/M5)
Aktywacja fosfolipidy C, pip2, ip3,dag,ca2+
M2/M4 zwiazane z Gi hamują cyklaze adenylanowa i zmniejszają cAMP i aktywują kanały K+
7
Q
M1 lokalizacja (rec. neuronalne)
A
OUN, na obwodzie w przewodzie pokarmowym
8
Q
Agoniści M1
A
Ach, oksotremoryna
9
Q
Antagonisci M1
A
Atropina
Pirenzepina-selektywny antagonista!
10
Q
M2 (rec.sercowe)
A
Chronotropowo -, dromotropowo -, intotropowo -
Unerwia przedsionki i tkanke przewodząca
11
Q
Agoniści M2
A
ACh
12
Q
Antagoniści M2
A
Atropina
Galamina
13
Q
M3 (rec.gruczolowe)
A
rozkurcz naczyń krwionośnych, skurcz źrenicy, zmniejszenie ciśnienia śródgałkowego, skurcz oskrzeli, zwiększenie wydzielania gruczołów
14
Q
Agoniści M3
A
Acetylocholina
Zastosowanie w jaskrze
15
Q
Antagonista M3
A
atropina
Solifenacyna
Zastosowanie: POChP, astma (stany skurczowe oskrzeli)
16
Q
Budowa rec N
A
5 podjednostek: dwie alfa, beta, gama i delta
Dwa typy: neuronalny i mięśniowy
Aktywowany przez połączenie 2 CZĄSTECZEK Ach do podaj alfa, co aktywuje przepływ jonów sodowych
17
Q
Rec N neuronalne
A
Torowanie presympatyczne w OUN, uwalnianie KA z rdzeni nadnerczy
18
Q
Agoniści Nn
A
Ach, nikotyna, cytyzyna, wareniklina
19
Q
Antagoniści Nn
A
heksametonium,
trimetafan
20
Q
Nikotynowa terapia zastępcza
A
Cytyzyna, wareniklina
21
Q
Agoniści rec Nm
A
Acetylocholina, nikotyna
22
Q
Antagoniści rec Nm
A
tubokuraryna,
Alfa-bungarotoksyna
23
Q
Leki cholinomimetyczne
A
Naśladowanie ACh np muskaryna, nikotyna
Prekursory ACh np alfosceran choliny
Hamowanie ACHE np neostygmina, ambenonium
24
Q
Leki cholinolityczne
A
Blok syntezy ACh: hemicholina hamuje wychwyt Ach
Blokowanie działania Ach: atropina, tubokuraryna
Hamowanie mechanizmów uwalniania: jad kiełbasiany, jony Mg, antybiotyki aminoglikozydowe
25
Działanie agonistów rec M
Chronotropowo, dromotropowo, inotropowo ujemne, rozkurcz tętnic i żył, ALE poprzez uwolnienie NO (recM3) wiec jak bd uszkodzony sródblonek np miażdżyca to brak reakcji
Skurcz źrenicy i mięśnia rzeskowego, zwiększenie wydzielania gruczołów, skurcz m oskrzeli, rozkurcz zwieraczy p pokarmowego, skurcz m gładkich, rozkurcz zwieracza pęcherza, brak wpływu na macice
26
Efekty Ach zależne od dawki
Małe dawki dożylne: uogólnione rozszerzenie naczyń i spadek ciśnienia a także odruchowa tachykardia
Duże dawki dożylne: bradykardia + blok w węźle PK
27
działanie ATROPINY
blokada rec M i przy dużych dawkach ACh zwiększenie ciśnienia krwi i uwlanienie KA
28
Cholinomimetyki bezpośrednie
METACHOLINA-diag astmy, BETANECHOL-atonia jelit i pęcherza moczowego, KARBACHOL-aronia jelit i pęcherza oraz jaskra
PILOKARPINA-miejscowo w jaskrze, ogolnie w zespole Sjögrena
CEWIMELINA-sel M3, zespół Sjogrena
MUSKARYNA* zatrucia Amanita muscaria
29
Niepożądane działanie cholinomimetyków bezpośrednich
```
nadmierne pocenie,
ślinotok,
skurcze jelit,
skurcz oskrzeli,
nudności,
wymioty,
biegunka,
bradykardia w wyniku pobudzenia nerwu błędnego
```
30
CHOLINOMIMETYKI POŚREDNIE-prekursory Ach
ALFOSCERAN CHOLINY
| poprawa pamieci i funkcji poznawczych
31
CHOLINOMIMETYKI POŚREDNIE- inhibitory cholinoesterazy
Odwracalne:
-b krótko: edrofonium
-krótko: Neostygmina fizostygmina pirydostygmina distygmina
-ośrodkowe: Takryna Rywastygmina galantamina donepezyl Alzheimer
Nieodwracalne:
-estry kwasu fosforowego (środki ochrony roślin, gazy bojowe)
-fluostygimna, ekotiopat
32
NEOSTYGMINA
cholinomimetyk pośredni, sc im IV, nie przechodzi do OUN, w miasteni gravis, leczeniu pooperacyjnej atonii jelit i pęcherza moczowego, blok nerw-mm- odwrócenie działania leków zwiotczających mięśnie poprzecznie prążkowane (typ NIEdepolaryzacyjny)
grupa karbaminianowa odłącza się od neostygminy i blokuje odwracalnie centrum esterazowe enzymu AChE
33
PIRYDOSTYGMINA
P.O, miastenia, porażenia niedrożność jelit i pooperacyjne nietrzymanie moczu
34
DISTYGMINA
p.o atonie pooperacyjne, wspomagająco miastenia
Efekt >24h i nie trzeba podawać codziennie
35
!AMBENONIUM
czesto stosowany, 6x silniejszy od neostygminy i mniej działań niepożądanych z p pok, miastenia, pooperacyjne atonie jelit i pęcherza moczowego
36
EKULIZUMAB*
Humanizowane przeciwciała monoklonalne, miastenia, lek biologiczny,
37
FLUOSTYGMINA
Nieodwracalny inhibitor cholinoesterazy, dospojowkowo w terapii jaskry
38
EKOTIOPAT
nieodwracalny inhibitor cholinoesterazy, dospojowkowo, jaskra, działa długo i silnie >100h po wchłonięciu moze wywierać dzialanie ogólne
39
Butyrylocholinesteraza
pseudocholinesteraza, występuje w osoczu, jelittach, sercu, nerkach itd głównie do Alzheimera ma znaczenie
40
EDROFONIUM
bardzi krótko, diagnostyka miasteni
41
FIZOSTYGMINA
alkaloid naturalny, działanie 0,5h-2h jaskra, terapia zatruć cholinolitykami, fenotiazyny, TLPD (przechodzi do OUN)
42
Alzheimer
cholinomimetyki pośrednie, odwracalne inh cholinoesterazy:
| takryna, rywastygmina, donepezil, galantamina
43
REAKTYWATORY ACHE
PRALIDOKSYM, OBIDOKSYM
44
przeciwskazania do stosowania cholinomimetyków
astma oskrzelowa, wrzody, stany skurczowe p. pokarm. Parkinson, ciężkie niedociśnienie, zawal, nadczynność tarczycy
45
CHOLINOLITYKI bezpośrednie efekty:
tachykardia, zwiększenie przewodnictwa PK, rozszerzenie źrenicy (badanie dna oka), hamowanie wydzielania gruczołów, suchość w jamie ustnej (nadmierne pocenie) rozkurcz mm gladkiej oskrzeli, zmniejszenie wydzielania śluzu (astma, POChP) zahamowanie perystaltyki (leki spazmoliyczne, kolki), zahamowanie wydzielania soku żołądkowego, skurcz zwieracza przewodu moczowego i zmniejszenie napiecia pecherza moczowego (nietrzymanie moczu)
46
Cholinolityki nieselektywne pochodzenia naturalnego
atropina, skopolamina
47
Syntetyczne cholinolityki nieselektywne w ch Parkinsona
biperydon, prydynol, benzatropina, triheksfenidyl
Parkinson, zmniejszaja
48
Syntetycznie cholinolityki nieselektywne
butyloskopolamina, homatropina, tropikamid- diag rozsz źrenicy, propantelina, ipratropium, oksytropium, tiotropium
49
Cholinolityki blokujace M1
pirenzepina, telenzepina
50
Cholinolityki blokujace M3
oksybutynina, tolterodyna, solifenacyna, daryfenacyna, trospium
51
ATROPINA
nieselektywny bloker M, dobrze wchłaniana z p pokarmowego
preparaty:
Bellapan- nadkwasota, spastyczne stany p pokarmowego, kolka żółciowa, kolka nerkowa, hamuje wydzielanie potu głównie w okresie menopauzalnym, bóle migrenowe
Bellergot- z fenobarbitalem (uzależnienie!) uspokajające, nasenne, przeciwdrgawkowe, ergotamina- blokuje alfa rec
Spasticol- stany spastyczne p pokarmowego, papaweryna bezposrednio spazmolitycznie
52
Zastosowanie atropiny
stany skurczowe mm gładkich p pokarm i dróg żółciowych/moczowych, premedykacja, bradyarytmia, badanie dna oka, zapalenie tęczówki, nietrzymanie moczu, zatrucia zw fosforoorganiczcznymi i grzybami (muskaryna)
53
Objawy zatrucia atropina
zaczerwienienie twarzy (bezpośrednie uwolnienie histaminy z mastocytów) , suchość śluzówek, przyspieszenie czynności serca i oddechu, trudności z połykaniem, szeroko otwarte źrenice
odtrutka: fizostygmina
54
SKOPOLAMINA (hioscyna)
| syntetyczne metylobromek hioscyny, butylobromek hioscyny
ośrodkowe działanie hamujące (serum prawdy), krople do oczu,
| p/wymiotne w chorobie lokomocyjnej, zatrucie charakteryzuje też głębokie zaburzenia świadomości
55
tropikamid+fenylefryna+lidokaina jako iniekcja stosowana jest w
zabiegu operacyjnym usuwania zaćmy jako wewnątrzgałkowe znieczulenie
56
IPRATROPIUM
rozkurcz mm gładkich oskrzeli, nie hamuje aktywności nabłonka rzęskowego, nie zwiększa lepkości wydzieliny, POChP, astma oskrzelowa, nieżyt nosa i zatok
stosowana z ksylometazolina, fenoterolem/salbutamolem
57
cholinolityki dzialajace na uklad oddechowy
ipratropium, tiotropium, glikopironium, umeklidynium
bardziej na M3 działają wiec nie ma efektów odsercowych
58
!! OLODATEROL/ wilanterol/indakaterol stosowany z tiotropium, glikopironium, umeklidynium
beta 2 adrenomimetyki o ultradługim działaniu
59
PIRENZEPINA, TELENZEPINA
sel cholinolityki M1 w zwojach śródściennych, ale na kom okładzinowych żołądka są M3 więc tutaj słabo w chorobie wrzodowek
nie przenikaja BBB, nie powoduja suchowsci w jamie ustnej
60
SELEKTYWNE CHOLINOLITYKI M3 w nietrzymaniu moczu wywołanym nalegającym parciem
oksybutynina, tolterodyna, solifenacyna, fezoterodyna,
daryfenacyna,
trospium
61
PRZECIWSKAZANIA DO CHOLINOLITYKÓW
przerost prostaty, jaska, niedrożność p pokarm i dróg moczowych, przebywanie w wysokich T (hamują pocenie, wiec brak termoregulacji), ostrożnie w chorobie niedokrwiennej serca
62
NIETRZYMANIE MOCZU farmakoterapia
cholinolityki,
b3-agonista: mirabegron, duloksetyna pomocniczo (inhibitory wychwytu 5-HT i NA),
midodryna (alfa agonista)
toksyna botulinowa
63
OKSYBUTYNINA
dost od 5 r.ż, antagonista M3 (niewielka sel), bezpośredni wpływ relaksujący na mm gładkie poprzez blok k Ca2+, słabo miejscowo znieczulająco
64
TOLTERODYNA
selektywny anatg M3, zmniejszenie i zatrzymanie skurczów pęcherza, mniej objawów niepożądanych ze względu na selektywność
65
SOLIFENACYNA
selektywny anatg M3, działanie pełnie po 4tyg!
66
MIRABEGRON
siny selektywny agonista rec B3,
67
LEKI STYMULUJĄCE ZWOJE
nikotyna, lobelina
| w małych dawkach a w dużych stymuluje na początku a potem blokada przekaźnictwa
68
WPŁYW NIKOTYNY na zwoje przywspółczulne:
zwiększenie wydzielania soku żołądkowego (ryzyko wrzodów), nasilenie motoryki przewodu pokarmowego
69
WPŁYW NIKOTYNY na zwoje współczulne i rdzenia nadnerczy- uwalniania A do krwi:
pobudzenie czynności serca, skurcz naczyń, wzrost CTK, glikogenoliza, lipoliza, uszkodzenie śródbłonka, zmiany miażdżycowe
70
WPŁYW NIKOTYNY na OUN:
zwiększenie uwalniania ADH, spadek wydalania, moczu, wzrost CTK, nasilenie oddechu, pobudzenie ośrodka wymiotnego, zwiększenie doznań czuciowych, zwiększenie uwalniania NA, 5-HT, DA
-> uzależnienie
71
WPLYW NIKOTYNY na rec Nm w płytce nerw-mm:
bolesne skurcze, porażenie mm oddechowych
72
CO GROZI PALACZOWI
udary, nowotwory krtani, nerek
73
CYTYZYNA
selektywnie wiąże się z rec. N, stymuluje wydzielanie DA, antagonizują podana nikotynę, niepożądane: zaburzenia snu, osłabienie popędu płciowego
p/wsk: pacjenci >65 roku życia, dławica piersiowa niestabilna, niedawno przebyty zawał serca lub udar, klinicznie istotne zaburzenia rytmu serca
74
WARENIKLINA
częściowy sel agonista rec N, antagonizuje podana nikotyne, stymuluje wydzielanie DA, niepożądane: niezwykłe marzenia senne, bezsenność, ból głowy, nudności
75
LEKI GANGLIOPLEGICZNE
blokuja rec N w synapsach zwojowych (współczulne i przywspółczulne)
heksametonium, trimetafan, mekamylamina, pempidyna
76
JASKRA
•Cholinomimetyki: pilokarpina, karbachol ->odpływ cieczy wodnistej
•β-blokery: tymolol, kerteolol, betaksolol -> zmniejszona produkcja cieczy wodnistej
•Inhibitory anhydrazy węglanowej: dorzolamid, brynazolamid -> zmniejszenie wydzielania cieczy
•α2-adrenomimetyki: brymonidyna -> obnizenie produkcji i wiekszy odplyw cieczy
•Pochodne prostaglandyn: LATANOPROST
TRAWOPROST
BIMATOPROST
TAFLUPROST ułatwienie odpływu cieczy wodnistej
77
LEKI ZWIOTCZAJĄCE
| zastosowanie
stosowane łącznie z anestetykami
78
LEKI ZWIOTCZAJĄCE podział działania
* działanie presynaptyczne: tetrodotoksyna i batrachotoksyna oraz toksyna botulinowa
* działanie postsynaptyczne: depolaryzujące i niedepolaryzujące
79
TOKSYNA BOTULINOWA
| budowa
egzotoksyna, zbudowana z 2 łańcuchów połączonych mostkiem disiarczkowym, stosowana w b małych dawkach w miejscu podania tylko działa, działanie do kilku miesięcy
80
TOKSYNA BOTULINOWA mechanizm działania
łączy się z płytką nerw-mm i poraża przewodnictwo ner-mm poprzez fragmentację białka SNAP które jest niezbędne do uwalniania Ach
81
TOKSYNA BOTULINOWA wskazania:
dynamiczna stopa końska, kurcz powiek, twarzy, szyi, kosmetologia, profilaktyka bólów głowy, nietrzymanie moczu, potliwość
82
ŚRODKI ZWIOTCZAJĄCE DEPOLARYZUJĄCE
agoniści rec Nm wywołują długo trwającą depolaryzację dlatego końcowym efektem jest brak repolaryzacji
83
SUKCYNYLOCHOLINA, SUKSAMETONIUM
środki zwiotczające depolaryzujące;
rozkładana przez esterazy osoczowe, która jest hamowana przez IAChE co nasila i wydluza brokadę
nie nalezystosowac u osob ktore maja malo esteraz we krwi
84
ŚRODKI ZWIOTCZAJĄCE NIEDEPOLARYZUJĄCE
antagoniści r Nm uniemożliwiają działanie Ach
odwracalny skutek: neostygmina edrofonium
tubokuraryna, galamina, pankuronium, atakuronium, cisakuronium, wekuroinium
85
WSKAZANIA DO STOSOWANIA ŚRODKÓW ZWIOTCZAJĄCYCH
intubacja dotchawicza, zabiegi chirurgiczne, OIOM, tężec, złośliwy zespół neuroleptyczny
86
INTERAKCJE LEKÓW ZWIOTCZAJĄCYCH
lotne anestetyki, leki miejscowo znieczulające, antybiotyki np aminoglikozydy, polimyksyny
