Onderbeen Flashcards
(42 cards)
1
Q
achillespeesletsel
A
- achillespees
- gastrocnemius + soleus -> calcaneum
- anteromediaal = m. plantaris
- 15cm met posterior convexiteit - overdruk
- continue overdruk & tractie op pees bij belasting
- hypovascularisatie = hypoxie
- plotse revascularisatie = veel agressieve O2-radicalen
- neogenese door groeifactoren
- nieuwe begeleidende zenuwen = meer pijn
- ook pijn door toename van glutamaat
2
Q
achillespees onsteking
A
- algemeen
- vaak overbelastingsletsel = lopen, skaten, basket & voetbal
- begin = stijfheid na lange loopafstand
- sluipend begin = pijn & stijfheid
- evolutie naar permanent ongemak bij ADL - types
- achillodynie tendinopathie
- achileespees tendinose
- peritendinitis
- insertie tendinopathie = entesitis
3
Q
types achillespeesontstekingen
A
- achillodynie tendinopathie
- pijn rond achillespees ≈ activiteiten
–> hypovascularisatie door drukken
- geen afwijkingen bij KO of echografie - achillespees tendinose
- chronrisch degernatief = repitieve microtraumata
- 2 (distale) - 6 (midportion) cm van insertie = minst goede bevloeiing
- onderzoek = nodulaire/fusiforme verbreding van pees + mucoïde degernatie
4
Q
insertionele tendinopathie
A
- entesopathie
- eerste cm van aanhecting
- tracties tegen calcaneum
- calcificaties die ontstaan ≠ hielspoor = verbonden met calcaneum - chronische entesopathie ≈ systeemaandoeningen
- hyperuricemie = jicht
- chonrdocalcinosis = pseudojicht
- reumatoïde artrose spondylartropathie - tractie spoor bij chroniciteit
- 1,5-2cm
- vanaf posterior tip calcaneum
- vaak samen met bursitis
5
Q
achillespees peritendinits
A
- peesschede
- geen echte peesschede bij achillespees
–> geen epitenon maar peritenon
- geen kenmerken van zuivere tendinitis - peritendinitis
- intratendineuze opstapeling van inflammatoire cellen
- oedeem in pees
- vaak door inlopen van nieuwe schoenen - symptomen
- pseudoperitendinitis = paratenonitis = opzetting van weefsels rondom pees
- inflammatie & opzetting van pre-achillesregio gevult met vetmassa = diehoek van Kager
- opzetting van retrocalcaneaire bursa
- secundaire paratenonitis = verklevingen van weefsel met ROM berperking
- chronisch = fibrotisering
6
Q
anamnese van achillespeestendinopathie
A
- sporten
- track & field
- multidirection sports
- stedentairen met overgewicht - belasting
- pijn bij belasting
- verhoogde belasting in afgelopen weken = oorzaak
- verlies van power
- VISA-A questionnaire - risicofactoren
- teveel/teweinig DF enkel
- overpronatie
- te weinig kracht kuitspieren
- te weinig mobiliteit hallux = inductie ander stappatroon
7
Q
risicofactoren achillespees tendinopathie
A
- antropometrie
- mannelijk geslacht
- BMI
- lengte verschil in bennen = overpronatie in langste
- arcus hoogte van voet - kinematica
- sportpatroon
- in vermoeide staat bekijken
8
Q
klinische diagnose achillespeestendinopathie
A
- inspectie
- zwelling = insertioneel of midportion
- uni of bilateraal = reumatisch lijden
- nodule
- hematoom rond musculotendineuze overgang = spierscheur DD - systematische palpatie
- gerelaxeerde positie
- duim-wijsvinger techniek
- hele pees + insertie
- achterste deel calcaneum
- hielpad - BFO
- 20-30° dorsiflexie in knie-extensie = gastrocnemius verkorting
- 30-35° dorsiflexie in knie-flexie = soleus verkorting
- distale vorm = gevoelig aan rek door compressie calcaneum
- normale weerstand onderzoek
–> soms positief bij unipodaal of herhaaldelijk
9
Q
diagnose achillespeestendinopathie
A
- beeldvorming
- echografie = eerste keuze
- bij twijfel MR = ontstekingsweefsel traceren - biomechanische analyze
- statiek OL = podoscopisch onderzoek & drukregirstratie
- nakijken van schoeisel
- ganganalyze - load test = pijn provocatie
- calf raises
- hop
- hop op tenen
- hop in elke richting
10
Q
onderzoek differentiaal diagnose
A
- palpatie bilateraal
- palpatie spiertonus
- Thompson-test = PF bij knijpen voor ruptuur te onderscheiden - palpatie achillespees
- zwelling
- arc sign = kijken of zwelling meebeweegt bij PF/DF
–> meebewegen = tendinopathie, niet maabewegen = paratenonitis
- Royal London Hospital test = palpatie is pijnlijk in rust & wordt pijnlijker in rek - differentiaal diagnose
- posterior impingment test = maximale geforceerde plantair flexie
- n. suralis = modified SLR met voet in dorsieflexie & inversie
- laag gelegen soleus met compartiment klachten
- schuren van plantairs met mediale pijn
11
Q
therapie van achillespeestendinopathie
A
- rust
- relatief of absoluut
- gipsimmobilisatie = uitgesproken klachten die niet reageren op andere therapiën - interventie
- anti-inflammatoire medicatie = NSAID altijd zo min mogelijk en binnen window: 2-5d
- steunzool therapie = hielophoging voor minder belasting
- 1-2 PRP patelet rich plasma infiltraties
- erg persisterende klachten = chirurgie - kine
- stretching
- krachttraining met excentrische belasting = niet bij distale tendinopathie
- diepe dwarsefricties
- exogene factoren aanpassen
12
Q
differentiaal diagnose van achillespees tendinopathie
A
- tendinopathie
- tibialis posterior
- peronei
- flexor hallucis longus
- scheur van achillespees
- strainletsel van spierpees - andere structuren
- subcutane of retrocalcaneaire burstis
- ziekte van Sever = apophysitis calcaneum
- onsteking van hielpad met hielspoor
- stressfracturen calcaneum
- posterior impingement syndroom
13
Q
achillespees ruptuur
A
- partiële ruptuur
- moeilijk detecteerbaar
- kan nog functioneren met 25% continuïteit
–> kan ook uitvallen vanaf minimale scheur!
- lokale drukpijn - totale ruptuur anamnese
- bijna altijd tijdens sport
- gevoel aangetrapt te zijn = zweepslag of messteek in kuit
- pijn in kuit - onderzoek
- onderbreking zichtbaar & toegenomen passieve dorsiflexie
- zwelling & hematoom
- unipodaalstand & tenenstand onmogelijk
- positief teken van thompson = geen PF door manueel knijpen in spier
- RX = onderbreking driehoek van Kager
14
Q
preventie achillespeesruptuur
A
- risicofactoren
- corticoïde-infiltraties
- microtrauma door degeneraties
- kritische vasculaire zone - preventie
- opwarming
- rust respecteren bij tendinopathie
- stretching gastrocnemius & soleus
15
Q
therapie van achillespees ruptuur
A
- complete rupturen
- chirurgisch = maximale sterkte
- ook mogelijk door gipsimmobilisatie
–> 3w dij-voet of 6w onderbeen - partiële rupturen
- slechte effecten van conservatieve therapie
–> ook voor volledige bij oudere niet-competitie sporters - revaldiatie
- 4 weken in gipsverband = lichte plantaire flexie
- 6w = lichte mobilisatie met progressieve steunname
16
Q
andere letsels achillespees
A
- strain van spier-peesovergang
- plotse pijn
- functionele stoornis
- hematoom aan psier-overgang
- echografie = grootte letsel tonen
- conservatieve therapie = hielophoging & rust - xanthoma
- maligne carcinoma
- lokale hypertrofie die langzaam progressief is = massa
- vetcellen in fibreus stroma
- pijnloos & niet drukpijn gevoelig
17
Q
subcutane bursitis
A
- oorzaak = spannende schoenen aan hiel
- gevolg
- Haglund-uitsteeksel = botfragment aan middelste boord van calcaneum
- vaak ook onsteking van retrocalcaneaire bursa - aandacht = osteoïde osteoom
18
Q
ziekte van Haglund
A
- pathologie
- botuitsteeksel posterosuperieure boord van calcaneum
- verworven of congenitaal
- gevoelig voor druk van schoen
- ontsteking bursa = pump bump of runner’s bump - congenitale predispositie
- inclinatie van bot of variaties botmodel
- ontwikkelen van exostose
- achtervoetvarus -> compensatoire hyperpronatie - andere factoren
- te grote trekkracht achillespees = microtraumata & -avulsies
- te losse hielcup = fricties
- te nauwe/stijve hielcup = te grote druk
19
Q
kliniek ziekte van Haglund
A
- symptomen
- inflammatie
- pijnlijke palpatie & pijn door wrijving
- hyperkeratose = verdikking huid
- bijkomende pathologiën afh van erst = bursitis of periositis - preventie
- lokale drukwegnemen
- aandacht voor hielcup
- biomechanische oorzaken corrigeren door voetzooltherapie - therapie
- acute inflammatie = NSAID/zalf & ijsapplicatie
- infiltraties met corticoïden
- peristerende klachten = chirurgie
20
Q
ziekte van Sever
A
- apofysitis van het calacaneum
- volledige fusie rond 15j
–> aandoening 5-11j
- voetbal, basketbal & turnen
- verticaal op onderbeen = gevoelig voor trek- & afschuifkrachten van achillespees - oorzaken
- microtraumata door trekkrachten achillespees
- rechtstreekse contusie dorsaal van calcaneum
- vasculaire necrose met botfragmentatie
21
Q
kliniek ziekte van Sever
A
- symptomen
- hielpijn bij lopen
- antalgische gang
- durkpijn aan hiel
- zwelling - therapie
- rust van 3-6m = uitlokkende belasting vermijden
–> sportverbod
- niet-belastende activiteiten voor onderhoud = zwemmen
22
Q
onsteking van hielvetweefsel
A
- heelpad
- weke delen in vetlaag rond hiel
- normaal in elastisch bindweefsel
- compartimentalisering door septa onderzijde calcaneum x subcutane fascia
- hydraulisch drukopvang systeem - pathologie
- degeneratie van septa
- minder opvang capaciteit & afname vetlaag - risicofactoren
- overgewicht
- versleten schoenen
- trainen op harde & oneffen ondergrond
- lokale contusie vb: herhaaldelijk landen op hielen bij turnen
23
Q
kliniek van onsteking heelpad
A
- symptomen
- pijn bij blootvoets loepen
- pijn bij sochtends staan op hiel
- pijn aan achter/onderzijde hiel
- secundaire corticale calcaneaire verdikking - therapie
- ontlasten pijnlijkde deel 3-4w
- aangepaste zolen x schokabsorptie therpaie
- hoefijzer taping
24
Q
stressfractuur van calcaneum
A
- risicosporten
- ballet
- lopers
- springsporten - breuk
- boven achterste boord calcaneum = net ventraal van apofysiare plaat
- soms ook mediale tuberositas - therapie
- diagnose = TC-botscan
- absolute rust
25
posterior impingement syndroom
1. posterior talar compression syndrome
- ballet, voetbal & aflopen van hellingen
- recidiverende microtrauma inklemming
- posterior structuur talus tussen calcaneum & tibia
2. differentiatie = assymptomatische problemen
- os trigonum = 5% van bevolking
- vergrote laterale processus = 40%
--> proc. van Stieda
3. kliniek
- pijn posterior & lateraal van talus = tussen achillespees & peronei
- toenemende pijn bij plantairflexie
- tendinitis van flexor hallucis longus = pijn bij passieve dorsiflexie van grote teen
26
tendinopathie van tibialis posterior
1. algemeen
- mediaal & posterior van malleolus medialis
- fixatie door retinaculum
- meest aangetaste pees van voetregio
2. risicofactoren
- joggers, turners & dansers
- uitgesproken pes plano
- os naviculaire met frictie
- reumatisch = red flag
3. aandoening
- overbelasting met tenosynovitis
- partiële tot volledige ruptuur bij blijvende training
- complicatie = combinatie met tarsaletunnelsyndroom
27
tendinopathie van peronei
1. repitieve microtraumata
- herhaalde inversie trauma
- herhaalde (sub)luxaties uit retinaculum
- leidt tot scheuren bij chroniciteit
2. holvoeten
- supinatie = hevige spanning op brevis
- split scheur brevis = longus gaat tussen kruipen
- hevige irritatie
28
tendinopathie van flexor hallucis longus
1. pees
- mediaal van achillespees
- groeve tussen mediale & laterale posterior tubcerculum van talus
2. oorzaak
- actief tijdens take-off fase van gaan
- ballet & hoogspringen
3. symptomen
- pijn bij beweging tegen weerstand
- diepe & mediale zijde van achillespees
29
shin splints
1. algemeen
- geen diagnose = beschrijving of verzamelnaam
- periositis tibialis
- stressfractuur van tibia of fibula
- chronsich compartiment syndroom
2. etiologie
- overbelasting
- pijn aan posteromediale boord van tibia = overgang 1/2 -> distale 1/3
- pijn start bij belasting & gaat over naar in rust
- begin van sportseizoen
3. klinisch onderzoek
- drukpijn
- soms pijn bij rek van tibialis posterior
- zelden zwelling & wartme
- botinflammatie op botscan
30
theoriën voor shin splints
1. flexie theorie
- normale fysiologische belasting = vervormingsreactie van bot
- maladaptatie = abnormaal inwerkende krachten zorgen voor osteoclasten activiteit
- verzwakken van bot & periostiale inflammatie
- stressfracturen = buiging/flexie van tibia
2. tractie fractuur
- tracties van soleus & tibialis psoterior
- overbelasting van insertie
31
extrinsieke factoren voor shin splints
1. trainingsfouten
- te snelle progressie
- te hoge intensiteit
- onvoldoende warming-up & cooling-down
- slechte techniek of vermoeidheid
3. uitrusting
- schoensel
- ondergrond = te hard, zacht of oneffen
32
intrinsieke factoren voor shin splints
1. algemeen
- leeftijd = adolescenten
- geslacht = vrouwen
- gewicht = hoog
- reumatische aandoeningen
- diabetes
2. andere
- spiervermoeidheid
- spieronevenwicht invertoren & evertoren
- gedaalde lenigheid
- enkellaxiteit of instabiliteit
33
therapie van shin splints
1. conservatief
- bijstellen van trainingsfouten
- kine = biomechanica optimaliseren & spierrevalidatie
- NSAID
3. chirurgie
- bij persisterende klachten
- zelden nodig
34
verloop compartiment syndroom
1. oorzaken
2. verhoogde druk in compartiment
3. verlaagde perfusie
4. viscieuze cirkel
- ischemie
- verhoogde bloedvat permeabiliteit = oedeem met uitzetting
- O2 radicalen
- necrose & weefsel aantasting
5. compartiment syndroom
6. 4u
- rhabdomyolyse
- myoglobinurie
- slecht voor nierfunctie = risico op shock & overlijden
7. 6-12u = irriversibel verlies van spier
35
comparimenten van onderbeen
1. anterior compartiment
- tibialis anterior
- extensor digitorum & hallucis longus
- n. fibularis profundus = eerste web
2. lateraal compartiment
- peroneus longus & brevis
- n. fibularis superficialis
3. posterior oppervlakkig compartiment = triceps sureae
4. posterior diep compartiment
- tibialis posterior = vaak in eigen compartiment
- flexor digitorum & hallucis longus
- a/v fibularis & tibialis peroneus
- n. tibialis
36
klinische beelden van compartiment syndroom in verschillende loges
1. anterior
- sensoriek = 1e web = 1-2tenen
- motoriek = dorsiflexie
- pijnlijke verlenging = plantairflexie
1. diep posterieur
- sensoriek = voetzool
- motoriek = plantair flexie
- pijnlijke verlenging = dorsiflexie
1. lateraal
- sensoriek = voetrug
- motoriek = eversie
- pijnlijke verlenging = inversie & plantairflexie
37
oorzaken van compartiment syndroom
1. acuut compartiment syndroom
- inspanningsgebonden
- te strakke gipsen
- fracturen
- soft-tissue injuries
2. chronisch compartiment syndroom
- te hoge fysieke activiteit
- hoge belasting bij repitieve plantair- & dorsiflexie
- microtraumata van spieren = vooral bij excentrisch spierwerk
- myositis met inflammatoire reactie
- ontstaan van spierhernia
- heel zelden door spierhypertrofie
38
symptomen van compartiment syndroom
=7p's
1. pain out of porportion
2. pain while stretching
3. paresthesia = vooral 2-puntsdiscirminatie
4. paralyse/parese
3. palpable = hard & gezwollen compartiment
5. pallor = bleekheid
7. pulses = afwezigheid van hartslag
differentiaal diagnose
- symptomen van initiële trauma
- vasculair occlusie = geen hartslag
- neuropraxia = pijn bij spierstrech
- tromboflebitis = pijn is meer beperkt
39
diagnose van compartiment syndroom
1. drukken in compartiment meten
- meting via naald
- normaal 0-8mmHg
2. positieve diagnose voor chronisch syndroom
- 30mmHg in rust
- 60mmHg tijdens inspanning
- 20mmHg 2min na inspanning
3. positieve diagnose voor acuut syndroom
- 30-40mmHg
- soms mogelijkheid van opstijgen naar 100-120mmHg
4. beeldvorming bij chronisch compartiment
- vervetting = witte kleur op T1
- door chronische hypoxie
40
therapie van acuut compartiment syndroom
1. afwachting voor heelkunde
- hyperbarix oxygen therapy = vasoconstrictie
- minder O2 radicalen produceren
- minimale O2 aanvoering zal voldoende zijn
2. heelkunde
- fasciotomie = lengte snede voor drukwegname
- dicht naaien met elastische draad
- over 5-7 dagen wonde langzaam sluiten
3. andere
- been niet in hoogstand houden = nog moeilijker om bloed in compariment te krijgen
- whole body vibriation bij mensen met randmetingen = daling van drukken effectief bij 1/2
41
post-operatief compartiment syndroom
1. ijs
- 24u per dag waarin 20min per uur
- aan machet liggen
- zorgen dat fascia niet opnieuw sluit & zelfde klachten veroorzaakte
- gebeurd bij 1/6
2. 2e operatie bij opnieuw sluiten
- fascia effectief wegnemen
- meer invasief & esthetische letsels
42
complicaties door laattijdige interventie
1. spieren
- infarct
- blijvende contractuur
- paralyse
- neurologisch verlies van distale spieren
2. andere
- secundaire deformiteiten
- verlies van sensatie
3. prevalentie
- therapie binnen 12u = 10% complicaties
- therapie na 12u = 80% complicaties
- beste = decompressie na 4-6u
