HS 10 Jeugdliteratuur

Question 1

Waarom moet iemand boeken lezen? (3)

Answer 1

*Redeneren
*Leesbevorderingen
*Literatuur

Question 2

Leren redeneren door boeken te lezen…

Answer 2

Zorgt ervoor dat je kennis op doet van de wereld, het vergroot de taalontwikkeling, je leert je inleven in andere belevingswerelden, moet je leren concentreren enz.

Question 3

Literatuuronderwijs:

Answer 3

Het werken met boeken die tot de literatuur gerekend worden

Question 4

Literatuur

Answer 4

Boeken die door bekende Nederlandse schrijvers geschreven zijn en door literatuurdeskundigen een vastgestelde kwaliteit hebben

Question 5

Literaire canon

Answer 5

Een compilatie van werken die in de literatuur een speciale waarde of significante status wordt toegeschreven

Question 6

Jeugdliteratuur door de jaren heen (tijdlijn)

Answer 6

• 18de eeuw: NL jeugdliteratuur start rond het begin 18de eeuw. Een scheiding tussen volwassen boeken en kinderboeken onstaat.
  *19de eeuw: Naast schrijvende dominees en schoolmeesters is er een opkomst aan professionele schrijvers die bv. historische jeugdboeken schrijven. Er komen ook boeken puur om kinderen te vermaken.
  *Na de 2de WO: Nam de jeugdliteratuur vooral toe.

Question 7

Wat verstaan we onder een kinderboek?

Answer 7

Een boek dat in de eerste instantie bedoeld is voor lezers tot en met de basisschoolleeftijd.

Question 8

Welke 2 andere soorten boeken zitten er tussen een kinderboek en een volwassen boek?

Answer 8

*Jeugdboek = jongeren in het VO
* Adolescentenliteratuur = voor jongeren van ongeveer 15 t/m 20

Question 9

Jeugdliteratuur heeft een paar kenmerken (6)

Answer 9

*Woordkeuze
*Zinsbouw
*Vertelperspectief
*Tijd
*Thematiek & onderwerp
*Illustraties

Question 10

Woordkeuze in jeugdliteratuur

Answer 10

Boeken gemaakt voor kleuters zijn erg simpel. De woorden die erin gebruikt worden zijn kort en duidelijk (bal, hond, mama, kind, broer enz.) Als het boek voor oudere kinderen bedoeld is, gaat de woordenschat wat omhoog.

Question 11

Zinsopbouw in jeugdliteratuur

Answer 11

Hoe jonger de lezer, hoe korter de zinnen. Er zijn uitzonderingen zoals in Harry Potter waar veel zinnen toch erg lang zijn.

Question 12

Vertelperspectief (in jeugdliteratuur)

Answer 12

De figuur die het verhaal verteld of vanuit wiens gezichtspunt het verhaal wordt verteld

Question 13

Vertelperspectief opties:

Answer 13

Ik-verteller (derdepersoonverteller / personale vertelsituatie) = het verhaal wordt vooral via de ik-vorm geleid. “Maar vandaag dacht ik maar eens wat anders te gaan doen.”
Auctoriale / auctoriële perspectief (alwetende verteller) = Deze verteller weet alles. Komt vaak in kinder (prenten) boeken voor.

Question 14

Tijd in jeugdliteratuur

Answer 14

Hoe jonger het kind, hoe strikter de schrijver zich aan de chronologie moet houden. Een verhaal voor kleuters is het mooist als de vertelde tijd (het tijdsverloop in het verhaal) gelijk is aan de verteltijd (de leestijd).

Question 15

Thematiek en onderwerp in jeugdliteratuur

Answer 15

*Onderwerp is wat de hoofdpersoon meemaakt / beleefd in het verhaal
* De motieven bepalen het handelingsverloop in het verhaal (wat en waarom de hoofdpersoon (iets) doet)
* Uit deze motieven kun je dan vaak het thema abstraheren, ook al wordt dat in het boek helemaal niet genoemd.

Question 16

Illustraties in jeugdliteratuur

Answer 16

Voor volwassenen zijn illustraties vaak gereserveerd voor informatieboeken. Maar voor kinderboeken is dit anders. In prentenboeken vormen tekst en illustraties meestal samen de inhoud. Illustraties in kinderboeken verduidelijken vaak het verhaal.

Question 17

Narratieve teksten

Answer 17

Fictionele teksten zoals romans, poëzie, verhalen enz.

Question 18

7 handvaten (argumenten) om te zeggen wat wel of niet literatuur is

Answer 18

*Emotivisitsche argument
*Morele argument
*Structurele argument
*Realistische argument
*Stilistische argument
*Intentionele argument

Question 19

De 5 genres van literatuur

Answer 19

*Klassiekers
*Informatieve boeken
*Sprookjes
*Prentenboeken
*Poëzie

Question 20

Wanneer valt een boek onder het genre ‘klassieker’?

Answer 20

Er wordt gekeken naar het aantal herdrukken (dus er moeten veel van gedrukt zijn), hoeveel bewerkingen er zijn gedaan van het origineel, voortdurende waardering van de lezers en de literaire kwaliteit

Question 21

Wanneer valt een boek onder het genre ‘Informatieve boeken’?

Answer 21

Als het doel van het boek is om feitelijke informatie over te dragen. Het gaat door meerdere ‘factcheckers’ om te zorgen dat het werk ook daadwerkelijk klopt

Question 22

Volkssprookje

Answer 22

Een sprookje dat eeuwen geleden werd overgedragen van ouder op kind en vele jaren ater werden opgeschreven. Elke cultuur heeft zo z’n eigen volkssprookjes.

Question 23

Cultuursprookje

Answer 23

Een sprookje die schrijvers zelf hebben bedacht. Hans Christiaan Anderson is er zo een. Hij schreef o.a. De Kleine Zeemeermin.

Question 24

Rijmpjes

Answer 24

Korte teksten die (vaak, maar niet altijd) rijmen

Question 25

Versjes

Answer 25

Korte teksten die je hoort te zingen

Question 26

Charlotte Bühler (1926) onderscheidt de interesses van kinderen in het lezen in 5 fasen:

Answer 26

* De Piet de Smeerpoetsfase = verhalen over het dagelijks leven (2 - 4 jaar) * Sprookjesleeftijd = Fantastische verhalen (4 - 10 jaar) * Robinson-leeftijd = Realistische verhalen (8 - 12 jaar) * Heldenleeftijd (12 - 15 jaar) * Lyrische romanleeftijd (15+ jaar)

Question 27

De indeling van Jeanne Chall (1997) gebaseerd op de leesontwikkeling. Zij onderscheidt:

Answer 27

* Het pseudolezen (tot 6 jaar) = Het lezen van kleuters lijkt echt doordat de tekst zo vaak voor ze herhaald wordt * Aanvankelijk lezen (tot 7 jaar) = het begin van het leesproces waarbij leerlingen door analyse en synthese eerst de klankzuivere woordjes leren * Automatiseren en vloeiend lezen (tot 8 jaar) * Lezen om nieuwe, ideeën, ervaringen op te doen

Question 28

Grote animators van jeugdliteratuur

Answer 28

Stichting Lezen Stichting CPNB (Collectieve Propaganda van de Nederlandse Boeken) Organisaties van boekverkopers Uitgeverijen

Question 29

Literaire prijzen

Answer 29

Kinderboekenweek, Nationale voorleesdagen, Gouden en Zilveren Griffels en Penselen

Question 30

Kerndoel 9 (van jeugdliteratuur)

Answer 30

De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestaande verhalen, gedichten en informatieve teksten.

Question 31

Fucnties van jeugdliteratuur

Answer 31

Ontspannen = Bedoeld om iemand te ontspannen Creatieve = Bedoeld om de fantasie te prikkelen Emotionele = Bedoeld om inzicht in gevoelens te brengen Informatieve = Bedoeld om kennis op te doen Opvoedende = Bedoeld om een moreel houvast te geven Esthetische = Bedoeld om een esthetische schoonheid te laten zien (vaak in de vorm van taal) Jan van Coillie (1999)

Question 32

Narratieve ontwikkeling

Answer 32

Het verhalend vermogen. Dit bestaat uit vaardigheden waarmee kinderen verhalen begrijpen en produceren (of navertellen)

Question 33

Volgens het schema van Berman & Slobin 1994) kunnen kinderen per leeftijd verschillende dingen navertellen in een verhaal. Wat kan een kind van 4 - 6 jaar gemiddeld?

Answer 33

Jonge kinderen vertellen alleen over de verschillende EVENTS wat in het verhaal gebeurd. Duidelijke plot elementen zijn nog niet aanwezig in het navertellen.

Question 34

Volgens het schema van Berman & Slobin 1994) kunnen kinderen per leeftijd verschillende dingen navertellen in een verhaal. Wat kan een kind van 6 - 8 jaar gemiddeld?

Answer 34

Tussen 6 - 8 jaar zijn kinderen in staat om verschillende gebeurtenissen samen te voegen tot een EPISODE. Dit is een zelfstandig deel van het verhaal waarin een bepaald probleem zich voordoet en vervolgens opgelost wordt.

Question 35

Volgens het schema van Berman & Slobin 1994) kunnen kinderen per leeftijd verschillende dingen navertellen in een verhaal. Wat kan een kind van 7/8 jaar gemiddeld?

Answer 35

Vanaf 7/8 jaar zijn kinderen in staat om naast temporele ordening (en toen, en toen) ook andere tekst relaties uit te drukken (oorzaak en gevolg) waardoor er samenhang in het verhaal ontstaat.

Question 36

Naamkwatrijs schrijven

Answer 36

regel 1: bevat een naam regel 2: kenmerk / eigenschap van die persoon + rijmt op regel 1 regel 3: gaat over wat je samen doet regel 4: rijmt op regel 3

Question 37

Leekracht vaardigheden (jeugdliteratuur)

Answer 37

* Oriënteren * Vragen stellen * Voorlezen * Interactief voorlezen * Verhaal vertelkunst bijbrengen * Vertellen * Boekpromotie