H5 Vetten

Question 1

aanbevolen inname vetten (Nederland)

Answer 1

35%-40% totaal vet
< 10% verzadigd vet
3-12% onverzadigd vet
< 1% transvet

Question 2

belangrijkste vorm van vet opslag in lichaam (en in voeding)

Answer 2

triglyceride

Question 3

hoeveel C heeft een vetzuur?

Answer 3

Vetzuren kunnen 4-24 (altijd een even aantal) koolstofatomen bevatten
C18 komt het meest voor

Question 4

meervoudig onverzadigde vetzuren (essentieel C18)

Answer 4

N3-vetzuren en n-6 vetzuren
omega-3 : linoleenzuren- plantaardig (ALA)
omega-6 : linolzuren -vissen (EPA en DHA)

Question 5

gezondheidseffect Omega-3 en omega-6 vetzuren

Answer 5

een van de vetzuren met langere ketens die
-de bloeddruk,
-de bloedstolling en
-andere lichaamsfuncties
helpen regelen.

Question 6

waar zitten de vetzuren in? (voeding)

Answer 6

lang : vlees, vis, plantaardige olie (C12-C24)
kort: zuivel (<C10)

Question 7

welke vetzuren zijn vloeibaar?

Answer 7

verzadigd: kunnen zich oprollen –> stollen bij kamertemp
maar wel langer houdbaar - mindersnel oxidatie
onverzadigd: minder vrij beweegbaar –>vloeibaar bij kamertemp

Question 8

waar zitten onverzadigde vetzuren? (voeding)

Answer 8

plantaardige oliën (muv kokos, cacaoboter en palm)

Question 9

verschil onverzadigde cis en trans vetzuren

Answer 9

meeste cis
trans in melk en vlees
trans reageert als verzadigd vetzuur

Question 10

hoeveel fosfolipiden en sterolen in voeding?

Answer 10

ca 5%

Question 11

gebruik fosfolipiden door voeding industrie

Answer 11

vetzuurketen–> lost op in vet
fosfaatgroep –> lost op in water

emulgator in
mayonaise,
saladedressings en
snoeprepen

Question 12

bekende fosfolipide:

Answer 12

Lecithin

Question 13

wat zijn sterolen

Answer 13

lipiden met een meervoudige ringstructuur.
Het bekendste is cholesterol

Question 14

fosfolipiden in natuurlijk voedsel

Answer 14

lecithine zit in:
eieren
lever
sojabonen
tarwekiemen
pinda’s

Question 15

Waar zitten sterolen in natuurlijk voedsel

Answer 15

dieren: voornamelijk cholesterol
planten: andere sterolen
interfereren met cholesterol en verstoren de opname van cholesterol
(–> werken dus verlagend)

Question 16

functie fosfolipiden in lichaam

Answer 16

emulgator
celwand

Question 17

functie sterolen in lichaam

Answer 17

galzuur
geslachtshormonen
testosteron
androgeen
oestrogeen
bijnierhormonen
cortisol
cortison
aldosteron
vitamine D
cholesterol

Question 18

endogeen cholesterol

Answer 18

wordt aangemaakt door lever
(800-1500 mg/dag)

Question 19

exogeen cholesterol

Answer 19

cholesterol in voedsel
(adi: 300 mg)

Question 20

atheroschlerose

Answer 20

ziekte
teveel aan cholesterol
plaque-afzettingen in bloed
hartaanval/beroerte

Question 21

welke vetten kan het lichaam absorberen en gebruiken?

Answer 21

monoglyceriden
vetzuren
glycerol

Question 22

waar wordt vet verteerd?

Answer 22

mond (baby’s) : linguale lipase
maag : maag lipase
duodenum : gal en pancreas lipase en intestinale lipase

Question 23

werkwijze hormoon CCK
(cholecytokinine)

Answer 23

vet in duodenum –> afgifte CCK –> galblaas trekt samen.

Question 24

enterohepatische circulatie van gal

Answer 24

hergebruik van gal
heropname door dunne darm

oplosbare vezels vangen gal af
–> via colon uit het lichaam –>
cholesterol nodig voor aanmaak gal –>minder cholesterol in bloed

oplosbare vezels: fruit, volle granen, peulvruchten

Question 25

opname vet door darm (groot en klein vet)

Answer 25

klein (glycerol +korte keten vetzuur) via bloed
groot (monoglyceriden + lange keten vetzuur) via micellen darm in
dan nieuwe triglyceriden vorming
via chylomicronen in lymfe
via thoracic duct in bloed

Question 26

ontstaan micellen en chylomicronen (hint: darm en vet)

Answer 26

micellen: transportbolletje voor monoglyceriden en lange keten vetzuur
gemaakt door gal
van darm naar darmcel

chylomicronen: transportbolletje voor triglyceriden, lipiden en eiwitten van darmcel naar bloed die te groot zijn en via lymfe moeten.

Question 27

chylomicronen (def)

Answer 27

lipoproteïne bolletje met lagere dichtheid dan VLDL.
circuleert in bloedbaan en cellen plukken het leeg in ca 14 uur (triglyceriden)
lever herkent restant en ruimt op

Question 28

VLDL (def)

Answer 28

very-Low-Density-Lioproteine
gevormd uit resten chlymicronen en eiwitten door lever
bloedbaan in –> cellen plukken triglyceriden
–> VLDL krimpt, verhouding meer cholesterol –> wordt LDL

Question 29

LDL (def)

Answer 29

Low-Density-Lipoproteine
circuleert in bloed, levert aan weefsels
(triglyceriden, cholesterol, fosfolipiden)
lever regelt cholesterol c in bloed door LDL te verwijderen.

LDL - hart/vaat ziekten

Question 30

HDL (def)

Answer 30

High-Density-Lipoproteine
wordt gemaakt door lever om cholesterol van cellen naar lever te krijgen
verwijdering van cholesterol verlaagd risico hart/vaatziekten
HDL mogelijk ontstekingsremmend

‘omgekeerd cholesterol transport’

Question 31

hart/vaatziekten (niveau LDL/HDL)

Answer 31

hoog LDL
laag HDL

Question 32

verlagen LDL/verhogen HDL door:

Answer 32

gewicht controle
onverzadigde vetzuren eten ipv verz.
oplosbare vezels
fytochemicaliën
matig alcohol
lichamelijke activiteit

deel invloed: genetisch

Question 33

functie vet in het lichaam

Answer 33

• energie opslag ( 9 kcal/g)
• isolatie
• schok dempen (bot-orgaan)
• celmembraan onderdeel

Question 34

effect obesitas

Answer 34

afgifte adipokine resistine verhoogd –> ontstekingen en insulineresistentie bevorderd
afgifte adipokine adiponectine verlaagd –> minder bescherming tegen ontstekingen en insulineresistentie

Question 35

hormoon adipokines

Answer 35

verschillende eiwitten die de E-balans regelen en verschillende lichaamsfuncties beïnvloeden.

Question 36

essentiële F.A. (2)

Answer 36

linolzuur (omega 6)
linoleenzuur (omega 3)
beide C18

Question 37

essentiële F.A. zitten in: (4)

Answer 37

plantaardige olie
zaden
noten
vis/zeevruchten