Hoofdstuk 5 | Late middeleeuwen

Question 1

Welke twee juridische faculteiten kon je aan de universiteit volgen?

Answer 1

Het Romeins recht en Canoniek recht

Question 2

Wat is het ‘Romeins recht’?

Answer 2

Dit werd ook wel het wereldlijk recht genoemd. Dit werd gedoceerd door legisten

Question 3

Wat is het ‘canoniek recht’?

Answer 3

Dit werd ook wel het kerkelijk recht genoemd. Dit werd gedoceerd door canonisten

Question 4

Hoe wordt het Romeins recht en Canoniek recht samen genoemd?

Answer 4

Het geleerde recht

Question 5

Wat werd op de Romeinsrechtelijke faculteit bestudeerd op universiteiten? En door wie werd dit gedoceerd?

Answer 5

Het corpus iuris civillis werd bestudeerd op universiteiten en dit werd gedoceerd door legisten

Question 6

Hoe doceerden de legisten?

Answer 6

De onderwijsmethode ‘scholastiek’ te volgen

Question 7

Wat is de ‘scholastiek’?

Answer 7

Manier van bestuderen en het presenteren van het Romeins recht gebaseerd op boeken en teksten

Question 8

Wat werd gezien als het kernwoord van de scholastiek en waarom?

Answer 8

Auctoritas (absoluut gezag), omdat het Romeins recht werd gezien als het enige ware recht

Question 9

Welke twee wereldbeelden had je in de scholastiek?

Answer 9

Het Augustiniaans wereldbeeld (vroege scholastiek) en het Thomistisch wereldbeeld (late scholastiek)

Question 10

Wat houdt het Augustiniaans wereldbeeld in?

Answer 10

Twee werelden. De goddelijke wereld (ware wereld) en de echte wereld (valse wereld). Volgens Augustinianus was de goddelijke wereld opgenomen in Romeinse teksten

Question 11

Wat houdt het Thomistisch wereldbeeld in?

Answer 11

In dit wereldbeeld komt er steeds meer waardering voor de echte menselijke wereld. De menselijke wereld kon niet door geloof begrepen worden, maar door gebruik van je ratio. Dit wereldbeeld wordt gezien als het laatste stapje naar de late scholastiek

Question 12

Wat was het belangrijkste hulpmiddel in de vroege scholastiek en door wie werd dit gedoceerd?

Answer 12

Het belangrijkste hulpmiddel was het geloof. Het werd gedoceerd door glossatoren (Azo en Accursius)

Question 13

Hoe doceerden glossatoren het Romeinse recht? (vroege scholastiek)

Answer 13

1. Glossa (tekstverklarende randnoten)
2. Brocardia (ezelsbruggetjes)
3. Summa (vrijer omgegaan met teksten)

Question 14

Wat is een kernmerk van de Glossa?

Answer 14

Het is zeer tekstgebonden en casuïstisch

Question 15

Wat is een kernmerk van de vroege scholastiek?

Answer 15

Er is geen focus op de praktijk, maar enkel op teksten

Question 16

Wat was het belangrijkste hulpmiddel in de late scholastiek en door wie werd dit gedoceerd?

Answer 16

Het belangrijkste hulpmiddel was de ratio. Het werd gedoceerd door commentatoren (Bartolus en Baldus)

Question 17

Hoe doceerden commentatoren het Romeinse recht? (late scholastiek)

Answer 17

1. Commentaren (inhoudelijke beschouwing over een onderdeel van het corpus iuris civillis)
2. Traktaten (inhoudelijke beschouwing over een onderwerp van het corpus iuris civillis)
3. Consillia (juridische adviezen)

Question 18

Wat zijn twee kenmerken van de late scholastiek?

Answer 18

1. Verschuiving van tekst naar inhoud. Er werd meer gekeken naar de kern van de tekst
2. D.m.v. Consillia werd het Romeins recht langzaamaan de rechtspraktijk ingebracht

Question 19

Wat werd bestudeerd aan de canoniekrechtelijke faculteit en door wie werd dit gedoceerd?

Answer 19

Het corpus iuris canonici (lichaam van het kerkelijk recht) werd bestudeerd. Dit werd gedoceerd door canonisten

Question 20

Wat is de oudste bouwsteen van het corpus iuris canonici?

Answer 20

Decreet van Gratianus

Question 21

Noem de twee generaties canonisten.

Answer 21

De decretisten en de decretalisten

Question 22

Wat zijn de decretisten?

Answer 22

Dit zijn kerkelijke glossatoren. Zij deden precies hetzelfde, maar dan met het decreet van Gratianus. Dus: Glossa, Brocardia en Summa

Question 23

Wat zijn de decretalisten?

Answer 23

Dit zijn kerkelijke commentatoren. Zij deden precies hetzelfde, maar dan Pauselijke wetten. Dus: Commentaren, Traktaten en Consillia

Question 24

Wat is receptie?

Answer 24

Het doordringen van geleerd recht in de rechtspraktijk

Question 25

Noem twee begrippen waarin we receptie kunnen onderscheiden.

Answer 25

1. Receptie in strikte zin
2. Acculturatie

Question 26

Wat is ‘receptie in strikte zin’?

Answer 26

Overname van inhoudelijke regels of elementen uit het geleerde recht in het eigen recht

Question 27

Wat is ‘acculturatie’?

Answer 27

Vormelijke aanpassing van het eigen recht aan het geleerde recht. Bepaalde concepten of termen worden overgenomen

Question 28

Wat is ‘Ius propria’?

Answer 28

Het eigen recht van een bepaald gewest. Het geleerde recht vulde het ius propria van een stam aan en versmolt uiteindelijk samen met het ius propria van een bepaalde stam

Question 29

Wordt het ius propria beïnvloedt door receptie en acculturatie?

Answer 29

Nee, omdat het eigen recht van een gewest niet door het geleerde recht wordt aangetast

Question 30

Wat is ‘Ius commune’?

Answer 30

Het recht dat alle gewesten gemeen hadden

Question 31

Wordt het ius commune beïnvloedt door receptie en acculturatie?

Answer 31

Ja, omdat het geleerde recht doordringt in elk gewest en is in elk gewest hetzelfde