geðrofslyf-L3

Question 1

Hvaða dópamín viðtaki er ofvirkur í geðklofa og hvaða viðtaki er vanvirkur?

Answer 1

Dópamín 2 ofvirkur - subcortal
Dópamin 1 vanvikur - cortex

Question 2

Hvernig er talið að glutamate tengist geðklofa?

Answer 2

Vanvirkni í glútamat-viðtakanum NMDA

Question 3

Hvaða lyf er glutamate antagonisti og getur framkallað geðrofsástand?

Answer 3

phencyclidine

Question 4

Hvaða fíkniefni getur framkallað geðrofa?

Answer 4

Amfetamín

Question 5

Hvaða amínósýra getur framkallað geðrofa?

Answer 5

L-Dopa

Question 6

Hverjar eru fjórar dópamín brautirnar?

Answer 6

Meso-limbic

Meso-cortical

Nigro-striatal

Tubero-in-fundibular

Question 7

Positive geðrofseinkenni eru talin tengjast?

Answer 7

Ofvirkni í Mesolimbic dópamín pathway

(Dópamín 2 receptor)

Question 8

Neikvæðu einkenni geðklofa eru talin tengjast hvaða pathway?

Answer 8

Mesocortical pathway (D1) vanvirkni

Question 9

Í hvaða tvo flokka eru geðrofslyfum skipt í dag?

Answer 9

A: Typical antipsychotics (eldri lyfin)

B: Atypical antipsychotics (nýrri lyfin)

Question 10

Hvaða aukaverkun eru gömlu geðrofslyfin líklegri til að valda?

Answer 10

Extrapyramidal symptoms (involuntary motor movements)

Question 11

Hvað er Denervation supersensitivity og hvenær gerist það?

Answer 11

Gerist þegar postsynaptic næmni verður meiri eftir að presynaptic losun minnkar. Gerist eftir langtímanotkun á geðrofslyfjum.

Question 12

Hvaða dópamínbraut tengist extrapyramidial einkennum?

Answer 12

Nigro*striatal

Question 13

Hvaða dópamínbraut tengist losun prólaktíns?

Answer 13

Tubero*infundibular

Question 14

Á hvaða viðtaka verka líka geðrofslyf?

Answer 14

adrengerga-, cholinerga- og histamínergaviðtaka

Question 15

Geðrofslyfjum er skipt í tvo hópa annað en eldri/ný. Hverjir eru það?

Answer 15

Hásækni lyf og lágsækni lyf

Question 16

Hvað einkennir hásæknilyf og dæmi um slíkt lyf?

Answer 16

Þarf almennt minni skammt. Valda frekar extrapyramidal einkennum en lágsækni lyf.

Valda minna af andadrenergum og andkólinlegum einkennum

Haloperidol er dæmi um slíkt lyf

Question 17

Hvaða dóp er talið geta valdið geðrofa með truflun á glútamat-viðtakanum NMDA?

Answer 17

PCP (englaryk) og Ketamín

Question 18

Hvað gera PCP (englaryk) og Ketamín við NMDA viðtakann?

Answer 18

Blokka hann. (antagónistar). Notað í svæfingarlyfjum t.d.

Question 19

Hvað einkennir lágsækni lyf og dæmi um slíkt lyf?

Answer 19

Þarf almennt hærri skammta

Ekki líkleg til að valda extrapyramidal einkennum

en líklegri til að valda andadrenergum og andcholinegrum áhrifum

Question 20

Hvað eru lágsæknilyf líklegri til að valda en hásækni lyf?

Answer 20

Hjarta: lenging á QT-bili

Question 21

Dæmi um 3 einkenni af andcholinergum áhrifum og úr hverju draga þau?

Answer 21

1. Munnþurrk
2. Hægðatregða
3. Þvagtregða

Draga úr extrapyramidal einkennum í parkinsons t.d.

Question 22

Hvað er orthostatic hypotension og hvað veldur því?

Answer 22

Lágþrýstingur í réttstöðu. Orsakast af andadrenergum áhrifum.

Question 23

Hvað gerir dópamín varðandi prólaktíni og hver eru einkenni geðrofslyfja tengt því?

Answer 23

Dópamín hemur prólaktín-losun. Dópamínsbælingin veldur því stækkuðum brjóstum

Question 24

Tvö auka (eitt spes) einkenni dópamínslyfja?

Answer 24

1. Aukin matarlyst/þyngd
2. Húðútbrot og húðin viðkvæmari f. ljósi

Question 25

Hvað er acute dystonia og hvaða hluta heilans tengist það?

Answer 25

Vöðvaspasmi. Tengist dópamínvirkni í basal ganglia. Gerist í ungum karlmönnum og hægt að lækna auðveldlega með andkólinergra lyfjum. **Hluti af taugakerfisaukaverkunum**

Question 26

Hvað er **akathisia**?

Answer 26

**Óþægilegur pirringur í vöðvum**. Einstaklingur alltaf á iði. Misgreint sem **kvíði/spenna.** Tengist misbalance á milli **noradrenalíns** og **dópamíns**. **Beta-blokkerar** hjálpa. Aukaverkun geðrofslyfjanna s.s. **Hluti af taugakerfisaukaverkunum**

Question 27

Hvað er **tardive dyskinesia?**

Answer 27

Ósjálfráðar hreyfingar oftast í andlitinu og tungu. Eldri konur í mestri hættu. ## Footnote **Hluti af taugakerfisaukaverkunum**

Question 28

Hvað er neuroleptic malignant syndrome?

Answer 28

Mjög sjaldgæft og stórhættulegt ástand. Hiti, BÞ hækkun, vöðvastífleiki. **Hluti af taugakerfisaukaverkunum**

Question 29

Hvað einkennir atypisku-lyfin? (4)

Answer 29

1. Valda síður taugakerfisaukaverkunum 2. Meiri áhrif á neikvæðu einkennin 3. Selective D2 antagonistar 4. Hindra líka serótónin-viðtaka. Kallaðir serótónin-dópamín antagónistar

Question 30

Hvað var fyrsta atypiska lyfið, hvað einkenndi virkni þess og af hverju var það tekið af markaði?

Answer 30

1. Clozapine 2. Hefur víðtæk áhrif og bindist fullt af viðtökum (dópamín,serótónín, noradrenalín, histamín etc) 3. Lítil binding við D2 sbr. önnur lyf 4. Tekið af markaði vegna **agranulocytosis**

Question 31

Aukaverkanir atýpísku lyfjanna?

Answer 31

Algengt: Aukin matarlyst/þyngd, skert sykurþol + hærra cholesterol Óalgengt: Extrapyramidal einkenni

Question 32

Hvaða atypiska lyf hefur mestu dópamínhindrunina?

Answer 32

Risperidone. Mestu hættur á extrapyramidal einkennum

Question 33

Dæmi um þriðju kynslóðar atypiskt lyf?

Answer 33

Ari\*pipra\*zole Partial agónisti á dópamín og serótónin viðtaka “Hindrar þannig aðgengi endogen boðefna án þess að hafa bein antagonista áhrif” Veldur ekki aukinni matarlyst og hefur minni hættu á extrapyramidal aukaverkunum

Question 34

Dæmi um þriðju kynslóðar atypiskt lyf?

Answer 34

Ari\*pipra\*zole Partial agónisti á dópamín og serótónin viðtaka “Hindrar þannig aðgengi endogen boðefna án þess að hafa bein antagonista áhrif” Veldur ekki aukinni matarlyst og hefur minni hættu á extrapyramidal aukaverkunum

Question 35

tveir sjd. sem eru ábending fyrir geðklofalyfjum annað en geðhvarfssýki og þunglyndi?

Answer 35

OCD og Tourettes