Kolbrún Flashcards

Question

Bráð berjubólga - greining

Answer 1

sputum, skoðun

Answer 2

hóstastillandi meðferð, aukinn vöðvainntekt, úðameðferð, sýklalyf- fer eftir einkennum, slímframleiðslu, greiningu á sputum sýni

Answer 3

lungnabólgu, bráð öndunarbilun

Answer 4

* Bráð sýking - í alveoli * Há dánartíðni * Orsök: bakteríur, veirur, sveppir, snýkjudýr, eiturgufur * Smitleið – úðasmit, innöndun, blóðrás * Ef varnir líkamans eru takmarkaðar * Minnkaður hósti eða barkakýli (reflex) nær ekki að koma í veg fyrir ásvelgingu

Answer 5

ásvelging örvera frá nefkoki eða koki, innöndun örvera í loft, örverur komast í blóðrásina.

Answer 6

Áhættuþættir * Loftmengun, reykingar * Veirusýkingar * Aldraðir * Skert loftskipti – æxli, reykingar, COPD * Lélegar varnir – neutropenia * Grunn öndun * Nefrenna, kokrenna, túba - Öndunarmeðferð – búnaður ekki hreinn * Rúmliggjndi - geta ekki varið öndunarfæri fyrir utanaðkomandi * Minnkuð meðvitund : Alkóhól neysla, heilablóðfall, höfuðáverki * Tíðar sýklalyfjagjafir - hjá mjög veikum einstaklingum

Answer 7

* CAP – community - aquried pneumonia * HAP - Hospital - aquried pneumonia * VAP – Ventilator – associtated pneumonia

Answer 8

* Orsök: umhverfissýking, ekki verið á spítala eða ekki fengið meðferð innan 14 daga frá upphafi einkenna bakteríur/veirur – mismunandi eftir orsökum, tafla 23-1 * Hægt að meðhöndla heima, mögulega innlögn á spítala * 50% tilfella * Streptococca pneumonia – yngri en 60 ára * Haemophylus influensa – eldri en 60 ára * Virus – ungabörn, börn

Answer 9

Kemur 48 klst eftir sjúkrahúsinnlögn - fylgikvilli * Aspiration, coma, lágur blóðþrýsingur, efnaskipta truflanir. * Starfsfólk, úðavél * Dánartíðni há – undirliggjandi veikindi, kostnaðasöm, veikari einstaklingar

Answer 10

* 48 klst eftir barkaþræðingu – intubation * Algengasta sýkingin á gjörgæslu * Dánartíðni há – undirliggjandi veikindi, kostnaðasöm, veikari einstaklingar

Answer 11

Einstaklingar sem eru ekki inniliggjandi en í samskiptum við heilbrigðisstarfsfólk * Ónæmar bakt. á hjúkrunarheimili * Fjölskyldumeðlimur með ónæma bakt. * Sýklalyfjameðferð, lyfjameðferð innan 30 daga frá núverandi sýkingu * Blóðskilun * Vökvagjöf, sáraskiptingar í heimahúsi

Answer 12

Ónæmar bakt (MDR - Multidrug-resistant) er stórt vandamál í heiminum * Staphylococcus aureus * Gram-neikvæðir stafir Áhættuþættir * Hækkandi aldur * Ónæmisbæling * Saga um notkun sýklalyfja * Langvarandi notkun öndunarvéla

Answer 13

Seyting frá munni eða koki niður í lungun - matur, vatn, æla, munnvatn * Oftast vegna bakteríusýkingar - aerobes (loftháðar) og anaerobes (loftfælnar) * Meðferð: sýklalyf Veirur, bakteríur, sveppir eða eitraðar gufur

Answer 14

* Minnkuð meðvitund – flog, svæfing, höfuðáverki, heilablóðfall, alkahólnotkun * Erfiðleikar við að kyngja - gag og hósta reflex lélegu

Answer 15

Fara eftir tegund/orsökum og undirliggjandi sjúkdómum * Hósti, hiti, skjálfti, mæði, hröð öndun, verkur í brjóstkassa * Uppgangur, notkun hjálparvöðva, slappleiki, hraður púls * Hálsbólga, vöðvaverkir, útbrot, súrefnisþurrð Aldraðir og veikburða – hafa oft ekki klassísk einkenni lungnabólgu

Answer 16

* Sýklalyf – IV/ per os * Vökvagjöf, súrefni, passa jafnvægi milli hreyfingar og hvíldar * Útskrift af spítala – eins fljótt og hægt er * Hiti lægri en 37,8 * Púls lægri en 100 * Öndun minni en 24 á mín * Systola hærri en 90 mm Hg * Súrefnismettun hærri en 90

Answer 17

* Sýklalyf – IV/ per os * Vökvagjöf, súrefni, passa jafnvægi milli hreyfingar og hvíldar Útskrift af spítala – eins fljótt og hægt er * Hiti lægri en 37,8 * Púls lægri en 100 * Öndun minni en 24 á mín * Systola hærri en 90 mm Hg * Súrefnismettun hærri en 90

Answer 18

* Atelectasis – fall á lungnablöðrum * Pleurisy – bólga í fleiðrunni * Pleural effusion – vökvi í fleirunni * Bacteremia – sýking í blóði * Pneumothorax – loft í pleura hluta lungans * Meningitis – heilahimnubólga * Acute respiratory failure - Bráð öndunarbilun * Septísk Shock Absess í lungum * Afmörkuð sýking í lunga * Fylgikvilli aspiration/ásvelging * RTG pulm 2 cm þykknun Empyema * Massív graftarsýking í pleura bili (milli lungnavefs og brjóstholsveggs) * Fylgikvilli lungnasýkinga, berkla, sveppasýkinga * Dren

Answer 19

Saga, líkamsmat, röntgen lungu/CT lungu - þétting sést á RTG pulm, astrup, blóðprufa/blóðræktun, hrákasýni (hvaða baktería, grams litun, ræktun, næmispróf), berkjusýni, berkjuspeglun

Answer 20

* Tryggja loftskipti - öndunaræfingar og hóstatækni, drenstöður (við stöðubreytingu - anda djúpt og hósta), súrefnisgjöf – semi fowler * Vökva- og næringarinntekt – hiti – orka, hjartabilun, litlar orkuríkar máltíðir * Fræðsla um sjúkdóminn, orsök, einkenni, rétt notkun lyfja, forvarnir, hreyfing, bólusetningar * Mögulegir fylgikvillar - ofnæmi, lyf virki ekki, pleura vökvi

Answer 21

* Eðlileg öndunarhljóð * Eðlilegt öndunarmynstur * Engin merki um hypoxia * Eðlileg RTG mynd af lungum * Eðlilegur fjöldi hvítra blóðkorna * Enga fylgikvilla sem tengjast lungnabólgu

Answer 22

* Veirusýking * Fyrst greint í Asíu 2003 * Meðgöngutími 2-7 dagar Smitleið – veiran kemst í snertingu við slímhimnur * munn, augu, nef * Úðasmit * Snertismit Einkenni: hiti, hósti, erfiðleikar við öndun, höfuðverkur, niðurgangur Áhættuþættir * Aldraðir, COPD, HIV, krónísk lifrarbólga, sykursýki Einangrun * Neikvæður þrýstingur í herbergi * Hlífðarföt

Answer 23

* Mycobacterium tuberculosis * Greinist aðallega í lungum * Heila, beinum, nýrum, hrygg * Vaxandi vandamál í heiminum * Dánartíðni hækkandi í þróunarlöndum * Meðgöngutími 2 - 10 vikur * Smitleið – loftborið smit * Alveoli, fjölga sér þar, stærð á dropa 1-5 μm * Breiðist út með blóði í lungu, nýru, bein * 5-10% einstaklinga sem eru með sjúkdóminn eru smitandi * Þættir sem auka líkur á smiti milli einstaklinga * Magn bakt í lofti, styrkur þeirra, tímalengd, ónæmiskerfi

Answer 24

* Heimilislausir * Minnihlutahópar * Einstaklingar af erlendum uppruna * Einstaklingar sem búa eða vinna í stofnunum * Eiturlyfjaneitendur * Fátækt, lélegur aðgangur að heilbrigðisþjónustu * Ónæmisbæling

Answer 25

Primary sýking * Þegar bakt er einangruð Falin/dulin sýking (LTBI) * Sýktur en ekki orðinn smitandi * Skiptir máli að hefja meðferð Virkur sjúkdómur * Primary * Reactivation TB (post-primary)

Answer 26

Berklar í lungum * Tekur 2-3 vikur að þróa einkenni * Byrjar sem þurr hósti * Einkenni: þreyta, slappleiki, lystarleysi, þyngdartap, lágur líkamshiti, nætursviti * Síðbúin einkenni: mæði, blóðugur hósti * Bráð einkenni: Hár hiti, kuldahrollur, flensulík einkenni, brjóstverkir, Slímkenndur hósti, brakhljóð við lungnahlustun/eðlileg lungnahlustun

Answer 27

* Fleiðruvökvi * Brjóstverkur, hiti, hósti og vökvasöfnun í fleiðrunni * Pleural effusion * Empyema * Lungnabólga * Eyðing á hryggjaliðum * Heilahimnubólga * Sýking í kviðarholi

Answer 28

* húðpróf, * hrákasýni, * RTG pulm, * líkamskoðun, * saga * 2-3 vikur eftir að meðferð hefst er ólíklegt viðkomandi sé smitandi

Answer 29

Meðferð er krefjandi Tvö stig meðferðar * Byrjun: 8 vikur * Framhald: 18 vikur * LTBI - Isoniazid er gefið í 6-9 mánuði, HIV 9 mánuði Fjögur lyf –Isoniazid –Rifampin (Rifadin) –Pyrazinamide –Ethambutol

Answer 30

Beinn áverki á lungu - aspiration á magainnihaldi - alvarlegir ákverakar á brjóstkassa - útbreidd sýking í lungum + baktería, vírus, sveppir - reykeitrun -nærri drukknun

Answer 31

* Óbeinn áverki á lungu - sepsis, shock, fjöláverkar, - höfnun á líffæri (t.d. lungum) eftir transplant eða cardiopulmonary bypass * Bólgufrumur myndast – bjúgur í interstial * Fellur út fibrin skán * Myndast hyaline membrane loftskipti breytast/skerðast * Háræðar eru í sárum – leki í háræðum myndast micro trombosu

Answer 32

Lífsógnandi sjúkdómur Orsakir: aspiration, lyfjainntaka, lost, trauma, skurðaðgerð, blóðsjúkdómar, lungnabólga, efnaskiptatruflanir, sepsis Einkenni: súrefnisskortur, stíf lungu Greining: RTG pulm - hvít lungu, BNP, ómskoðun á hjarta, astrup Meðferð: Súrefnisgjöf, bipap/cipap - nær alltaf, vökvagjöf og næring.

Answer 33

Blóðtappi í lungum * Blóðtappi í venuæðum líkamans, loft, fita, legvatn, sýking * Hindra flutninga á súrefni og CO2 * Aðallega í neðri hluta lobusa Meðferð: súrefnismeðferð, blóðþynning (að minnsta kosti 3 mánuði), skurðaðgerð

Answer 34

* Segamyndun í djúpum bláðæðum * Skurðaðgerð * Fyrri saga um DVT * Illkynja sjúkdómar * Offita * Getnaðarvörn * Hreyfingarleysi * Reykingar * Hjartabilun * Þungun * Atrial fibrillation * Centra venu leggur * Beinbrot * storkukvillar

Answer 35

* Fjölbreytt og ósertæk * Mæði - algengast * Hröð öndun, hóstki, brjóstverkur, blóðsýking, brak eða surg hljóð, hiti, hraður hjartsláttur, yfirlið

Answer 36

Lungnaslag * Drep eða blæðing í lungnablöðru * Absess * Fleiðruvökvi Lungnaháþrýstingur * Truflun í hægri slegli

Answer 37

Emoboliu scan (CT) * Algengasta greiningin * Þörf á skuggaefni D-dimer (blóðprufa) * Getur gefið falskar niðurstöður * Hækka ef það verður niðurbrot Blóðgös, RTG pulmhjartalínurit, Blóðprufa (TNT/BNP, D-Dimer)

Answer 38

- Fyrirbygging, fræðsla, finna þá sem eru í aukinní hættu (DVT) - Kenna fótaæfingar - eykur blóðflæði í æðum, ekki krossleggja fætur - Blóðþynning – INR - Verkir – semi-Fowler – auðveldara að anda - Kvíði – fræðsla

Answer 39

* Súrefnisgjöf – meta þörf * Vökvagjöf * Hypotension - vasopressagjöf * Hjartalínurit * Blóðprufur – elektrólytrar, INR, blóðhagur * Þvagleggur * Lyfjagjöf – morfín * Fylgikvillar – hægri hjartabilun, shock

Answer 40

* Fjöllífærasjúkdómur – leggst þyngst á lungun * Orsök: ekki vel þekkt, talið blanda erfða- og umhverfistþátta - sjálfsofnæmissjúkdómur * Greining: 20-40 ára * Einkenni: oft enginn, andnauð, hósti, blóðugur uppgangur, þreyta, megrun, eitlastækkanir í lungum * Greining: RTG lungu, CT lungu, biopsia * Meðferð: engin meðferð, sterar,

Answer 41

* Fjöldi sígaretta * Hve lengi viðkomandi hefur reykt * Hve djúpt viðkomand andar að sér * Hve mikil tjara og nikotín er til staðar * Engar síur

Answer 42

* Stuðningur við greiningu, undirbúningur rannsókna * Meðhöndla einkenni sjúkdóms – verkir, andþyngsli * Fræða um mögulegar aukaverkanir meðferðar og úrræði * Draga úr andþyngslum - öndunaræfingar, staða, súrefnisgjöf * Minnka þreytu * Andlegur stuðningur – lélegar horfur, fræða um meðferðar möguleika, lífsgæði, líknandi meðferð

Answer 43

Loft í pleura á milli lungna og brjóstveggjar Oft vegna brjóstholsáverka eða skurðaðgerða en getur komið án ytri orsaka

Answer 44

Einkenni eru mismunandi * Lítið: Vægur hjartsláttur, mæði * Alvarlegt: Öndunarerfiðleikar Getur komið spontant * Ungir einstaklingar * Lungnasjúdómar: COPD, ASTMI, Cystic fibrosis * Reykingar, hávaxnir, langir karlkyns, fjölskyldusaga, fyrri saga um loftbrjóst Vegna lyfja

Answer 45

* Semi-fowlers lega * Súrefni * Ef sj. inniliggjandi, þá þarf strax að setja upp brjóstholskera (thoraxdren) * Ef sj. ekki inniliggjandi, fylgjast með öndun * Forðast að sj. reyni mikið á sig, halda ró, ekki halda niðri í sér andanum * Ef opið loftbrjóst, setja loftþéttar umbúðir yfir sár

Answer 46

Alvarlegt ástand Einkenni: mæði, hraður hjartsláttur, hliðrun á barka, minnkuð öndunar- hljóð, þan á hálsæð, blámi, sviti Meðferð: thoraxdren, skurðaðgerð

Answer 47

Pre –op * Saga – reykingar, sykursýki, Sofa með hátt undir höfði * Einkenni – hósti, brjóstverkur, andnauð, blóðugur uppgangur, þrek, öndunarmunstur * Rannsóknir – öndunarpróf, blóðgös, þrekpróf, hjartalínurit, RTG lungu, næringarskimun, blóðprufa * Fræðsla – thoraxdren, öndunarstuðningsvél, öndunaræfingar, hóstaæfingar, lífsmörk tekinn, gjörgæsla 1-2 daga * Draga úr kvíða Postop –Fylgjast með hjarta- og lungnastarfsemi – ECG, astrup, spirometria test, andnauð, blóðprufa –Bæta loftskipti, öndun – mæla lífsmörk, astrup, öndunaræfingar, semi- fowler ef bl.þr stabill- auðvelda loftskipti –Vökvagjöf /næring – tapa vökva, vökvajafnvægi –Gjörgæsla – öndunarvél þar til sj. andar sjálfur –Verkjameðferð - kenna öndunaræfingar – tækni við að hósta –Eftirlit með blæðingu og “supcuatneus emphysema” –Eftirlit með thoraxdrenum –Fjarlægir loft, blóð og vökva

Answer 48

* Loftþétt, sótthreinsað kerfi þar sem loft er sogað út um slöngu (nr 7-12) hæ/vi pleurabili eða medastinum (á milli lunga og brjóstveggs) * Loft dregið út í gegnum vatnslás – eins konar ventill * Mikilvægt að kerfið sé þétt * Myndar neikvæðan þrýsting

Answer 49

* Krónískur bólgusjúkdómur * Berkjusamdráttur, bólga í loftvegum og slímframleiðsla * Afturkræfur herpingur í öndunarvegi – án meðferðar/meðferð * Stendur yfir í mínútu, klst., einhverja daga * Orsök: ofnæmi - ryk, gras, frjókorn, dýr * Kveikja: kuldi, hiti, veðurbreytingar, reykingar, fæði, hreyfing, stress, lyf, veirusýking

Answer 50

* Erfðir * Ofnæmi – dýr, ryk, frjókorn, mygla * Loftmengun – ilmvötn, sígarettur, úðabrúsar útblástur * Bakt.- eða veiru sýking – sinusitis, veirusýking í efri loftvegi * Lyf – aspirin, beta blokkarar * Fæða – bjór, vín, þurrkaðir ávextir, rækjur, unnar kartöflur * Hreyfing, kuldi, þurrt loft, vélindabakflæði, hormónar, streita

Answer 51

Einkenni: mæði, hósti, surg/önghljóð, þyngsli fyrir brjósti * Eru misslæm frá einum tíma til annars – „köst“ * Einkennalaus milli kasta * Bráður astmi: Mikil andnauð, hraður púls, sviti, central cyanosa, bradycardia * Krónískur astmi: Þrýstingstilfinning fyrir brjósti, surg, mæði, hósti og surg seinni hlutanætur, þykkt slím, tíðar öndunarfærasýkingar

Answer 52

Greining: Saga, peak flow, umhverfisáreiti, frjókorn, hrákasýni, blóðprufa, astrup, súrefnismæling, hyopcapnea, respirtatory alkalosis, þreyta

Answer 53

Öndunarbilun, lungnabólga, súrefnisskortur, vökvaójafnvægi

Answer 54

Einkennameðferð, lyfjameðferð, forðast ofnæmisvalda

Answer 55

Minnka bólgusvörun og berkjuauðreitni Koma í veg fyrir breytingar á loftvegum, minnkaðan lungnaþroska, tap á lungnastarfsemi * Forða frá lífshættulegum köstum * Draga úr versnunum * Koma í veg fyrir einkenni * Draga úr fjarvistun * Auka lífsgæði

Answer 56

Langvinnur lungnateppusjúkdómur (COPD) * Krónískur bronchitiss - sjálfstæður sjúkdómur * Langvinn berkjubólga – hósti - uppgangur í þrjá mánuði yfir 2 ára tímabil * Emphysema: * Lungnaþemba – varanlegar skemmdir sem leiða til stækkunar á loftvegum distalt við terminal bronchioles

Answer 57

* Viðvarandi erting í öndunarvegi * Reykingar, umhverfisþættir * Slímframleiðsla eykst, veggir þykkna, starfsemi í alveoli ekki til staðar * Viðkvæmari fyrir að fá lungnabólgu, algengar á veturna

Answer 58

* Reykingar 80-90 % * Óbeinar reykingar * Hækkaður aldur * Atvinna – ryk, eiturefni * Loftmengun * Tíðar öndunarfærasýkingar * Gen – alpha antitrypsin skortur

Answer 59

* Þráðlátur hósti * Aukinn slímframleiðsla * Andnauð/teppa – sog og surg við öndun, lengd útöndun * Endurteknar öndunarfærasýkingar * Þyngdartap, slappleiki * Barrel chest

Answer 60

saga, líkamsskoðun, spirometria, astrup, RTG lungu, CT lungu, 6 mínutna göngupróf,

Answer 61

Lyfjameðferð: úðar, sterar Önnur meðferð: hætta að reykja, súrefni, bólusetningar, líkamsþjálfun, skurðaðgerðir Meðferð: hægir á framgangi sjúkdóms, dregur úr einkennum, bætir lífsgæði, eykur lífslíkur, fækkar versnunum Tilgangur: hindra framgang sjúkdómsins 30% árangur að fá fólk til að hætta að reykja

Answer 62

Stig 1 Vægur – stuttverkandi berkjuvíkkandi lyf eftir þörfum Stig 2 Miðlungs – regluleg meðferð > 1 berkjuvíkkandi lyf lungnaendurhæfing Stig 3 Alvarleg - innúðasterar ef tíðar versnanir Stig 4 Mjög alvarleg - súrefnisgjöf

Answer 63

* Algengasti arfgengi sjúkdómurinn – algengari hjá hvítum --Báðir foreldrar – 25 % líkur * Greinist um 2 ára aldur hjá 70% * Getur haft áhrif á efri og neðri öndunarveg --Efri öndunarvegur – sinusitis * Þróun – sjúkdómur sem byrjar smærri berkjum (bronchiolitis) → fer í stærri berkjur → eyðileggur lungnavefinn * Slímhúðin verður þurr, auknir erfiðleikar með frásog á natrium * Slím þykkt – hreyfanleiki á slími minni, myndast ör, erfiðleikar við öndun --Lungu, bris, lifur, meltingarvegi, Einkenni: hósti, surg, örvefsmyndun í lungum, öndunarbilun, dauði Meðferð – sýklalyf, postural drainage – bank, sjúkraþjálfun

Answer 64

* Sjúkleg útvíkkun á berkjum * Orsök: teppa, dreifðar skemmdir á öndunarvegi, fylgikvilli tíðra öndunarfærasýkinga, meðfæddur galli, erfðagalli – cystic fibrosis, sjálfsofnæmissjúkdómur * Þykknun á slími, auknar líkur á að að alveoli falli saman, minnkuð starfsemi, minni loftskipti, öndunarfærasýkinga í neðri hluta lungans – er afmarkað.

Answer 65

Einkenni: krónískur hósti, aukinn slímframleiðsla, blóðugur uppgangur, clubbing fingur, tíðar lungnabólgur Greining: getur verið erfitt að greina, saga, CT Meðferð: postural drainage – bank, sýklalyf, skurðaðgerð ef staðbundin sýking

Answer 66

Trufluð loftskipti Hjúkrunarmeðferð við andþyngslum Hjúkrunarmeðferð við andþyngslum ófullnægjandi hreinsun öndunarvega ófullnægjandi öndun Skert athafnarþrek Breyting á næringu ( meiri eða minni en líkamsþörf) Hætta á sýkingu Kvíði

Kolbrún Flashcards

(90 cards)