chp10 Flashcards
(39 cards)
define Απέκκριση
= η μη αναστρέψιμη διαδικασία όπου τα φάρμακα ή μεταβολίτες τους μεταφέρονται από το εσωτερικό στο εξωτερικό περιβάλλον μέσω της νεφρικής ή μη νεφρικής οδού
—> Η απέκκριση του αμετάβλητου φαρμάκου είναι απαραίτητη για τον τερματισμό της φαρμακολογικής του δράσης
—> Το κύριο όργανο απέκκρισης είναι τα νεφρά
name and describe the 2 types + subtypes of excretion
- Νεφρική απέκκριση
a) Σπειραματική Διήθηση
b) Ενεργητική Σωληναριακή Απέκκριση
c) Σωληναριακή Επαναπορρόφηση
—> Ενεργητική
—> Παθητική
- Μη νεφρική απέκκριση
a) χολική απέκκριση
b) πνευμονική απέκκριση
c) δερματική απέκκριση
d) γαστρεντερική απέκκριση
e) σιελογόνων αδένων απέκκριση
f) μαστικών αδένων απέκκριση
g) γεννητικών οργάνων απέκκριση
Describe Σπειραματική Διήθηση generally (which drugs / rate / mechanism)
= Μη επιλεκτική, μονόδρομη διαδικασία
For which drugs?
- Τα περισσότερα φάρμακα ιονισμένα και μη ιονισμένα φιλτράρονται μέσω του σπειράματος
- EXCEPT the συνδεδεμένα με τις πρωτεΐνες του πλάσματος ή με τα κύτταρα του αίματος
Rate / mechanism
- Κινητήρια δύναμη για τη σπειραματική διήθηση είναι η υδροστατική πίεση του αίματος που ρέει στα τριχοειδή αγγεία
- Ρυθμός σπειραματικής διήθησης
—> από τα 1.2L αίματος / min που πηγαίνει στους νεφρούς μέσω της νεφρικής αρτηρίας, μόνο το 10% ή τα 120 έως 130 ml / min φιλτράρονται μέσω του σπειράματος
—> Το ποσοστό αυτό ονομάζεται ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR)
describe Ενεργητική Σωληναριακή Απέκκριση (mechanisms / factors that affect it / rate of excretion)
= διαδικασία διαμεσολάβησης μέσω φορέα όπου απαιτείται ενέργεια για τη μεταφορά των ενώσεων. Συμβαίνει κυρίως στο εγγύς σωληνάριο
Mechanisms used:
- Σύστημα για την έκκριση οργανικών οξέων / ανιόντα
—> π.χ. πενικιλίνη - Σύστημα για την έκκριση οργανικών βάσεων / κατιόντα
—> π.χ. μορφίνη
Factors that do / don’t affect it:
- Η ενεργητική απέκκριση δεν επηρεάζεται από
—> αλλαγές στο pH
—> από την πρωτεΐνική σύνδεση - Σε αντίθεση με τη σπειραματική διήθηση, η ενεργητική σωληναριακή έκκριση εξαρτάται από τη νεφρική ροή αίματος
Rate
—> Φάρμακα που υποβάλλονται σε ενεργητική απέκκριση έχουν τιμές ρυθμού απέκκρισης μεγαλύτερες από τις κανονικές
Describe Σωληναριακή Επαναπορρόφηση (when and where does it happen / effect on the drug)
When / where
- Εμφανίζεται μετά την σπειραματική διήθηση των φαρμάκων
- Πραγματοποιείται σε όλο το μήκος των νεφρικών σωληναρίων
- Η επαναρρόφηση των φαρμάκων πραγματοποιείται όταν GFR είναι μικρότερη από 120 ml / min (π.χ. γλυκόζη)
—> Μπορεί να αποτελέσει ενεργητική ή παθητική διεργασία
—> Οδηγεί σε αύξηση της ημίσειας ζωής του φαρμάκου
Describe in more details the 2 subtypes of Σωληναριακή Επαναπορρόφηση
- Ενεργητική σωληναριακή επαναπορρόφηση:
- Παρατηρείται σε ενδογενείς ουσίες ή θρεπτικά συστατικά που το σώμα χρειάζεται για τη διατήρησή του
- π.χ. ηλεκτρολύτες, γλυκόζη, βιταμίνες
- Παθητική σωληναριακή επαναπορρόφηση:
- Παρατηρείται με πολλές εξωγενείς ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων
- Η κινητήρια δύναμη είναι η κλίση στην συγκέντρωση η οποία οφείλεται στην εκ νέου απορρόφηση του νερού, του νατρίου και ανόργανων ιόντων
What is the pH of urine and what affects its value
4.5- 7.5 pH
—> Εξαρτάται από τη διατροφή, τη λήψη του φαρμάκου και τη παθοφυσιολογία του ασθενούς
a) H ακεταζολαμίδη και τα αντιόξινα —> παράγουν αλκαλικά ούρα
b) το ασκορβικό οξύ —> keeps urine όξινα
—> IV έγχυση του χλωριούχου νατρίου και αμμωνίου που χρησιμοποιείται στη θεραπεία έναντι στην ανισορροπίας οξέος– βάσης, προκαλεί μεταβολή στο pΗ των ούρων
Describe the ionization table and how the pH affects the drug and its clearance rate
Η σχετική ποσότητα του ιονισμένου και του μη ιονισμένου φαρμάκου στα ούρα σε συγκεκριμένο pH καθώς και το % ποσοστό του φαρμάκου που ιονίζεται σε αυτό το pH μπορεί να δοθεί από την εξίσωση «Henderson Hasselbalch»
slide 12 table SOS analyze
List Παράγοντες που επηρεάζουν την νεφρική απέκκριση
- Φυσικοχημικές ιδιότητες του φαρμάκου
- pH ούρων
- Ροή του αίματος προς το νεφρό
- Βιολογικοί παράγοντες
- Αλληλεπίδραση φαρμάκων
- Κατάσταση της νόσου
List some Φυσικοχημικές ιδιότητες του φαρμάκου that can affect renal excretion
- Μοριακό μέγεθος
- Υδατοδιαλυτά φάρμακα MΒ < 300 Da —> απεκκρίνονται στο νεφρό
- MΒ 300 - 500 Da —> απεκκρίνονται τόσο μέσω των ούρων όσο και μέσω της χολής
- MΒ > 500 Da —> κυρίως μέσω της χολής
- Λιποφιλικότητα
- Η νεφρική απέκκριση ενός αμέταβλητου φαρμάκου είναι αντιστρόφως ανάλογη της λιποφιλικότητας του
- Τα περισσότερα λιπόφιλα μόρια επαναρροφούνται παθητικά σε μεγάλο βαθμό
- Χαρακτηριστικά σύνδεσης των φαρμάκων
- Τα φάρμακα που είναι συνδεδεμένα με τις πρωτεΐνες του πλάσματος συμπεριφέρονται ως μακρομόρια και δεν μπορούν να φιλτράρονται μέσω του σπειράματος
- Μόνο το αδέσμευτο ή το ελεύθερο φάρμακο μπορεί να φιλτράρεται μέσω της σπειραματικής διήθησης
- Το συνδεδεμένο με τις πρωτεΐνες φάρμακο έχει μεγάλο t1/2
Name and describe biological factors that affect the renal excretion
Η διαφορά στην ηλικία, το φύλο και το είδος τροποποιεί την απέκκριση του φαρμάκου
- Φύλο
—> Η νεφρική απέκκριση είναι 10% χαμηλότερη στις γυναίκες από ότι στους άνδρες - Ηλικία
—> Η νεφρική απέκκριση στα νεογέννητα είναι 30-40% μικρότερη σε σύγκριση με τους ενήλικες - Ηλικιωμένοι άνθρωποι
—> GFR μειώνεται
—> η σωληνοειδή λειτουργία μεταβάλλεται
—> οδηγώντας σε αργή απέκκριση των φαρμάκων και παρατεταμένου t/12
Explain how drug interactions affect the renal excretion
Κάθε αλληλεπίδραση φαρμάκων που οδηγεί σε αλλοίωση:
- των χαρακτηριστικών σύνδεσης
- της νεφρικής ροής του αίματος
- της ενεργούς απέκκρισης
- του pΗ των ούρων
- της ενδογενούς κάθαρσης
- της αναγκαστικής διούρησης
—> μεταβάλλει τη νεφρική κάθαρση του φαρμάκου
—> νεφρική κάθαρση ενός φαρμάκου που είναι δεσμευμένο σε μεγάλο βαθμό με πρωτεΐνες του πλάσματος γίνεται αυξημένη κατόπιν της μετατόπισης από άλλο φάρμακο
—> αλκαλοποίηση των ούρων με κιτρικά και διττανθρακικά ενισχύει την απέκκριση των όξινων φαρμάκων
Name and describe some health issues that can affect the renal excretion of a drug
- Νεφρική δυσλειτουργία
- Σε μεγάλο βαθμό μειώνει την αποβολή των φαρμάκων, κυρίως εκείνων που απεκκρίνονται από τους νεφρούς
- Μερικές από τις αιτίες της νεφρικής ανεπάρκειας είναι η υπέρταση, διαβήτης, πυελονεφρίτιδα
- Ουραιμία
- Χαρακτηρίζεται από μειωμένη τιμή GFR, συσσώρευση υγρών και πρωτεϊνικών μεταβολιτών και εξασθενεί την έκκριση των φαρμάκων
- t1/2 αυξάνεται με αποτέλεσμα τη συσσώρευση του φαρμάκου και αυξημένη τοξικότητα
As mentioned before there are other types other than renal excretion. Describe Χολική Απέκκριση
Τα υγρά της χολής αποκκρίνονται από τα ηπατικά κύτταρα του ήπατος
—> Η ροή είναι σταθερή 0.5 - 1 ml / min
—> Η χολική απέκκριση είναι σημαντική στην πέψη και την απορρόφηση των λιπών
—> Το 90% των χολικών οξέων απορροφάται από το έντερο και μεταφέρονται πίσω στο ήπαρ για επανέκκριση
Which drugs are usually excreted by the χολη
Οι ενώσεις που απεκκρίνονται είναι:
- Na
- K
- γλυκόζη
- χολερυθρίνη
- γλυκουρονίδιο
- σακχαρόζη
—> Όσο μεγαλύτερη είναι η πολικότητα του μορίου τόσο καλύτερη είναι η απέκκριση
—> Οι μεταβολίτες απεκκρίνονται περισσότερο στη χολή από ότι τα μητρικά φάρμακα λόγω της αυξημένης πολικότητας τους
Explain how the διαδικασίας βιομετατροπής allows for bile excretion + examples
Αντιδράσεις φάσης-ΙΙ οδηγεί σε μεταβολίτες με αυξημένη τάση για χολική απέκκριση
—> κυρίως η γλυκουρονιδίωση
—> η σύζευξη με τη γλουταθειόνη
Φάρμακα που εκκρίνονται στη χολή είναι:
- η χλωραμφαινικόλη
- η μορφίνη
- η ινδομεθακίνη
—> Τα σύμπλοκα με την γλουταθειόνη έχουν μεγαλύτερο MB και έτσι δεν παρατηρούνται στα ούρα
—> Ένα φάρμακο για να αποβληθεί από την χολή πρέπει να έχει πολικές ομάδες όπως -COOH, -SO3H
—> Η κιτρική κλομιφαίνη (επαγωγέας ωορρηξίας) αποβάλλεται εντελώς από το σώμα μέσω χολικής απέκκρισης
Describe Πνευμονική Απέκκριση (which drugs use it or don’t / factors that affect it)
Τα αέρια και πτητικές ουσίες στη body temp, όπως τα γενικά αναισθητικά (αλοθάνη) απορροφούνται από τους πνεύμονες με απλή διάχυση
—> Η πνευμονική ροή αίματος, ο ρυθμός της αναπνοής και η διαλυτότητα της ουσίας επηρεάζουν την πνευμονική απέκκριση
Drugs that don’t use it:
- Τα αμετάβλητα αέρια φάρμακα αποβάλλονται, αλλά όχι μεταβολίτες του
- Η αλκοόλη που έχει υψηλή διαλυτότητα στο αίμα και στους ιστούς απεκκρίνεται αργά από τους πνεύμονες
describe salivary gland excretion (pH/ which drugs / effect)
Το pH του σάλιου ποικίλλει από 5.8 - 8.4
- Τα μη ιονισμένα λιποδιαλυτά φάρμακα απεκκρίνονται παθητικά
- η καφεΐνη
- φαινυτοΐνη
- θεοφυλλίνη
—> Η πικρή γεύση που παρατηρείται συχνά κατόπιν από του στόματος χορήγηση είναι ένδειξη απέκκρισης του φαρμάκου
—> Μερικά βασικά φάρμακα αναστέλλουν την απέκκριση σάλιου και είναι υπεύθυνα για την ξηροστομία
Describe excretion from the Μαστικών Αδενών
- Οι γαλακτικές εκκρίσεις είναι πλούσιες σε λίπη & πρωτεΐνες
- Σε θηλάζουσες μητέρες 0.5 - 1 L γάλατος εκκρίνονται ανά ημέρα
- Η απέκκριση του φαρμάκου στο γάλα είναι σημαντική
—> δεδομένου ότι μπορεί να μεταφέρει φάρμακα σε βρέφη κατά τον θηλασμό
Ionization / pH
- Το pH του γάλακτος κυμαίνεται από 6.4 - 7.6
- Τα ελεύθερα μη ιονισμένα και λιποδιαλυτά φάρμακα διαχέονται παθητικά
- Φάρμακα που δεσμεύονται σε μεγάλο βαθμό στο πλάσμα όπως διαζεπάμη απεκκρίνονται λιγότερο στο γάλα
- Τα φάρμακα μπορούν να συνδεθούν με τις πρωτεΐνες του γάλατος
Describe Δερμική Απέκκριση
Τα φάρμακα που αποβάλλονται μέσω του δέρματος και μέσω του ιδρώτα ακολουθούν την υπόθεση pH
Ενώσεις που απεκκρίνονται από τον ιδρώτο:
- το βενζοϊκό οξύ
- το σαλικυλικό οξύ
- η αιθανόλη
- τα βαρέα μέταλλα (μόλυβδος, υδράργυρος)
Side effect
—> μπορεί να οδηγήσει σε κνίδωση και δερματίτιδα
Describe Γαστρεντερική Απέκκριση
- Απέκκριση των φαρμάκων μέσω ΓΕΣ εμφανίζεται συνήθως μετά από παρεντερική χορήγηση
- Υδατοδιαλυτά και ιονισμένα από ασθενώς όξινα και βασικά φάρμακα απεκκρίνονται στο ΓΕΣ
—> eg νικοτίνη και κινίνη που απεκκρίνονται στο στομάχι - Τα φάρμακα που απεκκρίνονται στο ΓΕΣ απορροφούνται στη συστηματική κυκλοφορία και υφίστανται ανακύκλωση
Define half life + how many a drug usually has before being considered excreted
= το χρονικό διάστημα που απαιτείται για να μειωθεί κατά 50% συγκεκριμένη ποσότητα του φαρμάκου στο πλάσμα, μετά την ολοκλήρωση της απορρόφησης και της κατανομής του και με κινητική 1ης τάξης
—> Σαν ποσότητα αναφοράς λαμβάνεται η μετρούμενη συγκέντρωση κάποια χρονική στιγμή στο πλάσμα
—> Θεωρείται ότι ένα φάρμακο έχει αποβληθεί κατά 94% μετά από 4 χρόνους ημιζωής
is half life and duration of action the same
Ο χρόνος ημιζωής ενός φαρμάκου δε πρέπει να συγχέεται με τη διάρκεια δράσης του
—> Πολλές φορές φάρμακα με μικρή ημιζωή έχουν μεγάλη διάρκεια δράσης διότι παραμένουν στους υποδοχείς των κυττάρων των ιστών
Explain what affects / determines the αποβολή ενός φαρμάκου από τον οργανισμό
Η αποβολή ενός φαρμάκου από τον οργανισμό σε ιδανικές συνθήκες εξαρτάται από:
- την αποβολή του από τα νεφρά
- την αποβολή του από το ήπαρ