FIL (Prelims) Flashcards by MARIAN CHELSEA COLLADO

Ayon kay __________,

Ang pagsasalin ay pagbuo
sa tumatanggap na wika ng
PINAKAMALAPIT AT LIKAS NA KATUMBAS ng mensahe ng simulaang wika, una ay sa kahulugan at ikalawa, ay sa estilo.

EUGENE A NIDA, 1964

Closest to the message

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ayon kay __________,

Ang pagsasalin ay maaring maisagawa sa pamamagitan ng PAGTUTUMBAS sa IDEYANG nasa likod ng pananalita

Theodre H. Savory, 1968

match the idea

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ayon kay __________,

Ang pagsasalin ay muling pagbubuo sa tumatanggap na wika ng tekstong naghahatid ng KAHALINTULAD NG MENSAHE sa simulaang wika subalit gumagamit ng mga piling tuntuning gramatikal at leksikal ng tumatanggap na wika

Mildred L. Larson, 1984

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ayon kay __________,

Ang pagsasalin ay isang pagsasanay na binubuo ng
pagtatangkang PALITAN ang isang nakasulat na mensahe sa isang wika ng GAYON DIN MENSAHE sa ibang wika

Peter Newmark, 1988

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Nagmula sa salitang Latin na “_______” na nangangahulugang “pagsalin”

translatio

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

True or False

Isang kahulugan ng pagsalin ay
“pagsasaling-wika”

FALSE

dahil ito ay redundant. Sa saliksik ni Almario sa
Vocabulario de la Lengua Tagala (1754),
ang kahulugan ng “salin” ay transladar
(paglalapat ng salita para sa salitang
nasa ibang wika)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Sa saliksik ni Almario sa Vocabulario de la Lengua Tagala (1754), ang kahulugan ng “salin” ay ________ (paglalapat ng salita para sa salitang
nasa ibang wika)

transladar

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Isang matandang kawikaang
Italiano ang “__________” na nangangahulugang “tagasalin, taksil.”

traduttore, traditore

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ayon kay __________

Ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita kapag ito’y MAUUNAWAAN, at ginagawang MALAYA naman kapag iyon ay may kalabuan datapuwa’t hindi lumalayo kailanman sa kahulugan

PACIANO MERCADO RIZAL (1886)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ano ang priyoridad sa pagsasalin?

Kahulugan
Estruktura
Estilo
Pinaglalaanang tao

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ano-ano ang dalawang elementong dapat mayroon sa pagsasalin?

SL (source language o simulaang lengguwahe)
TL (target language o tunguhang lengguwahe)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Kahalagahan ng Pagsalin

Magdagdag ng mga ________ mula sa pag-aangkat ng mga kaisipan mula sa ibang wika

Mailahok sa _________ ang iba’t ibang katutubong kalinangan mula sa iba’t ibang wikang rehiyonal at
pangkating etniko sa bansa

Mapagyaman ang ________ sa iba’t ibang kultura sa daigdig mula sa pagbubukas ng bagong mundo mula sa mga salin

impormasyon at kaalaman

pambansang kamalayan

kamalayan sa iba’t
ibang kultura sa daigdig

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

gawaing sumasaklaw sa paghahanap na katumbas na salita para sa SL hanggang sa pagsisikap na
gayahin ang anyo at himig ng orihinal na
akda

Imitasyon o Panggagaya

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

________ ang layuning higit na tumutupad sa inaakalang interes o pangangailangan ng lipunan at panahon ng tagasalin. Nagbibigay ito ng kalayaan at pleksibilidad sa proseso ng pagsasalin. Maaari itong mangahulugan ng pagsasapanahon.

Maaari itong umabot sa paglalapat ng wikang higit na naiintindihan ng mambabasá ng salin. Maaari itong mangahulugan ng paglilipat ng orihinal túngo sa isang anyong ipinalalagay na mas ninanais basahin ng madla

Reproduksiyon o muling-pagbuo

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

4 na dahilan KUNG BAKIT DAPAT
MAGSALIN?

Selection (Problem identification)
Codification (Standardization)
Implementation (Evaluation and Correction)
Elaboration (development)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

True or False

Kasintanda din ng nakalimbag na panitikan ang pagsasalin sa Pilipinas.

True

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ang unang aklat na nailimbag, ang __________, ay salin
ng mga pangunahing dasal at tuntunin ng Simbahang Katolika.

Doctrina Cristiana (1593)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Nasundan pa ito ng pagsasalin ng mga tekstong __________ noong Panahon ng mga Español mula wikang Español tungong mga katutubong wika (hal., Tagalog, Cebuano, Kapampangan, etc.) sa layuning indoktrinahan ang mga Pilipino

moral o relihiyoso

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Anong panahon

Naging masigla ang pagsasalin sa wikang Pambansa
ng mga akdang nasa wikang Ingles

Panahon ng Amerikano

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ang pagsasalin daw ay ______ dahil sa pinagdaraanan nitong proseso.

agham

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

true or false

Di kailangang lumikha ang pagsasalin ng “pang-
akit na domestiko” sa target na pook upang
mabisàng mailipat ang anumang impormasyon at
kaalaman.

false. kailangan

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Pagsasalin ng mga materyales pampaaralan gaya aklat, patnubay, sanggunian, gramatika at iba pa

Patakaran Bilinggwal

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

For reading only

B. PANAHON NG AMERIKANO
-Rolando Tinio maraming naisaling klasiko
-National bookstore (1971) ipinasalin ang mga
popular na nobela at kuwentong pandaigdig gaya
“Rapunzel”, “The little Prince” atbp
-Goodwill Bookstore –naglathala ng koleksyon ng mga klasikong sanaysay nina Aristotle, Aquinas , Kant atbp.
- The Children’s Communication Center –nagsalin at
naglathala ng mga kuwentong mula Asya, Palaso ni Rama, Palaso ni Wujan atbp

noted

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ang pagsasalin naman daw ay _____ dahil sa ginagawa ditong muling paglikha

sining

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ayon kina Minako O’Hagan (2002), ang ________ ay isang proseso upang mahawi ang mga hadlang pangkultura upang magkaroon ng epekto sa bawat target na bansa .

lokalisasyon

ANONNG URI NG PAGSASALIN Kabílang dito ang lahat ng pagsasalin tungkol sa purong agham, aplayd na agham at teknolohiya.

Pagsasaling Siyentipiko at Teknikal

Mas abstrakto at mas mahirap isalin ang mga ____________ ngunit may estandardisado na itong mga termino na makakatulong sa pagsasalin. habang ang mga _______ ay mas kongkreto, mas kolokyal at mas madaling unawain.

tekstong siyentipiko (purong agham) Tekstong teknikal (aplayd na agham at teknolohiya)

ANONNG URI NG PAGSASALIN Sinasalamin nito ang imahinatibo, intelektuwal at intuwitibong panulat ng may-akda; natatangi ang tekstong pampanitikan dahil sa estetika o GANDA nito.

Pagsasaling Pampanitikan

true or false Dapat umiwas sa tumbasang salita-sa- salita

true

dahil sa teorya ng pagsasalin, lalong tumitibay ang _______ ng ginawang salin at mas naipagtatanggol ito sa mga maaaring kumuwestiyon dito.

kredibilidad

Anong teorya ng pagsasalin? - Pinananatili ang anyo at nilalaman (form and content) ng SL.  Hindi lang mensahe ng orihinal ang pinananatili sa TL kundi maging ang mga pisikal na sangkap nito gaya ng bokabularyo, gramatika, sintaks, at estruktura.  Hindi ito literal na pagsasalin kundi matapat na salin.

Formal Equivalence note rin: not joining or splitting sentences

Anong teorya ng pagsasalin?  Tinatawag ding functional equivalence.  Nakatuon sa paghahatid ng kahulugan, hindi ng estruktura ng orihinal.  “quality of a translation in which the message of the original text has been so transported into the receptor language that the response of the receptor is essentially like that of the original receptors.

Dynamic Equivalence

Anong teorya ng pagsasalin?  Hindi ito malayang salin (free translation) na puwedeng tumiwalag ang tagasalin sa SL.  Sa halip, hinahamon nito ang tagasalin na balansehin ang pagiging tapat sa kahulugan at diwa ng orihinal habang ginagawa ding natural at katanggap-tanggap (hindi tunog-salin) ang salin para sa target audience.

Dynamic Equivalence Mga Paraan * Pag-uulit (redundancy) * Pagpapaliwanag * Pagpapaikli (gisting) * Pagdaragdag * Alterasyon * Paglalagay ng footnote * Modipikasyon ng wika para umangkop sa karanasan ng target audience * Pagbabago ng ayos ng pangungusap

formal or dynamic?  Batas o ordinansa  Salita ng Diyos  Subtitle ng pelikula o serye  Tagline ng isang brand (hal., “I’m lovin’ it ng McDo”)  Recipe  Talumpati ng isang mahalagang tao  Bisyon-misyon ng isang institusyon  Haiku

- formal - formal - dynamic - dynamic - formal AND dynamic - formal - formal - dynamic

Katumbas ng ________ ang formal equivalence at ng _________ ang dynamic equivalence.

semantic translation communicative translation

attempts to render, as closely as the semantic and syntactic structures of the second language allow, the exact contextual meaning of the original” may pagkiling sa SL

Semantic translation literal

“attempts to produce on its readers an effect as close as possible to that obtained on the readers of the original” may pagkiling sa TL

Communicative Translation  malaya at idyomatiko  nakatuon sa magiging puwersa kaysa sa nilalaman ng mensahe  iniaangkop sa kultura ng mambabása

- literal na salin - nagbibigay ng priyoridad sa anyo (mga salita, sugnay, o pangungusap) - nagtutunog na hindi natural at walang halagang pangkomunikatibo - nagreresulta sa maling salin

Form based translation

- idyomatikong salin - kailangang malaman ng tagasalin ang kahulugan ng SL bago niya isalin ang kahulugang ito sa TL - gumagamit ng mga natural na anyo ng TL, sa gramatikal na konstruksiyon at pagpili ng mga leksikal na termino - hindi tunog-salin, kundi mukhang orihinal na teksto

Meaning based translation

Inilalápit at inilalapat ang teksto sa konteksto ng mga mambabása sa paggamit ng mga salitang lokal o higit na pamilyar sa kanila kaysa sa mga terminong banyaga

domestication

Pinananatili ang mga terminong kultural ng SL gaya ng mga pangalan ng tao ; konsepto ; mga katawagan sa pagkain, pananamit, at iba pang sining; pangalan ng mga kalye, lugar, institusyon, atbp.; at iba pa.

Foreignization

Naiimpluwensiyahan ang salin ng layunin kung bakit ba ito ginagawa; paano pinakaepektibong makakamit ang intensiyon sa pagsasalin?

Teoryang skopos

- Kinikilala ang iba’t ibang posibilidad ng pagsasalin ng teksto. * Nagiging target-oriented ang pagsasalin. * Ang pagsasalin ay paglikha ng bago at orihinal sa halip na magbigay lámang ng parehong impormasyon gamit ang ibang wika.

Teoryang skopos

Ayon kay ________ ang tagasalin ay: “Isang manunulat na lumilikha ng kaniyang idea para sa mambabása. Ang tanging kaibahan lámang niya sa orihinal na may-akda ay ang ideang kaniyang ipinahahayag ay mula sa huli”

Enani, 1997

Ayon kay ________ ang tagasalin ay: “Ang pagsasalin ay lampas sa lingguwistikong gawain. Ang tagasalin ay isang tunay na mananaliksik, manunuri at malikhaing manunulat”

Coroza, 2012

Ayon kay ____________. “Sa pagsasalin ng mga rehiyonal na wika tungong Filipino, may tatlong pangunahing tungkulin ang tagasalin: (1) tagasalin, (2) tagabuo ng kasaysayang pampanitikan, (3) tagapag-ambag sa pagbubuo ng kanon ng panitikang Filipino

Lucero, 1996 TANDAAN: Mahalaga ang pagsasalin sa pagitan ng mga katutubong wika sa bansa

Ayon sa Summer of Institute of Linguistics, may tatlong katangiang dapat taglayin ang gawa ng isang mahusay na salin:

C – clear (malinaw) A – accurate (wasto) N – natural (natural ang daloy)

ANONG KATANGIANG NG TAGASALIN Pag-unawa sa antas ng wikang ginamit, estilo ng may-akda, kulturang nakapaloob sa teksto, at iba pang katangiang lampas sa estruktura

Kasanayan sa Pagbása at Panunuri

ANONG KATANGIANG NG TAGASALIN Kasama rito ang: ▪ paghahanap sa kahulugan ng di-pamilyar na mga salita sa mga sanggunian (diksiyonaryo, ensayklopidya, at iba pa) ▪ pananaliksik tungkol sa bakgrawnd ng may-akda, kulturang nakapaloob sa akda, atbp. ▪ pagkilala sa target na mga mambabása

Kasanayan sa Pananaliksik

.ANONG KATANGIANG NG TAGASALIN Ito ang masalimuot ng proseso ng paglikha ng salin at patuloy na rebisyon nito upang ganap na maging natural sa TL at sa mambabása. ▪ Pagsunod sa mga tuntuning panggramatika (hal., Ortograpiyang Pambansa) ▪ Kaalaman sa dalawang wikang sangkot sa pagsasalin at sa estruktura ng mga ito ▪ Pag-aayon ng kaayusan ng salita at pangungusap sa estruktura ng TL

Kasanayan sa Pagsulat

for reading only Artikulo 1. Ang tagasalin ang pangunahing tagapag- ugnay ng orihinal na akda at ng mga mambabása nito sa ibang wika. Artikulo 2. Ang pagkilala sa pagsasalin bílang isang gawaing pampanitikan ay kailangang maging saligan sa anumang kasunduan ng tagasalin at ng tagapaglathala. Artikulo 3. Dapat ituring na awtor ang isang tagasalin, at dapat tumanggap ng karampatang mga karapatang pangkontrata, kasama na ang karapatang ari, bílang isang awtor. Artikulo 4. Kailangang nakalimbag sa angkop na laki ang mga pangalan ng tagasalin sa mga dyaket, pabalat, at pahinang pampamagat ng mga aklat, gayundin sa materyales pampublisidad at mga listahang pang-aklatan.

Artikulo 5. Kailangang igalang ang patúloy na karapatan sa royalty ng tagasalin at ibigay ang kaukulang bayad, may kontrata man o wala. Artikulo 6. Ang salin ng mga trabahong may karapatang-ari ay hindi dapat ilathala nang walang pahintulot mula sa mga orihinal na awtor o mga kinatawan nila, maliban kung hindi sila mahingan ng pahintulot dahil sa mga pangyayaring labas sa kapangyarihan ng mga tagapaglathala. Artikulo 7. Kailangang igalang ng mga tagasalin ang orihinal at iwasan ang mga pagputol o pagbabago maliban kung ang mga naturang pagpapalit ay may pahintulot ng mga sumulat o ng kanilang awtorisadong mga kinatawan. Dapat igalang ng tagasalin ang mga teksto. Maliban sa maipaliliwanag ng mga pagkakataon, kailangang may pahintulot o pagsang-ayon ng tagasalin ang anumang pagbabagong editoryal.

Magkano ang karaniwang suweldo ng isang tagasalin sa ating bansa?

Wala pang estandardisadong kompensasyon. Ito ay nakadepende sa iaalok ng kompanya o ipepresyo ng tagasalin. Dahil dito, bukás ito sa eksploytasyon o pag-abuso. Maaaring baratin ng kompanya ang tagasalin o presyuhan nang labis ng tagasalin ang kompanya.

Ano-ano ang mga kalipikasyon ng isang propesyonal na tagasalin?

Halos ang itinuturing lang na kalipikasyon ay ang kaalaman sa dalawang wikang sangkot sa pagsasalin. Ngunit wala pang komprehensibong kalipikasyon gaya ng pagkompleto sa mga pagsasanay, sertipikasyon bílang tagasalin o pagpasá sa isang estandardisadong pagsusulit sa gobyerno.

Ang ________ ay ang pagsusuri sa kalidad ng salin kapag nagawa na ito

ebalwasyon ng salin

Itinuturing ba ang pagsasalin na isang regular na trabaho sa Pilipinas? Paano?

Hindi pa. Biláng na biláng ang mga institusyong may permanenteng trabaho para sa tagasalin gaya ng KWF ngunit ang iba pa ay FREELANCE na trabaho lámang. Kada proyekto ang bayaran. Hindi regular ang suweldo, walang benepisyo, maaaring putulin (i- terminate) anumang sandali.

ANONG PARAAN NG ng Pagsubok sa Salin Bago ipabása o ipataya sa iba ang salin, natural lámang na ang tagasalin ang mag-edit ng sarili niyang gawa. Sa ganitong paraan, binabalik- balikan ng tagasalin ang kaniyang ginawang salin, binabago ang dapat baguhin, pinapalitan ang mga salitang itinumbas, kung sa palagay niya ay mas tama, malinaw o natural ang bago niyang naisip.

Pansariling Súbok

ANONG PARAAN NG ng Pagsubok sa Salin Ay isang paraan upang malaman ang kawastuhan ng salin sa pagsusuri ng paralelismo ng forward at back translation.

Balik-Salin

ANONG PARAAN NG ng Pagsubok sa Salin Malaking tulong sa isang tagasalin kung may ibang matang titingin sa kanyang salin. ito ay isang paraan upang lalo pang mapabuti ang alinmang salin.

2. Pagkonsulta sa Eksperto

ANONG PARAAN NG ng Pagsubok sa Salin Masasabing mahusay ang isang salin kung nauunawaan ito ng target na mambabasa. Upang malaman kung ang isang salin ay nauunawaan ng target nito, maaaring magsagawa ang tagasalin ng pagsubok sa pag-unawa ng target niyang mambabasa o sa pinag-uukulan ng salin

Pagsubok sa Pag-unawa hakbang -- Malakas na pagbása. -- Pagtatanong tungkol sa nilalaman

dalawang uri ng eksperto na maaaring konsultahin ng isang tagasalin:

eksperto sa paksa at eksperto sa wika.

ANONG PARAAN NG ng Pagsubok sa Salin Ang pagiging konsistent sa pagtutumbas ay nangangahulugan ng paggamit ng parehong katumbas ng mga katawagan at hindi pabago-bago ng gamit

7. Pagsubok sa Konsistensi

ANONG PARAAN NG ng Pagsubok sa Salin Kung kinokosulta ang mga eksperto tungkol sa kawastuhan ng salin, maaari din namang tanungin ang mga di-eksperto para malaman kung malinaw ang salin

5. Pagtatanong sa Di-Eksperto

ANONG PARAAN NG ng Pagsubok sa Salin Gaya ng nabanggit, ito naman ang instrumentong pinasasagutan sa eksperto sa wika, sa nilalaman, at sa target audience na maaaring magbigay ng kantitatibong datos sa pagiging katanggap-tanggap o di katanggap-tanggap ng iba’t ibang aspekto ng salin.

Paggamit ng Instrumento sa Balidasyon ng Salin

ANONG PARAAN NG ng Pagsubok sa Salin Kung ang isinalin ay mga panuto, ipagawa ito sa target na mambabása. Kung tama ang magiging proseso o produkto, maaaring tama ang salin. Kung hindi naman ay ang kabaligtaran.

Subok - Gamit

FIL (Prelims) Flashcards

(64 cards)