Kruisband, meniscus letsels & knieprothese Flashcards
(38 cards)
1
Q
ontstaan van lig. letsels
A
- VKB
- cutting manoeuver
- hyperextensie
- valgus trauma - AKB = high-energy
- frontale impact proximale tibia vb: dash-board injury
- hyperreflexie
- therapie door careful neglect - MCL = valgus trauma
- impact binnenzijde voet
- impact laterale zijde knie - LCL = varus trauma
- impact mediale zijde knie
- zeldzaam & ernstig
- varus is algemeen meest voorkomende stand van knie
2
Q
voorkomen voorstekruisbandletsels
A
- opdoen
- letselmechanisme = valgus-endorotatie trauma
–> met hoorbare & voelbare krak
- 80% = geen contact letsel
- risico = rotatie, richtingveranderingen & versnellingen
- sporten = basket & voetbal - prevalentie
- 8/10,000
- mannen sport 18/10,000
- vrouwen sport 27/10,000
- vaak nog andere letsels door dyslocatie = menisci, LCL & MCL
3
Q
werking van voorstekruisband
A
- functie
- voorste schuiflade
- rotatoire krachten samen met AKB - ruptuur
- spanning in elke gewrichtshoek
- ruptuur = beide einden gaan nooit van zelf naar elkaar groeien
- operatie nodig = greffe
- 9maand revalidatie
4
Q
pre-operatieve fase van revalidatie
A
- inhoud
- 1,5m voor homeostase te bekomen
- beter op tafel = beter van tafel - training
- functionaliteit
- kracht
- pertuberatie - doelen voor operatie
- volledige actieve extensie
- 120° actieve flexie
- weinig tot geen zwelling
- goede quadriceps controle
5
Q
operatie VKB
A
- operatie
- gebruik van greffe
- semitendinosus/gracilis greffe
- centrale 1/3 patellapees met blokjes been
–> bij re-injury - geen operatie = bij ouderen zonder sport
- resorptie van VKB door gewrichtsvocht
- na 12m volledig verdwenen
–> sommige kunnen ook verder zonder maar niet weten wie - gevolgen van geen operatie
- herhaald doorzakken
- kraakbeen & meniscus schade
- lange termijn = artrose
6
Q
algemene revalidatiedoelen VKB
A
- algemeen
- hervatting van (sport)activiteiten = 60% bereikt zelfde niveau
- 6-9maand revalidate
- subdoelen = ROM, kracht & neuromusculaire coördinatie - pijn & inflammatie
- rust = te weinig is beter dan teveel
- ijs, medicatie & hoogstand
7
Q
fase 1 van revalidatie ACL
A
= 1 week
- ROM 1 dag post-op
- volledige extensie = belang voor gangpatroon
- 90° flexie = belang voor zit & fietsen - pijn
- 7-10d antalgische houding
- 1 week rust
- tijd nodig voor zwelling & pijn te doen verdwijnen - neuromusculaire controle
- intra & intermusculaire controle
- Qc-setting
- legpress, fiets & activo passief - doelen voor progressie naar fase 2
- volledige actieve extensie
- 120° actieve flexie
- weinig tot geen zwelling
- volledige extensie tijdens unipodaal stand houden
8
Q
revalidatie van ROM
A
- ROM hetsel
- herstellen met ritmische oefeningen vb: pendelen
- andere letsels vb: meniscus kunnen voor extra zwelling zorgen = vertraging van revalidatie
- geen forcatie mobilisaties = kans op botmuizen (osteochondraal letsel) - hyperextensie
- revalideren naar symmetrie = ook hyperextensie
- bij normale extensie zal hyperextensie altijd automatisch volgen
- lichte beperking = zal nooit komen
9
Q
fase 2
A
- inhoud
- 2w tot 3 maand
- pertuberatie training
- tonificatie hamstrings & quadriceps vanaf 4w - petuberatie training
- objectieve laxiteit = afh van chirurg
- subjectieve laxiteit = afh van kine = snelheid van contractie
- onderling weinig correlatie - doelen voor progressie naar fase 2
- volledige actieve flexie
- 80% hop testen met excentrische landing
- 80% LSI muscle strength
- 10 minuten joggen met goede controle & geen zwelling als gevolg
10
Q
revalidatie van quadriceps
A
= grootste atrofie in quadriceps
- hoeken
- 0-70° = anterior translatie
- 70° = geen translatie = quadricepsneutrale hoek
- 70-150° = posterior translatie - gesloten keten oefeningen
- minder belastend
- grotere co-contractie = hamstrings
- grotere compressie = minder afschuiving - richtlijnen openketen
- 0-70° = afgeraden eerste maand
- na 1m = 40-90°
- 10° toename naar extensie per week
11
Q
revalidatie van hamstrings
A
- algemeen
- altijd minder atrofie dan quadriceps
- hamstrings = nooit extra stress op VKB
- vaak doen hamstrings meer pijn = door semitendinosus greffe
–> 4 weken wachten met tonificatie - voorwaarden
- hamstrings volume helft van quadriceps
- oefeningen voor functionele hamstringsactiviteit
12
Q
revalidatie van neuromusculaire controle
A
- pertuberation training
- snelheid van reactie op externe storingen
- proprioceptieve functie VKB moet vervangen worden door secundaire structuren
- greffe semitendinosus heeft weinig proprioceptie - foutieve strategiën
- vertraagde hamstringscontracite
- eerst quadriceps contractie
- Qc-avoidance = teveel hamstrings co-contractie die knie op slot zet
–> controle gaat van de knie naar heup
13
Q
fase 3
A
- inhoud = functionele training afh van noden
- doelen voor progressie naar fase RTS
- 90% LSI hop testen
- vertrouwen in knie & mentaal klaar voor RTS
- educatie ivm gevaarlijke knie bewegingen
- geen pijn of reactie bij beginnende RTS bewegingen
14
Q
evalutatie van VKB
A
- testen
- kracht test = mag 20% verschil zijn door natuurlijke assymetrie
–> LSI limb symmetrie index
- functionele testen = HOP testen - HOP testen = unilateraal landen
- testen van subjectieve laxiteit
- veel verschillende maar 2 zijn voldoende
- ook door psychologische vragenlijst
- percentage tov aangedane knie moet 100% zijn!!
- grootste indicator voor re-injury
15
Q
MCL letsel
A
- kliniek
- drukpijn op mediale epicondylus
- pseudobloccage
- pijn bij valgus stress
- heel vaak samen met ACL of mediaal meniscus scheur - verband pijn ≈ pathologie
- graad 1 sprain = pijn zonder instabiliteit
- graad 2 scheur = toegenomen laxiteit in flexie
- graad 3 scheur + posteromediaal kapsel = toegenomen laxiteit ook in extensie
16
Q
therapie van MCL letsels
A
- graad 1
- relatieve rust & sportstop
- ijs & mobilisatie - graad 2
- gipsimmobilisatie voor 2w
- bracing = progressieve extensie
- kine = functionele training - graad 3 = chirurgisch
- complicatie
- chonrische inflammatir van femorale aanhecting
- aandoening van Pelligrini-Stieda
17
Q
algemeen meniscus
A
- functie
- lading dragen & doorgeven
- schokken opvangen
- gewricht stabiliteit & smering
- verhogen van congruentie = zowel tibia als femur zijn convex
–> toelaten van rotaties
- proprioceptie maar minder belangerijk als kruisbanden - pathologie
- degeneratief of acuut onstaan
- mensicus volgt femur bij rotaties
- te snelle bewegingen = vast zitten & scheuren - gevaarlijke bewegingen
- compressie
- rotaties
- diepe knieflexie
18
Q
acute diagnose van meniscus letsel
A
- zwelling
- weinig/geen hydrops
- pas enkele uren na letsel
- inflammatoire stoffen moeten naar buitenkant = sneller bij bewegen
- vaak weinig bewegen door pijn - differentiaal diagnose
- kruisband = snelle zwelling met bloed
- meniscus = trage zwelling zwelling zonder bloed
- kraakbeen = trage zwelling zwelling zonder bloed
–> met bloed = tot op bot
- onderscheid meniscus & kraakbeen = klinische testen ≈ VKB
19
Q
symptomen van meniscus letsel
A
- pijn
- in gewrichtspleet
- belastingsgebonden
- wisselend karakter - specifieke bewegingen
- nachtelijk door in zijlig knieën op elkaar = degeneratief mediaal
- scherpe pijn bij korte draaibewegingen
- laterale pijn bij lopen = papegaaibek scheur met cyste ≈ITB-frictie - gevoel
- verspringen = instabiele flap
- blokkade = hengenscheur
- verminderde stabiliteit = onzekerheid = door minder congruentie
20
Q
oorzaak types meniscus letsels
A
- degeneratieve letsels
- 40+j
- geen acute oorzaak
- pijn die opkomt bij meer activiteit maar scheurtje is vaak al jaren aanwezig - therapie
- geen operatieve ingreep
- conservatieve therapie = afbouwen in activiteit
- kortdurende NSAID
- cortisone infiltraties
- arhtroscopie bij blijvende klachten - acute letsels
- 40-j
- therapie = partiële menisectomie of hecting
- heel uitzonderlijk transplantaties
21
Q
locatie types van meniscus scheur
A
- locatie in meniscus
- perifeer = betere prognose
- centraal - verloop van scheur
- radiair = van binnen naar buiten
- longitudinaal = in cirkelvormig verloop van meniscus
- hengselscheur = longitudinale scheur die omklapt
–> zoals handvat emmer
- complexe scheur = combinatie = degeneratieve scheur
22
Q
prognose van meniscus scheur
A
- centrum
- niet doorbloed
- slechte genezing
- stukje wegknippen = partiële menisectomie
- MOET weg anders continue irritatie aan synovium - rim
- heling kan hier wel gebeuren
- chirurgisch hecten - leeftijd
- 30j+ minder goede doorbloeding
- minder vlot herstel = eerder voor menisectomie kiezen
23
Q
eerste dagen revalidatie van partiële menisectomie
A
- algemeen
- 4 weken hurkverbod
- 3 weken niet lopen
- 4 weken tot sporthervat - post-op
- dag hospitaal
- voorzichtige gang
- POLICE-regels voor inflammatie - rust = beter te veel dan te weinig
- teveel belasting = klein scheurtje
- 1 kans op goed herstel, anders blijven sukkelen
- kans op chronische inflammatie of hoge irriteerbaarheid
- patiënt bewust maken dat snelste revalidatie = eerste dagen rust
24
Q
ROM revalidatie partiële menisectoie
A
- oefeningen
- pendelbewegingen
- heel langzaam opbouwen
- erg lichte pijn toegestaan = is anders dan pijn pre-op - richtlijnen
- 1w = knie-extensie genormaliseerd
- 4w = knie-flexie genormaliseerd
–> pas na 4 weken pijnlijke mobilisaties - stabiisatie efeningen
- minimaliseren van shuifkrachten
- opletten voor hoeveelheid & duur
25
tonificatie na partiële menisectomie
1. oefeningen
- druk vermijden op gewricht ≈ PFPS
- open keten = 90-50°
- gesloten keten = 0-50°
2. mechanisme
- diepere flexie gewricht = meer opp
- diepere flexie open keten = minder kracht
- diepere flexie gesloten keten = meer kracht
26
revalidatie na meniscushechting
= 8-10 weken revalidatie
1. ROM richtlijnen = verplichten door brace (ook snachts)
- 1w = extensie
- 2w = 60°
- 4w = 90°
- 6w = 110°
- 8w = volledige ROM
- 6m = belaste hurkzit
1. sport richtlijnen
- soms 4w krukkengang voorgeschreven
- begin lopen = indien excentrische controle op stair descende = 2m
- sport hervat = 3-5m
- risicosporten = voetbal, hockey, volleybal & basket
- altijd geen toename van pijn of zwelling
27
revalidatie na degeneratieve meniscus scheur
1. conservatieve behandeling
- geen pijnklachten meer maar letsel is er nog
- vaak door hogere leeftijd ook al slechtere staat van kraakbeen
2. stabilisatie oefeningen
- minimaliseren van afschuifkrachten
- reduceren van compressiekrachte
3. excentrisch trainen quadriceps
- shockabsorbeerder landingen
- spierkracht trainen
- ook functioneel = soms eerder MC-probleem
28
algemeen kraakbeen knie
1. onderdelen = van opp naar diep
- dens in het midden & minder aan oppervlakte
- superficiele zone
- transitionele zone
- radiale zone
- verkalkte zone
2. dikte
- 5mm patellofemoraal
- 3mm tibiofemoraal
3. acute trauma
- indeuking van meniscus niet voldoende opvangen
- associatie met lig. letsel
- associatie met fractuur
4. chronisch degeneratief
- complexe kinematica
- druk
29
uitlokkende factoren voor degeneratief kraakbeen lijden
1. instabiliteit
- patellofemoraal
- tibiofemoraal
2. trauma
- acuut = tibiaplateau fractuur
- chronisch repetitieve trauma
2. andere
- asafwijking
- overgewicht
30
therapie van kraakbeenletsel
1. conservatief
- voorkomen van progressieve aantasting
- verlagen van belasting
- corrigeren van uitlokkende factoren = vermageren & unloader brace
2. heelkundig
- palliatief = debridement & lavage
- reparatief = primaire repair & microfractuur
--> microfractuur = kleine gaatjes maken voor fibrocartilago herstel
3. restauratief heelkundig
- oseochondrale greffe
--> auto = ander deel van gewricht
--> allo = overeenkomst van HLA met donor
- autologe chondrocyten implantatie
31
radiologische symptomen van artrose
1. gewrichtspleet
- vernauwing/verdwijnen
- subcondrale cystes = synoviale inclusiecysten
- osteofyten
- botdensificatie
2. andere
- asdeviatie
- botverlies
32
therapie van knie-artrose
1. verlagen van belasting
- lichaamsgewicht
- brace
- wandelstok/nordic walking sticks
2. andere conservaties
- IA corticostroïden
- medicatie = paracetamol & intermittende NSAID
3. heelkundig
- prothese
- arthrodese zelden
4. ascorrectie = osteostomie
- gezonde compariment meer belasten
- opening wedge = breuk distaal van tibia plateau & verschuiven
- gewrichtslijn loopt terug mooi recht
33
algemeen knieprothese
1. indicatie
- kraakbeen klachten & pijn
- functie van patient > mate van artrose
- beide correleren niet sterk
- mate van artrose vaststellen door weight bearing RX
2. 2e prothese
- vaak vraag naar prothese = mensen willen veel doen
--> vaak niet geven
- 2e prothese is veel invasiever
- eerste prothese zo ver mogelijk proberen uitstellen
34
doel van knieprothese
1. verlichten van pijn
- piekdruk wegnemen
- krachten opnieuw verdelen over groter oppervlakte
2. behoud van functie
- normale kinematica = vorm & grootte
- behoud voor spieraanhechtingen
3. langdurig resultaat = 15-20j
- goede fixatie
- slijtvaste materialen
35
types knieprotheses
1. types
- partiële herbedekking
- volledige herbedekking
- dubbelscharnier
2. localisatie
- uni compartimentele = enkel lateraal/mediaal
- bi compariementele = deel van kruisbanden moeten weggenomen worden
--> voordeel van uni
36
algemeen revalidatie van prothese
1. snelheid
- ongeveer zelfde snelheid als litteken
- roodheid
- geeft goede indicatie voor patiënt voor tijdsduur in te schatten
2. pijn
- 70-100% zal pijnvermindering hebben
- pijn pre-op = pijn post-op
3. psychosociaal
- PCS pain catastrofizing scale = snelheid & outcome van revalidatie sterk beïnvloeden
- angst & depressie
- sociale steun & motivatie
37
ROM revaldiatie knieprothese
1. predictie
- pre-op ROM = post-op ROM
- ROM ≈ functie
2. agressieve ROM technieken
- soms blokkeren van knie
- onder narcose forceren van mobilisatie = veel scheuren
- acuut goed effect maar na verlittekening verdere daling
38
kracht knieprothese
1. kracht pre-operatief
- pre-op vaak al 20% daling tov. gezonde personen
- reflex-inhibitie & minder gebruik
- sarcopenie = verlies spiermassa door toenemende leeftijd
3. PREvalidatie
- goede vorspelling voor outcome
- altijd doen aangezin operatie valt in te plannen
2. post-op
- verlies van 10% spiermassa in 1 maand
- atrofie & inhibitie = 85% verklaring van krachtverlies
