Hoofdstuk 8 | Strafrecht vroegmoderne tijd

Question 1

Wat is de Romano-Canonieke procedure?

Answer 1

Een kerkelijke procedure met Romeinsrechtelijke elementen. De Romano-Canonieke procedure was schriftelijk van aard en de bewijsrechtelijke regels waren overgenomen van de Romeinen.

Question 2

Alle delicten in het kerkelijk recht waren publiek van aard. Hoe noemen we dit ook wel onder een begrip?

Answer 2

omnia crimina publica esse

Question 3

Kon de Romano-Canonieke procedure voor ieder delict gebruikt worden?

Answer 3

Ja

Question 4

Is er bij de Romano-Canonieke procedure sprake van acculturatie of receptie?

Answer 4

Nee, het concept hebben de canonisten niet overgenomen van de Romeinen, maar baseerden zij op een bijbels verhaal.

Question 5

Waar heeft de moraaltheologie van Thomas van Aquino voor gezorgd m.b.t. de private geldboete?

Answer 5

Je kreeg niet meer dan de schade die er geleden werd. Er ontstond een schadevergoeding gericht op vergelding. De grondslag achter dit idee is de in moraaltheologie opgenomen restitutieleer (= geeft aan dat wanneer jij iets van iemand hebt ontnomen, je dit moet restitueren).

Question 6

Wat is de opvatting van Fillips Wielant?

Answer 6

De gerechtsofficier legt een straf op en het enige waar het slachtoffer nog recht op heeft is een civiele betering = schadevergoeding. Het ging hierbij zowel om financiële en ideële compensatie.

Question 7

Wat is de opvatting van Hugo de Groot?

Answer 7

Uit een misdaad kunnen twee verbintenissen ontstaan: de ene tot straf/vergelding, de andere tot schadevergoeding. De Groot maakt hiermee onderscheid tussen enerzijds een strafbaar feit dat aanleiding geeft tot vergelding en anderzijds een onrechtmatige daad die aanleiding geeft tot schadevergoeding.

Question 8

Wat betekent de term ‘algemene schadevergoedingsplicht’, volgens Hugo de Groot?

Answer 8

Altijd als er schade is, ontstaat er een plicht tot schadevergoeding. Niet slechts in geval van een combinatie met een strafbaar feit.

Question 9

Wat voor soort actie was vergelding / schadevergoeding volgens Hugo de Groot?

Answer 9

1. Vergelding volgens Hugo de Groot: publieke actie
2. Schadevergoeding volgens Hugo de Groot: private actie

Question 10

Welk delict is een uitzondering volgens Hugo de Groot?

Answer 10

Belediging, dit is het enige delict waarbij we nog kenmerken terugzien van de oude accusatoire procedure (strafrechtelijke vervolging door de burger). Ook was belediging het enige delict waarbij je nog ideële compensatie kon vorderen. Voor de rest was dit overgegaan in enkel financiële compensatie (Fillips Wielant)

Question 11

Wat is ‘belediging’?

Answer 11

Minachting van een persoon.

Question 12

In welke 2 soorten kunnen we belediging onderscheiden?

Answer 12

1. Laster
2. Hoon

Question 13

Wat houdt ‘Laster’ in?

Answer 13

Laster is een woordelijke belediging. Laster leidde tot aantasting van de goede naam (eer in strikte zin).

Question 14

Wat houdt ‘hoon’ in?

Answer 14

Hoon is feitelijke belediging (d.m.v. gedraging). Hoon leidde tot aantasting van het eergevoel (eer in ruime zin).

Question 15

Op welke 2 manieren zien we de accusatoire procedure terug in het delict belediging?

Answer 15

1. De beledigde partij moest zelf actie ondernemen middels een private aanklacht. De overheid vervolgde niet van overheidswege bij het delict belediging.
2. Je kon een private geldboete vorderen in de vorm van de profijtelijke betering.

Question 16

Welke 2 dingen kon je met je private aanklacht vorderen bij het delict belediging?

Answer 16

1. De eerlijke betering
2. De profijtelijke betering

Question 17

Wat is de ‘eerlijke betering’?

Answer 17

Dit was de schadevergoeding die je als slachtoffer kreeg. Het was een ideële schadevergoeding. Belediging was het enige delict waarbij het nog mogelijk was om een ideële schadevergoeding te vorderen.

Question 18

Wat is de ‘profijtelijke betering’?

Answer 18

Dit was een geldbedrag dat je kon vorderen. Dit heeft hetzelfde karakter als de private geldboete en is gericht op vergelding. Het bedrag van deze geldboete werd geschat door het slachtoffer en gemachtigd door de rechter. Hier werd in de vroegmoderne tijd aangesloten bij het Romeins recht.

Question 19

Wat was de (3) reden dat er bij belediging nog wel private geldboete gevorderd kon worden door de burger?

Answer 19

> Belediging was in de vroegmoderne tijd als enige nog privaat van aard (de rest was publiek geworden).
De Romeinsrechtelijke poenale actie wegens inuria (belediging in Romeinse tijd) is nog wel bruikbaar, aangezien belediging in de vroegmoderne tijd als enig delict nog wel privaat van aard is.
Een transformatie van een private geldboete naar een schadevergoeding kon niet, omdat belediging ideële schade oproept die niet financieel mag worden vergoed.

Question 20

Wat was de zwaarste vorm van hoon/belediging?

Answer 20

Verkrachting

Question 21

Wat kreeg je vergoed bij verkrachting?

Answer 21

In geval van verkrachting kon je een financiële schadevergoeding krijgen voor materiële schade (verlies van je maagdelijkheid; je was als vrouw minder waard).

Question 22

Wat is ‘smartengeld’?

Answer 22

Gezien verkrachting als een ernstig delict gezien werd was dit het enige delict waarbij we ook financiële vergoeding zien van ideële schade.

Question 23

Wie was de belangrijkste criminalist in de vroegmoderne tijd?

Answer 23

Coornhert

Question 24

Coornhert onderzocht de oorzaken van criminaliteit. Wat waren de 3 oorzaken van criminaliteit volgens hem?

Answer 24

1. Ledige sociale benedenlaag van de bevolking.
2. Stellige verwachtingen niet te worden gestraft.
3. Fatalistische houding tegenover de gangbare straffen.

Question 25

Welke nieuwe (effectieve) straf introduceerde Coornhert en welke 4 gevolgen heeft het?

Answer 25

Dwangarbeid:
1. Het schrikt mensen af om strafbare feiten te plegen (generaal preventieve werking).
2. Het werkte speciaal preventief, want de dader werd lang opgesloten.
3. Het heeft economisch nut.
4. De verdachte zal beter terugkeren in de samenleving.

Question 26

Waar werd dit dwangarbeid verricht?

Answer 26

In tuchthuizen

Question 27

Waarin onderscheiden we tuchthuizen?

Answer 27

1. Rasphuizen (hier zaten jonge mannen in)
2. Spinhuizen (hier zaten jonge vrouwen in)

Question 28

Rond de 17e eeuw gaan deze tuchthuizen ten onder. Noem de 3 oorzaken hiervoor.

Answer 28

1. De rechter maakte geen onderscheid in de doelgroepen waarvoor de tuchthuizen bedoeld zijn.
2. De tuchthuizen werden vaak verpacht aan ondernemers, die er alleen winstgevende bedrijven van wilde maken.
3. De tuchthuisstraffen werden voor zeer lange tijd opgelegd. De kans werd daardoor heel klein dat je uiteindelijk als dader volwaardig terugkeerde in de samenleving. Hierdoor droegen de tuchthuizen dus ook niet bij aan de vermindering van criminaliteit.